prezentacje_paginy.indd

96b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

Tematy do dyskusji

1  – Czym jest przemoc w szkole
2  –  Rodzaje znęcania się
3A  –   Opracowywanie skutecznej polityki szkoły

przeciwko aktom przemocy (1): O czym war-
to wiedzieć

3B – Opracowywanie skutecznej polityki szkoły

przeciwko aktom przemocy (2): Konsultacje
i współpraca ze społecznością szkolną

3C – Opracowywanie skutecznej polityki szkoły

przeciwko aktom przemocy (3): Ustalanie
sposobów rozpowszechniania, promocji
i oceny

4A – Opracowywanie skutecznych strategii prze-

ciwko aktom przemocy w szkole: strategie
przeciwdziałania (1): określenie sposobu
zgłaszania, badania i rejestrowania domnie-
manych ataków agresji (1)

4B – Opracowywanie skutecznych strategii prze-

ciwko aktom przemocy w szkole: strategie
przeciwdziałania (2): określenie sposobu
zgłaszania, badania i rejestrowania domnie-
manych ataków agresji (2)

4C – Opracowywanie skutecznych strategii prze-

ciwko aktom przemocy w szkole: strategie
przeciwdziałania (3): określenie sposobu
zgłaszania, badania i rejestrowania domnie-
manych ataków agresji (3)

4D –

Opracowywanie skutecznych strategii prze-
ciwko aktom przemocy w szkole: strategie za-
pobiegawcze (4)

5 – Pytania i odpowiedzi

1 – Czym jest przemoc w szkole?

•

„...systematyczne nadużywanie
siły” (Smith i Sharp, 1994).

•

„Przemoc szkolna jest

długotrwałym, psychicznym lub
fi zycznym, dręczeniem przez
jedną osobę lub grupę osób innej
osoby, która w danej sytuacji nie
jest w stanie się obronić” (Roland,
1989, cyt. za: Mellor, 1999).

ROZDZIAŁ 2

96c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

2 – Rodzaje znęcania się

Bezpośrednie

Przemoc werbalna
Przemoc fi zyczna
Przemoc niewerbalna
Wymuszanie
Wyszydzanie w sieci

Pośrednie

•

Chłopcy i dziewczęta angażują się w różnym

stopniu w oba rodzaje agresywnych zachowań.

•

Określanie kogoś jako mianem „dręczyciel” nie

jest pomocne. Zamiast podejścia „wina – kara”,
proponujemy podejście

„bez obwiniania”:

przeciwstawianie się niedopuszczalnym
zachowaniom i ich zmienianie.

•

Młodzieży, która jest zamieszana w znęcanie się,

agresywne zachowania i wykorzystywanie –
bądź to jako ofi ary, bądź jako sprawcy (a czasem
oba naraz) – potrzebna jest pomoc i interwencja
rodziców oraz pracowników szkoły.

Na zjawisko znęcania się powinno się patrzeć jak
na

problem społeczny – nie koncentruj się tylko na

relacji uczeń – uczeń, ale weź pod uwagę inne rela-
cje: nauczyciel – uczeń, uczeń – nauczyciel, rodzic
– nauczyciel (itd.).

ROZDZIAŁ 2

96d

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

3A – Opracowywanie skutecznej
polityki szkoły przeciwko aktom
przemocy (1)

Na co zwracać uwagę:

•

Kto weźmie odpowiedzialność za
stworzenie i wdrażanie polityki szkoły
i strategii przeciwko znęcaniu się?

•

Jakie są ogólne założenia polityki
przeciwko znęcaniu się?

•

Czy powinniśmy się skupić tylko
i wyłącznie na znęcaniu się

, czy też zająć

się tematami pokrewnymi, jak agresywne
zachowania, wykorzystywanie czy
niezdyscyplinowanie?

•

Komu te procedury mają służyć? Uczniom?
Nauczycielom? Jednym i drugim?

•

W jaki sposób możemy włączyć personel
szkoły, rodziców i uczniów w proces
tworzenia polityki szkoły?

•

O jakich innych sprawach z zakresu
prawa, programu nauczania i procedur
należy pamiętać?

ROZDZIAŁ 2

97a

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 2

3B – Opracowywanie skutecznej
polityki szkoły przeciwko aktom
przemocy (2)

Konsultacja i współpraca ze społecznością
szkolną

•

Aby społeczność czuła, że ma wpływ na
kierunek rozwoju polityki, należy się z nimi
konsultować

•

Należy zorganizować:

szkolenie dla osób pracujących z

młodzieżą;

spotkania informacyjne, dni otwarte dla

rodziców i członków społeczności;

pracę w klasie z uczniami

•

Wszystkie grupy potrzebują wprowadzenia
na temat:

czym jest przemoc i jakie formy przyjmuje;

koncepcji „nieobwiniania”;

określenia agresywnych zachowań jako

problem społeczny

pomysłów na badanie, rejestrowanie,

przeciwdziałanie i zapobieganie znęcaniu
się

•

Pamiętaj, że grupy te będą miały różny
poziom wiedzy na temat zjawiska znęcania
się oraz związane z nim różne przekonania,
emocje i obawy

97b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

3C – Opracowywanie skutecznej
polityki szkoły przeciwko aktom
przemocy (3)

Ustalanie sposobów rozpowszechniania,
promocji i oceny

•

Szkoła powinna być dumna ze swojej
aktywnej postawy wobec znęcania się

•

Oświadczenie przeciwko znęcaniu się
w pisemnej formie powinno być:

rozumiane jako sprawa publiczna

zawieszone w postaci plakatu

w szkolnej gablocie na stałe

dostępne dla wszystkich uczniów

w języku, który rozumieją

rozdane wszystkim członkom

kadry

, zwłaszcza osobom nowym

i niezatrudnionym na stałe

rozdane wszystkim rodzicom, zwłaszcza

tym „nowo przybyłym”

rozdane wszystkim grupom istotnym

dla szkolnej społeczności

Ocena i analiza skuteczności powinny
stanowić część integralną – kontrolowanie
powinno się odbywać co najmniej raz do roku

ROZDZIAŁ 2

97c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

4A – Opracowywanie skutecznych
strategii przeciwko aktom przemocy
w szkole (1)

Strategie przeciwdziałania (1)

•

Określenie sposobu zgłaszania, badania
i rejestrowania domniemanych ataków
agresji (1)

•

Może istnieć silny sprzeciw społeczności
wobec zgłaszania

•

Koordynacja strategii przeciwko
znęcaniu się

•

Rozmowy ze wszystkimi uczniami

•

Podstawy procedury zgłaszania:

•

Zapewnij bezpieczeństwo: ofi ara
powinna być chroniona przed
następnymi atakami, zwłaszcza
przed odwetem

•

Zaakceptuj zgłoszenie zdarzenia

•

Aktywnie słuchaj, nie interpretuj,
zapisz poszczególne skargi
(zwłaszcza konkretne zdarzenia)

•

Rozważ użycie znormalizowanych
formularzy

ROZDZIAŁ 2

97c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

4B – Opracowywanie skutecznych
strategii przeciwko aktom przemocy
w szkole (2)

Strategie przeciwdziałania (2)

•

Określenie sposobu zgłaszania, badania
i rejestrowania domniemanych ataków
agresji (2)

•

Rozmowa i wywiad z osobami, których
dotyczy znęcanie się

•

Osobne przesłuchiwanie domniemanych
ofi ar i sprawców

•

Jeśli sprawa dotyczy gangu, najpierw osob-
no przesłuchaj jego członków

•

Zalecane jest jak najszybsze przesłuchanie

•

Niezwykle pomocna będzie rozmowa ze
świadkami zajścia

•

Oskarżycielski ton może tylko zaszkodzić:
zapewnij domniemanego prześladowcę,
że jego wersja zostanie wysłuchana przed
podjęciem decyzji

•

Nie ma konieczności informowania
domniemanego sprawcy, kto zgłosił spra-
wę – należy zakomunikować, że incydent
zwrócił uwagę władz szkoły i że znęcanie
się nie jest tolerowane w szkole

ROZDZIAŁ 2

98a

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 2

4C – Opracowywanie skutecznych
strategii przeciwko aktom przemocy
w szkole (3)

Strategie przeciwdziałania (3)

•

Określenie sposobu zgłaszania, badania i re-

jestrowania domniemanych aktów agresji (3)

•

Po zbadaniu sprawy należy (w dobrej wie-

rze) poinformować sprawców o tym, że:

•

ich zachowanie stanowiło jednoznaczny

przykład znęcania się, co narusza zasady
szkoły;

•

muszą w przyszłości powstrzymywać się

od znęcania się w ogóle, a w szczególno-
ści od tych ataków, które doświadczyła
ofi ara;

•

zgodnie z zasadą zwalczania przemocy,

zostaną zastosowane konkretne sankcje,
jeśli takie zachowanie pojawi się w przy-
szłości;

•

jakakolwiek próba odwetu na ofi erze zosta-

nie potraktowana z najwyższą surowością

•

Rola rodziców

•

Określenie sankcji dla osób uznanych za
sprawców

•

Rozważ wprowadzenie znormalizowanego
pisemnego kontraktu

98b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 2

4D – Opracowywanie skutecznych
strategii przeciwko aktom przemocy
w szkole (4)

Strategie zapobiegawcze:

•

Określenie systemu wsparcia dla osób mają-
cych do czynienia ze zjawiskiem przemocy

•

Rozważ wprowadzenie mediacji i programu
mentorskiego, treningu umiejętności spo-
łecznych, porad psychologa szkolnego

Praca nad zwiększeniem świadomości
w klasie

•

Może być propagowana wśród grona peda-
gogicznego przez organizowanie szkoleń

•

Może opierać się na metodach twórczych
(plastyka, dramat, rzeźba), analizie poezji
i literatury, zorganizowanej dyskusji,
rozmowie w kręgu; warto też tworzyć
i wykorzystać kartę praw klasowych

•

Ważne, aby wystawiać prace uczniów
poza szkołą

•

Upublicznianie wkładu uczniów w akcję
przeciw znęcaniu się

•

Mediacje z rówieśnikiem oraz program
mentorski i ich rola

98c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

PRZEMOC, AGRESYWNE

ZACHOWANIA

I DRĘCZENIE

W ŚRODOWISKU

UCZNIOWSKIM: O CZYM

POWINNA WIEDZIEĆ

KADRA PEDAGOGICZNA

ROZDZIAŁ 3

100a

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 3

Tematy do dyskusji

– Czym jest przemoc w szkole

– Rodzaje znęcania się

– Inne ważne kwestie, dotyczące grona

pedagogicznego

4A – Radzenie sobie z przypadkami

dręczenia w szkole (1): Rozwiązywanie
konfl iktów

4B – Radzenie sobie z przypadkami

dręczenia w szkole (2): Strategie
wsparcia dla osób zamieszanych
w dręczenie

5A – Strategie zapobiegawcze (1): Ogólne

rozmowy w klasach o problemie
przemocy

5B – Strategie zapobiegawcze (2):

Specjalne zajęcia na temat sposobów
przeciwstawiania się agresji

5C – Strategie zapobiegawcze (3):

Przeciwdziałanie agresji a program
nauczania

– Pytania i odpowiedzi

100b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

1 – Czym jest przemoc w szkole?

•

„...systematyczne nadużywanie
siły” (Smith i Sharp, 1994).

•

„Przemoc szkolna jest

długotrwałym, psychicznym lub
fizycznym, dręczeniem przez
jedną osobę lub grupę osób innej
osoby, która w danej sytuacji nie
jest w stanie się obronić” (Roland,
1989, cyt. za: Mellor, 1999).

ROZDZIAŁ 3

100c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

2 – Rodzaje znęcania się

Bezpośrednie

Przemoc werbalna
Przemoc fi zyczna
Przemoc niewerbalna
Wymuszanie
Wyszydzanie w sieci

Pośrednie

•

Chłopcy i dziewczęta angażują się w różnym

stopniu w oba rodzaje agresywnych zachowań.

•

Określanie kogoś mianem „dręczyciel” nie jest

pomocne. Zamiast podejścia „wina – kara”,
proponujemy podejście

„bez obwiniania”:

przeciwstawianie się niedopuszczalnym
zachowaniom i ich zmienianie.

•

Młodzieży, która jest zamieszana w znęcanie się,

agresywne zachowania i wykorzystywanie –
bądź to jako ofi ary, bądź jako sprawcy (a czasem
oba naraz) – potrzebna jest pomoc i interwencja
rodziców oraz pracowników szkoły.

Na zjawisko znęcania się powinno się patrzeć jak
na

problem społeczny

– nie koncentruj się tylko

na relacji uczeń – uczeń, ale weź pod uwagę inne
relacje: nauczyciel – uczeń, uczeń – nauczyciel, ro-
dzic – nauczyciel (itd.).

ROZDZIAŁ 3

100d

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

3 – Inne ważne kwestie dla grona
pedagogicznego

Polityka szkoły przeciwko aktom przemocy

Powinna określać:

•

Czym jest znęcanie się i w jakich występuje
formach

•

Procedurę zgłaszania, sposób dochodzenia
i rejestrowania domniemanego znęcania się

•

Sposoby traktowania przypadków znęcania
się, włączając w to metody interwencji
i wsparcie dla osób zamieszanych
w dręczenie (zarówno dla sprawców, jak i dla
ofi ar) oraz, tam gdzie to konieczne, sankcje
dla sprawców

•

Strategie zapobiegawcze w szkole i klasie

•

Role pracowników szkoły, kadry
pedagogicznej, rodziców i opiekunów uczniów

•

Sposoby rozpowszechniania, promocji
i oceny

•

Powinna wzmacniać całokształt
podejmowanej pracy w związku
z przeciwstawianiem się znęcaniu

Rola kadry pedagogicznej w pracy nad
przeciwstawianiem się agresji

•

Codzienne stosowanie procedur i metod
określonych przez politykę szkoły przeciwko
agresji

ROZDZIAŁ 3

101a

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 3

4A – Radzenie sobie z przypadkami
dręczenia w szkole (1)

Rozwiązywanie konfl iktów

Model pięciostopniowy:

•

określenie problemu, oszacowanie, sformułowanie
przyczyn, interwencja, ocena

•

Obiektywizm

•

Jednakowe i sprawiedliwe rozpatrywanie wersji
obu stron przed podjęciem działań; tylko wtedy
podjęte działania będą uczciwe i traktowane jako
konsekwencja postępowania osób zamieszanych
w konfl ikt oraz ich późniejszych zachowań

•

Ogólne zasady i robienie notatek

•

Radzenie sobie z uczuciami

•

Ludzie rzadko kłócą się o fakty i zdarzenia, a raczej
o to, jak się w związku z nimi czują

•

Zapewnij bezpieczeństwo, aktywnie słuchaj,
zadawaj otwarte pytania dotyczące emocji oraz
przyjmuj empatyczną postawę

•

Rozwiązywanie sporów

•

Jeśli kompromis

nie jest możliwy – spróbuj

osiągnąć porozumienie z pomocą mediatora

•

Mediacje powinny utorować drogę do
rozwiązania problemu w przyszłości

Nb. znęcanie się nie musi być powiązane z konfl iktem
(antagonizmem, niechęcią, nieufnością), ale może
się łączyć z chęcią sprawcy do sprawowania kontroli
i manipulowania innymi.

101b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 3

4B – Radzenie sobie z przypadkami
dręczenia w szkole (2)

Strategie wsparcia dla osób zamieszanych
w dręczenie

Porady psychologa szkolnego, wsparcie
emocjonalne dla ofi ar

•

Udzielane przez specjalistę

•

Powinny być tylko jedną z szerokiego
wachlarza możliwości

Warsztat doskonalenia umiejętności
społecznych

•

Aspołeczne zachowania sprawcy

•

„Prowokujące” ofi ary

•

Może być przeprowadzony przez
wyszkolonego przedstawiciela grona
pedagogicznego lub przez specjalistę

Warsztat radzenia sobie z emocjami
(zwłaszcza z gniewem)

•

„Mimowolni” sprawcy oraz ci z opóźnioną
reakcją na bodźce

•

Może być przeprowadzony przez
wyszkolonego przedstawiciela grona
pedagogicznego lub przez specjalistę

101c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

5A – Środki zapobiegawcze (1)

Ogólne rozmowy w klasach o problemie
przemocy

Najważniejsze tematy, które należy
poruszyć:

•

czym jest przemoc i jakie formy
przyjmuje;

•

znęcanie się jest, również w tej szkole,
zachowaniem niedopuszczalnym;

•

wszyscy mamy obowiązek chronić
dobro innych;

•

jeśli ktoś się nad Tobą znęca lub jeśli
wiesz, że przydarza się to komuś
innemu, zwróć się o pomoc do
pracownika szkoły;

•

odpowiadanie przemocą na przemoc
tylko pogorszy sprawę;

•

każdy ma prawo do szkoły wolnej od
przemocy i dręczenia, dlatego wszyscy
musimy dołożyć starań, aby tak się stało.

•

Najistotniejsze jest powtarzanie
komunikatu. Rozmowy takie powinny
być przeprowadzane co najmniej raz
w semestrze – uznajmy to za wytyczną

ROZDZIAŁ 3

101d

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

5B – Środki zapobiegawcze (2)

Specjalne zajęcia na temat sposobów
przeciwstawiania się agresji

Kwestie ogólne

•

Zwrócenie uwagi całej klasy na kwestię
poczucia własnej wartości; włączanie
do grupy

•

Połączenie kreatywnych metod
z dyskusją przybliżającą temat

•

„Rozmowy w kręgu”: praca w grupie
i granice grupowe

Rozgrzewka

•

Film i dyskusja sterowana

Sztuki plastyczne:

•

plakaty, zdjęcia i rzeźby

•

Inscenizacje:

•

kompozycje muzyczne
i przedstawienia teatralne

•

psychodrama i problemy z nią związane

Wykorzystanie karty praw klasowych

Upublicznianie prac uczniów

ROZDZIAŁ 3

102a

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 3

5C – Środki zapobiegawcze (3)

Przeciwdziałanie agresji a program
nauczania

•

Możliwe jest, aby w codziennym trybie
nauczania przekazać przesłanie o
przeciwstawianiu się aktom przemocy

•

Nauczyciele w szkołach podstawowych
mają prawdopodobnie więcej swobody
co do organizacji programu nauczania,
ale treści związane z problemem
przemocy można również wprowadzać
podczas nauczania konkretnych
przedmiotów w późniejszych etapach
edukacji

•

Ogólna rada – potraktuj problem
przemocy w szkole serio i nie pomijaj
żadnej możliwości do wykorzystania
własnej kreatywności i pomysłowości
w przekazywaniu prospołecznego
przesłania o przeciwstawianiu się
przemocy

102b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

PRZEMOC, AGRESYWNE

ZACHOWANIA

I DRĘCZENIE

W ŚRODOWISKU

UCZNIOWSKIM: O CZYM

POWINNI WIEDZIEĆ

RODZICE

ROZDZIAŁ 4

104a

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 4

Tematy do dyskusji

1  –  Czym jest przemoc się w szkole
2  –  Rodzaje znęcania się
3  –  Czemu rodzice są tak ważni
4  –   Sygnały i symptomy związane ze

znęcaniem się

5 – Co robić, gdy Twoje dziecko jest

ofi arą przemocy

6 – Co zrobić, gdy Twoje dziecko znęca

się nad innymi

7a – Współpraca ze szkołą Twojego

dziecka w walce z przemocą (1):
O czym Ty i Twoje dziecko chcecie
i musicie wiedzieć

7b – Współpraca ze szkołą Twojego

dziecka w walce z przemocą (2):
Współpraca rodzica ze szkołą
na rzecz przeciwstawiania się
agresywnym zachowaniom

8 – Pytania i odpowiedzi

104b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

1 – Czym jest przemoc w szkole?

•

Znęcanie się jest rodzajem

systematycznego
i utrzymującego się
agresywnego zachowania
młodej osoby lub grupy
młodzieży, skierowanego
przeciwko wybranej jednostce,
która jest niezdolna do obrony.
Sporadyczne kłótnie lub bójki
młodzieży w podobnym wieku
i o podobnym pochodzeniu
społecznym nie są zaliczane
do znęcania.

ROZDZIAŁ 4

104c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

2 – Rodzaje znęcania się

Bezpośrednie

Przemoc werbalna
Przemoc fi zyczna
Przemoc niewerbalna
Wymuszanie
Wyszydzanie w sieci

Pośrednie

•

Chłopcy i dziewczęta angażują się
w różnym stopniu w oba rodzaje
agresywnych zachowań.

•

Określanie kogoś mianem „dręczyciel” nie jest
pomocne. Zamiast podejścia „wina – kara”,
proponujemy podejście

„bez obwiniania”:

przeciwstawianie się niedopuszczalnym
zachowaniom i ich zmienianie.

•

Młodzieży, która jest zamieszana
w znęcanie się, agresywne zachowania
i wykorzystywanie – bądź to jako ofi ary,
bądź jako sprawcy (a czasem oba naraz)
– potrzebna jest pomoc i interwencja
rodziców oraz pracowników szkoły.

ROZDZIAŁ 4

104d

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

3 – Czemu rodzice są tak ważni

•

Rodzice mają największy wpływ
na zachowania i postawy dzieci.

•

Każdy odpowiedzialny rodzic
dba o bezpieczeństwo i dobro
swojego dziecka

•

Wraz z pracownikami szkoły
rodzice są obowiązani upewnić
się, że ich dzieci nie stosują
przemocy ani nie dręczą innych
uczniów w szkole

•

Badania pokazują, że
dręczona młodzież niechętnie
mówi o tych zajściach. Jeśli
jednak zdecydują się o tym
powiedzieć, będzie to raczej
rodzic niż nauczyciel.

ROZDZIAŁ 4

105a

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 4

4 – Sygnały i symptomy związane
ze znęcaniem się

•

Młoda osoba wygląda na przygnębioną
i zaniepokojoną, ale nie chce powiedzieć,
co się stało

•

Niewyjaśnione skaleczenia i siniaki

•

Zniszczone ubrania, książki, materiały
szkolne

•

Gorsze wyniki w nauce

•

Prośby o pieniądze

•

Niechęć do szkoły

•

Zmiany nastroju i zachowania

•

Brak pewności siebie i poczucia własnej
wartości

•

Bóle głowy i brzucha

•

Problemy ze spaniem

Niestety, symptomy te nie są jednoznaczne.
Występowanie kilku z nich lub nawet
wszystkich naraz nie musi koniecznie
oznaczać, że dziecko doświadcza przemocy
w szkole. Jeśli jednak symptomy te się
pojawiają, należy dokładniej zbadać sprawę.

105b

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

ROZDZIAŁ 4

5 – Co zrobić, gdy Twoje dziecko
jest ofi arą przemocy

Dowiedz się, co zaszło

•

Młodemu człowiekowi niełatwo jest przyznać
przed rodzicami, że jest się prześladowanym.

•

Pokaż dziecku, że jesteś po jego stronie.

•

Bądź gotów wysłuchać i porozmawiać, ale
przede wszystkim słuchaj.

Zapewnij dziecko, że to dręczyciel ma problem

Powiedz, żeby nie odpowiadało przemocą na
przemoc

Naucz dziecko, jak sobie radzić w takich
sytuacjach:

•

Wyjaśnij dręczonemu dziecku, że prześladowca
oczekuje agresywnej reakcji; humor, milczenie
lub asertywność – tj. bronienie się bez użycia
przemocy – może zapobiec atakom

Nauka, jak sobie radzić, powinna wychodzić
z domu

Znaczenie poczucia własnej wartości

Prześladowana młodzież bardzo szybko traci
pewność siebie, co powoduje utratę wiary we
własne siły. Im częściej jest się prześladowanym,
tym niższe poczucie własnej wartości

Pomysły na podbudowywanie poczucia własnej
wartości w domu

Zgłaszanie problemu (patrz slajd 7A)

105c

Jak opanować przemoc w szkole © Sage Publications 2004

6 – Co zrobić, gdy Twoje dziecko
znęca się nad innymi

Świadomość tego, co uznajemy za znęcanie się

Bądź dobrym wzorcem

Dowiadywanie się, co zaszło

Znaczenie poczucia własnej wartości

•

Dręczyciele mają obniżony poziom własnej
wartości; im częściej młoda osoba znęca się
nad innymi, tym niższe ma poczucie własnej
wartości.

•

Znęcanie się nad innymi może być
postrzegane jako chybiona próba
podniesienia własnej wartości (aby zyskać
uznanie wśród rówieśników).

•

Niektórzy uczniowie mają do czynienia ze
znęcaniem się zarówno jako sprawcy, jak
i jako ofi ary (sprawca-ofi ara). Oni właśnie
mają najniższe poczucie własnej wartości.

Uczenie empatii w domu

Uczenie tolerancji

Rozładowywanie emocji w pozytywny
sposób

ROZDZIAŁ 4

105d

7a – Współpraca ze szkołą Twojego
dziecka w walce z przemocą (1):

O czym Ty i Twoje dziecko chcecie i musicie
wiedzieć

Dziecko może prosić i błagać, żeby rodzic
niczego szkole nie zgłaszał

Czasem należy działać pomimo sprzeciwu
dziecka, ale musimy mieć całkowitą
pewność, że działamy dla jego dobra

Należy mieć pewność, że szkoła zajmie
się tą sprawą w sposób delikatny i
odpowiedzialny

•

Szkoła zajmie się incydentem w sposób
delikatny i na tyle, na ile to możliwe,
zachowa poufność

•

Twoje dziecko będzie chronione przed
kolejnymi atakami

•

Jako rodzic będziesz powiadamiany
o postępach w sprawie

Rodzice muszą też pamiętać, że badanie
zarzutu o znęcanie się w sposób dokładny
i delikatny może trwać długo

ROZDZIAŁ 4

106a

ROZDZIAŁ 4

7b – Współpraca ze szkołą Twojego
dziecka w walce z przemocą (2):

Współpraca rodzica ze szkołą na rzecz
przeciwstawiania się agresywnym zachowaniom

•

W wielu szkołach funkcjonują organy, takie jak
rady rodziców i rady szkoły

•

Szkoła powinna konsultować się z rodzicami
odnośnie planowania i określania nowej
polityki szkoły lub odnośnie korygowania starej.

•

Rady rodziców mogą same organizować
i opłacać spotkania informacyjne
z wizytatorami lub dofi nansowywać i brać
udział w stałych akcjach zapobiegawczych
znęcaniu się, np. w „Tygodniu przeciwko
przemocy”

•

Rodzice mogą, a w zasadzie powinni,
kontaktować się ze sobą w celu zwalczania
przemocy w swojej społeczności.

•

Rodzice i nauczyciele powinni stać po
tej samej stronie barykady: jako związek
odpowiedzialnych, troskliwych dorosłych
ze wspólnym celem: zapobiegania
i przeciwstawiania się przemocy, agresywnym
zachowaniom i dręczeniu w środowisku
młodzieży

106b

ROZDZIAŁ 5

Tematy do dyskusji

1 – Co każda młoda osoba

powinna wiedzieć
o przemocy

2 – Co zrobić, gdy padłeś ofi arą

przemocy

3 – Jak Ty możesz pomóc

zapobiegać przemocy
w szkole

4 – Pytania i odpowiedzi

108b

1 – Co każda młoda osoba powinna
wiedzieć o przemocy

Czym jest przemoc w szkole?

•

Ofi arą przemocy jest osoba, której w przykry sposób

dokucza jeden uczeń lub cała grupa. Z takiego dziecka
ciągle się szydzi, a jemu samemu trudno jest się obronić

•

Nie mówimy o przemocy w szkole, jeśli pomiędzy

dwoma rówieśnikami o podobnej sile doszło do
okazjonalnej bójki czy sprzeczki

•

Nie mówimy o przemocy w szkole, jeśli nauczyciel po-

stępuje według regulaminu szkolnego lub gdy udziela
uczniowi konstruktywnej krytyki odnośnie jego pracy

Różne rodzaje znęcania się:

•

Przemoc werbalna: obrzucanie wyzwiskami, złośliwe

ośmieszanie, obmawianie, zastraszanie

•

Przemoc fi zyczna: uderzanie, kopanie, zadawanie bólu

•

Przemoc niewerbalna: zastraszanie lub obraźliwe gesty

•

Wymuszanie: pieniędzy, rzeczy osobistych lub

przyborów szkolnych

•

Izolowanie od otoczenia: permanentne pomijanie

kogoś, rozsiewanie plotek, kłamstw, pomówień, tak aby
inni uczniowie nie darzyli ofi ary sympatią

•

Wyszydzanie w sieci: złośliwe wiadomości tekstowe

i e-maile

Czy przychodzą Ci na myśl jakieś inne rodzaje przemocy?

ROZDZIAŁ 5

108c

2A – Co zrobić, gdy padłeś ofi arą
przemocy (I)

Rozmowa z dorosłym na ten temat – Dlaczego jest
to tak istotne i jak to zrobić

Nikt nie będzie w stanie Ci pomóc, jeśli nie
zgłosisz, że padłeś ofi arą przemocy

Pomagając sobie, pomagasz też innym
uczniom

Nie ma nic złego w przyznaniu się, że ktoś
dręczy Ciebie lub kogoś innego

•

Osoby, które informują nauczycieli o sprawach
uczniów, mogą uzyskać miano „skarżypyty”, ale
takie przezywanie jest ZŁE!

•

Nie jest w porządku, jeśli skarżysz na kogoś
tylko po to, aby przysporzyć tej osobie
kłopotów

•

Co innego, jeśli zgłosisz, że padłeś ofi arą
przemocy. Mówisz o tym, ponieważ nie chcesz,
aby takie zdarzenie ponownie miało miejsce.
Dręczyciel ponosi konsekwencje swojego
zachowania, ponieważ to, co robił, było
niewłaściwe.

•

Na początku może pomóc rozmowa z rodzicem
lub opiekunem – oni dowiedzą się,
w jaki sposób szkoła zajmie się tym problemem

ROZDZIAŁ 5

108d

2B – Co zrobić, gdy padłeś ofi arą
przemocy (II)

Pamiętaj, że to dręczyciel ma problem, a nie Ty

•

Dręczyciele oraz ich przyjaciele potrafi ą z łatwością
przekonać swoje ofi ary o ich ułomnościach.

•

Pamiętaj, że ludzie mogą paść ofi arą przemocy
z różnych tzw. „powodów”, które stanowią jedynie
pretekst do wyrządzania komuś krzywdy

•

Nie ma żadnego usprawiedliwienia dla aktów
przemocy!

Nie odpowiadaj przemocą na przemoc

•

Często mówi się, że powinniśmy stawać we
własnej obronie, stosując rozwiązania siłowe
– jednak takie stwierdzenie jest ZŁE!

•

Jeśli przegramy:

ucierpimy jeszcze bardziej

•

Jeśli wygramy (co jest mało prawdopodobne):

dręczyciel może przekonać nauczyciela, że

to Ty jesteś sprawcą całego zamieszania, a to
przysporzy Ci kłopotów w szkole;

dręczyciel może zebrać swoich przyjaciół

i krewnych, aby wspólnie zemścić się na Tobie.

•

Jeśli stosujemy zorganizowany typ przemocy:

Dręczyciel zbiera większą grupę osób,
w odpowiedzi na to ofi ara tworzy jeszcze większą
bandę, wtedy dręczyciel zbiera kolejne osoby
do grupy itd. Dlatego wcześniej czy później ktoś
wyląduje w szpitalu, zostanie relegowany ze
szkoły lub popadnie w konfl ikt

z prawem

ROZDZIAŁ 5

109a

ROZDZIAŁ 5

2C – Co zrobić, gdy padłeś ofi arą
przemocy (III)

Jak sobie radzić z przemocą werbalną

•

Pamiętaj, że to szkoła i policja

powinny interweniować w każdym

przypadku ataków fi zycznych, ty

natomiast możesz stawić czoła

przemocy werbalnej

•

Pamiętaj, że dręczyciele chcą sprawić

przykrość swoim oﬁ arom

•

Jeśli nie reagujemy negatywnie,

zyskujemy trochę czasu na właściwą

reakcję

•

Wypróbuj jedną z czterech metod:

Milczenie

Poczucie humoru

Słowo „dziękuję” dobre na wszystko

Asertywność – obrona własnej osoby

bez użycia przemocy

109b

ROZDZIAŁ 5

3A – Jak Ty możesz zapobiegać
przemocy w szkole (I)

Nie czyń drugiemu, co Tobie niemiłe!

•

Stosowanie przemocy wobec innych jest ZŁE,
a osoby stosujące przemoc są TCHÓRZAMI

•

Nie znęcaj się nad słabszymi i nie pozwalaj
swoim kolegom na takie zachowanie

•

Staraj się integrować, zamiast zostawiać ich
na pastwę losu

•

Traktuj innych w taki sposób, w jaki sam
chciałbyś być traktowany

Zrozumienie uczuć drugiego człowieka

•

Każdy inaczej reaguje na różne bodźce

•

Nie jest łatwo zrozumieć uczucia innych, ale
warto spróbować to zrobić

•

Pomyśl – jak czują się osoby, które padły
ofi arą przemocy?

Szanowanie ludzi takich, jakimi są

•

Staraj się odszukać podobieństwa między
wami, a nie tylko skupiać się na różnicach

•

Nie osądzaj innych i nie słuchaj tych, którzy
to robią

•

Nie dokuczaj nikomu ze względu na jego
rasę, wyznawaną religię, orientację seksualną
lub narodowość

109c

3B – Jak Ty możesz zapobiegać
przemocy w szkole (II)

Radzenie sobie z własnymi emocjami

•

Wielu młodych ludzi stosuje przemoc,

popada w różnego rodzaju kłopoty,

ponieważ nie kontroluje swojego gniewu

•

Pytania, nad którymi warto się

zastanowić:

Czym charakteryzuje się gniew?

Jak się zachowujemy, gdy popadamy

w gniew?

Co nas złości?

Czy złość przysporzyła nam już kiedyś

kłopotów?

Co może być alternatywą dla gniewu?

W jaki sposób możemy ostudzić własne

emocje?

ROZDZIAŁ 5

109d

3C – Jak Ty możesz zapobiegać
przemocy w szkole (III)

Co jeszcze można zrobić w szkole:

•

Zachowuj się właściwe w czasie lekcji,
bądź

fair w czasie zabaw sportowych

i innych zajęć, a także poza szkołą

•

Traktuj innych w taki sposób, w jaki
sam chciałbyś być traktowany

•

Zapytaj nauczyciela, czy możesz
zrobić coś, aby zapobiec zjawisku
dręczenia w szkole lub czy możesz
uczestniczyć w organizowaniu
„Tygodnia przeciwko przemocy”

•

Weź udział w mediacjach, programie
mentorskim, procedurach
wprowadzania dyscypliny wszędzie
tam, gdzie jest to potrzebne

•

Sporządź kartę praw klasowych

ROZDZIAŁ 5

110a