plik

WARSZTAT

Świat Motoryzacji 3/2010

Świat Motoryzacji

Dwumasowe koło zamachowe powstało, by prze-

ciwdziałać ubocznym skutkom jakie spowodowało

nagłe przyspieszenie w rozwoju silników wysoko-

prężnych. Rzecz w tym, że wraz ze znacznym wzro-

stem momentu obrotowego silnika, dużo gwał-

towniejsze mogą być przyrosty sił występujących

w układzie przeniesienia napędu. Wywołują one

drgania, które nie tylko obniżają komfort jazdy, ale

także odbijają się na trwałości skrzyni biegów, dla-

tego też należy je maksymalnie ograniczyć.

Wykorzystywana do tego przez długie lata tarcza

sprzęgła z tłumikiem drgań skrętnych osiągnęła,

zdaniem twórców DKZ, granice swych możli-

wości. Wskazują oni, że jej elementy mogą się

przemieścić względem siebie co najwyżej o 25

stopni, podczas gdy w dwumasowym kole za-

machowym podzielonym na dwie połączone ze

sobą obrotowo części z umieszczonym między

nimi systemem tłumiącym, kąt ten wynosi nawet

100 stopni.

DKZ, ze względu na skomplikowany mechanizm

ukryty w jego wnętrzu jest znacznie bardziej zło-

żoną konstrukcją od tradycyjnego rozwiązania,

czyli sztywnego koła zamachowego z elastyczną

tarczą. Z tego też powodu, obsługa tego ele-

mentu wymaga szczególnej staranności i ścisłe-

go przestrzegania zaleceń producenta. Oto kilka

ważnych uwag przygotowanych przez ekspertów

LuK.

Niedopuszczalne jest czyszczenie DKZ przy

użyciu myjek wysokociśnieniowych, urządzeń

parowych, sprężonego powietrza, dmuchaw,

sprayów itd.

Nawet gdy wymieniane jest samo sprzę-

gło, koniecznie trzeba sprawdzić stan DKZ.

Uszkodzone, niesprawne lub zużyte koło dwu-

masowe może spowodować, że dojdzie do

awarii nowo zamontowanego sprzęgła.

Dwumasowe koło zamachowe jest podze-

społem w zasadzie nierozbieralnym, więc gdy

uszkodzeniu ulegnie jakiś jego element trzeba

wymienić całe koło.

Nie jest objawem złego działania DKZ, jeśli

po obróceniu obu jego obu mas względem

siebie o niewielki kąt, nie powrócą one do po-

zycji wyjściowej.

Niedozwolona jest obróbka powierzchni cier-

nych dwumasowych kół zamachowych.

Przy okazji warto przytoczyć kilka podstawowych

zaleceń dotyczących montażu DKZ. Są one na-

stępujące:

Nie wolno zakładać DKZ, które przy przeno-

szeniu lub w trakcie montażu wypadnie me-

chanikowi z rąk. Uderzenie o twarde podłoże.

mogło bowiem spowodować uszkodzenie ło-

żyska (zarówno kulkowego jak i ślizgowego),

zniekształcenie wieńca czujnika obrotów silni-

ka, pojawienie się niewyważenia.

Do mocowania DKZ do wału korbowego za-

wsze używaj nowych śrub i dokręcaj je takim

momentem i w taki sposób, jak podaje to pro-

ducent pojazdu. Zawsze też sprawdzaj, czy

śruby mają odpowiednią długość. Zbyt długie

będą tarły o masę pierwotną DKZ i uszkodzą

łożysko.

Sprawdź czy kołki ustalające są dobrze umo-

cowane. Kołków nie wolno wyciągać ani wci-

skać na siłę. Zbyt mocno wciśnięte będą ocie-

rały o masę pierwotną DKZ.

Skontroluj, czy odległość między czujnikiem

obrotów silnika i współpracującym z nim

wieńcem znajdującym się na DKZ jest pra-

widłowa. Pamiętaj, że może się ona różnić

w poszczególnych modelach samochodów

osobowych i użytkowych.

Przed założeniem sprzęgła powierzchnię cier-

ną DKZ przetrzyj szmatką zwilżoną (delikat-

nie!) rozpuszczalnikiem smaru. Nie pozwól,

żeby środek przeniknął do wnętrza DKZ.

Dokonując oceny stanu technicznego dwuma-

sowego koła zamachowego należy wiedzieć,

o czym świadczą poszczególne objawy. Pomoże

w tym zapoznanie się z przykładami. Zobaczmy

więc, co można ujrzeć po zdemontowaniu

sprzęgła:

Dwumasowe koło zamachowe stosowane jest w coraz większej
liczbie samochodów. Do niedawna element ten kojarzył się
przede wszystkim z nowoczesnymi dieslami, jednak obecnie
coraz częściej można je również znaleźć w pojazdach z sil-
nikami iskrowymi. Marka LuK jako pierwsza wprowadziła te
elementy na rynek, dlatego też przypominamy kilka ważnych
uwag na temat DKZ przygotowanych przez jej specjalistów.

Fot. LuK

Co można

wyczytać z DKZ

Świat Motoryzacji

WARSZTAT

Świat Motoryzacji 3/2008

Ocena stanu dwumasowego

koła zamachowego na podstawie

wyglądu tarczy sprzęgła

i jego elementów

Spalona tarcza sprzęgła

Przyczyna: Nadmierne rozgrzanie się okła-

dzin tarczy – spowodowane pośli-

zgiem sprzęgła, wynikającym np.

z długotrwałej jazdy na półsprzę-

gle, nadmiernego zużycia okła-

dzin, usterki sprężyny talerzowej

docisku itd.

Skutek:

Wzrost temperatury elementów

DKZ.

Naprawa: Sprawdź, czy nastąpiły termiczne

odbarwienia DKZ i jeśli pojawiły

się niebieskie czy fioletowe naloty

na zewnętrznym pasie powierzchni

ciernej, zmierz stożkowatość masy

wtórnej.

Resztki spalonej okładziny

widoczne na zewnętrznych krawę-

dziach DKZ w obszarze pomiędzy

obiema masami

Przyczyna: Przegrzanie tarczy sprzęgła.

Skutek:

Resztki okładziny mogły przedostać

się do środka DKZ, co grozi nie-

prawidłową pracą znajdującego się

tam mechanizmu.

Naprawa: Wymień DKZ.

Ciemne ślady miejscowego

przygrzania na powierzchni ciernej,

także bardzo liczne

Przyczyna: Objaw naturalny.

Skutek:

Bez wpływu na działanie DKZ.

Naprawa: Nie jest wymagana.

Pęknięcia na powierzchni ciernej

Przyczyna: Przeciążenie cieplne powierzchni

ciernej.

Skutek:

Może powodować złe działanie

DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.

Wyciek smaru z łożyska kulkowego,

brak uszczelki, łożysko zatarte,

uszkodzone lub brązowo zabarwione

Przyczyna: Przeciążenie cieplne lub uszkodze-

nie mechaniczne – zwykle wynika-

jące z tegoż przeciążenia.

Skutek:

Nieodpowiednie smarowanie łoży-

ska i – w konsekwencji – złe działa-

nie DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.

Zniszczone lub uszkodzone

łożysko ślizgowe

Przyczyna: Nadmierne obciążenie mechanicz-

ne, zmęczenie materiału, naturalne

zużycie.

Skutek:

Wszelkie uszkodzenia łożyska śli-

zgowego sprawiają, że DKZ działa

wadliwie.

Naprawa: Wymień DKZ.

Rysy na powierzchni ciernej

Przyczyna: Zużycie okładzin tarczy sprzęgła

(naturalne lub spowodowane czę-

stą jazdą na półsprzęgle, względ-

nie złą regulacją sprzęgła) do tego

stopnia, że mocujące ją nity zaczęły

mieć kontakt z powierzchnią cierną

DKZ.

Skutek:

Uszkodzona, nierówna powierzch-

nia cierna sprawia, że sprzęgło

może nie przenosić wymaganego

momentu i dodatkowo szybciej się

zużywa.

Naprawa: Wymień DKZ.

WARSZTAT

Świat Motoryzacji 3/2010

Świat Motoryzacji

Zużyte (wytarte) łożysko ślizgowe

Przyczyna: Naturalne zużycie.

Skutek:

W nowym DKZ luz poprzeczny ło-

żyska nie jest większy niż 0,04 mm,

dopuszcza się, by w trakcie eks-

ploatacji wzrósł do 0,17 mm. Jeśli

przekroczy tę wartość, może dojść

do zbytniego nachylenia masy

wtórnej DKZ i – w konsekwencji –

jego złego działania.

Naprawa: Gdy luz nie przekracza 0,17 mm,

naprawa nie jest potrzebna, po-

wyżej tej wartości należy wymienić

DKZ.

Lekkie odbarwienie powierzchni

ciernej, nieobejmujące okolicy nitów

i zewnętrznego jej pasa

Przyczyna: Niewielkie obciążenie cieplne.

Skutek:

Bez wpływu na działanie DKZ,

odbarwienia takie są zjawiskiem

normalnym.

Naprawa: Nie jest wymagana.

Złotawo-żółte zabarwienie

powierzchni ciernej, nieobejmujące

okolic nitów

Przyczyna: Średnie obciążenie cieplne, powo-

dujące chwilowy wzrost temperatu-

ry powierzchni ciernej do 220°C.

Skutek:

Bez wpływu na działanie DKZ, od-

barwienia takie są zjawiskiem nor-

malnym.

Naprawa: Nie jest wymagana.

Przebarwienia w okolicy nitów

oraz/lub na zewnętrznym pasie

powierzchni ciernej

Przyczyna: Znaczne obciążenie cieplne, powo-

dujące chwilowy wzrost temperatu-

ry powierzchni ciernej do 280°C.

Uwaga! Sama powierzchnia cierna

może nie być zabarwiona, jeśli po

okresie obciążenia termicznego

DKZ pracowało dalej.

Skutek:

W zależności od intensywno-

ści obciążenia termicznego DKZ

może działać prawidłowo lub

szwankować.

Naprawa: Wymiana nie jest wymagana jedy-

nie wówczas, jeśli DKZ spełnia na-

stępujące warunki:

stożkowatość powierzchni ciernej

nie przekracza 0,5 mm w stosun-

ku do wartości początkowej;

nie pojawiły się pęknięcia masy

wtórnej DKZ (Uwaga! Na po-

wierzchni tarcia pęknięcia mogą

być zupełnie niewidoczne).

Dobrze widoczne fioletowo-niebieskie

zabarwienie na bocznej lub tylnej

powierzchni DKZ i/lub uszkodzenia

(np. pęknięcia)

Przyczyna: Bardzo wysokie obciążenie cieplne.

Skutek:

Zniszczone DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.

Stopiony pierścień mechanizmu

tłumienia drgań

Przyczyna: Wysokie obciążenie cieplne powo-

dujące nadmierny wzrost tempera-

tury wewnątrz DKZ.

Skutek:

Złe działanie DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.