blacharz 721[01] z1 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Bartłomiej Marcinkiewicz

Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy
metodami obróbki plastycznej

i cieplnej 721[01].Z1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Radosław Krzyżanowski
mgr inż. Sylwester Wesołowski

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Bartłomiej Marcinkiewicz

Konsultacja:

mgr inż. Jolanta Skoczylas

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[01].Z1.05
Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy metodami obróbki plastycznej i cieplnej,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu blacharz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Obróbka plastyczna na zimno i na gorąco

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Procesy i operacje tłoczenia

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Prasy

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Obróbka cieplna

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Wpływ zabiegów cieplnych na właściwości i strukturę blach

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciw pożarowej oraz

ochrony środowiska

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu

Poradnik

dla nauczyciela „Wykonywanie elementów

i przedmiotów z blachy metodami obróbki plastycznej i cieplnej”, który będzie pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie blacharz 721[01].

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne,

–

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

–

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze szczególnym

uwzględnieniem

aktywizujących

metod

nauczania,

np.

pokazu

z objaśnieniem, tekstu przewodniego, metody projektów, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

Jednostka modułowa „Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy metodami
obróbki plastycznej i cieplnej” stanowi jeden z elementów modułu 721[01].Z1 i jest
zaznaczona na schemacie zamieszczonym na stronie 4.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

721[01].Z1

Technologie robót blacharskich

721[01].Z1.01

Posługiwanie się podstawowymi pojęciami z

zakresu blacharstwa

721[01].Z1.02

Wykonywanie elementów i przedmiotów z
blachy z zastosowaniem narzędzi ręcznych

721[01].Z1.04

Wykonywanie elementów

i przedmiotów z blachy

z zastosowaniem operacji

mechanicznej obróbki skrawaniem

721[01].Z1.03

Wykonywanie elementów

i przedmiotów z blachy

z zastosowaniem maszyn i

urządzeń

721[01].Z1.05

Wykonywanie elementów

i przedmiotów z blachy

metodami obróbki plastycznej

i cieplnej

721[01].Z1.06

Wykonywanie nierozłącznych

połączeń blach

721[01].Z1.07

Wykonywanie montażu

i demontażu elementów

i zespołów blacharskich

721[01].Z1.07

Wykonywanie konserwacji

i naprawy elementów

i konstrukcji z blachy

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu blacharstwa,

−

dobierać materiały i sprzęt do robót blacharskich,

−

odczytywać dane z dokumentacji technicznej,

−

sporządzać szkice robocze z obmiaru,

−

wykonywać podstawowe operacje blacharskie sposobem ręcznym,

−

wykonywać różne przedmioty z blachy z użyciem narzędzi ręcznych,

−

stosować podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

–

rozróżnić procesy obróbki blachy na zimno i na gorąco,

–

scharakteryzować proces obróbki cieplnej blach,

–

określić właściwości blach przewidzianych do obróbki cieplnej,

–

dobrać narzędzia ręczne i mechaniczne, przyrządy pomiarowe, maszyny i urządzenia
do wykonywania prac blacharskich z wykorzystaniem obróbki plastycznej i cieplnej,

–

scharakteryzować budowę i działanie urządzeń do obróbki plastycznej,

–

zaplanować procesy kształtowania blach z zastosowaniem obróbki plastycznej,

–

przygotować blachy do obróbki plastycznej,

–

zorganizować stanowisko do wykonywania obróbki cieplnej i plastycznej zgodnie
z wymaganiami ergonomii,

–

wykonać prace blacharskie z zastosowaniem obróbki plastycznej,

–

dokonać konserwacji urządzenia do obróbki plastycznej,

–

dobrać środki ochrony indywidualnej do wykonywanej pracy,

–

określić zagrożenia związane z wykonywaniem operacji obróbki cieplnej i plastycznej,

–

posłużyć się dokumentacją technologiczną,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska podczas wykonywania pracy.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Blacharz 721[01]

Moduł:

Technologie robót blacharskich 721[01].Z1.

Jednostka modułowa:

Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy
metodami obróbki plastycznej i cieplnej 721[01].Z1.05

Temat: Wykonaj odcięcie wyrobu blacharskiego, z arkusza blachy stalowej ocynkowanej

0,5 mm, według załączonej dokumentacji

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności posługiwania się dokumentacja techniczną oraz

kształtowanie umiejętności wycinania zarysów z blachy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

zorganizować

stanowisko

pracy

zgodnie

zasadami

bezpieczeństwa

i higieny pracy,

−

zaplanować kolejne operacje wycinania zarysu przedmiotu z blachy,

−

dobrać materiały i narzędzia do wykonania operacji trasowania i wycinania,

−

odczytać niezbędne dane z rysunku technicznego,

−

wytrasować kształt na blasze,

−

wyciąć wytrasowany zarys,

−

zaprezentować wykonaną pracę.

Metody nauczania:

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek techniczny przedstawiający wycinany element,

−

narzędzia traserskie (punktak, rysik, liniał, kątownik, cyrkiel),

−

młotek ślusarski 500 g,

−

nożyce ręczne do blachy prawe i lewe,

−

przecinaki blacharskie (zwykłe i z poszerzonym ostrzem),

−

miara składana lub zwijana,

−

blacha stalowa ocynkowana,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca odcinania elementów z arkusza blachy.

Przebieg zajęć:

Sprawy organizacyjne.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

Omówienie instrukcji wykonania.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Realizacja tematu:

−

każdy uczeń wytnie z blachy stalowej ocynkowanej gr. 0,5 mm wyrób przedstawiony
na dokumentacji. (czas trwania 180 min.),

−

uczeń po zorganizowaniu stanowiska pracy (pobraniu narzędzi i materiału z miejsca
składowania) sprawdza stan blachy (w razie trudności korzysta z pomocy
nauczyciela),

−

na arkuszu blachy trasuje odczytany z rysunku technicznego kształt,

−

wycina z arkusza blachy wytrasowany zarys tak, aby linie cięcia pokrywały się
z liniami trasowania,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga w poprawnym wykonaniu trasowania
i wycinania,

Po wykonaniu pracy uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego ćwiczenia.

Uczeń wskazuje mocne i słabe strony swojej pracy.

Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza, czy została poprawnie wykonana.

Uczniowie prezentują pracę w kolejności wykonywania.

10)

Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Wycinanie kształtów z blachy. Na podstawie

zgromadzonych informacji wyszukaj narzędzia stosowane do wycinania kształtów z blachy
i wpisz ich nazwy do zeszytu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Blacharz 721[01]

Moduł:

Technologie robót blacharskich 721[01].Z1.

Jednostka modułowa:

Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy
metodami obróbki plastycznej i cieplnej 721[01].Z1.05

Temat: Wykonaj usztywnienie krawędzi blachy poprzez wykonanie zwoju (zwijanie)

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania zwojów na zwojarce.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

sprawdzić stan techniczny zwojarki,

−

zorganizować stanowisko do wykonywania usztywnienia blachy za pomocą zwoju
zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

dobrać materiały i narzędzia do wykonania zwoju,

−

wykonać zwój,

−

zaprezentować wykonaną pracę.

Metody nauczania:

−

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zwojarka stołowa,

−

arkusz blachy stalowej ocynkowanej o wymiarach ok. 500x550 mm i grubości 0,5 mm,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania zwojów.

Przebieg zajęć:
1) Sprawy organizacyjne.
2) Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3) Omówienie instrukcji wykonania.
4) Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
5) Realizacja tematu:

−

każdy uczeń wykona z blachy stalowej ocynkowanej gr. 0,5mm zwój usztywniający,

−

uczeń po zorganizowaniu stanowiska pracy (pobraniu narzędzi i materiału z miejsca
składowania) sprawdza stan blachy (w razie trudności korzysta z pomocy
nauczyciela),

−

odcina narożniki części arkusza przeznaczonej do zwinięcia,

−

umieszcza arkusz w zwojarce,

−

dokonuje operacji zwijania,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga w poprawnym wykonaniu trasowania
i zwijania,

6) Po wykonaniu pracy uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego ćwiczenia.
7) Uczeń wskazuje mocne i słabe strony swojej pracy.
8) Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza, czy została poprawnie wykonana.
9) Uczniowie prezentują pracę w kolejności wykonywania.
10) Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest wykonanie zwoju przy użyciu zwojarki.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą projektów.

FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
1. W jakim celu wykonujemy zwoje?
2. Jakie warunki musi spełniać blacha, aby nadawała się do wykonania zwoju?
3. Jakie rodzaje zwojarek można napotkać w warsztacie blacharskim?
4. Czy potrafisz ocenić stan techniczny zwojarki?

PLANOWANIE
1. Ustal stan techniczny zwojarki.
2. Zaplanuj kolejność czynności przy wykonaniu zwoju.
3. Zaplanuj materiał i narzędzia do wykonania zadania.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Sprawdź blachę pod kątem przydatności do wykonania zwoju.
2. Sprawdź stan techniczny zwojarki.
3. Wykonaj zwój.
4. Zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy.
5. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie umieściłeś blachę w zwojarce?
2. Czy wykonałeś zwój pełny?
3. Czy wykonałeś lekkie odbicie zwiniętej blachy (czy blacha lekko schodzi z pręta

zwojarki)?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Zwijanie blachy. Na podstawie

zgromadzonych informacji wyszukaj rodzaje zwojów stosowanych w blacharstwie.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Obróbka plastyczna na zimno i na gorąco

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj w formie pisemnej nazwy poszczególnych operacji obróbki plastycznej

do odpowiedniej kategorii zawierającej dany rodzaj operacji.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z zapisanymi nazwami operacji obróbki plastycznej,
5) przyporządkować nazwom poszczególnych operacji kategorie, do której należą,
6) zapisać przyporządkowanie operacji na kartce papieru
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

arkusze z wypisanymi nazwami operacji obróbki plastycznej,

−

arkusze z wypisanymi nazwami kategorii operacji obróbki plastycznej,

−

przybory do pisania, notatnik,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca podziału operacji obróbki plastycznej.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj i nazwij poszczególne procesy obróbki plastycznej widoczne na filmie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film prezentujący różne procesy obróbki plastycznej,
2) zapisać charakterystyczne operacje widoczne na filmie,
3) nadać nazwy poszczególnym operacjom,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) nazwy operacji zapisać w notatniku,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

film instruktażowy pokazujące różne procesy i operacje obróbki plastycznej,

–

instrukcja ze specyfikacją (krótka charakterystyką) poszczególnych procesów,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca procesów obróbki plastycznej.

Ćwiczenie 3

Ustalić rodzaj procesu zastosowanego do wykonania udostępnionego przez nauczyciela

wyrobu blacharskiego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) obejrzeć udostępniony wyrób blacharski (element tłoczony, zwinięty itp.),
5) wypisać w notatniku, jakie operacje zastosowano do wykonaniu danego wyrobu,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

arkusz z wyszczególnionymi operacjami obróbki plastycznej,

–

przybory do pisania, notatnik,

–

wyroby blacharskie wykonane z zastosowaniem jednej lub dwóch operacji obróbki
plastycznej,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca procesów obróbki plastycznej.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Procesy i operacje tłoczenia.

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj odcięcie wyrobu blacharskiego, z arkusza blachy stalowej ocynkowanej 0.5mm,

według załączonej dokumentacji.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z rysunkiem technicznym,
5) wytrasować element na blasze,
6) odciąć element,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

rysunek techniczny przedstawiający wycinany element,

−

narzędzia traserskie (punktak, rysik, liniał, kątownik, cyrkiel),

−

młotek ślusarski 500 g,

−

nożyce ręczne do blachy prawe i lewe,

−

przecinaki blacharskie (zwykłe i z poszerzonym ostrzem),

−

miara składana lub zwijana,

−

blacha stalowa ocynkowana,

−

przybory do pisania, notatnik,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca odcinania elementów z blachy.

Ćwiczenie 2

Wykonaj dziurkowanie w blasze stalowej czarnej 0,5 mm wg załączonego schematu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać blachę i narzędzia z miejsca składowania,
5) zgodnie z dokumentacją, wytrasować miejsca wykonywania otworów,
6) wykonać otwory o żądanej średnicy,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna do zadania (schemat rozmieszczenia otworów w arkuszu blachy
z podaniem odległości od krawędzi, rozstawu i średnic),

−

kleszcze do otworów,

−

przebijaki (komplet średnic),

−

narzędzia do trasowania (punktak, rysik, liniał, kątownik, cyrkiel),

−

młotek ślusarski 500 g,

−

blacha stalowa czarna 0,5 mm,

−

przybory do pisania, notatnik,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca dziurkowania elementów z blachy.

Ćwiczenie 3

W blasze miedzianej wytnij otwory o średnicy Φ 10 mm według udostępnionego przez

nauczyciela schematu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać blachę i narzędzia z miejsca składowania,
5) wytrasować miejsca wykonywania otworów,
6) wyciąć otwory o żądanej średnicy,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna do zadania (schemat rozmieszczenia otworów w arkuszu blachy
z podaniem odległości od krawędzi, rozstawu i średnic itp.),

−

wycinaki do otworów (komplet średnic)

−

narzędzia do trasowania (punktak, rysik, liniał, kątownik, cyrkiel),

−

młotek ślusarski 500 g,

−

blacha miedziana 0,5 mm,

−

przybory do pisania, notatnik,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania otworów w blasze miedzianej.

Ćwiczenie 4

Wykonaj okrawanie wcześniej wytrasowanego okręgu o średnicy Φ 200 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać blachę i narzędzia z miejsca składowania,
5) wykonać operację okrawania,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

nożyce ręczne do blachy prawe i lewe,

–

arkusz blachy (dowolnego rodzaju) o grubości 0,5 mm o wymiarach 200x200 mm
z wytrasowanym centralnie okręgiem o średnicy Φ 200 mm,

–

przybory do pisania, notatnik,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca okrawania elementów z blachy.

Ćwiczenie 5

Wykonaj zagięcie, do kąta prostego, na krawędziarce blachy stalowej ocynkowanej

0,5 mm wzdłuż wytrasowanej linii.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać blachę i narzędzia z miejsca składowania,
5) wytrasować linię prostą o długości ok. 50 cm (przez cały arkusz blachy)
6) wykonać operację zaginania,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

krawędziarka przelotowa,

−

arkusz blachy stalowej ocynkowanej o wymiarach ok. 500x250 mm i grubości 0,5 mm,

−

przybory do pisania, notatnik,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania zagięć na krawędziarce blachy stalowej
ocynkowanej.

Ćwiczenie 6

Wykonaj usztywnienie krawędzi blachy poprzez wykonanie zwoju (zwijanie).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać blachę i narzędzia z miejsca składowania,
5) umieścić blachę w zawijarce,
6) wykonać operację zaginania,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

zwojarka stołowa,

–

przybory do pisania, notatnik,

–

arkusz blachy stalowej ocynkowanej o wymiarach ok. 500x550 mm i grubości 0,5 mm,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania zwojów.

Ćwiczenie 7

Z blachy stalowej ocynkowanej wykonaj odcinek rury spustowej o średnicy 100 mm

i długości 1000 mm (wg załączonej dokumentacji). Połączenie (wzdłuż tworzącej) wykonaj
jako zakład podwójny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać blachę i narzędzia z miejsca składowania,
5) zapoznać się z dokumentacją do zadania,
6) wyliczyć wymiary arkusza blachy potrzebnej do wykonania rury,
7) wytrasować rozwinięcie rury spustowej,
8) wykonać operację zwijania,
9) brzegi rury ukształtować tak, aby możliwe było połączenie na rąbek leżący pojedynczy,
10) połączyć brzegi i zaklepać równomiernie rąbek,
11) zaprezentować efekt swojej pracy,
12) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna dotycząca wykonania rury,

−

krawędziarka,

−

zwijarka trójwalcowa,

−

nożyce stołowe,

−

młotek blacharski,

−

narzędzia do trasowania (punktak, rysik, liniał, kątownik, cyrkiel),

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

miara zwijana lub składana,

−

dwuróg,

−

arkusz blachy stalowej ocynkowanej o wymiarach ok. 500x1000 mm i grubości 0,5 mm,

−

przybory do pisania, notatnik,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania rur z blachy.

Ćwiczenie 8

Sporządź zapotrzebowanie na materiał do wykonania pojemnika z blachy

przedstawionego w dokumentacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) uważnie przestudiować dokumentację techniczną (rysunek),
4) ustalić zewnętrzne gabaryty pojemnika w rozwinięciu,
5) ustalić minimalny wymiar arkusza blachy,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna przedstawiająca sposób wykonania pojemnika,

−

notatnik, przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca sporządzania zapotrzebowania na materiały.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Prasy

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz rodzaj prasy do wykonywanej za jej pomocą operacji tłoczenia.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z rodzajami procesów tłoczenia,
4) zapoznać się z rodzajami pras,
5) zapoznać się z listą blach (rodzaj i grubość),
6) dobrać rodzaj prasy do odpowiedniego procesu,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

notatnik, przybory do pisania

–

lista procesów tłoczenia np. „tłoczenie głębokoprofilowe”

–

lista rodzajów blach,

–

lista pras,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca zastosowania poszczególnych typów pras.

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj poszczególne prasy do odpowiednich kategorii, z uwagi na sposób

wywoływania ruchu suwaka.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z rodzajami pras,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) zapoznać się z klasyfikacją pras,
5) dokonać przyporządkowania pras do kategorii,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

lista pras,

−

zestaw kategorii podziału pras, np. prasy hydrauliczne, mechaniczne ręczne itp.,

−

notatnik, przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zastosowania poszczególnych typów pras.

Ćwiczenie 3

Uszereguj prasy pod względem siły wywieranego przez suwak nacisku.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z listą pras,
4) zapoznać się z listą sił wywieranych przez suwak,
5) przyporządkować nacisk rodzajowi prasy,
6) uszeregować prasy rosnąco pod względem siły wywieranego nacisku,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

lista pras,

–

uszeregowanie nacisków, np. od wartości najmniejszej do największej,

–

notatnik, przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca zastosowania poszczególnych typów pras. lista pras,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Obróbka cieplna

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj proces wyżarzania międzyoperacyjnego przy tłoczeniu wyrobów z blachy

stalowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z rodzajem obróbki plastycznej wyrobu (opisem),
4) ustalić rodzaj wyżarzania,
5) zapisać ustalenia w notatniku,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

opis przedmiotu (sposób użytkowania) i opis sposobu przeprowadzenia obróbki
za pomocą tłoczenia (instrukcja),

–

wykaz operacji wyżarzania,

–

notatnik, przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca planowania procesu wyżarzania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj hartowanie przygotowanego wcześniej przedmiotu (np. przecinaka, punktaka).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi pieca,
5) przeprowadzić operację nagrzewania,
6) przeprowadzić operację studzenia,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

stanowisko do hartowania (piec, wanna),

–

szczypce hartownicze,

–

rodki ochrony osobistej (fartuch i rękawice skórzane, okulary),

–

elementy do hartowania,

–

przybory do pisania, notatnik,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca hartowania.

Ćwiczenie 3

Wykonaj odpuszczenie uprzednio zahartowanego elementu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi pieca,
5) przeprowadzić operację nagrzewania,
6) przeprowadzić operację studzenia,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

stanowisko do hartowania (piec),

–

szczypce hartownicze,

–

rodki ochrony osobistej (fartuch i rękawice skórzane, okulary),

–

hartowane wyroby,

–

przybory do pisania, notatnik,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca hartowania.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Dokonaj oceny jakości zahartowanego i odpuszczonego przedmiotu, poprzez dokonanie

szeregu prób, a następnie wypełnij dokumentację opisową wg otrzymanego od nauczyciela
wzoru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) dokonać próby zarysowania przedmiotu (np. pilnikiem),
5) kilkakrotnie użyć przedmiotu zgodnie z jego przeznaczeniem,
6) ocenić stan przedmiotu po dokonaniu prób,
7) zakwalifikować przedmiot jako wykonany prawidłowo, bądź nieprawidłowo,
8) sporządzić dokumentację opisową przedmiotu wg załączonego wzoru,
9) zaprezentować efekt swojej pracy,
10) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

stół warsztatowy z imadłem,

−

pilniki do metalu, twarde rysiki(najlepiej widiowe),

−

młotek ślusarski,

−

wzór dokumentacji opisowej (wypełniona karta),

−

czysty blankiet dokumentacji opisowej (niewypełniony),

−

wzór dokumentacji opisowej (wypełniony),

−

notatnik, przybory do pisania,

−

zahartowany przedmiot np. punktak, rysik, przecinak itp.,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca oceny przedmiotów hartowanych.

Ćwiczenie 5

Wykonaj obróbkę cieplną drutu stalowego polegającą na przeprowadzeniu wyżarzania

zmiękczającego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi pieca,
5) przeprowadzić operację nagrzewania,
6) przeprowadzić operację studzenia,
7) ocenić skuteczność wykonanego wyżarzania,
8) zaprezentować efekt swojej pracy,
9) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

stanowisko do hartowania (piec),

–

szczypce hartownicze,

–

rodki ochrony osobistej (fartuch skórzany, rękawice, okulary),

–

drut stalowy Φ 1–3 mm (sztywny, sprężysty).

–

notatnik, przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca wyżarzania.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Wpływ zabiegów cieplnych na właściwości i strukturę blach

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj proces technologiczny wyżarzania w zależności od rodzaju obróbki plastycznej,

jakiej został poddany wyrób z blachy.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z rodzajem obróbki plastycznej na zimno,
4) na podstawie rysunku ustalić stopień zgniotu,
5) zaproponować rodzaj procesu wyżarzania elementu,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

opis techniczny wyrobu z blachy,

–

rysunek techniczny wyrobu z blachy,

–

kalkulator,

–

przybory do pisania, notatnik,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca planowania procesu wyżarzania.

Ćwiczenie 2

Określ, czy zastosowano prawidłowy rodzaj wyżarzania wyrobu blacharskiego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy – plan zapisać w notatniku,

2) zorganizować stanowisko pracy,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zapoznać się z procesem technologicznym wykonania wyrobu,
4) na podstawie rysunku technicznego obliczyć stopień zgniotu,
5) ustalić, czy zastosowano właściwy rodzaj wyżarzania,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

opis techniczny wykonanego przedmiotu,

–

rysunek techniczny wykonanego przedmiotu,

–

kalkulator,

–

przybory do pisania, notatnik,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca planowania procesu wyżarzania.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciw

pożarowej oraz ochrony środowiska

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród zgromadzonych środków ochrony osobistej wybierz te, które niezbędne

są podczas hartowania wyrobów stalowych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją obsługi pieca hartowniczego,
2) zaplanować poszczególne czynności,
3) dobrać środki ochrony osobistej do zaplanowanych czynności,
4) zgromadzić środki ochrony osobistej na stanowisku pracy,
5) wskazać na zagrożenia powstające przy procesie hartowania stali,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

instrukcja obsługi pieca hartowniczego,

–

kartka, przybory do pisania,

–

rodki ochrony osobistej: (fartuch skórzany, rękawice skórzane, rękawice powlekane,

okulary spawalnicze, okulary przyciemniane, kask, szelki ochronne itp.),

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca doboru środków ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Określ zagrożenia występujące podczas poszczególnych operacji obróbki plastycznej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami obróbki plastycznej,
2) wyodrębnić zagrożenia powstające podczas poszczególnych procesów obróbki

plastycznej,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) określić sposoby zapobiegania poszczególnym rodzajom zagrożeń,
4) zapisać w notatniku zagrożenia i sposoby zapobiegania im,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

lista procesów obróbki plastycznej na zimno i na gorąco (np. tłoczenie, hartowanie itp.),

–

notatnik, przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca zagrożeń zdrowia pracowników, powstających podczas
operacji obróbki plastycznej.

Ćwiczenie 3

Określ sposób likwidacji zagrożenia oraz podaj metodę postępowania podczas

zauważenia wypadku.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z listą sytuacji zagrażających życiu lub zdrowiu pracownika,
2) ustalić sposoby likwidacji zagrożenia, lub metody postępowania,
3) zapisać w notatniku spostrzeżenia dotyczące sposobów likwidacji zagrożeń,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

notatnik, przybory do pisania,

–

lista zagrożeń i sytuacji wypadkowych (np. poparzenie, źle zamocowany tłocznik w prasie,
niedomknięty piec hartowniczy, pracownik porażony prądem elektrycznym itp.),

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca metod likwidacji i unikania zagrożeń na stanowisku
pracy podczas wykonywania operacji obróbki plastycznej blach.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test do jednostki modułowej „Wykonywanie elementów i przedmiotów
z blachy metodami obróbki plastycznej i cieplnej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1– 4, 6–11, 13, 15, 18–20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 12, 14, 16, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań,

Klucz odpowiedzi: 1.d, 2.b, 3.d, 4.a, 5.a, 6.a, 7.b, 8.d, 9.c, 10.b, 11.b, 12.b,

13.c, 14.d, 15.d, 16.d, 17.b, 18.b, 19.a, 20.d.

Plan testu

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Poprawna

odpowiedź

Nazwać rodzaj odkształceń wywoływanych w materiale przez
obróbkę plastyczną

Określić nazwę prasownictwa wyrobów blaszanych

Nazwać proces tłoczenia naruszający spójność materiału

Wymienić nazwę kształtowania płytkiego

Zaklasyfikować proces tłoczenia do rodzaju obróbki

Nazwać proces oddzielenia przedmiotu wzdłuż linii otwartej
okalającej przedmiot

Uszczegółowić nazwę podziału materiału na części

Zdefiniować element prasy, przy użyciu, którego wykonuje się
cięcie na prasie

Sprecyzować nazwę gięcia kołowego na części szerokości
materiału

10. Określić nazwę części ruchomej prasy

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Sprecyzować, jaki rodzaj pras zaopatrzony jest w nurnik

12.

Wyeliminować rodzaj obróbki nie zaliczający się do obróbki
cieplnej

13. Omówić cechy stali hartowanej

14. Uściślić, w którym ośrodku nie hartuje się stali

15. Wymienić cechy stali umocnionej

16.

Nazwać zespól cech osiąganych przez stal pod wpływem obróbki
plastycznej na zimno

17. Omówić przyczynę umocnienia stali

18. Nazwać stanowisko pracownika wymieniającego tłoczniki

19.

Sprecyzować, jaki rodzaj rękawic służy do ochrony podczas
hartowania

20.

Określić rodzaj gaśnicy służącej do gaszenia instalacji
elektrycznej

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyska 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Obróbka plastyczna wywołuje w blasze odkształcenia

doraźne.

sprężyste.

krytyczne.

plastyczne.

2. Prasownictwo wyrobów blaszanych nazywa się

kuźnictwem.

tłocznictwem.

ciągownictwem.

walcownictwem.

3. Proces tłoczenia naruszający spójność materiału nazywa się

tłoczeniem.

wyoblaniem.

odsadzaniem.

wykrawaniem.

4. Kształtowanie płytkie nazywa się

gięciem.

ciągnieniem.

profilowaniem.

przetłaczaniem.

5. Proces tłoczenia jest rodzajem obróbki

cieplnej.

sprężystej.

podzerowej.

plastycznej.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Oddzielenie przedmiotu wzdłuż linii otwartej okalającej przedmiot to

odcinanie.

okrawanie.

obrębianie.

dziurkowanie.

7. Podział materiału na części to

nacinanie.

rozcinanie.

okrawanie.

przecinanie.

8. Cięcie na prasie wykonuje się przy użyciu

suwaków.

tłoczników.

wzorników.

wykrojników.

9. Gięcie kołowe na części szerokości materiału to

zwijanie.

owijanie.

zawijanie.

skręcanie.

10. Część ruchoma prasy nazywa się

posuw.

suwak.

korpus.

tłocznik.

11. Nurnik posiadają prasy

ręczne.

silnikowe.

mechaniczne.

hydrauliczne.

12. Który z wymienionych rodzajów obróbki nie zalicza się do obróbki cieplnej?

hartowanie.

prasowanie.

wyżarzanie.

odpuszczanie.

13. W wyniku hartowania otrzymuje się stal

odprężoną.

umocnioną.

utwardzoną.

zmiękczoną.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. W którym z wymienionych ośrodków nie hartuje się stali?

olej.

woda.

powietrze.

para wodna.

15. Stal umocniona wykazuje cechy

sprężyste.

plastyczne.

magnetyczne.

lepkoplastyczne.

16. Zmiany w budowie wewnętrznej stali pod wpływem obróbki plastycznej na zimno

nazywa się

odprężeniem.

zdrowieniem.

umocnieniem.

stabilizowaniem.

17. Bezpośrednią przyczyną umocnienia jest

ucios.

zgniot.

posuw.

wgniot.

18. Kto ma prawo zmieniać tłoczniki w prasach?

każdy.

ustawiacz.

wytłaczacz.

wymieniacz.

19. Jakimi rękawicami posługujemy się podczas hartowania?

skórzanymi.

wełnianymi.

gumowanymi.

drelichowymi.

20. Jaki rodzaj gaśnicy służy do gaszenia instalacji elektrycznej?

wodna.

pianowa.

niegowa.

proszkowa.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy metodami obróbki
plastycznej i cieplnej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test do jednostki modułowej „Wykonywanie elementów i przedmiotów
z blachy metodami obróbki plastycznej i cieplnej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–10, 12, 15, 16, 17, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 11–14, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań,

Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.c, 3.d, 4.b, 5.d, 6.a, 7.a, 8.a, 9.c, 10.a, 11.c, 12.c, 13.d,

14.c, 15.c, 16.d, 17.a, 18.b, 19.a, 20.b.

Plan testu

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Poprawna

odpowiedź

Wyodrębnić nazwę procesu, który nie wchodzi w skład
procesów obróbki plastycznej

Uściślić pojęcie kształtowania głębokiego

Ustalić, do którego rodzaju zabiegów zaliczamy profilownie

Określić na jakie operacje dzieli się proces tłoczenia

Rozróżnić zabiegi wykrawania

Rozpoznać proces cięcia na prasach

Scharakteryzować proces gięcia blachy

Scharakteryzować proces zwijania

Nazwać operację gięcia kołowego

10. Nazwać nieruchomą część prasy

11. Przeliczyć jednostki nacisku prasy

12.

Zakwalifikować prasy kolanowe do odpowiedniego rodzaju
pras

13.

Uszczegółowić nazwę grupy pras, których ruch suwaka
wywołuje ciśnienie cieczy

14. Ustalić podstawowy zabieg obróbki cieplnej blach

15. Określić w jakim ośrodku chłodzi się blachy mosiężne

16. Nazwać rodzaj obróbki cieplnej mającej za zadanie usunięcie

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

naprężeń wewnętrznych z zahartowanych przedmiotów

17. Określić nazwę zamkniętej komory w piecu gazowym

18. Obliczyć stopień zgniotu

19.

Dobrać rodzaj obróbki usuwającej niepożądane cechy
umocnienia

20. Określić rodzaj gaśnicy służący do gaszenia ludzi

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za
poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W skład procesów obróbki plastycznej nie wchodzi

a) kuźnictwo.
b) tłocznictwo.
c) spawalnictwo.
d) ciągownictwo.

2. Kształtowanie głębokie to

a) tłoczenie.
b) zawijanie.
c) ciągnienie.
d) walcowanie.

3. Profilowanie zaliczmy do procesów

a) wyoblania.
b) odsadzania.
c) wykrawania.
d) kształtowania.

4. Proces tłoczenia dzieli się na operacje

a) gięcie i profilowanie.
b) cięcie i kształtowanie.
c) dotłaczanie i zaginanie.
d) przetłaczanie i okrawanie.

5. Oddzielenie niewielkiego nadmiaru materiału od uprzednio wyciętego elementu w celu

utworzenia równych krawędzi i dokładnych wymiarów nazywamy
a) nacinaniem.
b) rozcinaniem.
c) okrawaniem.
d) wygładzaniem.

6. Na rysunku przedstawiono cięcie

a) na prasie.
b) na gilotynie.
c) nożem krążkowym.
d) nożycami ręcznymi.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Kształtowanie blachy w jednej płaszczyźnie to

a) gięcie.
b) tłoczenie.
c) przecinanie.
d) profilowanie.

8. Zaginanie po okręgu na całej szerokości materiału to

a) zwijanie.
b) zawijanie.
c) wyoblanie.
d) profilowanie.

9. Gięcie kołowe na części szerokości materiału to

a) zwijanie.
b) owijanie.
c) zawijanie.
d) skręcanie.

10. Część nieruchoma prasy to

a) korpus.
b) suwak.
c) statyw.
d) podstawa.

11. Wywierana przez prasę siła 0,01 MN odpowiada naciskowi o ciężarze 1 tony. 12 MN to

a) 12 ton.
b) 120 ton.
c) 1200 ton.
d) 12000 ton.

12. Prasy kolanowe zaliczamy do grupy pras

a) ręcznych.
b) nożnych.
c) mechanicznych.
d) hydraulicznych.

13. Prasy, których ruch suwaka wywoływany jest poprzez ciśnienie cieczy roboczej

zaliczamy do grupy pras
a) ręcznych.
b) korbowych.
c) silnikowych.
d) hydraulicznych.

14. Podstawowym zabiegiem stosowanym przy obróbce cieplnej blach jest

a) starzenie.
b) hartowanie.
c) wyżarzanie.
d) przesycanie.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Po wyżarzaniu blachy mosiężne chłodzi się w

a) oleju.
b) wodzie.
c) powietrzu.
d) parze wodnej.

16. W celu usunięcia naprężeń powstających w materiale podczas hartowania stosuje się

a) odprężenie.
b) zdrowienie.
c) umocnienie.
d) odpuszczanie.

17. Zamknięta komora, ogrzewana od zewnątrz, w której umieszcza się przedmiot

poddawany nagrzewaniu to
a) mufla.
b) rdzeń.
c) wanna.
d) gniazdo.

18. Ile wynosi stopień zgniotu elementu, jeżeli jego początkowy przekrój wynosi 5 mm,

natomiast końcowy 4,7 mm?
a) 3%.
b) 6%.
c) 9%.
d) 12%.

19. Niepożądane cechy umocnienia usuwa się poprzez obróbkę

a) cieplną.
b) plastyczną.
c) podzerową.
d) skrawaniem.

20. Jaki rodzaj gaśnicy służy do gaszenia ubrania na płonącym człowieku?

a) wodna.
b) pianowa.
c) śniegowa.
d) proszkowa.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy metodami obróbki
plastycznej i cieplnej

Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Zadania

Odpowiedź

Punkty

10 a

11 a

12 a

13 a

14 a

15 a

16 a

17 a

18 a

19 a

20 a

Razem:

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Kawecki J., Świdzinski J., Zgorzelski S.: Blacharstwo. WSiP, Warszawa 1960
2. Mac S.: Obróbka metali z materiałoznastwem. WSiP, Warszawa 1996
3. Stojanowski J.: Blacharstwo karoseryjne. WSiP, Warszawa 1974
4. Szenejko W.: Blacharstwo samochodowe. Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa 1967
5. Praca zbiorowa pod redakcją Witolda Ziewca.: Technologia cz. I. Materiały do wykładów.

Politechnika Radomska im. Kazimierza Pułaskiego, Radom 1998