Szkoła Policji w Katowicach

Opis i użytkowanie pistoletu P

–

64

Opracowanie:

mł. asp. Aleksandra Kukuła

mł. asp. Marek Grzebieluch

Zakład Wyszkolenia Specjalnego

Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2009

S

Z

K

O

ŁA

POL

IC

J

I

2



Wszelkie prawa zastrzeżone – Szkoła Policji w Katowicach 2009

Książki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezależnie od
zastosowanej techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody
Wydawcy.

Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

3

SPIS TREŚCI

1.

Rys historyczny pistoletu P-64

5

2.

Zmiany w P-64. Odmiany P-64

9

3.

Podstawowe informacje o P-64

12

4.

Przeznaczenie i opis części oraz zespołów pistoletu P-64

15

5.

Rozkładanie i składanie pistoletu P- 64

22

6.

Literatura

23

4

5

1. Rys historyczny pistoletu P – 64

Po umocnieniu się władzy komunistycznej w Polsce, organa bezpieczeństwa

i porządku publicznego szykowały się do zmiany swego paramilitarnego charakteru.

Częścią tych zmian miało być wyeliminowanie z uzbrojenia funkcjonariuszy broni

długiej i maszynowej na rzecz pistoletów. Ponieważ w tej nowej formule każdy

funkcjonariusz MO i bezpieki miał być uzbrojony w pistolet, potrzeby resortu spraw

wewnętrznych w tej dziedzinie były ogromne, dorównywały zapotrzebowaniu

wojskowemu. W praktyce działań policyjnych służb mundurowych pistolet stanowi

broń przeznaczoną do samoobrony i wymuszania posłuszeństwa. Znaczna część

funkcjonariuszy pionów kryminalnych pełniła służbę w ubraniach cywilnych,

natomiast broń nosiła w ukryciu. Do tych celów potrzebny był pistolet niewielkich

rozmiarów. Resort spraw wewnętrznych i obrony narodowej miały odmienne definicje

pojęcia „niewielkie rozmiary”. Wojskowi chcieli broni bocznej, która nie

przeszkadzałaby w wykonywaniu codziennych obowiązków służbowych, ale w razie

potrzeby pozwalała na wygodne użytkowanie i zapewniała siłę skutecznego-

ś

miertelnego rażenia, dzięki nabojowi kalibru 9 mm. Milicjanci za najważniejszy

wyznacznik uznali możliwość ukrycia i skrytego przenoszenia broni.

1

W roku 1955 ZSRR przedstawił nowy, pięcioletni plan rozwoju uzbrojenia sił

zbrojnych państw bloku wschodniego, zawierający zapowiedź wprowadzenia nowego

naboju pistoletowego 9 mm x 18, oznaczonego indeksem N-181S. Siły zbrojne ZSRR

(wojsko i służby milicyjne) przyjęły ten nabój w 1951 roku wraz z nowym pistoletem

Makarowa (PM). Amunicja ta miała siłę rażenia wystarczającą do obezwładnienia

trafionego celu, a jednocześnie poziom energetyczny pozwalający konstruować

pistolety działające na zasadzie odrzutu zamka swobodnego.

1

W opisywanym czasie większość policji świata po obu stronach śelaznej Kurtyny nosiła pistolety na

małe, słabe naboje 7,65 mm Browninga. Ich energię uważano powszechnie za wystarczającą do
samoobrony, a ponadto pozwalała ona stworzyć pistolet niewielkich rozmiarów i prosty w budowie
za sprawą wykorzystania zasady odrzutu zamka swobodnego. W odróżnieniu od Czechów
z pistoletami vz. 27 i vz. 50, czy funkcjonariuszy policji NRD z kopią Walthera PP, pistoletem
1-1001, polscy milicjanci byli skazani na noszenie do służby pistoletu TT (popularnie zwanego
tetetką), ważącego około kilograma, zasilanego nabojem 7,62 mm x 25, o zasięgu skutecznego
rażenia niemal 1000 m. Nadmierny zasięg rażenia i duża zdolność penetracji tejże amunicji
stwarzały poważne zagrożenie dla zdrowia i życia osób postronnych.

6

Rys. 1. 9 mm pistolet wz. 1964

Hegemonistyczna rola ZSRR w podpisanym w 1955 r. Układzie Warszawskim

oznaczała, iż kraje doń należące będą musiały przyjąć nowo skonstruowany nabój.

Destalinizacja, która przetoczyła się po XX Zjeździe KPZR (rok 1956), w całym

obozie państw Układu, spowodowała odrodzenie narodowych szkół konstrukcyjnych

i powstawanie własnych modeli broni na standaryzowane naboje.

Na przełomie lat 1957/58 rozpisano konkurs na nowy pistolet wojskowy, a jego

założenia taktyczno - techniczne były następujące: „możliwość szybkiego przejścia

z położenia zabezpieczonego do położenia, w którym można oddać natychmiastowy

strzał” (czyli mechanizm spustowy z samonapinaczem i łatwym w obsłudze

bezpiecznikiem). Ponadto miał on być dogodny w użyciu, pewny w działaniu,

z odpowiednimi zabezpieczeniami oraz o małej masie i gabarytach.

Do konkursu zgłoszone zostały trzy niezależnie od siebie działające zespoły

konstrukcyjne, przedstawiające prototypy o różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych.

W Politechnice Warszawskiej Piotr Wilniewczyc i Stanisław Rojek zgłosili do

konkursu pistolet WiR wz. 57. W Zakładach Metalowych im. Gen. Karola

Ś

wierczewskiego „Waltera” w Radomiu (czyli Łuczniku), Ryszard Białostocki

i Ryszard Chełmicki opracowali prototyp pistoletu noszącego oznaczenie wz. 58.

Trzecią grupę stanowili konstruktorzy wojskowi, pracownicy Centralnego

Badawczego Poligonu Artyleryjskiego w Zielonce, tj. Witold Czepukajtis, Romuald

7

Zimny, Mieczysław Adamczyk, Henryk Adamczyk, Stanisław Kaczmarski

i Kazimierz Kowalewski.

Opracowując założenia koncepcyjne, projektujący broń wzięli pod uwagę

następujące wymagania:

-

broń miała działać na zasadzie odrzutu zamka swobodnego i powinna być

wyposażona w mechanizm uderzeniowo-spustowy z kurkiem zewnętrznym,

zaopatrzonym w możliwość samonapinania;

-

pistolet powinien mieć wskaźnik załadowania, umożliwiający stwierdzenie

obecności naboju w komorze nabojowej lufy bez potrzeby odciągania zamka;

-

konstrukcja powinna umożliwiać przeładowanie broni w położeniu

zabezpieczonym;

-

przy małych wymiarach broni należało zapewnić jej dobrą celność na odległość

do 50 m;

-

do produkcji miały być wykorzystane materiały i surowce wyłącznie

pochodzenia krajowego.

Po ukończeniu prac nad projektem wstępnym i sporządzeniu rysunków zostały

wykonane dwa prototypy: model M (6 nabojów, lufa 81 mm) i model W (7 nabojów,

lufa 94 mm).

W modelu M, pierwszym wyprodukowanym prototypie, w czasie badań

wstępnych i strzelań próbnych, pomimo ujawnionych kilku drobnych usterek, broń

strzelała celnie i miała dobre skupienie. Usterki te wyeliminowano w modelu W.

W tym okresie narodziła się również nazwa broni Czak stanowiąca skrót

pierwszych liter nazwisk twórców (Czepukajtis, Zimny, Adamczyk, Kaczmarski)

2

.

W 1961 roku komisja konkursowa, w obliczu śmierci konstruktora pistoletu

WiR wz. 57 oraz zbyt skomplikowanego konstrukcyjnie wz. 58 z Radomia, podjęła

decyzję o wyborze pistoletu Czak.

Niestety w tym czasie Rada Naukowo-Techniczna MON złożyła wniosek do

ministra o rezygnację z prac nad pistoletem. Uznano, iż pistolet TT, który „wygrał

2

Do zespołu konstrukcyjnego dołączył Jerzy Pyzel, zajmujący się zagadnieniem łańcuchów

wymiarowych i tolerancji, kluczowym przy przygotowywaniu produkcji seryjnej pistoletu, jednakże
jego nazwisko, chociaż podane wśród konstruktorów w nagłówku patentu, nie zostało dołączone do
nazwy.

8

wojnę”, jest najlepszy dla potrzeb wojskowych. Wycofanie się wojska z rozwijania

Czaka spowodowało, że cały program znalazł się pod skrzydłami MSW. Ostatecznie

zrezygnowano z modelu W, a do dalszego rozwoju skierowano poprawiony

i przerobiony na nabój 9x18 prototyp Czaka M

3

. Dzięki kolejnym zawirowaniom na

szczytach władzy wojskowej, pistolet Czak znowu znalazł się w zainteresowaniu

MON.

Po przeprowadzonych testach i dopracowaniu konstrukcji pod kątem

niezawodności działania i wytrzymałości części, Czak przyjęto w roku 1965 do

uzbrojenia wojska i organów porządku publicznego jako etatową broń oficerów,

podoficerów i pracowników MSW. Nadano mu oficjalne oznaczenie 9 mm pistolet

wzór 1964, w skrócie P-64 i w roku 1966 w Radomiu rozpoczęto seryjną produkcję.

28 lipca 1965 roku konstruktorzy pistoletu zgłosili do Urzędu Patentowego PRL swoje

dzieło i uzyskali patent polski nr 54822, opublikowany 28 lutego 1968 roku. Patent ten

zastrzega jedynie konstrukcję wyłącznika.

Pierwsze partie P-64 z produkcji seryjnej trafiły do MSW, które w latach

1967-1968 było ich głównym odbiorcą. Znacznie mniejsze parte skierowano do

jednostek wojskowych, gdzie na większą skalę typ ten zaczął się pojawiać od roku

1969

4

.

3

W roku 1963 w Radomiu wyprodukowano serię informacyjną pistoletu. Broń nosiła nazwę Czak, ale

nie rozróżniano już wariantów. Nazwa została wygrawerowana po lewej stronie zamka. Numery
seryjne egzemplarzy z serii informacyjnej miały prefiks „PP”- Pistolet Prototypowy.

4

Wśród pierwszych odbiorców wojskowych była m. in. 6 Pomorska Dywizja Powietrzno-Desantowa.

W sierpniu 1968 roku w ramach akcji „Dunaj”, to jest okupacji Czechosłowacji, Dywizja ruszyła do
boju z 335 sztukami pistoletu P-64.

9

2. Zmiany w P-64. Odmiany P-64

5

Po początkowej euforii użytkowników, P-64 zaczął ujawniać swoje wady,

w tym m. in.: silny odrzut broni, krótką rękojeść, zawodność w postaci zacięć, małą

zasobność magazynka broni. Sam sposób produkcji pistoletu prowadzony metodą

wiórową, pracochłonną i materiałochłonną, powodował duży koszt jego zakupu.

Już w 1972 roku rozpoczęły się prace nad nowymi modelami pistoletu

wojskowego, które doprowadziły do powstania prototypu P-75 z plastykowym

szkieletem i dwurzędowym magazynkiem. Pomysł ten jednak porzucono na rzecz

konstrukcji zwanej P-83 Wanad.

Do roku 1977 trwała produkcja podstawowego wariantu P-64 w liczbie 190 tys.

jednostek. Już w 1971 roku, po serii przypadkowych odpaleń z P-64 wczesnej

produkcji, doszło do zmiany konstrukcji kurka i szyny spustowej. Zmieniono wówczas

kształt i kąt podcięcia zęba zabezpieczającego, obniżając punkt, w którym zaczep

uruchamiał kurek. Zmodyfikowany kurek oznaczany był od roku 1972 wybijaną na

lewym boku literą „A”. Natomiast w roku 1973 dokonano kolejnych zmian

mechanizmu spustowego i ponownie zmieniono kurek, nadając jego główce kształt

trójkątny.

W połowie lat 70. w Radomiu ruszyła realizacja projektu „Safloryt”, w ramach

którego skonstruowano tłumik do P-64 i pistoletu maszynowego PM-63. Rezultaty

przeprowadzonych testów nie były jednak zadowalające, tłumik do P-64 okazał się

mało skuteczny, gdyż z powodu krótkiej lufy część gazów uchodziła przez okno

wyrzutowe.

P-64 miał również odmianę luksusową, nagrodową. Była to wersja polerowana

i pokryta błyszczącą oksydą, a na lewym boku zamka nosiła wygrawerowany autograf

marszałka Mariana Spychalskiego, ministra obrony narodowej w rządzie Józefa

5

Podczas początkowych testów pistoletu użyto naboju 9 mm Browning, gdyż nabój Makarow był

amunicją deficytową. Podsunęło to konstruktorom myśl, aby skonstruować, obok przedmiotowego
P-64, jego wariant eksportowy, strzelający właśnie nabojami 7, 65 mm Browninga i 9 mm krótkim.
Pierwszy wariant pozostał projektem, a drugi doczekał się partii prototypowej w 1967 roku. Pistolet
ten nosi na zamku oznaczenie B9mm P-64 i numery seryjne z prefiksem PB, ma on szkielet będący
nawiązaniem do Czaka W (dłuższy magazynek o jeden nabój, a przez to dłuższy chwyt).

10

Cyrankiewicza. Broń stanowiła nagrodę ministra dla prymusów akademii

wojskowych.

Pistolet P-64 wytwarzany był również w wersji szkolnej, pozbawionej cech

bojowych, przeznaczonej do nauki rozkładania i obsługi broni. Pistolety te miały

w komorze nabojowej wyfrezowany owalny otwór, skróconą iglicę, czerwone pasy na

okładzinach chwytu broni. Początkowo broń szkolną tworzono z egzemplarzy

zużytych, niepotrzebnych prototypów. Na przełomie lat 60. i 70. pojawiły się

egzemplarze, które od początku produkowano jako broń szkolną. Miały one

wygrawerowany na zamku napis „SZKOLNY” (od „pistolet szkolny”), który

w ostatnim okresie produkcji ustąpił miejsca napisowi „SZKOLNA” (od „broń

szkolna”).

P-64 produkowano również w formie przekroju, dzięki któremu można

obserwować działające mechanizmy i poszczególne części broni. Przekroje

wykorzystywane są dla celów szkoleniowych.

Na początku lat 90. powstał kolejny wariant P-64 G, pistolet gazowy na nabój

PA. Realizację tego prototypu zarzucono jednak po wprowadzeniu przez Zakład

w Radomiu do oferty P-83 G.

11

Rys. 2. Pistolet P-64 szkolny

Rys. 3. Pistolet P-64 przekrój

12

3. Podstawowe informacje o P-64

9 mm pistolet wz. 1964 jest bronią osobistą, samopowtarzalną; służy do walki

na krótkich odległościach (do 50 m) oraz do samoobrony.

Broń samopowtarzalna to broń, w której praca gazów prochowych

przygotowuje następny wystrzał tak, że oddanie go wymaga od strzelca jedynie

ponownego ściągnięcia języka spustowego

6

.

D a n e t a k t y c z n o - t e c h n i c z n e p i s t o l e t u :

1.

Kaliber broni

9 mm

2.

Ciężar pistoletu

620 g

3.

Liczba gwintów

4

4.

Długość skoku gwintu

240 mm

5.

Długość przewodu lufy

84,6 mm

6.

Praktyczna szybkostrzelność

6 strz/8-12 sek.

7.

Nabój zasilający

9x18 Makarow

8.

Rażenie obezwładniające pocisku

około 300 m

9.

Prędkość wylotowa pocisku

Około 310 m/sek.

10.

Energia wylotowa pocisku

29 kGm

11.

Pojemność magazynka

6 nabojów

12.

Przyrządy celownicze wyregulowane na

25 m

13.

Ciężar naboju

9,7 g

14.

Ciężar pocisku

6,0 g

15.

Mechanizm uderzeniowo-spustowy

SA/DA

Pistolet składa się następujących podstawowych części i zespołów:

-

szkieletu z lufą,

-

zamka,

-

sprężyny powrotnej,

-

magazynka.

6

Klasyfikacja broni automatycznej według stopnia zautomatyzowania zawarta w publikacji

Stanisława Kochańskiego, Automatyczna broń strzelecka, Warszawa 1991, s. 16.

13

Rys. 4. Podstawowe części pistoletu P-64

Każdy pistolet jest wyposażony w futerał, wycior i magazynek zapasowy.

Rys. 5. Komplet wyposażenia do pistoletu P-64

14

Zasada działania pistoletu P-64 polega na wykorzystaniu energii odrzutu

swobodnego zamka. W układzie tym lufa jest nieruchoma, zamek

7

zaś jest

jednoczęściowy. Przewód lufy nie jest zaryglowany, a jedynie zamknięty zamkiem,

dociśniętym do czoła lufy siłą sprężyny powrotnej. Po odpaleniu naboju gazy

prochowe naciskają na dno łuski, łuska naciska na zamek i odrzuca go do tyłu.

Cofający się zamek wyciąga i wyrzuca łuskę, ściska sprężynę powrotną i napina

kurek. Sprężyna powrotna pochłania energię kinetyczną zamka i zamienia ją na

energię potencjalną sprężyny. Zamek w ruchu wstecznym zostaje wyhamowany

całkowicie przez sprężynę powrotną. Jeżeli zaś nie zostałby wyhamowany całkowicie,

wówczas uderza w zderzak. Następnie ściśnięta sprężyna rozpręża się i powoduje ruch

powrotny zamka do położenia wyjściowego, zamykającego wlot lufy. W ruchu

powrotnym, zamek wybiera kolejny nabój z magazynka i wprowadza go do komory

nabojowej.

Po wystrzeleniu wszystkich nabojów z magazynka zamek zatrzymuje się na

wyrzutniku i pozostaje w tylnym położeniu.

Bezpieczeństwo w obchodzeniu się z pistoletem zapewnia, umieszczony z lewej

strony zamka, bezpiecznik skrzydełkowy ryglujący iglicę i przesuwający wyłącznik.

7

Masa zamka swobodnego powinna być na tyle duża, aby podczas działania gazów prochowych

uniemożliwiała nadmierne wysunięcie się łuski z komory nabojowej i zapobiegła tym samym
ewentualnemu rozerwaniu się łuski. Natomiast energia kinetyczna zamka powinna być
wystarczająca do wykonania wszystkich prac związanych z przeładowaniem broni. Z drugiej strony
zarówno masa zamka, jak i prędkość jego ruchu są ograniczone ze względów wytrzymałościowych
i eksploatacyjnych, a ich wartości zależą od masy całkowitej broni, szybkostrzelności czy celności.
Dlatego też układ z zamkiem swobodnym znajduje zastosowanie przede wszystkim w broniach
strzelających nabojami o małej energii kinetycznej pocisków, to znaczy w broniach strzelających
nabojami pistoletowymi. Stosuje się go również do pistoletów maszynowych, przykład PM-98
Glauberyt. Jak wskazuje Stanisław Kochański „wadą broni z zamkiem swobodnym, występującą
głównie w pistoletach maszynowych, jest możliwość oddania przypadkowego strzału. Jeśli ciężki
zamek

pistoletu

maszynowego,

znajdujący

się

w

położeniu

przednim

pozostawimy

niezabezpieczony, wówczas przy przypadkowym uderzeniu kolbą o ziemię lub uderzeniu, na
przykład dłonią w kolbę, zamek pod wpływem bezwładności przemieści się w kierunku kolby
i ugnie sprężynę uderzeniowo-powrotną (lub sprężyny - przyp. autora). Jeżeli uderzenie będzie tak
silne, że zamek cofnie się poza gniazdo załadowanego magazynka, to w drodze powrotnej,
popychany ściśniętą sprężyną, może wybrać nabój ze szczęk magazynka, wprowadzić go do komory
nabojowej i odpalić. Z tych względów wymaga się, aby pistolety maszynowe miały urządzenie
zabezpieczające zamek w przednim położeniu i aby podczas przenoszenia broni bezpiecznik ten był
włączony”. Tamże, s. 84.

15

4. Przeznaczenie i opis części oraz zespołów pistoletu P-64

S z k i e l e t z l u f ą

Rys. 6. Szkielet z lufą

Szkielet wraz z lufą składa się z następujących elementów:

-

lufa,

-

szkielet,

-

kabłąk,

-

zatrzask magazynka,

-

kurek i jego zespół,

-

zaczep kurka » szyna spustowa,

-

wyrzutnik,

-

język spustowy,

-

nakładki.

LUFA - ma wewnątrz przewód gwintowany z czterema bruzdami i polami

prawoskrętnymi. Kaliber przewodu lufy wynosi 9 mm. Kaliber jest to średnica lufy

mierzona między dwoma przeciwległymi polami lufy. W tylnej części lufy znajduje

16

się komora nabojowa. W celu wzmocnienia ścianek komory nabojowej tylna część

lufy jest zgrubiona.

SZKIELET - stanowi jedną całość z uchwytem. Służy on do połączenia wszystkich

mechanizmów i części pistoletu. U góry znajduje się obsada, w którą jest wstawiona

i zakołkowana lufa. W szkielecie jest osadzony wyłącznik, którego zadaniem jest

zabezpieczenie pistoletu przed przedwczesnym strzałem

8

i rozłączeniem szyny

spustowej z zaczepem kurka po zabezpieczeniu pistoletu. Spełnia również rolę

przerywacza; powoduje po strzale konieczność naciśnięcia spustu, w celu odpalenia

kolejnego naboju. Dolna część pistoletu czyli chwyt ma przykryte boczne wycięcia

nakładkami zmniejszającymi ciężar pistoletu. W górnej części znajdują się szyny

prowadnic, które łączą szkielet z zamkiem. W dolnej części szkieletu znajduje się

zatrzask magazynka.

NAKŁADKI - służą do osłony wnętrza chwytu przed zanieczyszczeniami oraz do

wygodnego trzymania pistoletu.

KABŁĄK - służy za osłonę spustu, amortyzuje częściowo odrzut zamka oraz łączy

szkielet wraz z zamkiem. Kabłąk w górnym położeniu jest utrzymany przez sprężynę,

która poprzez żerdź naciska na jego krótsze ramię.

ZATRZASK MAGAZYNKA - jest osadzony na osi, co pozwala wyjąć magazynek

z komory magazynka. Zatrzask jest utrzymywany w swym normalnym położeniu

przez sprężynę kurka.

KUREK I JEGO ZESPÓŁ - zespół kurka służy do odpalenia naboju z pistoletu.

Wchodzi on w skład mechanizmu spustowo - uderzeniowego z samonapinaczem

8

Strzał przedwczesny mógłby nastąpić wówczas, gdyby odpalenie naboju było możliwe w trakcie

dosyłania go do komory nabojowej. Urządzenie zabezpieczające przed przedwczesnym wystrzałem
umożliwia zwolnienie kurka dopiero wówczas, gdy zamek znajduje się w położeniu, w którym nabój
jest tak daleko wprowadzony do komory nabojowej, że może być bezpiecznie odpalony.
M. Adamczyk, Pistolet P-64, s. 5.

17

kurka, tzn. że pozwala przez naciskanie spustu napiąć kurek, a następnie w ciągu

dalszej drogi spustu zwolnić go, powodując strzał. Samonapinanie pozwala na

ponowne uderzenie iglicy w spłonkę w razie niewypału, za pomocą kolejnego

pociągnięcia spustu. Kurek służy do nadania energicznego ruchu iglicy.

ZACZEP KURKA - służy do utrzymania kurka w stanie napiętym. Górne ramię

zaczepu kurka podpiera sprężyna zaczepu osadzona na żerdzi.

SZYNA SPUSTOWA - służy do wyzębiania kurka z zaczepem kurka.

WYRZUTNIK - służy do wyrzucania łusek, do zatrzymania zamka w tylnym

położeniu. Znajduje się na nim:

• ząb wyrzucający łuski,

• ząb współpracujący z donośnikiem magazynka,

• ścianka zatrzymująca zamek w tylnym położeniu.

Rys. 7. Położenie części po wystrzeleniu ostatniego naboju

18

Rys. 8. Położenie części podczas wyrzucania łuski naboju

JĘZYK SPUSTOWY - spust wraz z szyną spustową służy do zwolnienia kurka

z zaczepu kurka. W przednim położeniu spust utrzymany jest przez sprężynę. Spust

osadzony jest w szkielecie na osi.

Z a m e k


ZAMEK - połączony ze szkieletem za pomocą prowadnic mieści w sobie:

-

trzon zamkowy,

-

iglicę,

-

wskaźnik naboju,

-

zespół wyciągu,

-

bezpiecznik,

-

przyrządy celownicze.

TRZON ZAMKOWY - posiada u góry muszkę do celowania, gniazda na celownik.

Górna powierzchnia zamka i części boczne są radełkowane, posiada wycięcia do

umieszczenia zespołu wyciągu.

Z prawej strony trzonu zamkowego znajduje się okno wyrzucania łusek. Z lewej

strony wyżłobienia, bezpiecznik. Z przodu łożysko sprężyny powrotnej, z tyłu

19

wycięcie dla kurka. Wewnątrz trzonu znajduje się iglica, wskaźnik naboju, zespół

wyciągu i bezpiecznik.

IGLICA - służy do zbijania spłonki, działa na spłonkę bezpośrednio. W tylnym

położeniu iglicę utrzymuje sprężyna.

WSKAŹNIK NABOJU - znajduje się w zamku przed iglicą. Gdy zamek dochodzi do

przedniego położenia, tylny koniec wskaźnika opiera się o łuskę i wysuwa się z tylnej

części zamka, wskazując tym samym obecność naboju w komorze nabojowej.

ZESPÓŁ WYCIĄGU - służy do wyciągnięcia łusek i naboi z komory nabojowej przy

cofaniu się zamka do tyłu. Jest on umieszczony w podłużnym wycięciu z prawej

strony zamka. W skład wyciągu wchodzi:

-

ż

erdź wyciągu,

-

sprężyna,

-

wyciąg.

BEZPIECZNIK - służy do zabezpieczania pistoletu przed przypadkowym strzałem.

Obrócenie bezpiecznika o pewien kąt za pomocą skrzydełka powoduje zaryglowanie

iglicy, osłonięcie iglicy specjalnymi występami, jednocześnie wyłączenie szyny

spustowej i zwolnienie kurka w położenie przednie, jeżeli znajdował się w położeniu

tylnym.

PRZYRZĄDY CELOWNICZE - wyregulowane są na odległość 25 m. Umieszczone

i wyregulowane na stałe.

S p r ę ż y n a p o w r o t n a

Przesuwa zamek do położenia przedniego po strzale. Ostatni zwój jednego

końca sprężyny ma mniejszą średnicę w porównaniu z pozostałymi zwojami. Podczas

20

składania pistoletu tym właśnie zwojem nakłada się sprężynę na lufę, aby zapewnić jej

pewne osadzenie. Sprężyna nałożona na lufę mieści się razem z nią w komorze zamka.

M a g a z y n e k

MAGAZYNEK - służy do pomieszczenia w nim 6 naboi. Składa się z:

-

pudełka wraz ze szczękami i występem do zaczepu magazynka,

-

donośnika,

-

sprężyny magazynka,

-

denka z kopytkiem.

PUDEŁKO MAGAZYNKA - górne krawędzie bocznych ścianek magazynka są

zagięte do wewnątrz. Służą do utrzymania donośnika, naboi (szczęki). W bocznych

ś

ciankach mają podłużne wycięcia do sprawdzenia liczby naboi. Dolne krawędzie

wygięte są na zewnątrz i służą do połączenia z dnem. Na bocznej ścianie znajduje się

występ zatrzasku magazynka.

DONOŚNIK - służy do donoszenia naboi z magazynka. Donośnik z nabojami jest

podnoszony do góry przez sprężynę magazynka.

SPRĘśYNA MAGAZYNKA - służy do dosyłania naboi przez donośnik.

DENKO Z KOPYTKIEM - nasuwa się na dolne wygięte krawędzie pudełka

magazynka. Na denko nałożone jest kopytko, które udogadnia uchwycenie pistoletu

i umożliwia oparcie o nie małego palca.

21

Rys. 9. Przekrój P-64

1) lufa, 2) muszka, 3) sprężyna powrotna, 4) kołek, 5) nabój, 6) sprężyna iglicy,

7) iglica, 8) zamek, 9) celownik, 10) bezpiecznik, 11) wskaźnik naboju, 12) sprężyna

zaczepu kurka, 13) wyłącznik, 14) kurek, 15) oś kurka, 16) zaczep kurka, 17) szyna

spustowa, 18) żerdź sprężyny kurka, 19) sprężyna kurka, 20) zatrzask magazynka,

21) magazynek, 22) kopytko, 23) sprężyna magazynka, 24) donośnik, 25) szkielet

pistoletu, 26) żerdź sprężyny kabłąka, 27) sprężyna kabłąka, 28) język spustowy, 29)

sprężyna języka spustowego, 30) kabłąk.

22

5. Rozkładanie i składanie pistoletu P-64

Pistolet P-64 rozkłada się na zasadnicze zespoły i części w następujący sposób:

-

trzymając chwyt pistoletu w prawej dłoni, naciska się kciukiem lewej ręki na

zatrzask magazynka, po czym magazynek wyjmuje się z chwytu,

-

sprawdza się, czy broń nie jest nabita: w tym celu, po odbezpieczeniu, odciąga

się zamek w tylne położenie,

-

upewnia się wzrokowo przez okienko w zamku, czy komora nabojowa jest

pusta oraz oddaje się tzw. strzał kontrolny (sprawdzenie P-64 należy poprzedzić

określeniem położenia wskaźnika obecności naboju w komorze nabojowej),

-

palcami lewej ręki kabłąk odchyla się w dolne położenie, po czym zaczepia się

go górnym fragmentem o szkielet broni,

-

również palcami lewej ręki odciąga się zamek w tylne położenie, po czym unosi

się jego tylną część w pewien kąt do góry, a następnie przemieszcza do przodu

i odłącza od chwytu,

-

ruchem skrętnym ściąga się sprężynę powrotną z lufy.

Składanie pistoletu przeprowadza się w porządku odwrotnym do czynności

rozkładania. Każdorazowo po złożeniu pistoletu, przed podłączeniem magazynka,

należy sprawdzić prawidłowość współdziałania podstawowych zespołów broni.

W tym celu należy kilkakrotnie odciągnąć i puścić zamek, a następnie zwolnić kurek.

Podłączenie magazynka jest ostatnią czynnością.

Trzeba zawsze pamiętać, że praktyka bezpiecznego i prawidłowego

posługiwania się bronią wymaga od użytkownika wypracowania stałego nawyku

sprawdzania stanu komory nabojowej, w szczególności niezwłocznie po

każdorazowym wzięciu pistoletu do ręki.

23

LITERATURA

1.

Mieczysław Adamczyk, Pistolet P-64, Typy Broni i Uzbrojenia, Wydawnictwo

MON, Warszawa 1974.

2.

Waldemar Ciechanowicz, Lech Pellowski, Od Naganta do Czaka, Słupsk 1998.

3.

Instrukcja 9 mm pistolet wz 1964. Opis i użytkowanie. Sposoby i zasady

strzelania, Wydawnictwo MON, Warszawa 1974.

4.

Stanisław Kochański, Automatyczna broń strzelecka, Wydawnictwo Czasopism

i Książek Technicznych Sigma Not, Warszawa 1991.

5.

Stanisław Kochański, Broń strzelecka lat osiemdziesiątych, Wydawnictwo

MON, Warszawa 1985.

6.

Leszek Erenfeicht, Zbigniew Gwóźdź, Gdzie kucharek sześć...czyli P-64,

„Strzał” 2005, nr 12.

7.

Andrzej Subocz, Polska broń krótka, „Broń” 2000, nr 16.

8.

Andrzej Subocz, Polska broń krótka cz II, „Broń” 2000, nr 17.

9.

Lucjan Zawodny, 9 mm pistolet wz. 1964 (P-64,Czak), „Strzał” 2004, nr 12.