Nazwa przedmiotu:
Archeologia Śródziemnomorska: Egipt i Bliski Wschód
Typ przedmiotu:
Obowiązkowy
Rok studiów, semestr:
I rok; semestr II
Kierunek i tryb studiów:
Archeologia. Studia I stopnia (stacjonarne i niestacjonarne)
Imię i nazwisko prowadzącego (prowadzących):
dr Joanna Dębowska-Ludwin
Liczba godzin zajęć dydaktycznych, formuła przedmiotu:
15 godzin, ćwiczenia + 30 godzin konwersatorium
Punktacja ECTS: 12
Czy przedmiot stanowi podstawę obliczania średniej waŜonej: TAK
Forma i warunki zaliczenia, w tym zasady dopuszczania do egzaminu:
Warunki zaliczenia: aktywna obecność na zajęciach, test sprawdzający wiadomości w razie
licznych nieobecności, uzyskanie zaliczenia z tych zajęć jest konieczne do dopuszczenia do
egzaminu
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:
Egipt:
•
Charakter i odczytanie pisma egipskiego
•
Wizerunki bogów egipskich – krótkie omówienie religii, identyfikacja bóstw i cech
charakterystycznych dla ich przedstawień w sztuce
•
Omówienie wybranych miast egipskich: Teby (Karnak, Luksor, Teby Zachodnie:
Dolina Królów i Królowych, Deir el-Bahari, Deir el-Medina, Medinet Habu, Gurna),
Memfis (ośrodek kultu Ptaha i byka Apisa), Tanis (Wielka Świątynia Amona,
grobowce królewskie z III Okresu Przejściowego) – ich topografia, dzieje i
najwaŜniejsze budowle
•
Zarys historii staroŜytnego Egiptu od II Okresu Przejściowego do czasów utraty
niepodległości na rzecz Imperium Rzymskiego
•
Sztuka i architektura II Okresu Przejściowego
o
Portret oficjalny
o
Bardzo nieliczne zabytki architektoniczne
•
Sztuka i architektura okresu Nowego Państwa
o
Portret oficjalny
o
Epizod amarneński i jego wpływ na sztukę i architekturę późnego Nowego
Państwa
o
Grobowiec Tutanchamona
o
Działalność Ramzesa II
o
Sztuka prywatna – malarstwo grobowe (grobowiec Ramose, Nachta,
Rechmire, Sennefera, DŜeserkara-saneba, Paszedu, SenedŜema), tematyka
przedstawień
o
Rzeźba prywatna – przedstawienia Sennenmuta, Amenhotepa syna Hapu,
Chemwaseta, Panehessi i innych
o
Monumentalne świątynie i kanon świątyni okresu Nowego Państwa (Karnak,
Luksor, Abydos, Abu Simbel, Amarna)
o
Pałace królewskie i domy prywatne
•
Sztuka i architektura III Okresu Przejściowego
o
Portret oficjalny
o
Figurki fajansowe
o
Plastyka metalowa
o
Malarstwo
o
Nieliczne przykłady architektury – np. groby królewskie w Tanis
•
Sztuka i architektura Okresu Późnego
o
Tzw. renesans saicki
o
Rzeźba prywatna – portrety np. Mentuemhata, Psametycha-sa-Neith
o
Renesans sztuki za czasów XXX dynastii
o
Niewiele zachowanych przykładów architektury – działalność Taharki oraz
Nektanebo I i II
o
Grobowce krolewskie – piramidy władców kuszyckich w el-Kurru, Meroe,
Napata, Nuri i Gebel Barkal
o
Grobowce prywatne – dolina Asasif, el-Araba, Tune el-Gebel,
o
Katakumby – Serapeum w Sakkara
•
Sztuka i architektura nurtu tradycyjnego w okresie panowania Lagidów
o
Portret oficjalny
o
Rzeźba prywatna
o
Upiększanie Karnaku
o
Monumentalne świątynie: św. Horusa w Edfu, kompleks ku czci Izydy na File,
ś
w. w Kom Ombo, św. Hathor w Dendera
Mezopotamia:
•
Pismo rejonu Mezopotamii – jego charakter i odczytanie
•
Literatura rejonu Mezopotamii – epos o Gilgameszu
•
Przegląd najwaŜniejszych bóstw i wierzeń mezopotamskich
Palestyna:
•
Geografia regionu
•
Ludy epoki Ŝelaza – inwazja tzw. Ludów Morskich, omówienie historii, sztuki i
architektury Filistynów oraz Fenicjan
•
Powstawanie Biblii
•
Przekaz biblijny a dane archeologiczne
o
datowanie powstania świata
o
droga ucieczki z Egiptu
o
walka Dawida z Goliatem
o
ś
wiątynia Salomona
o
niewola babilońska
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Podstawowa:
•
Lipińska J., Sztuka staroŜytnego Egiptu, Warszawa 2008.
•
Michałowski K., Nie tylko piramidy, Warszawa 1966.
•
Ś
liwa J., Sztuka i archeologia staroŜytnego Wschodu, Warszawa-Kraków 1997
Uzupełniająca:
•
Adkins L., Runą mury Babilonu, Warszawa 2004.
•
Baines J., Málek J., Wielkie kultury świata. Egipt, Warszawa 1995.
•
Black J., Green A., Słownik mitologii Mezopotamii, Katowice 1998.
•
Drewnowska-Rymarz O., Wygnańska Z., Mitologie świata: Ludy Mezopotamii, Warszawa
2007.
•
Gilgamesz. Epos babiloński i asyryjski ze szczątków odczytany i uzupełniony takŜe
pieśniami szumerskimi przez Roberta Stillera, Kraków 2004.
•
Górajec P. et al., Mitologie świata: StaroŜytni Egipcjanie, Warszawa 2007.
•
Grimal N., Dzieje staroŜytnego Egiptu, Warszawa 2004.
•
Kemp B., StaroŜytny Egipt. Anatomia cywilizacji, Warszawa 2009.
•
Lemaire A., Dzieje biblijnego Izraela, Poznań 2002.
•
Lipińska J., Historia architektury staroŜytnego Egiptu, Warszawa 1977.
•
Lipińska J., Historia rzeźby, reliefu i malarstwa staroŜytnego Egiptu, Warszawa 1978.
•
Lipińska J. (red.), Tajemnice papirusów, Wrocław 2005.
•
Łukasiewicz A., Kleopatra. Ostatnia królowa staroŜytnego Egiptu, Warszawa 2005.
•
Masom C., Alexander P. (red.), Świat Biblii, Warszawa 2001.
•
McDermott B., Odczytywanie hieroglifów egipskich, Warszawa 2002.
•
Mekhitarian A., Malarstwo egipskie, Warszawa 1992.
•
Mierzejewski A., Sztuka staroŜytnego Wschodu II, Warszawa 1983.
•
Miller S.M., Huber R.V., Historia Biblii. Dzieje powstania i odczytania Pisma Świętego,
Warszawa 2005.
•
Niesiołowski-Spanò Ł., Burdajewicz M., Mitologie świata: Fenicjanie, Warszawa 2007.
•
Pritchard J.B. (red.), Wielki atlas biblijny, Warszawa 1994.
•
Roaf M., Wielkie kultury świata. Mezopotamia, Warszawa 1996.
•
Schulz R., Seidel M. (red.), Egipt. Świat faraonów, Kıln 2001.
•
Shanks H. (red.), StaroŜytny Izrael. Od Abrahama do zburzenia świątyni jerozolimskiej
przez Rzymian, Warszawa 2007.
•
Siliotti A., Egipt. Dolina Królów, Warszawa 1997.
•
Wildung D., Egipt. Od czasów prehistorycznych do rzymskich, Warszawa 1998.