P R O B L E M Y H I P O T E Z Y D O
Ś
W I A D C Z E N I A
Zadanie 1 (3 pkt)
Przeprowadzono hydroponiczne hodowle pewnej rośliny na pożywkach o różnym składzie mineralnym. Wyniki
obserwacji przedstawiono na rysunkach.
a)
sformułuj problem badawczy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b)
nazwij hodowlę oznaczoną A: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) sformułuj hipotezę badawczą: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 2. (3 pkt)
Uczniowie postanowili zweryfikować doświadczalnie pewną hipotezę: Powietrze wydychane z płuc zawiera
dwutlenek węgla. W tym celu przygotowali poniższy zestaw:
a)
Jaki problem badawczy można sformułować do tego doświadczenia.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b)
Przedstaw
plan
doświadczenia,
jakie
mogli
przeprowadzić
uczniowie
uwzględniając
w nim próbę badawczą i próbę kontrolną:
próba badawcza: ..............……...................................................................................................
próba kontrolna: ....................…..................................................................................................
Zadanie 3. (2 pkt)
Wykonano doświadczenie: Do jednej probówki wlano roztwór glukozy oraz dodano odczynnik Fehlinga i całość
podgrzano do wrzenia. Do drugiej probówki wlano przesączony sok z utartej, dojrzałej gruszki, a następnie
dodano odczynnik Fehlinga i też podgrzano do wrzenia. W obu probówkach wytrącił się czerwony osad
ś
wiadczący o obecności cukrów prostych w badanym materiale.
a)
Sformułuj hipotezę badawczą, której potwierdzeniem będą wyniki powyższego doświadczenia.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Określ próbę kontrolną w tym doświadczeniu.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 4. (1 pkt)
W doświadczeniu badano wpływ zanieczyszczenia pyłowego powietrza na różne gatunki drzew liściastych i
iglastych, występujących na określonym terenie.
Sformułuj hipotezę do tego problemu badawczego.
................................................................................................................................................................
Zadanie 5 (3 pkt.)
Tabela przedstawia wyniki pomiarów wydolności fizycznej mierzonej ilością pochłanianego tlenu w grupach
różnych osób.
Badana grupa osób
Wiek (w latach)
Ś
rednie pochłanianie tlenu
(ml/kg/min)
studenci Akademii Wychowania Fizycznego
22
59
studenci innej uczelni
22
46
studentki innej uczelni
22
39
pracownicy umysłowi
54
36
Na podstawie analizy powyższych danych oceń prawdziwość następujących hipotez badawczych za każdym
razem uzasadniając swoją odpowiedź.
Hipoteza 1: Wydolność fizyczna ludzi zależy od wieku. ...........................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Hipoteza 2: Wydolność fizyczna ludzi nie zależy od płci. .........................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Hipoteza 3: Wydolność fizyczna ludzi zależy od ich aktywności ruchowej. ............................................................
.....................................................................................................................................................................................
Zadanie 6. (2 pkt)
Przeprowadzono doświadczenie polegające na naświetlaniu fitoplanktonu morskiego różnymi dawkami
promieniowania UV. Okazało się, że wysokie dawki tego promieniowania powodują zmniejszenie tempa
fotosyntezy glonów. Jeden z naukowców prowadzących doświadczenie sformułował na podstawie tych wyników
wniosek, że promieniowanie UV przedostające się przez dziury ozonowe może podobnie wpływać na fitoplankton
okolic podbiegunowych. Fitoplankton występujący w okolicach podbiegunowych jest pożywieniem kryla,
a krylem żywi się z kolei płetwal błękitny.
a) Zapisz przedstawioną tu zależność pokarmową w postaci łańcucha pokarmowego.
b)
Sformułuj problem badawczy obserwacji, która odnosiłaby się do populacji płetwala błękitnego, a byłaby
oparta na wynikach przedstawionego wyżej doświadczenia.
a) ...................................................................................................................................................................................
b) ..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
Zadanie 7. (2 pkt)
Poniższy tekst przedstawia opis pewnych obserwacji mikroskopowych. Zaplanowano obserwację tkanki
nabłonkowej i mięśniowej. Tkanki te pobrano z organizmów zwierzęcych, różniących się aktywnością życiową.
Po odpowiednim spreparowaniu pobranego materiału przeprowadzono obserwacje mikroskopowe, w czasie
których liczono mitochondria w obserwowanych komórkach. Sformułuj dwa problemy badawcze, do rozwiązania
których mogłyby być wykorzystane opisane obserwacje.
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
Zadanie 8. (3pkt)
Przeprowadzono doświadczenie na dwóch grupach zwierząt tego samego gatunku. W każdej grupie była taka
sama liczba zwierząt, wszystkie zwierzęta były bardzo zbliżonych rozmiarów i kondycji.
Grupa I – zwierzęta tej grupy otrzymywały dietę zrównoważoną, która pokrywała wszystkie ich potrzeby
energetyczne i budulcowe.
Grupa II – zwierzęta tej grupy otrzymywały dietę, która różniła się od diety grupy I brakiem witaminy A.
a)
Wskaż, która grupa zwierząt była grupą kontrolną, a która grupą doświadczalną. Odpowiedź uzasadnij.
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
b)
Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
W Y K R E S Y
Zadanie 9. (3 pkt)
Na wykresie przedstawiono zmiany liczebności 2 pierwotniaków hodowanych wspólnie, przy czym pantofelek
odżywia się pożywką ryżową systematycznie dodawaną do hodowli, a Didinium to pierwotniak drapieżny.
a)
Opisz, jak kształtowała się liczebność każdego z tych pierwotniaków przez pierwsze trzy doby.
b) Podaj najbardziej prawdopodobną przyczynę spadku liczebności Didinium po trzeciej dobie eksperymentu.
a)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 10. (1 pkt)
Na wykresie przedstawiono krzywą przeżywania populacji pewnego gatunku.
Zadanie 11. (2 pkt)
Wykres ilustruje przebieg absorpcji i transpiracji wody w ciągu doby.
Wykorzystując dane z wykresu, wyjaśnij:
– czy o godzinie 1500 bilans wodny rośliny jest dodatni czy ujemny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
– od której godziny podlewanie roślin zapewnia utrzymanie właściwego bilansu wodnego? . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Która odpowiedź prawidłowo charakteryzuje populację podczas
fazy X?
A. Śmiertelność + imigracja są większe niż rozrodczość + emigracja
B. Śmiertelność + emigracja są większe niż rozrodczość + imigracja
C. Śmiertelność + rozrodczość = emigracja + imigracja
D. Śmiertelność + emigracja = rozrodczość + imigracja
Zadanie 12. (2 pkt)
Wykres ilustruje wrażliwość różnych części roślin na stężenie hormonów wzrostu (auksyn).
Porównaj wpływ stężenia auksyn 10
–6
na wzrost łodygi i pędów bocznych.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyporządkuj każdej krzywej (a i b) odpowiedni przykład zwierzęcia, wybierając go spośród
oznaczonych liczbami od 1 do 4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 13. (2 pkt)
Poniżej zamieszczony wykres przedstawia
zależność między wilgotnością nasion kilku
gatunków roślin a natężeniem procesu
oddychania.
Sformułuj dwa wnioski wynikające z analizy
wykresu.
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
.............................................................................
Zadanie 14 (2pkt)
Schemat przedstawia krzywe przeżywania
dwóch rodzajów zwierząt.
KONSTRUOWANIE SCHEMATÓW, TABELI I WYKRESÓW
Zadanie 15. (2 pkt)
Przeczytaj uważnie poniższy tekst.
W rozwoju owadów o przeobrażeniu zupełnym występuje charakterystyczna postać poczwarki. Wyróżnia się trzy
typy poczwarek. Poczwarka wolna np. u chrząszcza przypomina kształtem owada dorosłego. Ma ona wyraźne
zawiązki skrzydeł i odnóży, które swobodnie wystają nad powierzchnię ciała. U poczwarki osłoniętej występującej
u motyli zawiązki skrzydeł i odnóży tak ściśle przylegają do ciała, że ich obecność zaznacza się jedynie w postaci
niewyraźnych konturów, a kształt samej poczwarki jest obły. Poczwarki tych dwu typów są w pewnym stopniu
ruchliwe. Do trzeciego typu zalicza się zupełnie nieruchomą poczwarkę baryłkowatą, charakterystyczną dla części
muchówek. Ciało tej poczwarki jest nieforemne i baryłkowate. Zawiązki skrzydeł i odnóży są niewidoczne.
Skonstruuj tabelę, w której porównasz trzy cechy wymienionych typów poczwarek owadów, wpisując
informacje podane w tekście.
Zadanie 16. (2 pkt)
Komórka nabłonka jelita dzieli się średnio co 12 godzin. Po 48 godzinach hodowli komórek jelita in vitro dodano
substancję hamującą syntezę DNA.
Przedstaw w postaci krzywej (lub łamanej) zmiany liczby komórek nabłonka w ciągu 72 godzin, jeśli
wszystkie przeżyły i że powstały podczas podziału mitotycznego jednej komórki macierzystej.
Zadanie 17 (2pkt)
Otrzymałeś zadanie obserwacji zużycia wody w Twoim domu w ciągu tygodnia.
Zaprojektuj tabelę, w której będziesz notował wyniki tych obserwacji. W tabeli uwzględnij przynajmniej
cztery czynności, podczas których zużywana jest woda.
Zadanie 18. (2pkt)
Na podstawie poniższego tekstu narysuj schemat przedstawiający przemieszczanie się pestycydów z miejsc ich
zastosowania (strefy tropikalnej) do organizmów ludzi zamieszkujących inne rejony świata.
Pewna ilość pestycydów, z których wiele zalicza się do stałych zanieczyszczeń organicznych, użytych w strefie
tropikalnej i umiarkowanej, z czasem dociera w rejony podbiegunowe. Pary tych związków przenoszą się z
prądami powietrza w chłodniejsze rejony Ziemi, skraplają się i opadają do wody morskiej, a następnie przez skórę,
drogi oddechowe i wraz z pokarmem dostają się do organizmów ptaków i ssaków. W kolejnych ogniwach wzrasta
poziom ich kumulacji i w związku z tym dla ostatniego ogniwa łańcucha pokarmowego, np. człowieka, pestycydy
mogą stać się śmiertelną trucizną.
Zadanie 19. (1 pkt)
Na rysunkach przedstawiono stosunek powierzchni do objętości ciała u trzech ssaków.
Zwierzęta te żyją w tych samych warunkach środowiska.
Określ zależność między względną utratą ciepła przez powierzchnię ciała ssaków a stosunkiem powierzchni
do objętości ciała.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
Zadanie 20. (2 pkt)
Wykres przedstawia wyniki badań przeprowadzonych na osobach w średnim wieku, po przebytym zawale
serca.
Przedstaw dwa wnioski wynikające
z analizy powyższych danych.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
.............................
Zadanie 21. (2 pkt)
Uproszczony wykres obrazuje zmiany rytmu dobowego poziomu melatoniny we krwi u osób w różnym
wieku.
Określ dwie prawidłowości wynikające z analizy powyższego wykresu.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
dzień noc dzień
poziom
melatoniny
dzieci
osoby w wieku
dojrzałym
osoby w wieku
podeszłym