Gornik eksploatacji podziemnej_711[02].O2.02

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Łukasz Orzech

mgr Stanisław Cyrulski

Opracowanie redakcyjne:

mgr Marek Pilarski

Konsultacja:

mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[02].O2.02
„Eksploatowanie maszyn i urządzeń”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu górnik eksploatacji podziemnej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Klasyfikacja maszyn i urządzeń

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Sprężarki, wentylatory i pompy

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Eksploatowanie maszyn i urządzeń

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zużycie maszyn i urządzeń

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela „Eksploatowanie maszyn i urządzeń”,

który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie
górnik eksploatacji podziemnej 711[02]
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych.
W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić podstawowe pojęcia z materiałoznawstwa,

−

określić właściwości fizyczne, mechaniczne i technologiczne metali i ich stopów,

−

scharakteryzować otrzymywanie i zastosowanie metali i ich stopów,

−

rozróżnić gatunki stali i stopów,

−

rozróżnić gatunki metali nieżelaznych i ich stopów,

−

określić rodzaje korozji,

−

określić sposoby zabezpieczenia przed korozją,

−

wykonać rysunek części maszyn w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych,

−

wykonać szkic wykonawczy części maszyny,

−

wykonać rysunek z zastosowaniem techniki komputerowej,

−

zastosować podstawowe prawa mechaniki technicznej i wytrzymałości

materiałów do

obliczania elementów maszyn,

−

scharakteryzować połączenia stosowane w maszynach i urządzeniach,

−

scharakteryzować osie, wały i łożyska,

−

wyjaśnić zasadę działania łożysk i mechanizmów,

−

rozróżnić rodzaje i scharakteryzować zasadę działania sprzęgieł i hamulców,

−

odczytać i zinterpretować proste schematy mechaniczne,

−

odczytać informacje zawarte na rysunkach i schematach mechanicznych,

−

wskazać rodzaje dokumentacji technicznej,

−

zinterpretować informacje zawarte w dokumentacji technicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować maszyny i urządzenia pod względem eksploatacyjnym,

−

scharakteryzować sprężarki i wentylatory,

−

wyjaśnić zasadę działania sprężarek i wentylatorów,

−

wyjaśnić zasadę działania pomp,

−

określić podstawowe parametry pomp, sprężarek i wentylatorów,

−

dobrać pompę i sprężarki do określonego procesu technologicznego,

−

określić zastosowanie pomp, sprężarek i wentylatorów,

−

zdefiniować podstawowe pojęcia dotyczące mechanizacji i automatyzacji produkcji,

−

dokonać regulacji, konserwacji poszczególnych zespołów i całego urządzenia,

−

przedstawić wymagania stawiane maszynom w zakresie

niezawodności i

trwałości,

−

określić podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń,

−

ocenić stan techniczny maszyn i urządzeń,

−

rozróżnić stopnie zużycia maszyn i urządzeń,

−

scharakteryzować metody zapobiegania nadmiernemu zużyciu maszyn i urządzeń,

−

wykonać typowe przeglądy techniczne maszyn,

−

zdiagnozować stan techniczny maszyny i urządzenia,

−

odczytać dokumentację techniczno-ruchową, technologiczną i warsztatową urządzeń
i maszyn.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania

Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]

Moduł:

Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych
711[02].O2

Jednostka modułowa:

Eksploatowanie maszyn i urządzeń 711[02].O2.02

Temat:

Budowa i zasada działania wyporowej sprężarki tłokowej wielostopniowej.

Cel ogólny: Omówić zastosowanie sprężarki wyporowej wielostopniowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować sprężarki wg budowy i zastosowania,

−

scharakteryzować budowę sprężarki tłokowej wielostopniowej,

−

omówić różnice pomiędzy sprężarkami wyporowymi i wirowymi,

−

wyjaśnić podstawowe pojęcia dotyczące pracy sprężarek,

−

opisać teoretyczny przebieg sprężania w sprężarce tłokowej,

−

pozyskać informacje z różnych źródeł.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

prezentowanie uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy lub ilustracje przygotowane przez nauczyciela dla uczniów,

−

zestaw pytań prowadzących,

−

podręcznik z maszynoznawstwa.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

1 godzina dydaktyczna.

Zadanie dla ucznia:

Na podstawie parametrów sprężarki, podanych przez nauczyciela określ typ sprężarki,

konstrukcję oraz zasadę jej działania.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.  Określenie tematu zajęć.
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3.  Praca metodą tekstu przewodniego.
4.  Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.  Jaki jest ogólny podział sprężarek?
2.  Jakimi podstawowymi cechami charakteryzuje się sprężarka tłokowa wielostopniowa?
3.  Na czym polega międzystopniowe chłodzenie w sprężarkach wielostopniowych?
4.  Jak wygląda praca zaworów w jednym cylindrze sprężarki tłokowej?
5.  Jak wygląda schemat przebiegu sprężania w teoretycznej sprężarce tłokowej?

FAZA II. Planowanie

1.  Na podstawie jakich informacji dobierzemy rodzaj sprężarki?
2.  Na jakie podzespoły podzielimy budowę wybranego typu sprężarki?
3.  W jaki sposób wyjaśnimy pojęcia dotyczące pracy wybranego rodzaju sprężarki?
4.  Jak

wyjaśnimy

konieczność

chłodzenia

międzystopniowego

sprężarkach

wielostopniowych?

5. Jak wyjaśnimy pracę zaworów podczas ssania i sprężania gazu w cylindrze?
6. Jak uzasadnimy trafność naszego wyboru sprężarki?

FAZA III. Ustalenie

Uczniowie:
1. Określają kryteria, wg których dokonują wyboru sprężarki,
2. Pracując w zespołach analizują wybrane urządzenie pod względem konstrukcji

i parametrów użytkowych,

3. Konsultują wypracowane w grupie rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne

poprawki.

Faza IV. Wykonanie

Uczniowie:
1.  Analizują właściwości użytkowe sprężarek tłokowych,
2.  Analizują zastosowanie sprężarek tłokowych,
3.  Definiują pojęcie „stopnia sprężania”,
4.  Wyjaśniają istotę chłodzenia międzystopniowego,
5.  Opisują proces sprężania tej samej ilości gazu we wszystkich stopniach sprężarki,
6.  Wykonują uproszczony schemat sprężarki.

Faza V. Sprawdzanie
1.  Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonania konstrukcji.
2.  Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych prac.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]

Moduł:

Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych
711[02].O2

Jednostka modułowa:

Eksploatowanie maszyn i urządzeń 711[02].O2.02

Temat: Budowa i zasada działania pompy tłokowej dwustronnej.

Cel ogólny: Wyjaśnić proces ssania i tłoczenia cieczy przez pompę tłokową dwustronną.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować pompy pod względem transportu czynnika,

−

wymienić i omówić rodzaje pomp wyporowych,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

scharakteryzować główne części pompy tłokowej dwustronnej,

−

wyjaśnić zasadę działania pompy tłokowej dwustronnej,

−

określić, w jakich sytuacjach ma zastosowanie pompa tłokowa dwustronna,

−

sformułować wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania-uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy z rysunkami, pokazującymi konstrukcje pomp wyporowych,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

2 osobowe zespoły.

Czas trwania zajęć:

−

1 godzina dydaktyczna.

Przebieg zajęć

1.  Wprowadzenie.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3.  Wykonywanie ćwiczenia.

Zadanie dla ucznia:
Na podstawie ilustracji pompy określ rodzaj pompy, wymień i omów główne jej części

i ich zadania oraz podaj przykład zastosowania takiej pompy. Podczas wykonywania
ćwiczenia staraj się używać dokładnych pojęć i terminów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

−

Zapoznaj się dokładnie z treścią zadania.

−

Przeanalizuj rysunek, który otrzymałeś od nauczyciela.

−

Przygotuj stanowisko do pracy,

−

Przygotuj wykaz głównych części pompy tłokowej dwustronnej,

−

Ustal zadania głównych części pompy,

−

Odtwórz zasadę dwustronnego działania tej pompy,

−

Określ rodzaje zaworów w przestrzeniach roboczych pompy,

−

Przeanalizuj jakość wykonanej pracy.

4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują swoje prace,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

Praca domowa:

Wypisz różnice pomiędzy pompami wyporowymi i odśrodkowymi. Zanalizuj zasadę

działania pompy wyporowej jednostronnej i wskaż główne różnice pomiędzy tą pompą
a pompą odśrodkową. Przygotuj referat w formie pisemnej.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

–

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Klasyfikacja maszyn i urządzeń

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tabelę w celu sklasyfikowania maszyn.

Tabela do ćwiczenia 1.

Rodzaj maszyny

Przemiana energii zachodząca w maszynie

silniki cieplne

przemiana energii za pomocą przetwornicy

maszyny transportowe

zamiana energii cieplnej na mechaniczną

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują indywidualnie. W czasie pracy mogą korzystać z pomocy

nauczyciela. Po zakończeniu ćwiczenia prezentują uzupełnione tabelki. Czas trwania
ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przypomnieć sobie podział maszyn i urządzeń,
2)  rozróżnić zastosowanie podstawowych rodzajów silników i maszyn roboczych,
3)  na podstawie wcześniejszej analizy uzupełnić tabelkę,
4)  zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej urządzenia określ, jakie zastosowano

w nim elementy maszyn i jakie są połączenia między nimi.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w grupach 2-osobowych. Po zakończeniu ćwiczenia prezentują swoje

wyniki. Czas trwania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować dokumentację techniczno-ruchową urządzenia,
2)  określić rodzaje zastosowanych połączeń i mechanizmów,
3)  wyniki analizy zapisać w odpowiedniej tabeli,
4)  przedstawić wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa różnych maszyn,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Na podstawie zamieszczonej poniżej ilustracji określ, jaki jest na niej przedstawiony

rodzaj rysunku technicznego.

Rysunek do ćwiczenia 3.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują indywidualnie. Mogą porozumiewać się z nauczycielem w przypadku

wątpliwości. Po zakończeniu ćwiczenia nauczyciel sprawdza wyniki. Czas trwania ćwiczenia
15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować fragment Poradnika dla ucznia zawierający zapis konstrukcji,
2)  zauważyć, ile wymiarów jest przedstawionych na rysunku,
3)  rozstrzygnąć, z ilu części składa się przedstawiony przedmiot,
4)  zgłosić odpowiedź nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

rysunki techniczne różnych części maszyn i urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Sprężarki, wentylatory i pompy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1.

Na podstawie zamieszczonego rysunku określ typ sprężarki, wymień główne jej zespoły

i wyjaśnij zasadę działania.

Rysunek do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Mają możliwość korzystania z podręcznika i z pomocy

nauczyciela. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel sprawdza wyniki. Czas wykonania
20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zanalizować zamieszczony rysunek,
2)  rozróżnić główne elementy sprężarki z rysunku,
3)  odtworzyć sobie zasadę działania sprężarek przepływowych i wyporowych,
4)  określić rodzaj sprężarki,
5)  skonsultować rozwiązanie z nauczycielem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Uzupełnij poniższą tabelę, dobierając do zamieszczonych w niej zastosowań określony

typ urządzenia. Uzasadnij wybór.

Zastosowanie

Typ urządzenia

Układy agregatowe

Transport ręczny czynnika płynnego

Transport czynnika płynnego w postaci
strumienia

Wspomaganie układów pneumatycznych

Klimatyzacja pomieszczeń fabrycznych

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w grupach 2-osobowych. W trakcie rozwiązywania zadania mogą

konsultować się z nauczycielem. Po zakończeniu ćwiczenia jedna osoba z każdej grupy
przedstawia otrzymany wynik. Czas trwania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować maszyny wyporowe i przepływowe pod względem ich zastosowania,
2)  przypisać każdej z podanych form zastosowania konkretny typ maszyny,
3)  uzasadnić wybór,
4)  przedstawić wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Uzupełnij podany rysunek i określ rodzaj maszyny, przedstawionej na nim.

Rysunek do ćwiczenia 3.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach 2-osobowych. Analizują otrzymaną ilustrację

i dokonują wstępnej klasyfikacji maszyny. Po naradzie starają się uzupełnić rysunek
o brakujące elementy i określić rodzaj urządzenia. Wynik przedstawiają nauczycielowi. Czas
trwania ćwiczenia 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować podany rysunek,
2) przypomnieć

sobie

rodzaje

konstrukcje

poznanych

maszyn

wyporowych

i przepływowych,

3)  dokonać wyboru odpowiedniej maszyny,
4)  uzupełnić rysunek,
5)  przedstawić wynik nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

podręcznik z maszynoznawstwa,

−

ilustracje ze schematami podstawowych maszyn wyporowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Eksploatowanie maszyn i urządzeń

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jednym z elementów stanowiska roboczego jest taśmociąg podający przedmioty, które

mają być poddane dalszej obróbce. Przedmioty te są zabierane i ustalane w pozycji,

która

umożliwi dalszą ich obróbkę. Wyznacz odpowiedni rodzaj urządzenia, umożliwiającego
realizację zadania.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Mają do dyspozycji pomoce, przedstawiające różne

formy zautomatyzowania stanowiska produkcyjnego. Mogą korzystać ze wskazówek
nauczyciela. Po zakończeniu zadania prezentują swoje wyniki. Czas trwania ćwiczenia 20
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zanalizować powtarzalność czynności, o której jest mowa w treści ćwiczenia,
2) dokonać wyboru urządzenia, którego zastosowanie pozwoli na realizację kolejnych

etapów zadania produkcyjnego,

3) skonsultować wynik ćwiczenia z nauczycielem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej urządzenia scharakteryzuj jego

parametry użytkowania i wyjaśnij, jakie zastosowano w nim elementy. Określ zastosowanie
tego urządzenia w procesie produkcyjnym.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Opracowują rozwiązanie zadania

korzystając w razie potrzeby z pomocy nauczyciela. Po zakończeniu ćwiczenia prezentują
swoje rozwiązania, uzasadniając je. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować dokumentację techniczno-ruchową urządzenia,
2)  określić elementy, zastosowane w urządzeniu,
3)  dobrać optymalne parametry urządzenia,
4)  zapisać wyniki i skonsultować je z nauczycielem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zużycie maszyn i urządzeń

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz maszynę do transportu wewnętrznego, bliskiego, jeżeli czas jej poprawnej pracy

do wystąpienia pierwszego uszkodzenia zawiera się w granicach od 1001 godz. do 2000 godz.
Określ jej klasę jakości.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych. Mogą wymieniać się uwagami z uczniami

innych grup. Po zakończeniu ćwiczenia prezentują swoje rozwiązania. Czas ćwiczenia
30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować tabelę zawierającą klasy dokładności,
2)  określić rodzaj zadania, które ma wykonywać maszyna,
3)  określić orientacyjnie czas normalnego jej użytkowania,
4)  skonsultować wynik ćwiczenia z nauczycielem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie połączenia pokazanego na rysunku określ, jaki rodzaj smarowania należy

zastosować oraz określ dobór par trących.

Określ klasę dokładności urządzenia

i scharakteryzuj warstwę środka smarnego.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w grupach 4-osobowych. Po zakończeniu ćwiczenia jeden z nich

prezentuje całej klasie rozwiązanie. Czas trwania ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1)  określić rodzaj połączeń,
2)  zanalizować zastosowanie poznanych rodzajów smarowania,
3)  określić klasę dokładności,
4)  skonsultować wynik z nauczycielem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

podręcznik wskazany przez nauczyciela,

−

rysunki z różnymi połączeniami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Eksploatowanie maszyn
i urządzeń”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej

brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. a, 4. b, 5. c, 6. c, 7. d, 8. b, 9. a, 10. d, 11. b,
12. c, 13. b, 14. c, 15. a, 16. a, 17. b, 18. a, 19. c, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Sklasyfikować maszyny

Wyjaśnić zastosowanie dokumentacji
techniczno-ruchowej

Opisać rodzaje silników cieplnych

Wyjaśnić parametry sprężarki

Opisać budowę sprężarek tłokowych

Wyjaśnić zasadę działania sprężarek
tłokowych

Rozróżnić rodzaje pomp

Opisać działanie pomp jednostronnych

Zidentyfikować parametry pracy pompy

Rozróżnić rodzaje wentylatorów

Opisać konstrukcje wentylatorów

Zdefiniować pojęcie procesu
technologicznego

Zdefiniować pojęcie automatyzacji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zdefiniować pojęcie zużycia

Opisać rodzaje tarcia

Określić zadanie konstrukcyjne

Scharakteryzować przebieg sprężania
teoretycznego

Scharakteryzować działanie wentylatorów

Określić zastosowanie urządzeń do
transportu wewnętrznego

Scharakteryzować cechy użytkowe maszyn
i urządzeń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  typy  zadań  testowych,  jakie

będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych  i karty  odpowiedzi, określ czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  wielokrotnego  wyboru  o  różnym  stopniu  trudności.  Tylko  jedna

odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

Prawidłową odpowiedź zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Maszynami energetycznymi są

dźwignice.

obrabiarki do metali.

prądnice elektryczne.

wentylatory.

2. Karta technologiczna dotyczy

podziału obróbki części lub montażu zespołu na operacje.

całego procesu technologicznego.

dokumentów dotyczących dyscypliny technologicznej.

dokumentów dotyczących organizacji produkcji.

3. Silniki cieplne przetwarzają energię

elektryczną na mechaniczną.

cieplną na mechaniczną.

poruszających się wód na energię mechaniczną.

ruchomych warstw powietrza na energię mechaniczną.

4. Stopniem sprężania sprężarki tłokowej nazywamy

wydajność sprężarki.

zasadę działania zaworów sprężarki.

stosunek końcowego ciśnienia tłoczenia do początkowego ciśnienia ssania.

proces chłodzenia międzystopniowego.

5. Przestrzeń szkodliwa sprężarek, to jest

a)  obszar w cylindrze ograniczony wewnętrzną powierzchnią głowicy i DMP.
b)  różnica pomiędzy GMP i DMP.
c)  przestrzeń zawartą w cylindrze pomiędzy powierzchnią wewnętrzną głowicy a GMP

tłoka.

d) objętość tłoka.

6. Chłodzeniem międzystopniowym w sprężarkach nazywamy chłodzenie

a)  cylindra sprężarki.
b)  tłoka w jego GMP.
c)  gazu sprężanego w sprężarkach jednocylindrycznych.
d)  gazu pomiędzy poszczególnymi stopniami.

7. Schemat zamieszczony na rysunku przedstawia pompę

skrzydełkową.

tłokową jednostronną

tłokową dwustronną.

rotacyjną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Pompa jednostronnego działania charakteryzuje się

tłoczeniem cieczy w sposób ciągły.

ssaniem i tłoczeniem cieczy jedną stroną tłoka.

ssaniem i tłoczeniem cieczy obiema stronami tłoka.

ręcznym napędem.

9. Wydajnością pompy nazywamy

a)  ilość cieczy tłoczonej w jednostce czasu.
b)  wysokość podnoszenia.
c)  ilość cieczy zassanej w jednostce czasu.
d)  okres sprawnego działania pompy.

10. Wentylatory wysokoprężne są maszynami , które tłoczą gaz do ciśnienia

3 kPa.

b) 1 kPa.
c)

od 0,5 kPa do 2 kPa.

d) od 3 kPa do 15 kPa.

11. Cechą konstrukcyjną wentylatora przeciwbieżnego jest

a)  układ dwóch wirników, obracających się w jednym kierunku.
b)  układ dwóch wirników obracających się w przeciwnych kierunkach.
c)  spiralna obudowa wirnika.
d)  napędzanie wirników jednym silnikiem.

12. Mechanizacją procesu technologicznego nazywamy

a)  dokonywanie okresowych przeglądów maszyn i urządzeń.
b)  dokonywanie napraw maszyny i urządzenia.
c)  zastąpienie  pracy  ręcznej  lub  żywej  siły  pociągowej  maszyną  lub  urządzeniem,

spełniającym określone zadania.

d) diagnozowanie uszkodzeń maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Automatyzacją procesu produkcyjnego nazywamy

a)  wprowadzanie maszyn o coraz nowszych konstrukcjach.
b)  wprowadzenie do produkcji automatów, regulatorów  lub układów sterowania.
c)  usuwanie uszkodzeń powstałych w czasie eksploatacji.
d)  naprawa  uszkodzeń  powstałych  w  wyniku  błędnej  konstrukcji  maszyny  lub

urządzenia.

14. Zużyciem maszyn i urządzeń nazywamy

a)  uszkodzenie mechaniczne.
b)  uszkodzenie, wynikające z błędnej konstrukcji.
c)  pogorszenie stanu technicznego po okresie eksploatacji.
d)  zjawisko występujące nagle.

15. Tarcie suche to takie, w którym

a)  pomiędzy powierzchniami współtrącymi nie ma smaru.
b)  pomiędzy powierzchniami współtrącymi jest minimalna ilość smaru.
c)  powierzchnie współtrące są całkowicie od siebie oddzielone.
d)  ścierają się warstewki tlenków metali.

16. Zadaniem konstrukcyjnym nazywamy

a) stworzenie konstrukcji maszyny lub urządzenia, które będzie działało niezawodnie

bez konieczności przekroczenia ustalonych wcześniej granic finansowych.

b)  stworzenie konstrukcji maszyny o optymalnej wydajności.
c)  zbudowanie maszyny na podstawie jej projektu.
d)  stworzenie warunków optymalnej eksploatacji maszyny.

17. Wykres teoretycznego sprężania gazu przez pompę tłokową nie uwzględnia

a)  pracy tłoka.
b)  przestrzeni szkodliwej.
c)  ciśnienia początkowego gazu.
d)  ciśnienia końcowego gazu.

18. Wentylator osiowy zasysa gaz w kierunku

a)  równoległym do osi wału wirnika.
b)  prostopadle do osi wału wirnika.
c)  ukośnie do osi wału wirnika.
d)  uzależnionym od osi wirnika.

19. Wózki platformowe są urządzeniami

a)  dźwignicowymi.
b)  napędzającymi inne urządzenia.
c)  transportu wewnętrznego, przewożącymi materiał w kierunku poziomym.
d)  urządzeniami do transportu dalekiego.

20. Niezawodność określana jest przez

a)  podanie czasu do wystąpienia uszkodzenia.
b)  podanie mocy maszyny po pewnym czasie eksploatacji.
c)  określenie sprawności maszyny.
d)  podanie ilości przeglądów technicznych po pierwszym roku eksploatacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………….……………………………………..

Eksploatowanie maszyn i urządzeń

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Eksploatowanie maszyn
i urządzeń”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. c, 5. a, 6. b, 7. a, 8. c, 9. a, 10. a, 11. c,
12. c, 13. a, 14. b 15. d, 16. a, 17. d, 18. a, 19. b, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować maszyny i urządzenia

Wymienić, jakie dokumenty powinny być
załączone do maszyny

Rozróżnić maszyny

Zdefiniować pojęcie sprężarki

Wyjaśnić parametry sprężarek

Rozróżnić konstrukcje pomp wyporowych

Opisać działanie pomp przepływowych

Wyjaśnić parametry pompy

Rozpoznać wentylatory ze względu na
konstrukcję

Opisać wielkości dotyczące pomp

Zdefiniować pojęcie automatyzacji

Sklasyfikować urządzenia do transportu
wewnętrznego

Wyjaśnić pojęcie niezawodności

Opisać zjawisko zużycia mechanicznego

Wyjaśnić rodzaje tarcia

Określić zasady działania sprężarek
przepływowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i karty odpowiedzi, podaj  czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  o  różnym  stopniu  trudności.  Wszystkie  zadania  są  zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi –zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą

przysporzyć Ci zadania: 16– 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Silnikami nazywamy maszyny

a) pobierające energię z zewnętrznego źródła i przetwarzające ją na energię

mechaniczną.

b)  produkcyjne.
c)  transportowe.
d)  innego zastosowania.

2. Na podstawie DTR można

a)  zwiększyć wydajność maszyny w czasie jej użytkowania.
b)  określić zestaw części zamiennych.
c)  dokonać zakupu danej maszyny.
d)  obliczyć maksymalne obciążenie, jakie może działać na maszynę bez jej uszkodzenia.

3. Maszynami roboczymi nazywamy

a)  silniki wodne.
b)  silniki elektryczne.
c)  maszyny pobierające od silników energię mechaniczną.
d)  maszyny informacyjne.

4. Sprężarkami nazywamy maszyny, które

a) sprężają gaz do ciśnienia 0,15 kG/cm

b) sprężają gaz do ciśnienia 3,0 kG/cm

c) sprężaja gaz do ciśnienia 2000 kG/cm/

d) służą do chłodzenia gazu.

5. Wydajność sprężarki zależy od

a)  ciśnienia gazu na wylocie.
b)  ciśnienia gazu na wlocie.
c)  rodzaju gazu sprężanego.
d)  sposobu zasysania gazu.

6. Schemat zamieszczony na rysunku przedstawia pompę

a)  odśrodkową.
b)  tłokową dwustronną.
c)  tłokową jednostronną.
d)  przeponową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Pompa przepływowa to taka, która

a)  tłoczy czynnik w sposób ciągły.
b)  tłoczy czynnik porcjami.
c)  posiada jeden tłok.
d)  posiada co najmniej dwa układy cylindryczno-tłokowe.

8. Sprawnością pompy nazywamy

a)  wydajność rzeczywistą, wyznaczenie tylko wartości wypadkowej układu.
b)  wydajność teoretyczną.
c)  stosunek wydajności rzeczywistej do teoretycznej.
d)  stosunek wydajności teoretycznej do wydajności rzeczywistej.

9. Zamieszczony poniżej rysunek przedstawia

a)  wentylator osiowy.
b)  wentylator promieniowy.
c)  dmuchawę odśrodkową.
d)  pompę skrzydełkową.

10. Przestrzenią tłoczenia pompy nazywamy obszar

a)  z którego zasysana jest ciecz.
b)  do którego tłoczona jest ciecz.
c)  zajmowany przez wirnik pompy wirowej.
d)  układu cylindryczno-tłokowego pompy wyporowej.

11. Automatyzacją procesu produkcyjnego nazywamy

a)  dokumentację dotyczącą użytkowania maszyny.
b)  dokumentację dotyczącą napraw maszyny.
c)  wprowadzenie do produkcji automatów i regulatorów.
d)  dokonywanie przeglądów maszyny.

12. Wciągniki, to urządzenia zaliczane do

a)  maszyn transportu dalekiego.
b)  maszyn, służących do przenoszenia przedmiotów w kierunku poziomym.
c)  dźwignic.
d)  maszyn ustalających położenie przedmiotów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Niezawodnością maszyn nazywamy

a)  cechę maszyny dotyczącą czasu, w którym maszyna będzie działała bez uszkodzeń.
b)  ilość uszkodzeń w określonym czasie.
c)  ilość napraw w określonym czasie.
d)  cechę związaną z okresem gwarancji maszyny.

14. Zużycie mechaniczne maszyny związane jest

a)  z siłami wewnętrznymi, występującymi w czasie eksploatacji.
b)  z mechanicznymi skutkami tarcia pomiędzy częściami maszyn.
c)  z odpowiednimi warunkami eksploatacji.
d)  z dokumentacją technologiczną maszyny.

15. Tarcie płynne to takie, w którym

a)  nie ma smaru pomiędzy powierzchniami trącymi.
b)  nie ma warstwy tlenków metali pomiędzy powierzchniami trącymi.
c)  powierzchnie trące są częściowo  siebie rozdzielone smarem.
d)  powierzchnie są całkowicie rozdzielone smarem.

16. W sprężarkach przepływowych odśrodkowych ciśnienie końcowe uzyskuje się poprzez

zastosowanie
a)  wirników z łopatkami wygiętymi.
b)  odpowiedniego wału wirnika.
c)  odpowiednich zaworów.
d)  odpowiedniego korpusu.

17. Na rysunku przedstawiony jest wykres

a)  sprężania teoretycznego.
b)  sprężania rzeczywistego.
c)  zależności mocy maszyny od czasu jej użytkowania.
d)  zależności zużycia maszyny od czasu jej użytkowania.

18. W trzecim okresie użytkowania maszyny następuje

a)  zużycie awaryjne.
b)  czas normalnej eksploatacji.
c)  docieranie.
d)  czas pierwszego remontu maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………….………………………………………..

Eksploatowanie maszyn i urządzeń

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Appel L.: Maszynoznawstwo. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1976
2. Górecki A. Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń

przemysłowych. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1986

3. Kijewski J. Miller A. Pawlicki K. Szolc T.: Maszynoznawstwo, Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 1993

4. Legutko S.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2004

5. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne, Warszawa 1995

6. Perdubiński M.: Sprężarki. Maszynoznawstwo Spesjalistyczne. Arkady, Warszawa 1977

Literatura metodyczna
1. Krogulec – Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997