 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
 
 
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
 
 
 
 
 
Barbara Arak 
Danuta Szczepaniak 
 
 
 
 
 
 
 
Wykonywanie  podstawowych  czynności  higienicznych 
i pielęgnacyjnych 346[02].Z1.05 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik dla nauczyciela
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci: 
mgr Ewa Goliszek 
mgr Aurelia Włoch 
 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Tomasz Sułkowski 
 
 
Konsultacja: 
mgr Hanna Całuń 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  346[02].Z1.05 
„Wykonywanie  podstawowych  czynności  higienicznych  i  pielęgnacyjnych”,  zawartego 
w modułowym programie nauczania dla zawodu asystent osoby niepełnosprawnej. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca 
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI 
 
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
4
3. Cele kształcenia
5
4. Przykładowe scenariusze zajęć
6
5. Ćwiczenia
10
5.1. Klasyfikacja potrzeb życiowych człowieka
10
5.1.1. Ćwiczenia
10
5.2. Wybrane elementy higieny osobistej
12
5.2.1. Ćwiczenia
12
5.3. Profilaktyka powikłań związanych z unieruchomieniem
18
5.3.1. Ćwiczenia
18
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
21
7. Literatura
30
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.
W poradniku zamieszczono:
–
wymagania  wstępne,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  powinien  posiadać,  aby  bez 
problemów mógł skorzystać z poradnika, 
–
szczegółowe  cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  opanuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 
–
przykładowe scenariusze zajęć,
–
propozycje  ćwiczeń,  które  mają  na  celu  ukształtowanie  u  uczniów  umiejętności 
praktycznych, 
–
propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,
–
literaturę.
 
 
 
 
 
Schemat układu jednostek modułowych
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 
 
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
−
określać psychofizyczne i społeczne mechanizmy funkcjonowania człowieka,
−
określać znaczenie komunikacji w relacjach między ludźmi,
−
charakteryzować wzorzec asystenta osoby niepełnosprawnej,
−
klasyfikować i ustalać potrzeby zdrowotne człowieka w danym środowisku,
−
planować i organizować pracę asystenta,
−
nawiązywać współpracę z instytucjami i organizacjami wspomagającymi pracę asystenta 
osoby niepełnosprawnej, 
−
wykorzystywać
dostępne
zasoby
materialne
i
niematerialne
dla
potrzeb
niepełnosprawnego,
−
dokonywać analizy sytuacji osoby niepełnosprawnej i jej oceny,
−
nawiązywać kontakt z osobą niepełnosprawną i jej otoczeniem,
−
stosować zasady obowiązujące w pielęgnowaniu osoby niepełnosprawnej,
−
przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
3.
CELE
KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
–
dokonać klasyfikacji potrzeb życiowych człowieka zdrowego,
–
wyjaśnić znaczenie higieny osobistej oraz higieny zamieszkania,
–
określić  zagrożenia,  do  jakich  może  dojść  w  przypadku  unieruchomienia  w  łóżku  oraz 
omówić metody postępowania w profilaktyce i leczeniu tych zagrożeń, 
–
wykonać podstawowe zabiegi pielęgnacyjne,
–
współpracować  z  innymi  jednostkami  i  instytucjami  medycznymi  i  społecznymi  dla 
zapewnienia ciągłej i kompleksowej opieki, 
–
rozpoznać  potrzeby  z  uwzględnieniem  hierarchii  dla  dobra  procesu  pielęgnowania 
i leczenia.  
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
4.
PRZYKŁADOWE
SCENARIUSZE
ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
 
Osoba prowadząca 
.....................................................................
Modułowy program nauczania:  Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02] 
Moduł:  
Metody pracy z osobą niepełnosprawną 346[02].Z1
Jednostka modułowa:
Wykonywanie  podstawowych  czynności  higienicznych 
i pielęgnacyjnych 346[02].Z1.05 
Temat: Znaczenie higieny osobistej dla zdrowia człowieka.
Cel ogólny:  Poznanie znaczenia higieny osobistej dla zdrowia człowieka. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 
−
zidentyfikować pojęcia „higiena osobista”, „higieniczny tryb życia”,
−
wskazać wpływ zachowania higieny osobistej na zdrowie człowieka,
−
uporządkować informacje,
−
sformułować własne opinie i uzasadnienia.
 
Metody nauczania–uczenia się:  
−
mapa myśli,
−
dyskusja wielokrotna,
−
dyskusja frontalna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
−
praca grupowa,
−
praca indywidualna.
 
Czas: 1 godzina dydaktyczna. 
 
Środki dydaktyczne: 
−
duże arkusze papieru,
−
mazaki,
−
tablica flipchart.
 
Przebieg zajęć: 
1.  Zapoznanie uczniów z zasadami tworzenia mapy myśli: 
−
w centrum arkusza zapisuje się problem (temat) w formie słownej lub graficznej,
−
poszczególne  hasła,  stwierdzenia,  rysunki  umieszcza  się  na  całym  arkuszu 
porządkując i łącząc liniami według występujących pomiędzy nimi związków, 
−
 hasła  zapisuje  się  wzdłuż  linii  wyraźnie,  drukowanymi  literami  lub  umieszcza 
w połączonych liniami kołach, 
−
linie  powinny  wychodzić  ze  środka  arkusza  (od  zapisanego  problemu  –  tematu), 
a następnie się rozgałęziać, 
−
na każdej linii (w kole) zapisuje się jedno słowo (hasło) lub umieszcza jeden symbol,
−
do tworzenia mapy myśli warto używać kolorów,
−
należy  zapisywać  wszystko,  co  przychodzi  do  głowy,  starając  się  umieszczać  hasła 
(symbole w logiczny sposób według łączących je związków. 
2. Przedstawienie zadania do wykonania.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
3.  Podział uczniów na 4–5 osobowe zespoły. 
4.  Rozdanie dużych arkuszy papieru i mazaków. 
5.  Uczniowie wykonują ćwiczenie – wpływ higieny osobistej na zdrowie człowieka. 
6.  Przedstawiciel każdej grupy (lider) prezentuje opracowaną mapę myśli. 
7.  Uczniowie oceniają pracę koleżanek/kolegów, zadają dodatkowe pytania. 
 
Zakończenie zajęć 
1.  Podsumowanie zajęć – należy zwrócić uwagę na wpływ zachowania higieny osobistej na 
zdrowie człowieka.
2.  Ocena pracy uczniów. 
 
Praca domowa 
Opisz jakie są skutki nie przestrzegania higieny osobistej. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
−
anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć,  trudności 
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Scenariusz zajęć 2 
 
Osoba prowadząca
.......................................................................
Modułowy program nauczania:  Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02] 
Moduł: 
Metody pracy z osobą niepełnosprawną 346[02].Z1
Jednostka modułowa:
Wykonywanie  podstawowych  czynności  higienicznych 
i pielęgnacyjnych 346[02].Z1.05 
Temat: Mycie głowy podopiecznego unieruchomionego w łóżku.
Cel ogólny:   Kształtowanie umiejętności wykonywania zabiegów higienicznych. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 
−
wybrać sposób mycia głowy w zależności od stanu podopiecznego,
−
przygotować podopiecznego do mycia głowy,
−
zaplanować kolejność czynności,
−
wykonać zaplanowane czynności,
−
zapewnić  podopiecznemu  bezpieczeństwo  i  wygodę  podczas  wykonywania  czynności 
związanych z myciem. 
 
Metody nauczania–uczenia się: 
−
ćwiczenia praktyczne,
−
pokaz z objaśnieniem.
 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 
−
grupowa,
−
praca indywidualna.
 
Czas: 2 godziny dydaktyczne. 
Środki dydaktyczne:
−
łóżka z materacami,
−
środki do mycia głowy,
−
odżywki do włosów,
−
ręczniki,
−
dzbanek do spłukiwania,
−
rynienka.
Przebieg zajęć: 
1.  Nauczyciel prezentuje cele zajęć i zadania stojące przed uczniami. 
2.  Nauczyciel  prosi  uczniów  o  wyjaśnienie  jakie  znaczenie  ma  mycie  głowy 
podopiecznemu leżącemu.
3. Nauczyciel prosi o przypomnienie sobie przez uczniów algorytmu postępowania przy
myciu głowy podopiecznego leżącego.
4. Nauczyciel demonstruje sposób postępowania przy myciu głowy podopiecznego
unieruchomionego  w  łóżku,  (rolę  podopiecznego  przyjmuje  jeden  z  uczniów)  –  zwraca 
uwagę na zapewnienie bezpieczeństwa podopiecznemu podczas wykonywania czynności. 
5. Uczniowie dzielą się na 3 osobowe zespoły do wykonania ćwiczenia. Kolejno przyjmują
rolę  podopiecznego,  asystenta,  obserwatora.  Uczniowie  wykonują  ćwiczenie  zgodnie 
z zamieszczonym  w  Poradniku  dla  ucznia  sposobem  wykonania  (algorytmu 
postępowania). 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
6.  Nauczyciel obserwuje pracę uczniów. 
7.  Po  jednorazowym  wykonaniu  ćwiczenia  uczniowie  –  obserwatorzy  głośno,  na  forum 
grupy prezentują swoje spostrzeżenia.
8.  Uczniowie przyjmują kolejne role i wykonują ćwiczenie. 
9.  Nauczyciel  prezentuje  swoje  spostrzeżenia,  zwracając  uwagę  na  najczęściej  pojawiające 
się błędy.
 
Zakończenie zajęć 
 
Praca domowa 
Porównaj sposób
mycia głowy podopiecznego unieruchomionego w
łóżku
i podopiecznego mogącego samodzielnie siadać i zmieniać pozycje.  
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach 
−
anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  zdobytych 
umiejętności. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
5.
ĆWICZENIA
5.1. Klasyfikacja potrzeb życiowych człowieka
 
5.1.1.   Ćwiczenia 
 
Ćwiczenie 1 
Scharakteryzuj wylosowane potrzeby człowieka zdrowego. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i  technikę  wykonywania.  Podzielić  klasę  na  5  zespołów,  przydzielić  zagadnienia  do 
omówienia i wybrać liderów grup. Technikę prezentacji pozostawić do wyboru uczniom.  
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym określania potrzeb człowieka
zdrowego,
2)  scharakteryzować wylosowany rodzaj potrzeb, 
3)  zaprezentować wynik ćwiczenia grupie, na przykład w postaci plakatu czy wykresu. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
papier,
−
przybory do pisania,
−
kartki  do  losowania  z  zapisanymi  potrzebami:  fizjologicznymi,  społecznymi, 
bezpieczeństwa, uznania, samorealizacji, 
−
poradnik dla ucznia,
−
literatura wymieniona w punkcie 7 poradnika dla nauczyciela.
 
Ćwiczenie 2 
 
Na podstawie opisu sytuacji dokonaj analizy niezaspokojonych potrzeb podopiecznej
i wskaż ich skutki. 
 
Opis sytuacji: 
Pani Anna ma 27 lat, jest upośledzona w stopniu lekkim. Jest absolwentką zasadniczej
szkoły  zawodowej  o  kierunku  dziewiarstwo,  nigdy  nie  pracowała.  Samodzielna  w  zakresie 
samoobsługi,  porusza  się  po  mieście.  Wolny  czas  spędza  na  czynnościach  domowych 
i pomaga ojcu w gotowaniu, sprzątaniu, zakupach. Ma koleżanki ze szkoły, z którymi spędza 
wolny czas.  Marzy o pracy  i  kontaktach z osobami  sprawnymi.  Mieszka z ojcem,  matka  nie 
żyje od 10 lat. W miejscowości, w której mieszka działają Warsztaty Terapii Zajęciowej. 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i techniki  wykonania.  Ćwiczenie  może  być  wykonane  indywidualnie,  w  parach  lub 
w grupach.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z opisem sytuacji, 
2)  określić niezaspokojone potrzeby Pani Anny, 
3)  wskazać skutki niezaspokojenia tych potrzeb, 
4)  zaprezentować wyniki swojej pracy na forum klasy, 
5)  uczestniczyć  w  podsumowaniu  ćwiczenia  ukazującym  skutki  niezaspokojenia  potrzeb 
w różnych obszarach życia podopiecznej.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
−
papier,
−
przybory do pisania,
−
poradnik dla ucznia.
−
literatura wymieniona w punkcie 7 poradnika dla nauczyciela,
−
komputer z dostępem do Internetu.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
5.2.   Wybrane elementy higieny osobistej 
 
5.2.1. Ćwiczenia
 
Ćwiczenie 1 
 
Zmień bieliznę pościelową i pościel łóżko podopiecznemu unieruchomionemu w łóżku,
który nie może samodzielnie siadać ani zmieniać pozycji. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zmiany bielizny pościelowej, 
2)  zdjąć brudną bieliznę pościelową i odłożyć ją do pojemnika na brudną bieliznę, 
3)  założyć czystą bieliznę na poduszkę i kołdrę, 
4)  pościelić łóżko zgodnie z poznanym algorytmem, 
5)  uporządkować otoczenie. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
łóżko z materacem,
−
krzesła,
−
kosz lub wózek na brudną bieliznę,
−
rękawiczki gumowe,
−
podkłady,
−
komplet czystej pościeli.
Ćwiczenie 2
Wykonaj słanie łóżka z podopiecznym unieruchomionym w łóżku, który może siadać
i odwracać się na boki.
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  4  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym słania łóżka, 
2)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta, członka rodziny lub obserwatora, 
3)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
4)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
5)  jako członek rodziny wykonywać polecenia asystenta, 
6)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
7)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
8)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
9)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
10)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
łóżko z materacem,
−
komplet pościeli,
−
stolik, krzesło lub dwa krzesła,
−
rękawiczki gumowe.
Ćwiczenie 3
Zmień pidżamę podopiecznemu leżącemu, który ma problemy z samodzielnym
podnoszeniem się i obracaniem na boki.
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zmiany bielizny osobistej, 
2)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
3)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
4)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
5)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
6)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
7)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
8)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
9)  powtarzać ćwiczenie aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
czysta piżama,
−
kosz lub wózek na brudną bieliznę,
−
rękawiczki gumowe.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
Ćwiczenie 4
Wykonaj toaletę poranną podopiecznej częściowo samodzielnej. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
2)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
3)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
4)  wykonać toaletę zgodnie z poznanym algorytmem, 
5)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
6)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
7)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
8)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
łóżko z materacem,
−
środki do mycia: mydło, myjka, miednica z ciepłą wodą, waciki, gaziki,
−
przybory do mycia zębów: pasta, szczoteczka, kubek z wodą,
−
ręcznik,
−
rękawiczki gumowe.
 
Ćwiczenie 5 
Wykonaj w warunkach symulowanych mycie całego ciała u pacjentki unieruchomionej
w łóżku.
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym kąpieli całego ciała w łóżku, 
2)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
3)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
4)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
5)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
6)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
7)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
8)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
9)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
łóżko z materacem,
−
przybory  toaletowe:  środki  do  mycia,  myjka,  gaziki,  waciki,  pasta  i  szczoteczka  do 
zębów, balsamy lub kremy 
−
ręcznik,
−
miednica z ciepłą wodą,
−
rękawiczki gumowe.
 
Ćwiczenie 6 
Wykonaj toaletę jamy ustnej osoby z częściową wydolnością samoobsługową. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
2)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
3)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
4)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
5)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
6)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
7)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
8)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
łóżko z materacem i kompletem pościeli,
−
przybory toaletowe: pasta i szczoteczka do zębów,
−
kubek z wodą,
−
miska nerkowa,
−
ręcznik,
−
rękawiczki gumowe.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Ćwiczenie 7
Wykonaj zabiegi pielęgnacyjne dłoni i stóp u podopiecznej. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
2)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
3)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
4)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
5)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
6)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
7)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
8)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
łóżko z materacem i kompletem pościeli,
−
przybory  toaletowe:  szczoteczki  do  rąk  i  nóg,  mydło,  pilniczek  do  paznokci,  nożyczki, 
szpatułki drewniane, pumeks, kremy do rąk i stóp, miska z wodą, 
−
ręcznik,
−
rękawiczki gumowe.
 
Ćwiczenie 8 
Pomóż podopiecznemu przemieścić się z łóżka na wózek inwalidzki. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
2)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
3)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
4)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
5)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
6) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie błędy
zostały popełnione,
7)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
8)  powtarzać ćwiczenie aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
wózek inwalidzki,
−
śliska deseczka,
−
podkład lub prześcieradło do uniesienia chorego,
−
rękawiczki gumowe.
 
Ćwiczenie 9 
Umyj głowę podopiecznemu leżącemu mogącemu samodzielnie siadać. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym sposobów mycia głowy, 
2)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
3)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
4)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
5)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
6)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
7)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
8)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
9)  powtarzać ćwiczenie aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
środki do mycia włosów: szampon, odżywka, miednica z ciepłą wodą,
−
rynienka ściekowa,
−
dzbanek z ciepłą wodą do spłukiwania,
−
ręcznik,
−
rękawiczki gumowe.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
5.3. Profilaktyka powikłań związanych z unieruchomieniem
5.3.1. Ćwiczenia
 
Ćwiczenie 1 
Określ ryzyko powstawania jednego z wylosowanych zagrożeń i zaprezentuj je grupie. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 
i technikę  jego  wykonania.  Podzielić  klasę  na  4  grupy  i  pozwolić  liderom  wylosować 
zagadnienie do omówienia. Technikę wykonania pozostawić w gestii uczniów. Zalecane  jest 
aby w prezentacji brali udział wszyscy uczniowie a nie tylko przedstawiciel grupy. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym profilaktyki powikłań związanych
z unieruchomieniem,
2)  wylosować zagrożenie do omówienia, 
3)  określić czynniki ryzyka sprzyjające powstawaniu wylosowanego zagrożenia,  
4)  zaprezentować całej grupie. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenie,
−
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
–
poradnik dla ucznia,
–
arkusze papieru, przybory piszące,
–
kartki do losowania z zagrożeniami: 
Zagrożenia: 
– 
powstawanie odleżyn,
–
powstawanie odparzeń,
–
powstawanie przykurczy mięśni,
–
zaburzenia oddechowe,
−
literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 
Ćwiczenie 2 
Wykonaj u osoby unieruchomionej w łóżku zabiegi zapobiegające odleżynom
i odparzeniom.
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym sposobów zapobiegania odleżynom
i odparzeniom,
2)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
3)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
4)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
5)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
6)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
7)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
8)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
9)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
–
łóżko z pościelą,
–
środki i przybory toaletowy do mycia,
–
środki do nacierania i smarowania ciała,
–
czysta pościel,
–
bielizna osobista,
–
rękawiczki gumowe.
 
Ćwiczenie 3 
Wykonaj u osoby unieruchomionej w łóżku zabiegi wspomagające oddychanie. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym powikłań oddechowych, 
2)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
3)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
4)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
5)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
6)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
7)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
8)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
9)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
łóżko,
−
podkłady lub poduszki do ułożenia podopiecznego,
−
rękawiczki gumowe.
 
Ćwiczenie 4 
Wykonaj u osoby unieruchomionej w łóżku zabiegi zapobiegające powstawaniu
przykurczów.
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 
i technikę wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podzielić 
klasę  na  zespoły  3  osobowe.  Uczniowie  przyjmują  po  kolei  wszystkie  role  wskazane 
w ćwiczeniu. 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zapobieganiu przykurczom, 
2)  przyjąć rolę podopiecznego, asystenta lub obserwatora, 
3)  jako podopieczny położyć się w łóżku, 
4)  jako asystent przygotować sprzęt potrzebny do wykonania zadania, 
5)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem, 
6)  jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonania czynności, 
7)  ocenić  pracę  koleżanki/kolegi  podkreślając,  co  zostało  wykonane  dobrze,  a  jakie  błędy 
zostały popełnione,
8)  zamienić się rolami z koleżankami/kolegami, 
9)  powtarzać ćwiczenie, aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania. 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne,
−
obserwacje. 
 
Środki dydaktyczne: 
–
łóżko z pościelą,
–
poduszki lub podkładki do ułożenia podopiecznego,
–
piłeczka wykorzystywana do zaciskania w dłoni,
–
rękawiczki gumowe.
 
 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 
 
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 
 
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie podstawowych 
czynności higienicznych i pielęgnacyjnych”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
−
zadania 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, są z poziomu podstawowego,
−
zadania 1, 4, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
 
Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 
–
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
–
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
–
dobry  –  za  rozwiązanie  co  najmniej  15  zadań,  w  tym  co  najmniej  2  z  poziomu 
ponadpodstawowego, 
–
bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  co  najmniej  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  3  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 
 
Klucz  odpowiedzi:  1.  a,  2.  c,  3. a,  4.  a,  5.  a,  6. c,  7.  d,  8.  c,  9.  a,  10.  b,  11. a, 
12. d, 13. b, 14. b, 15. d, 16. d, 17. a, 18. b, 19. d, 20. b.
 
Plan testu 
Nr
zad.
Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 
Kategoria
celu
Poziom
wymagań
Poprawna
odpowiedź
1
Zdefiniować wydolności samoobsługowej 
podopiecznego 
C
PP
a
2
Dobrać sposoby mycia twarzy podopiecznego
B
P
c
3
Wyjaśnić sposób wykonywania toalety kończyn
C
P
a
4
Określić metody mycia narządów płciowych
C
PP
a
5
Dobrać sposoby pielęgnacji włosów 
u podopiecznego 
A
P
a
6
Dobrać sposoby pielęgnacji paznokci
B
P
c
7
Określić częstotliwość mycia głowy
A
P
d
8
Określić  zagrożenia  powstałe  podczas  zmiany 
bielizny pościelowej 
B
P
c
9
Ustalić  kolejność  czynności  przy  zmianie 
bielizny osobistej podopiecznego 
C
P
a
10
Ustalić  kolejność  czynności  przy  zmianie 
bielizny pościelowej podopiecznego leżącego 
C
P
b
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
11 Określić znaczenie gimnastyki oddechowej.
A
P
a
12
Określić czynniki sprzyjające powstawaniu 
odleżyn 
B
P
d
13
Określić części ciała najbardziej narażone na 
powstawanie odleżyn 
B
P
b
14
Określić skale służące do oceny zagrożenia 
odleżynami 
C
P
b
15
Dobrać techniki wykonywania zabiegów 
zapobiegających powikłaniom oddechowym. 
D
P
d
16
Zidentyfikować instytucje wsparcia dla osób 
niepełnosprawnych 
B
P
d
17
Ustalić kolejność czynności przy kąpieli całego 
ciała w łóżku 
C
P
a
18 Dobrać technikę wykonywania masażu
D
PP
b
19
Określić optymalne warunki panujące 
w pomieszczeniu, w którym przebywają 
podopieczni 
C
PP
d
20 Rozpoznać stopnie zaawansowania odleżyn
C
PP
b
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Przebieg testowania 
 
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
6.  Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości.  
7.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 
8.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się 
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
9.  Zbierz i sprawdź testy a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego. 
10.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które 
sprawiły uczniom największe trudności.
11.  Ustal przyczyny niepowodzeń uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 
12.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mające  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru dotyczących wykonywania podstawowych 
czynności higienicznych i pielęgnacyjnych. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna.
5. Udziel odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: zaznacz prawidłową
odpowiedź  X  (w  przypadku  pomyłki  należy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć  kółkiem, 
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową), 
6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania. 
7.  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudności,  wtedy  odłóż  jego 
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
 
Materiały dla ucznia: 
−
instrukcja,
−
zestaw zadań testowych,
−
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
 
1.  Wydolność samoobsługowa jest to 
a) zdolność do działań podejmowanych samodzielnie w ramach czynności życia
codziennego.
b)  zdolność do poruszania się. 
c)  zdolność do jedzenia. 
d)  zdolność do zmiany pozycji w łóżku. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
2. W czasie toalety twarzy powieki zmywamy w kierunku
a)  od wewnątrz do zewnątrz. 
b)  dowolnym. 
c)  od zewnątrz do wewnątrz. 
d)  od góry do dołu. 
 
3. Wykonując toaletę ciała, kończyny zmywamy w kierunku
a)  od góry do dołu. 
b)  od dłoni, stopy do góry. 
c)  w dowolnym kierunku. 
d)  zgodnie z życzeniem podopiecznego. 
4. Wykonując toaletę krocza i narządów płciowych zewnętrznych zachowujemy kierunek
zmywania 
a) 
od góry do dołu.
b)  od dołu do góry. 
c) 
kierunek zmywania nie ma znaczenia.
d) od pachwiny dalszej do pachwiny bliższej.
5. Pielęgnacja włosów polega na
a)  czesaniu, szczotkowaniu, myciu. 
b)  szczotkowaniu, myciu, goleniu. 
c)  myciu, suszeniu, tapirowaniu. 
d)  suszeniu, tapirowaniu, lakierowaniu. 
6. Pielęgnacja paznokci polega na
a)  wycinaniu skórek i opiłowaniu pilniczkiem. 
b)  opiłowaniu  pilniczkiem  i  obcinaniu  na  półokrągło  paznokci  dłoni,  prosto  paznokci 
stóp.
c)  obcinaniu na półokrągło paznokci dłoni, prosto paznokci stóp i natłuszczaniu dłoni. 
d)  natłuszczaniu dłoni i wycinaniu skórek. 
 
7.  Włosy myjemy  
a)  codziennie. 
b)  2–3 razy w tygodniu. 
c)  raz na tydzień. 
d)  w zależności od potrzeby. 
8. Podczas ścielenia łóżka pościel podopiecznego odkładamy na krzesło ze względu na
a)  wygodę asystenta. 
b)  estetykę otoczenia. 
c)  unikania  kontaktu  z  elementami  otoczenia  mogące  stanowić  potencjalne  źródło 
zakażenia.
d) sprawność działania.
9. W czasie zmiany bielizny osobistej podopiecznego zdejmowanie koszuli zaczynamy od
a)  kończyny górnej bliższej.  
b)  kończyny górnej dalszej. 
c)  dowolnej kończyny górnej. 
d)  zawsze od kończyny bliższej. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
10. Zmianę bielizny pościelowej podopiecznego pozostającego w łóżku wykonujemy
w następującej kolejności 
a) 
zmiana poszwy, zmiana poszewek, zmiana prześcieradła, zmiana podkładów.
b)  zmiana poszewek, zmiana prześcieradła, zmiana podkładów, zmiana poszwy. 
c) 
zmiana prześcieradła, zmiana podkładów, zmiana poszewek, zmiana poszwy.
d) zmiana poszwy, zmiana poszewek, zmiana podkładów, zmiana prześcieradła.
11. Gimnastyka oddechowa polega na
a)  wykonywaniu ćwiczeń poprawiających czynności układu oddechowego. 
b)  usprawnianiu mięśni brzucha i kończyn dolnych. 
c)  wykonywaniu ćwiczeń ogólnorozwojowych. 
d)  usprawnianiu mięśni kończyn górnych. 
12. Czynniki powodujące powstanie odleżyn
a)  długotrwały ucisk. 
b)  brak higieny. 
c)  apatia, brak ruchu. 
d)  każdy z tych czynników predysponuje do powstania odleżyn. 
13. W ułożeniu pacjenta na plecach szczególnie narażone na powstanie odleżyn są okolice
a)  krzyżowa, pięty, okolica rzepki, okolica potyliczna. 
b)  krzyżowa, pięty, okolica potyliczna, łopatki. 
c)  krzyżowa, barki, okołokostkowa boczna, łopatki. 
d)  krzyżowa, mostek, pięty, łopatki, okolica potyliczna. 
14. Skala Nortona służy do
a)  oceny wydolności samoobsługowej. 
b)  oceny zagrożenia powstawania odleżyn. 
c)  klasyfikacji odleżyn. 
d)  oceny adaptacji podopiecznych.  
15. Zapobieganie powikłaniom oddechowym polega na
a)  ćwiczeniach oddechowych.  
b)  oklepywaniu i opukiwaniu. 
c)  zastosowaniu drenażu ułożeniowego. 
d)  wszystkie te zabiegi służą zapobieganiu powikłaniom oddechowym. 
16. Instytucjami wsparcia społecznego dla osób niepełnosprawnych są
a)  lekarze interniści. 
b)  centra rehabilitacji medycznej. 
c)  lekarze specjaliści. 
d)  grupy samopomocowe. 
17. Kąpiel całego ciała podopiecznego w łóżku zaczynamy od umycia
a)  zębów. 
b)  twarzy. 
c)  kończyn górnych. 
d)  kończyn dolnych. 
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
18. Masowanie pleców rozpoczynamy od
a)  barków. 
b)  podstawy kręgosłupa. 
c)  okolic pośladków. 
d)  nie ma znaczenia skąd zaczniemy. 
19. Optymalna temperatura i wilgotność pomieszczenia, w którym przebywa podopieczny
powinna wynosić 
a) 
23–25
o
C i 60–80%.
b) 18–20
o
C i 50–60%.
c)
20–22
o
C i 60–80%.
d) 20–22
o
C i 40–60%.
20. Ilość stopni zaawansowania odleżyn to
a)
2.
b)  5. 
c) 
3.
d) 8.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko................................................................................................... 
 
Wykonywanie podstawowych czynności higienicznych i pielęgnacyjnych
 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
TEST 2
Test  praktyczny  typu  –  „próba  pracy”  do  jednostki  modułowej 
„Wykonywanie podstawowych czynności higienicznych i pielęgnacyjnych”  
 
Treść zadania
Zaplanuj i wykonaj u podopiecznego zabiegi zapobiegające powstawaniu odleżyn.
 
Opis sytuacji: 
Pani Zofia ma 65 lat. Jest częściowo sparaliżowana po przebytym 2 miesiące temu
wylewie.  Ma  ograniczoną  aktywność  ruchową.  Stan  obecny  podopiecznej:  nadwaga, 
podwyższony poziom cukru, częste nietrzymanie moczu. Podopieczna leży na wersalce.  
 
Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych
w celach jednostki modułowej zaleca się zastosowanie zadania testowego typu „próba pracy”. 
Zadanie  jest  tak  dobrane  aby  pozwoliło  sprawdzić  poziom  ukształtowanych  umiejętności  
w  zakresie  wiedzy  teoretycznej  i  sprawności  wykonywania  czynności  praktycznych. 
Uczniowi  należy  stworzyć  możliwość  inwencji  w  zaplanowaniu  poszczególnych  etapów 
wykonywania  zadania:  zorganizowania  stanowiska  pracy,  doboru  odpowiednich  środków 
higienicznych  i  niezbędnych  udogodnień.  Jest  to  jednocześnie  możliwość  samodzielnego 
sprawdzenia  przez  ucznia  poziomu  nabytych  umiejętności  i  dokonania  analizy  podjętych 
działań  praktycznych.  Zadaniem  nauczyciela  jest  stworzenie  warunków  umożliwiających 
uczniowi wykonanie zadania zgodnie z zasadami i w określonym czasie. 
Uczeń powinien mieć udostępnione:
−
środki higieniczne i sprzęt do wykonania zadania,
−
odzież ochronną: fartuch, rękawice gumowe. 
Nauczyciel powinien:  
−
zadbać o przygotowanie odpowiednich środków,
−
zapewnić pomieszczenie do wykonania ćwiczeń,
−
na bieżąco nadzorować pracę uczniów,
−
dokonać oceny wykonanej pracy.
 
Instrukcja dla ucznia 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś wykonać następujące czynności:
−
dobrać i założyć odzież ochronną,
−
zaplanować kolejność wykonywania czynności,
−
ocenić zagrożenie powstawania odleżyn,
−
zaproponować czynności zapobiegające powstawaniu odleżyn,
−
wybrać niezbędne udogodnienia,
−
wykonać czynności higieniczne,
−
wykonać masaż i oklepywanie podopiecznej,
−
ułożyć podopieczną na niezbędnych udogodnieniach.
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
Umiejętności podlegające ocenie 
 
Lp.
Czynność wykonywana przez ucznia
Punkty
do
uzyskania
Punkty
przyznane
1. Zaplanowanie kolejnych czynności
5
2. Ocena zagrożenia powstawania odleżyn
5
3. Dobór czynności zapobiegających powstawaniu odleżyn
10
4. Dobór niezbędnych udogodnień przeciwdziałających
powstawaniu odleżyn
10
5. Wykonanie zabiegów higienicznych:
−
mycie podopiecznej
−
zmiana bielizny osobistej
−
zmiana pościeli
30
6. Wykonanie masażu i oklepywania
20
7. Ułożenie podopiecznej na niezbędnych udogodnieniach.
20
Razem
100
 
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne: 
 
Ocena
Liczba uzyskanych punktów
dopuszczający
70
dostateczny
85
dobry
90
bardzo dobry
100
 
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
7.
LITERATURA
1.  Korczak C.(red.): Higiena i ochrona zdrowia. PZWL, Warszawa 1997 
2.  Odleżyny,  zapobieganie  i  leczenie.  (praca  zbiorowa).  Naczelna  Rada  Pielęgniarek 
I Położnych. Warszawa 2001
3. Praca zbiorowa pod red. Ślusarskiej B., Zarzyckiej D., Zahradniczek K.: Podstawy
pielęgniarstwa. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004
4. Praca zbiorowa pod red. Zahradniczek K.: Pielęgniarstwo. Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2004
5. Praca zbiorowa pod red. Gwiazdkowskiego A.: Zachowania zdrowotne. Instytut
Medycyny Pracy, Łódź 1990