Podstawowe własności fizyczne
Gęstość
teoretyczna
Gęstość
Gęstość
Nasiąkliwość
Wodoszczelność
Higroskopijność
Odporność na
1
Gęstość
objętościowa
Gęstość nasypowa
Porowatość
Wilgotność
Odporność na
zamrażanie
Ścieralność i
odporność na
rozdrabnianie
Skład ziarnowy
Gęstość teoretyczna
Gęstość wyliczana w oparciu o znajomość wymiarów
komórki elementarnej wyznaczanych metodą dyfrakcji
rentgenowskiej oraz w oparciu o znajomość ilości i
rodzaju atomów tworzących komórkę elementarną.
2
A
k
A
N
V
nM
=
ρ
n – liczba atomów przypadających na komórkę
elementarną,
M
A
– masa atomowa
V
k
– objętość komórki
N
A
– Liczba Avogadra (6,023·10
23
mol
-1
)
Gęstość teoretyczna
- przykład
Wiedząc, że masa atomowa żelaza wynosi 55,847 g·mol
-1
, a promień
atomu Fe-α 124 pm, oblicz gęstość teoretyczną żelaza.
Rozwiązanie
Żelazo α ma strukturę RPC, a na komórkę elementarną
3
Żelazo α ma strukturę RPC, a na komórkę elementarną
przypadają 2 atomy.
Parametr komórki a
m
R
a
12
10
4
,
286
3
124
4
3
4
−
⋅
=
⋅
=
=
(
) (
)
3
6
1
23
3
12
1
10
89
,
7
10
023
,
6
10
4
,
286
)
847
,
55
(
2
−
−
−
−
⋅
⋅
=
⋅
⋅
⋅
=
m
g
mol
m
mol
g
ρ
3
/
89
,
7
m
Mg
=
ρ
Zmierzona wartość gęstości żelaza wynosi 7,87 Mg/m
3
Gęstość objętościowa
Na próbkach foremnych
stosunek masy suchego materiału do
jego objętości łącznie porami
]
/
[
3
m
kg
V
m
=
ρ
4
V
Na próbkach nieforemnych
metoda hydrostatyczna
Prawo Archimedesa
Na każde ciało zanurzone w cieczy działa siła
wyporu hydrostatycznego skierowana
5
wyporu hydrostatycznego skierowana
przeciwnie do ciężaru ciała, równa ciężarowi
cieczy wypartej przez to ciało.
rh
h
s
d
m
m
m
ρ
ρ
⋅
−
=
[kg/m
3
]
Gęstość (właściwa)
stosunek masy suchego materiału do objętości jej
części stałej
s
e
r
V
m
=
ρ
[kg/m
3
]
m
e
- masa suchego materiału, g, kg,
6
m
e
- masa suchego materiału, g, kg,
V
s
– objętość absolutna (bez porów) materiału , cm
3
, m
3
.
Metody oznaczania:
-Metoda piknometryczna
-Metoda obiętościomierza LeChateliera
Metoda piknometryczna
m – masa próbki sproszkowanej
rh
e
e
r
m
m
m
m
ρ
ρ
⋅
−
+
=
1
2
[kg/m
3
]
7
m
e
– masa próbki sproszkowanej
(<0,063 mm) i wysuszonej do
stałej masy
m
1
– masa piknometru
wypełnionego wodą i
sproszkowaną próbką
m
2
– masa piknometru
wypełnionego wodą
r
rh
– gęstość cieczy
Metoda obiętościomierza
LeChateliera
V
s
– wartość objętości odczytana
na skali objętościomierza, cm
3
rh
s
e
r
V
m
ρ
ρ
⋅
=
[kg/m
3
]
Temperatura [
O
C]
Gęstość wody
8
Temperatura [ C]
Gęstość wody
[kg/m
3
]
0
999,84
4
999,97
10
999,70
15
999,10
20
998,20
25
997,04
30
995,64
100
958,35
Rodzaj materiału
Gęstość
[kg/dm
3
]
Gęstość objętościowa
[kg/dm
3
]
DREWNO
1,55
0,45 ÷ 0,95
CERAMIKA
2,70
1,80 ÷ 1,95
Porównanie gęstości i gęstości
objętościowej wybranych materiałów
9
BETON ZWYKŁY
2,80
2,00 ÷ 2,50
STAL
7,85
7,85
SZKŁO OKIENNE
2,65
2,65
SMOŁA
1,15
1,15
Gęstość nasypowa
Iloraz niezagęszczonej masy suchego
materiału określonej frakcji (np.
kruszywo, cement, materiały
proszkowe) wypełniającego określony
pojemnik do objętości tego pojemnika.
10
pojemnik do objętości tego pojemnika.
]
/
[
3
m
kg
V
m
c
N
=
ρ
Pory otwarte – pory kontaktujące się z atmosferą
Pory zamknięte – otoczone ze wszystkich stron
ciałem stałym
Porowatość
11
porowatość otwarta (P
o
)
+
porowatość zamknięta (P
z
)
porowatość całkowita (P
c
)
Schemat rozkładu
porów w materiale
Porowatość
Porowatość otwarta wyrażona
jest jako procentowy stosunek
pomiędzy objętością otwartych
porów i objętością próbki do
badania
%
100
⋅
−
−
=
h
s
d
s
o
m
m
m
m
p
12
badania
Porowatość całkowita jest to
procentowy stosunek objętości
porów (otwartych i zamkniętych)
go objętości próbki.
%
100
1
⋅
−
=
r
b
c
p
ρ
ρ
p
c
=100%-s [%]
Szczelność - wyznacza się jako
stosunek gęstości objętościowej
do gęstości. Określa zawartość
substancji w jednostce objętości.
%
100
⋅
=
r
b
s
ρ
ρ
Przykłady liczbowe
Jaka będzie zawartość procentowa porów w ołowiu, gdy jego gęstość i
gęstość objętościowa są sobie równe i wynoszą 11,3 Mg/ m
3
?
Szczelność kruszywa wynosi 53%. Jaka będzie jego gęstość, gdy gęstość
objętościowa wynosi 1,98 g/cm
3
?
Porowatość dolomitu wynosi 15 %. Wyznaczyć jego gęstość objętościową,
13
Porowatość dolomitu wynosi 15 %. Wyznaczyć jego gęstość objętościową,
gdy jego gęstość wynosi 2,72 g/cm
3
.
Wyznaczyć objętość jaką zajmie sproszkowany odłamek skały, jeżeli
wiadomo, że porowatość tej skały wynosi 16 %, masa 2,37 kg a objętość
wyznaczona na wadze hydrostatycznej 998 cm
3
.
Oblicz gęstość zbrojonego betonu w belce o stałym przekroju poprzecznym
wynoszącym 0,045 m
2
. Zbrojenie składa się z 6 prętów stalowych o średnicy
25 mm, prostopadłych do przekroju poprzecznego belki.
Gęstość stali 7,8 Mg/m
3
, betonu bez zbrojenia 2,4 Mg/m
3