Budowa liści rośliny okrytozalążkowej

1. Scharakteryzuj budowę liści rośliny okrytozalążkowej - wykaż przystosowania
usprawniające wymianę gazową.

Odgałęzienia korzeni niektórych roślin podzwrotnikowych służą jako organy do
pobierania tlenu. Występują u drzew rosnących na terenach bagnistych lub pokrytych
wodą. Korzenie oddechowe wyrastają wokół pni pionowo ponad powierzchnię gruntu.

Ponieważ epiderma łodygi i innych organów naziemnych ma zgrubiałe zewnętrzne
ściany komórkowe wysycone kutyną - substancją nieprzepuszczalną dla wody i
powietrza oraz u niektórych roślin jest powleczona jednolitym nabłonkiem pokrytym
dodatkową warstewką wosku, dostęp powietrza do wnętrza łodygi zapewniają aparaty
szparkowe, otwierające i zamykające się stosownie do potrzeb wymiany gazowej.

W łodygach o przeroście wtórnym, gdzie funkcję tkanki spełnia korek wymiana gazowa
odbywa się przez przetchlinki - rozsiane w licznych punktach łodygi miejsca, w których
miazga korkowa zamiast komórek skorkowaciałych wytwarza luźną tkankę zapewniającą
swobodny przepływ powietrza. Przetchlinki, pierwotnie kształtu soczewkowatego, są z
wiekiem rozciągane w wyniku grubienia łodygi.

Liście, dzięki swej budowie, są głównymi narządami rośliny, przez które obywa się
wymiana gazowa związana z fotosyntezą i oddychaniem. Zależnie od intensywności
fotosyntezy i oddychania przez aparaty szparkowe wydostaje się na zewnątrz tlen, a
pobierany jest dwutlenek węgla lub odwrotnie.

Aparaty szparkowe - regulują wymianę gazową oraz gospodarkę wodną rośliny. Główną
częścią składową aparatu szparkowego są dwie komórki w kształcie ziaren fasoli.
Między nimi znajduje się szczelina, czyli szparka, a pod nią duża komora powietrzna,
tzw. Jama przedechowa. Jama przedechowa łączy się z systemem przestworów
międzykomórkowych przenikających tkanki rośliny. Komórki szparkowe mają ściany
silniej zgrubiałe od strony szparki. Otwieranie i zamykanie szparek następuje na skutek
zmian potencjału osmotycznego w komórkach szparkowych. Zwiększony turgor, czyli
stan napęcznienia komórek, powoduje uwypuklenie się cienkich zewnętrznych ścian
komórek. Grube ściany ograniczające szparkę są nierozciągliwe - odsuwają się od siebie
i powstaje między nimi szczelina. Spadek ciśnienia osmotycznego w komórkach
szparkowych powoduje zamknięcie szparki. Mechanizm ruchów aparatu szparkowego
jest bardzo skomplikowany. Upraszczając to zjawisko można powiedzieć, że szparki
rozchylają się w powietrzu wilgotnym, a zamykają w suchym.

1