plik

Przedmiot: Zagrożenia w środowisku pracy

Temat: Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej

Przez  środki  ochrony  indywidualnej  rozumie  się  środki  noszone  bądź  trzymane
przez  pracownika  w  celu  jego  ochrony  przed  jednym  lub  większą  liczbą  zagrożeń.
Powinny  być  stosowane  w  sytuacjach,  kiedy  nie  można  uniknąć  zagrożeń  lub  nie
można  ich  wystarczająco  ograniczyć  za  pomocą  środków  ochrony  zbiorowej  lub
odpowiedniej organizacji pracy (np. podczas demontażu ochron zbiorowych).

Środki ochrony indywidualnej, aby zapewnić wystarczającą i skuteczną ochronę powinny:



być odpowiednio dobrane do istniejącego zagrożenia oraz uwzględniać warunki na
danym stanowisku;



uwzględniać wymagania ergonomii oraz w możliwie minimalnym stopniu
powodować niedogodności związane z ich noszeniem (masa, gabaryty, regulacja,
rozmiary);



dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych
w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności
jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej;



być odpowiednio dopasowane do użytkownika - po wykonaniu odpowiednich
regulacji;



być stosowane zgodnie z przeznaczeniem i wymogami opisanymi w instrukcji -
instrukcja powinna być opracowana dokładnie i zrozumiale w języku polskim zgodnie
z wymogami rozporządzenia;

Warunki stosowania ochron powinny być określone w instrukcji bezpiecznego prowadzenia
prac oraz być zgodne z oceną ryzyka. Instrukcje powinny być dostępne dla użytkownika.
Pracownik powinien być przeszkolony w zakresie ich użytkowania.



posiadać  oznakowanie  CE  oraz  deklarację  zgodności  WE  -  każdy  środek
wprowadzony na  rynek  powinien być poddany  odpowiedniej procedurze  oceny typu
WE.  W  przypadku  środków  zabezpieczających  przed  upadkiem,  ocena  typu  WE
powinna  być  dokonana  przez  jednostkę  notyfikowaną.  W  deklaracji  zgodności
producent  zaświadcza,  iż  dany  środek  został  wykonany  zgodnie  z  wymogami
dyrektywy  i  odpowiednio  przebadany.  Najprostszym  sposobem  (aczkolwiek
nieobowiązkowym)  spełnienia  wymogów  dyrektywy,  jest  zastosowanie  wymogów
zawartych w normach zharmonizowanych z dyrektywą;



być identyfikowalne - posiadać swoją nazwę i numer identyfikacyjny. Jeżeli w wyniku
użytkowania znaki te zostały zatarte, wówczas należy środek wyeliminować
z użytkowania;



być ewidencjonowane - należy założyć kartę użytkowania sprzętu (z określonym
numerem identyfikacyjnym środka ochrony), danymi użytkownika, datą wydania oraz
polami kontroli okresowej. Zwykle taka karta dostarczana jest przez producenta
sprzętu.

Należy przeprowadzać okresowe kontrole - sprzęt powinien być kontrolowany przez
użytkownika przed każdym użyciem oraz okresowo przez osobę upoważnioną (zgodnie
z wymogami instrukcji), a odpowiedni wpis dokonany w karcie użytkowania sprzętu;



Nie należy przekraczać okresu trwałości - każdy środek posiada okres trwałości (datę
ważności) po przekroczeniu którego należy sprzęt wyeliminować. Oczywiście okres
ten może ulec skróceniu, jeżeli sprzęt powstrzymał upadek lub nastąpiło jego
uszkodzenie;



Należy przechowywać i konserwować środki zgodnie z instrukcją producenta.

WYPOSAŻANIE pracowników w ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Pracodawca  jest  obowiązany  dostarczyć  pracownikowi  nieodpłatnie  środki  ochrony
indywidualnej  (zwane  dalej  ŚOI)  zabezpieczające  przed  działaniem  niebezpiecznych
i  szkodliwych  dla  zdrowia  czynników  występujących  w  środowisku  pracy  oraz  informować
go  o  sposobach  posługiwania  się  tymi  środkami.  Przez  ŚOI  rozumie  się  wszelkie  środki
noszone  lub  trzymane  przez  pracownika  w  celu  jego  ochrony  przed  jednym  lub  większą
liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników
w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki do tego celu.

Dostarczenie  pracownikom  ŚOI  łączy  się  z  powinnością  poinformowania  pracowników
o sposobach posługiwania się tymi środkami. Informację tę, zindywidualizowaną dla każdego
pracownika,  pracodawca  może  przekazać  w  treści  instrukcji,  które  ma  obowiązek  wydawać
dla  każdego  pracownika.  Potwierdzenie  przez  pracownika  na  piśmie  zaznajomienia  się
między  innymi  z  zasadami  bhp,  które  stanowią  treść  instrukcji  będzie  jednocześnie
potwierdzeniem  zaznajomienia  się  ze  sposobami  posługiwania  się  środkami  ochrony
indywidualnej.

Art. 2376 § 3 kodeksu pracy (k.p.) mówi, że pracodawca jest obowiązany dostarczać
pracownikowi ŚOI, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone
w odrębnych przepisach. Odrębnymi przepisami są przepisy ustawy z 30.08.2002r. o systemie
oceny zgodności: Dz.U. 2002 nr 166 poz. 1360 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie
oceny zgodności.

Ustawa  ta  z  30.08.2002r.  wskazuje  w  art.  12  na  domniemanie  zgodności  z  zasadniczymi
wymaganiami  ŚOI,  na  których  umieszczono  odpowiednie  oznakowanie  zgodności  CE.
Domniemanie spełniania wymagań zasadniczych przez ŚOI wiąże się z naniesieniem na ten
wyrób oznakowania wymaganego normami zharmonizowanymi z dyrektywą Rady Wspólnot
Europejskich  nr  89/686/EWG  z  21.12.1989r.  w  sprawie  ujednolicenia  przepisów  prawnych

państw  członkowskich  dotyczących  środków  ochrony  indywidualnej  -  wdrożoną  do  prawa
polskiego  rozporządzeniem  Ministra  Gospodarki  z  21.12.2005r.  w  sprawie  zasadniczych
wymagań  dla  środków  ochrony  indywidualnej  (Dz.  U.  Nr  259,  poz.  2173).  Wymaganiom
zasadniczym  odpowiadają  ŚOI,  dla  których  sporządzono  poprawną  instrukcję  użytkowania
w języku polskim (z treścią odpowiadającą odpowiednim normom zharmonizowanym).

ŚOI dzielą się na trzy kategorie: o konstrukcji prostej (I kat.), o konstrukcji złożonej (III
kat.) i pozostałe (II kat.). ŚOI kategorii II i III są związane z obowiązkową certyfikacją
takich wyrobów.

ŚOI I kat. nie podlegają takiej procedurze i są przeznaczone do ochrony tylko przed
czynnikami minimalnego ryzyka, takimi jak:

-czynniki mechaniczne, których skutki są powierzchniowe,

-środki czyszczące o słabym działaniu i łatwo odwracalnych skutkach działania,

-zagrożenia związane z manipulacją gorącymi przedmiotami, która nie naraża użytkownika na

temperaturę wyższą niż 50°C (3230K) lub też na niebezpieczne uderzenia,

-czynniki atmosferyczne, bez uwzględniania czynników wyjątkowych i ekstremalnych,

-słabe uderzenia i drgania, które nie mają wpływu na istotne dla życia obszary ciała i których
skutki nie mogą spowodować nieodwracalnych uszkodzeń ciała,

-światło słoneczne.

ŚOI III kat. - o konstrukcji złożonej - obejmują:

-sprzęt ochrony układu oddechowego chroniący przed stałymi lub ciekłymi aerozolami bądź
też drażniącymi, niebezpiecznymi, toksycznymi lub radiotoksycznymi gazami,

-sprzęt ochrony układu oddechowego, zapewniający pełną izolację od atmosfery, łącznie ze
sprzętem używanym do nurkowania,

-środki zapewniające ograniczoną w czasie ochronę przed zagrożeniami chemicznymi lub
promieniowaniem jonizującym,

-sprzęt  ratowniczy  do  użytku  w  środowiskach  o  wysokiej  temperaturze,  których  skutki  są
porównywalne  do  działania  powietrza  o  temperaturze  1000C  (3730K)  lub  wyższej
i  w których może występować promieniowanie  podczerwone, płomienie lub  duże rozpryski
roztopionego materiału,

-sprzęt ratowniczy do użytku w środowiskach o niskiej temperaturze, których skutki są
porównywalne do działania powietrza o temperaturze -500C (2230K) lub niższej,

-środki chroniące przed upadkiem z wysokości,

-środki chroniące przed zagrożeniami elektrycznymi, niebezpiecznym napięciem prądu
elektrycznego lub takie, które są używane jako izolatory podczas wykonywania prac pod
wysokim napięciem.

Certyfikaty z oceny ŚOI II i III kat. oraz wystawione przez producenta deklaracje zgodności
dla wszystkich kategorii nie muszą być dołączane do wyrobu - dane w zakresie badań
przeprowadzonych przez jednostkę notyfikowaną i normy zharmonizowane powinny być
podane w instrukcjach użytkowania.

Zgodnie z art. 237.8 k.p. - pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz
odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne
oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony
indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na
danym stanowisku pracy.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić
odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.

Szczegółowe zasady stosowania ŚOI zawiera załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami - oraz 2011 r. Nr 173, poz. 1034).

Zgodnie z § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej  z 28.05.1996r. w sprawie
zakresu  prowadzenia  przez  pracodawców  dokumentacji  w  sprawach  związanych  ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz.
286 ze zmianami oraz z 2009 r. Dz. U. Nr 115,  poz. 971)  -  pracodawca  zakłada i  prowadzi
odrębnie dla każdego pracownika kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego
oraz środków ochrony indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie
własnej odzieży i obuwia oraz ich pranie i konserwację.

Przykłady środków ochrony indywidualnej

-ochrony głowy: hełmy ochronne

-sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości: sprzęt kompletowany z trzech składników, tj.
szelek bezpieczeństwa, urządzenia samohamownego i linki bezpieczeństwa dołączonej do
punktu zamocowania stałego

-ochrony oczu i twarzy: okulary, osłony spawalnicze

-ochrony rąk: rękawice ochronne przy narażeniu np. na iskry, rozpryski metali stopionych,
niską temperaturę, wodę, starcia naskórka, ostre szorstkie lub gorące materiały

-ochrony nóg: buty, w warunkach narażenia na urazy mechaniczne, np. zgniecenia palców,
przekłucia stóp, iskry, gorące rozpryski metali, niską temperaturę, poślizg