WARSZTAT

Świat Motoryzacji 3/2010

20

Świat Motoryzacji

D

Dwumasowe koło zamachowe powstało, by prze-

ciwdziałać ubocznym skutkom jakie spowodowało

nagłe przyspieszenie w rozwoju silników wysoko-

prężnych. Rzecz w tym, że wraz ze znacznym wzro-

stem momentu obrotowego silnika, dużo gwał-

towniejsze mogą być przyrosty sił występujących

w układzie przeniesienia napędu. Wywołują one

drgania, które nie tylko obniżają komfort jazdy, ale

także odbijają się na trwałości skrzyni biegów, dla-

tego też należy je maksymalnie ograniczyć.

Wykorzystywana do tego przez długie lata tarcza

sprzęgła z tłumikiem drgań skrętnych osiągnęła,

zdaniem twórców DKZ, granice swych możli-

wości. Wskazują oni, że jej elementy mogą się

przemieścić względem siebie co najwyżej o 25

stopni, podczas gdy w dwumasowym kole za-

machowym podzielonym na dwie połączone ze

sobą obrotowo części z umieszczonym między

nimi systemem tłumiącym, kąt ten wynosi nawet

100 stopni.

DKZ, ze względu na skomplikowany mechanizm

ukryty w jego wnętrzu jest znacznie bardziej zło-

żoną konstrukcją od tradycyjnego rozwiązania,

czyli sztywnego koła zamachowego z elastyczną

tarczą. Z tego też powodu, obsługa tego ele-

mentu wymaga szczególnej staranności i ścisłe-

go przestrzegania zaleceń producenta. Oto kilka

ważnych uwag przygotowanych przez ekspertów

LuK.

t

Niedopuszczalne jest czyszczenie DKZ przy

użyciu myjek wysokociśnieniowych, urządzeń

parowych, sprężonego powietrza, dmuchaw,

sprayów itd.

t

Nawet gdy wymieniane jest samo sprzę-

gło, koniecznie trzeba sprawdzić stan DKZ.

Uszkodzone, niesprawne lub zużyte koło dwu-

masowe może spowodować, że dojdzie do

awarii nowo zamontowanego sprzęgła.

t

Dwumasowe koło zamachowe jest podze-

społem w zasadzie nierozbieralnym, więc gdy

uszkodzeniu ulegnie jakiś jego element trzeba

wymienić całe koło.

t

Nie jest objawem złego działania DKZ, jeśli

po obróceniu obu jego obu mas względem

siebie o niewielki kąt, nie powrócą one do po-

zycji wyjściowej.

t

Niedozwolona jest obróbka powierzchni cier-

nych dwumasowych kół zamachowych.

Przy okazji warto przytoczyć kilka podstawowych

zaleceń dotyczących montażu DKZ. Są one na-

stępujące:

t

Nie wolno zakładać DKZ, które przy przeno-

szeniu lub w trakcie montażu wypadnie me-

chanikowi z rąk. Uderzenie o twarde podłoże.

mogło bowiem spowodować uszkodzenie ło-

żyska (zarówno kulkowego jak i ślizgowego),

zniekształcenie wieńca czujnika obrotów silni-

ka, pojawienie się niewyważenia.

t

Do mocowania DKZ do wału korbowego za-

wsze używaj nowych śrub i dokręcaj je takim

momentem i w taki sposób, jak podaje to pro-

ducent pojazdu. Zawsze też sprawdzaj, czy

śruby mają odpowiednią długość. Zbyt długie

będą tarły o masę pierwotną DKZ i uszkodzą

łożysko.

t

Sprawdź czy kołki ustalające są dobrze umo-

cowane. Kołków nie wolno wyciągać ani wci-

skać na siłę. Zbyt mocno wciśnięte będą ocie-

rały o masę pierwotną DKZ.

t

Skontroluj, czy odległość między czujnikiem

obrotów silnika i współpracującym z nim

wieńcem znajdującym się na DKZ jest pra-

widłowa. Pamiętaj, że może się ona różnić

w poszczególnych modelach samochodów

osobowych i użytkowych.

t

Przed założeniem sprzęgła powierzchnię cier-

ną DKZ przetrzyj szmatką zwilżoną (delikat-

nie!) rozpuszczalnikiem smaru. Nie pozwól,

żeby środek przeniknął do wnętrza DKZ.

Dokonując oceny stanu technicznego dwuma-

sowego koła zamachowego należy wiedzieć,

o czym świadczą poszczególne objawy. Pomoże

w tym zapoznanie się z przykładami. Zobaczmy

więc, co można ujrzeć po zdemontowaniu

sprzęgła:

Dwumasowe koło zamachowe stosowane jest w coraz większej
liczbie samochodów. Do niedawna element ten kojarzył się
przede wszystkim z nowoczesnymi dieslami, jednak obecnie
coraz częściej można je również znaleźć w pojazdach z sil-
nikami iskrowymi. Marka LuK jako pierwsza wprowadziła te
elementy na rynek, dlatego też przypominamy kilka ważnych
uwag na temat DKZ przygotowanych przez jej specjalistów.

Fot. LuK

Co można

wyczytać z DKZ

21

Świat Motoryzacji

WARSZTAT

Świat Motoryzacji 3/2008

Ocena stanu dwumasowego

koła zamachowego na podstawie

wyglądu tarczy sprzęgła

i jego elementów

Spalona tarcza sprzęgła

Przyczyna: Nadmierne rozgrzanie się okła-

dzin tarczy – spowodowane pośli-

zgiem sprzęgła, wynikającym np.

z długotrwałej jazdy na półsprzę-

gle, nadmiernego zużycia okła-

dzin, usterki sprężyny talerzowej

docisku itd.

Skutek:

Wzrost temperatury elementów

DKZ.

Naprawa: Sprawdź, czy nastąpiły termiczne

odbarwienia DKZ i jeśli pojawiły

się niebieskie czy fioletowe naloty

na zewnętrznym pasie powierzchni

ciernej, zmierz stożkowatość masy

wtórnej.

Resztki spalonej okładziny

widoczne na zewnętrznych krawę-

dziach DKZ w obszarze pomiędzy

obiema masami

Przyczyna: Przegrzanie tarczy sprzęgła.

Skutek:

Resztki okładziny mogły przedostać

się do środka DKZ, co grozi nie-

prawidłową pracą znajdującego się

tam mechanizmu.

Naprawa: Wymień DKZ.

Ciemne ślady miejscowego

przygrzania na powierzchni ciernej,

także bardzo liczne

Przyczyna: Objaw naturalny.

Skutek:

Bez wpływu na działanie DKZ.

Naprawa: Nie jest wymagana.

Pęknięcia na powierzchni ciernej

Przyczyna: Przeciążenie cieplne powierzchni

ciernej.

Skutek:

Może powodować złe działanie

DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.

Wyciek smaru z łożyska kulkowego,

brak uszczelki, łożysko zatarte,

uszkodzone lub brązowo zabarwione

Przyczyna: Przeciążenie cieplne lub uszkodze-

nie mechaniczne – zwykle wynika-

jące z tegoż przeciążenia.

Skutek:

Nieodpowiednie smarowanie łoży-

ska i – w konsekwencji – złe działa-

nie DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.

Zniszczone lub uszkodzone

łożysko ślizgowe

Przyczyna: Nadmierne obciążenie mechanicz-

ne, zmęczenie materiału, naturalne

zużycie.

Skutek:

Wszelkie uszkodzenia łożyska śli-

zgowego sprawiają, że DKZ działa

wadliwie.

Naprawa: Wymień DKZ.

Rysy na powierzchni ciernej

Przyczyna: Zużycie okładzin tarczy sprzęgła

(naturalne lub spowodowane czę-

stą jazdą na półsprzęgle, względ-

nie złą regulacją sprzęgła) do tego

stopnia, że mocujące ją nity zaczęły

mieć kontakt z powierzchnią cierną

DKZ.

Skutek:

Uszkodzona, nierówna powierzch-

nia cierna sprawia, że sprzęgło

może nie przenosić wymaganego

momentu i dodatkowo szybciej się

zużywa.

Naprawa: Wymień DKZ.

V

WARSZTAT

Świat Motoryzacji 3/2010

22

Świat Motoryzacji

Zużyte (wytarte) łożysko ślizgowe

Przyczyna: Naturalne zużycie.

Skutek:

W nowym DKZ luz poprzeczny ło-

żyska nie jest większy niż 0,04 mm,

dopuszcza się, by w trakcie eks-

ploatacji wzrósł do 0,17 mm. Jeśli

przekroczy tę wartość, może dojść

do zbytniego nachylenia masy

wtórnej DKZ i – w konsekwencji –

jego złego działania.

Naprawa: Gdy luz nie przekracza 0,17 mm,

naprawa nie jest potrzebna, po-

wyżej tej wartości należy wymienić

DKZ.

Lekkie odbarwienie powierzchni

ciernej, nieobejmujące okolicy nitów

i zewnętrznego jej pasa

Przyczyna: Niewielkie obciążenie cieplne.

Skutek:

Bez wpływu na działanie DKZ,

odbarwienia takie są zjawiskiem

normalnym.

Naprawa: Nie jest wymagana.

Złotawo-żółte zabarwienie

powierzchni ciernej, nieobejmujące

okolic nitów

Przyczyna: Średnie obciążenie cieplne, powo-

dujące chwilowy wzrost temperatu-

ry powierzchni ciernej do 220°C.

Skutek:

Bez wpływu na działanie DKZ, od-

barwienia takie są zjawiskiem nor-

malnym.

Naprawa: Nie jest wymagana.

Przebarwienia w okolicy nitów

oraz/lub na zewnętrznym pasie

powierzchni ciernej

Przyczyna: Znaczne obciążenie cieplne, powo-

dujące chwilowy wzrost temperatu-

ry powierzchni ciernej do 280°C.

Uwaga! Sama powierzchnia cierna

może nie być zabarwiona, jeśli po

okresie obciążenia termicznego

DKZ pracowało dalej.

Skutek:

W zależności od intensywno-

ści obciążenia termicznego DKZ

może działać prawidłowo lub

szwankować.

Naprawa: Wymiana nie jest wymagana jedy-

nie wówczas, jeśli DKZ spełnia na-

stępujące warunki:

q

stożkowatość powierzchni ciernej

nie przekracza 0,5 mm w stosun-

ku do wartości początkowej;

q

nie pojawiły się pęknięcia masy

wtórnej DKZ (Uwaga! Na po-

wierzchni tarcia pęknięcia mogą

być zupełnie niewidoczne).

Dobrze widoczne fioletowo-niebieskie

zabarwienie na bocznej lub tylnej

powierzchni DKZ i/lub uszkodzenia

(np. pęknięcia)

Przyczyna: Bardzo wysokie obciążenie cieplne.

Skutek:

Zniszczone DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.

Stopiony pierścień mechanizmu

tłumienia drgań

Przyczyna: Wysokie obciążenie cieplne powo-

dujące nadmierny wzrost tempera-

tury wewnątrz DKZ.

Skutek:

Złe działanie DKZ.

Naprawa: Wymień DKZ.

V