Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do przyk∏adowego arkusza
egzaminacyjnego z biologii

Arkusz I

1

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

1.

Silne ukrwienie – 1 pkt
Liczne mitochondria – 1 pkt

2

2.

Odpowiedzi B i C – 2 pkt

2

3.

Rozpad fosfokreatyny do kreatyny – 1 pkt
Glikoliza (oddychanie beztlenowe) – 1 pkt
Oddychanie tlenowe (cykl Krebsa i ∏aƒcuch oddechowy) – 1 pkt

3

4.

Kosmek jelitowy – 1 pkt
Zwi´ksza w jelicie cienkim powierzchni´ wch∏aniania produktów trawienia – 1 pkt

2

5.

Za prawid∏owe, czytelne
rozmieszczenie na schemacie:
struktur (wàtroba i trzustka) – 1 pkt,
substratu i produktów – 1 pkt,
˝ó∏ci i enzymu – 1 pkt.

3

6.

Przyk∏ady odpowiedzi:
– Reguluje syntez´ i wykorzystanie zwiàzków wysokoenergetycznych, które po-
trzebne sà do pracy mi´Êni i uk∏adu nerwowego.
– Bierze udzia∏ w transporcie jonowym, zw∏aszcza potasu i wapnia. Jony te biorà
udzia∏ w pobudzaniu komórek mi´Êniowych i nerwowych.
– Przeciwdzia∏a niedotlenieniu i niedokrwieniu mi´Ênia sercowego. Wzmo˝ony wysi-
∏ek powoduje bardziej intensywnà prac´ serca, które zu˝ywa wówczas wi´cej sk∏ad-
ników energetycznych i tlenu.
Za ka˝dy prawid∏owy argument – po 1 pkt

2

7.

Przyk∏ady odpowiedzi: Oty∏oÊç, nadu˝ywanie alkoholu, dieta wysokot∏uszczowa, sie-
dzàcy tryb ˝ycia.
Za ka˝dy z dwóch czynników – po 1 pkt

2

8.

prawa komora serca

$

t´tnice p∏ucne

$

sieç naczyƒ w∏osowatych w p∏ucach

$

˝y∏y p∏ucne

$

lewy przedsionek serca

Za wybranie wszystkich elementów ma∏ego krwiobiegu – 1 pkt
Za prawid∏owà kolejnoÊç elementów zgodnà z obiegiem krwi – 1 pkt

2

9.

We wszystkich probówkach wystàpi aglutynacja – 1 pkt

1

13.

A – IV, B – III, C – I, D – II
Za ka˝de dwie poprawne odpowiedzi – po 1 pkt

2

14.

Przyk∏ady argumentów:
– podwzgórze to cz´Êç uk∏adu nerwowego sterujàca wydzielaniem hormonów tropo-
wych z przysadki, a poprzez te hormony wydzielaniem z gruczo∏ów podleg∏ych przysadce
– uk∏ad wspó∏czulny – steruje wydzielaniem hormonów z rdzenia nadnerczy
– zwiàzek mi´dzy podwzgórzem (produkcja wazopresyny i oksytocyny) i przysadkà
wydzielajàcà do krwi hormony podwzgórzowe.
Za ka˝dy poprawny argument wraz z przyk∏adem narzàdu (struktury) – po 1 pkt

2

10.

Sens odpowiedzi: Niedobór surfaktantu powoduje, ˝e napi´cie powierzchniowe
Êcian p´cherzyków jest du˝e, co przyczynia si´ do ich zapadania przy ka˝dym wde-
chu. Oddychanie jest spowolnione i utrudnione – 1 pkt

1

12.

Bilans wodny pacjenta jest ujemny (dostarczono 2,1 l p∏ynów, utracono 2,5 l p∏y-
nów) – 1 pkt
Konsekwencje – odwodnienie organizmu

)

wzrost lepkoÊci krwi (wzrost zagro˝enia

powstawania skrzepów krwi w naczyniach krwionoÊnych)

)

spadek ciÊnienia krwi

)

zagro˝enie kamicà nerkowà spowodowanà usuwaniem niewielkich iloÊci zag´sz-

czonego moczu – za podanie jednej prawid∏owej konsekwencji – 1 pkt

2

11.

Mechanizmy odpornoÊci nieswoistej: kwaÊne pH skóry, produkcja interferonu, z∏usz-
czanie si´ nab∏onka b∏on Êluzowych, produkcja lizozymu, w∏aÊciwoÊci ˝erne monocy-
tów i granulocytów – 1 pkt
Mechanizmy odpornoÊci swoistej: tworzenie kompleksu antygen–przeciwcia∏o, pro-
dukcja przeciwcia∏ – 1 pkt

2

w w w. o p e r o n . p l

wàtroba

˝ó∏ç

t∏uszcz

trzustka

glicerol

lipaza

trzustkowa

kwasy

t∏uszczowe

zemulgowane

kropelki t∏uszczu

■

B I O L O G I A – P O Z I O M P O D S T A W O W Y

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

16.

Odpowiedê C – 1 pkt

1

20.

Populacja C i D – 1 pkt
Jedna z tych populacji jest zagro˝ona wygini´ciem (w skrajnej sytuacji obie popula-
cje mogà byç tak wyniszczone konkurencjà, ˝e obie wyginà) – 1 pkt

2

18.

Translacja – 1 pkt
AGU – 1 pkt

2

19.

Za genotypy rodziców – 1 pkt, za wykonanie krzy˝ówki – 2 pkt
Odpowiedê:
Genotyp matki Jasia: aaBb, genotyp ojca Jasia: Aabb – 1 pkt
P: aaBb x Aabb
Gamety rodziców – matka: aB, ab; ojciec: Ab, ab – 1 pkt
Za prawid∏owe wpisanie genotypów potomstwa w krzy˝ówce – 1 pkt
F

1

: AaBb, Aabb, aaBb, aabb (JaÊ)

3

21.

Przyk∏ady odpowiedzi:
– mniej obszarów zielonych (drzew) w mieÊcie, które zatrzymujà py∏y (wi´cej obsza-
rów zielonych poza miastem)
– nasilenie ruchu drogowego w mieÊcie (mniejszy ruch drogowy poza miastem)
– du˝e skupisko lokalnych kot∏owni zwiàzanych z ogrzewaniem domów w mieÊcie
(mniejsza liczba lokalnych kot∏owni poza miastem)
Za ka˝dà prawid∏owà przyczyn´ – 1 pkt

2

22.

III – 1 pkt
V – 1 pkt

2

23.

Przyk∏ady zalet:
– nieszkodliwe dla Êrodowiska (nie zanieczyszczajà Êrodowiska, nie powodujà ska˝e-
nia gleby i wody)
– sà naturalnymi sk∏adnikami Êrodowiska, ulegajà wi´c biodegradacji
– sà organizmami ˝ywymi, podlegajà wi´c regulacji liczebnoÊci w naturalny sposób,
na przyk∏ad w wyniku konkurencji
– nie gromadzà si´ w Êrodowisku (zmniejszenie populacji szkodników powoduje
zmniejszenie populacji bakterii i grzybów wywo∏ujàcych ich choroby)
Za podanie jednej zalety – 1 pkt
Przyk∏ady wad:
– mniejsza skutecznoÊç preparatów biologicznych w porównaniu z chemicznymi
– mniejsza dost´pnoÊç preparatów biologicznych
– krótszy okres trwa∏oÊci (przydatnoÊci do u˝ycia)
Za podanie jednej wady – 1 pkt

2

24.

Za poprawnie opisanà g∏ówk´ tabeli – 1 pkt
Za poprawne wype∏nienie I kolumny (produkcja tlenu) – 1 pkt
Za poprawne wype∏nienie II kolumny (zu˝ycie tlenu) – 1 pkt

3

25.

A – 4, B – 1, C – 5, D – 2, E – 6, F – 3
Za ka˝de 3 poprawne odpowiedzi – po 1 pkt

2

17.

W okr´g nale˝y wrysowaç chromosomy: czarny d∏ugi, bia∏y krótki, zagi´ty czarny
– 1 pkt
P = 1/8 – 1 pkt

2

15.

Sens odpowiedzi: P∏yn znajdujàcy si´ w b∏´dniku (

)

narzàdzie równowagi) podczas

obrotów cia∏a si´ przesuwa. Po zaprzestaniu obrotów przez chwil´ p∏yn porusza si´
nadal (bezw∏adnoÊç cieczy), a ruch p∏ynu jest odbierany przez mózg jako ruch ca∏e-
go cia∏a – 1 pkt

1

2

w w w. o p e r o n . p l

Element Êrodowiska

Produkcja tlenu

Zu˝ycie tlenu

RoÊliny

tak

tak

Zwierz´ta

nie

tak

Reducenci

nie

tak

Przemys∏

nie

tak