PROTOKÓŁ DYPLOMATYCZNY UE I NATO

Specyfika protokołu dyplomatycznego UE

•

Protokół we wspólnotach to forma, według której państwa regulują swoje

stosunki wzajemne, odnosi się zwłaszcza do sposobu traktowania
przedstawicieli dyplomatycznych (przywileje i immunitety) oraz do wizyt
oficjalnych.

•

Różnorodność praktyk dyplomatycznych wywodzących się z tradycji i

zwyczajów poszczególnych państw, ale też i cechy wspólne charakterystyczne

dla pewnych obszarów kulturowych.

•

Duże uproszczenie protokołu, ograniczenie ceremonialnej oprawy wizyt ze

względu na dużą ilość spotkań i wizyt, a jeśli nie są to spotkania z szefami

państw i rządów to stosowane są raczej zasady przypominające pubic relations

niż protokół.

•

Ponieważ to Wspólnoty a nie UE posiadają osobowość prawną, szefowie misji

dyplomatycznych są formalnie akredytowani przy nich oraz wszystkie

porozumienia międzynarodowe podpisywane są w imieniu Wspólnot
Europejskich

Wizyty oficjalne szefów państw i rządów

• Obecnie większość wizyt ma charakter roboczy i rezygnuje się z

okazałego ceremoniału

• Za przyjęcie gości odpowiada Komisja Europejska

( bowiem jako jedyna instytucja UE ma prawo biernej jak i czynnej
legacji)

• Jest to spowodowane lawinowo rosnącą liczbą kontaktów

międzynarodowych Komisji

• Liczba osób w delegacji nie powinna przekraczać 8-10 osób
• Skład delegacji uzależniony jest od tematyki rozmów
• Program wizyty standardowo obejmuje 45 minutową rozmowę,

lunch u Przewodniczącego Komisji Europejskiej na cześć gościa –
około 75 min

Oficjalni przedstawiciele

•

Wspólnoty maja prawo biernej (przyjmowania przedstawicielstw) i czynnej

legacji (otwierania własnych przedstawicielstw i wysyłania ambasadorów)

•

Jedynie Komisja Europejska ma traktatowo przyznane prawo do czynnej
legacji – w krajach trzecich są zatem Delegacje Komisji a nie delegacje

Wspólnot

•

Obecnie Komisja ma 126 misji za granicą obejmujących swoim zasięgiem

państwa jak i organizacje międzynarodowe

•

Misje te korzystają w pełni z praw i immunitetów dyplomatycznych

wynikających z Konwencji Wiedeńskiej 1961 r. o stosunkach dyplomatycznych

• Pierwszą ambasadę otwarły Stany Zjednoczone w 1952 r. w

Luksemburgu przy Wysokiej Władzy Europejskiej Wspólnoty

Węgla i Stali

• Kolejne przedstawicielstwa od 1958 r. były już otwierane w

Brukseli

• Tam też podpisano w 1965 r. Protokół na temat przywilejów i

immunitetów Wspólnot Europejskich zawierający szczegółowe

reguły protokolarne

• Dyplomaci akredytowani przy UE otrzymują legitymacje

dyplomatyczne belgijskiego Protokołu Dyplomatycznego i

przysługują im przywileje i immunitety określone przez Konwencję

wiedeńską

Agrement i wręczanie listów

uwierzytelniających

•

Procedura agrement i składania listów uwierzytelniających ma kilka etapów i

trwa około 7 tygodni

•

Prośba o agrement: kierowana przez szefa misji szefowi protokołu Komisji lub
przez MSZ do przedstawicielstwa Komisji w zainteresowanym kraju

•

Następnie sprawa trafia do odpowiedniego Komisarza, protokołu Rady i do

państw członkowskich – jeśli w ciągu 30 dni nie zgłoszą zastrzeżeń Rada

wyraża zgodę

•

Szef misji odpowiada za kontakty z Komisją, Radą i Parlamentem
Europejskim

•

Listy uwierzytelniające: nowy szef misji po przyjeździe do Brukseli składa

wizytę Szefowi Protokołu Komisji, wręcza mu po 2 zestawy listów

uwierzytelniających i odwołujących poprzednika (jeden do Przewodniczącego

Komisji a drugi do aktualnego Przewodniczącego Rady)

• Po tej wizycie szef misji jako ambasador desygnowany może

podejmować oficjalne kontakty z funkcjonariuszami Komisji

• Następnie składa oficjalne wizyty po akredytacji i informuje

listownie o objęciu swojej funkcji, wysyła notę osobistą do

pozostałych przedstawicieli oraz karty wizytowe do komisarzy UE

• Z przyjmowaniem listów nie jest związany żaden ceremoniał

• Kończąc misję ambasador śle listy pożegnalne do

Przewodniczącego Komisji i Przewodniczącego Rady, składa wizytę
odpowiedniemu Komisarzowi i dziekanowi Korpusu
Dyplomatycznego (Nuncjusz Apostolski)

Precedencja w UE

Musi uwzględniać zasady pierwszeństwa
między:

• Państwami członkowskimi
• Państwami stowarzyszonymi
• Instytucjami unijnymi
• Instytucjami a krajami członkowskimi,

stowarzyszonymi i innymi

Precedencja państw

• Według Traktatu Paryskiego i Traktatu Rzymskiego –

porządek alfabetyczny nazw krajów w oryginalnym

języku narodowym

• Według tej kolejności są podpisywane dokumenty

przyjmowane przez kraje członkowskie i rozsadzane

delegacje państw przy stołach konferencyjnych

• Belgia, Bułgaria, Czechy, Dania, Niemcy, Estonia,

Grecja, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Cypr,

Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Holandia,

Austria, Polska (20), Portugalia, Rumunia, Słowenia,

Słowacja, Finlandia, Szwecja, Wielka Brytania

Precedencja instytucji

Kolejność wymienienia instytucji w Traktacie Rzymskim:
1.

Parlament Europejski

Rada Ministrów

Komisja

Trybunał Sprawiedliwości

Trybunał Obrachunkowy

Trybunał Pierwszej Instancji

Europejski Bank Inwestycyjny

Komitet Gospodarczy i Społeczny

Komitet Regionów

10. Bank Centralny

Kontakty polityczne Polski z

NATO

Etap uczestnictwa w programie „Partnerstwo dla

pokoju”: ambasador RP w Belgii

Madrycki szczyt w lipcu 1997 r., zaproszenie do

negocjacji o członkostwo: możliwość otwarcia odrębnego
przedstawicielstwa przy NATO - listopad 1997 r.:

delegowanie przez Polskę Przedstawiciela przy NATO w

randze ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego, po

złożeniu przez ambasadora listów uwierzytelniających
Radzie NATO - utworzenie Przedstawicielstwa RP przy
NATO w Brukseli

Przyjęcie do NATO, marzec 1999 r.: Stałe
Przedstawicielstwo

Agrement i listy

uwierzytelniające

• Wystąpienie do Sekretarza Generalnego NATO z

notą informującą o zamiarze powołania określonej

osoby na placówkę niesie ze sobą konieczność

uzyskania zgody wszystkich krajów

członkowskich na daną osobę

• Po złożeniu lisów uwierzytelniających w Radzie

Północno-Atlantyckiej szef przedstawicielstwa

wygłasza zwyczajowo krótkie przemówienie, na

które odpowiada Przewodniczący Rady

• Oficjalny tytuł ambasadora przy NATO: Stały

Przedstawiciel RP przy NATO

• Ponieważ zgodnie z prawem międzynarodowym

niektóre czynności protokolarne związane z

akredytacją muszą być wykonane także w MSZ

Królestwa Belgii, legitymacje potwierdzające

status dyplomatyczny wydaje członkom misji
belgijski MSZ

• Członkom personelu przedstawicielstwa

przysługują też odpowiednie do ich kategorii
przywileje i immunitety

• Personel polskiego stałego przedstawicielstwa jest

delegowany zarówno przez MSZ jak i MON

Protokół związany z obradami Rady

Północno-Atlantyckiej

Posiedzenia na szczeblu ambasadorów:
• Przewodniczy im Sekretarz Generalny NATO
• Ambasadorowie zajmują miejsca wokół stołu

konferencyjnego w porządku alfabetycznym

języka angielskiego

Spotkania na szczeblu ministerialnym:
• Przewodniczy jeden z ministrów
• Przewodnictwo państw zmienia się rotacyjnie wg

alfabetu angielskiego

Sekretarz Generalny

• Najwyższy

międzynarodowy
funkcjonariusz NATO

• Reprezentuje NATO za

granicą

• W czasie wizyt

przyjmowany jest z

wysoką ministerialną

oprawą protokolarną

• Jaap de Hoop Scheffer

• W organizacji spotkań i posiedzeń międzynarodowych

służby organizacyjno–logistyczne NATO kierują się

powszechnie przyjętymi zasadami protokołu
dyplomatycznego oraz ustalonymi w NATO tradycjami i
zwyczajami

• W strukturach wojskowych obowiązują bardzo

szczegółowe instrukcje regulaminowe dotyczące wizyt

ważnych osobistości i stosowanego przy tym ceremoniału

• W dyplomatyczno-wojskowych zwyczajach w NATO

występuje wiele elementów wniesionych przez

Amerykanów

Posiedzenia NATO

• Spotkania ograniczają się do roboczych posiedzeń i

posiłków, konferencji prasowych, ewentualnie
indywidualnie aranżowanych rozmów dwustronnych i
wspólnej fotografii - przy spotkaniach na wyższym
szczeblu (tzw. family photo)

• Program dodatkowy jest organizowany jedynie przy

wyjątkowych okazjach

Kontakty towarzyskie

• Liczne imprezy, konferencje, spotkania i przyjęcia

organizowane przez instytucje belgijskie i korpus
dyplomatyczny – obowiązują na nich ubiory cywilne,

wojskowi w mundurach występują tylko z okazji świąt
narodowych i wojskowych

• Smoking – tylko na wieczornych obiadach

organizowanych przez wyższych dyplomatów i
wojskowych