1
POLITECHNIKA L SKA
WYDZIAŁ IN YNIERII RODOWISKA I ENERGETYKI
INSTYTUT MASZYN I URZ DZE ENERGETYCZNYCH
INSTRUKCJA
do wicze laboratoryjnych
z „Metrologii wielko ci energetycznych”
wiczenie M-5
Pomiar strumienia masy i obj to ci – cz I
Opracował: mgr in . Daniel W cel
Sprawdził: dr in . Jan Około-Kułak
Zatwierdził: dr hab. in . Janusz Kotowicz
2
Cel wiczenia:
Celem wiczenia jest poznanie podstawowych technik pomiaru strumienia masy
powietrza wilgotnego w ruroci gach za pomoc : metod zw kowych i pomiaru
pr dko ci w przekroju kanał.
1.
Prawie w ka dym procesie technologicznym wyst puje przepływ jakiej
substancji. Czy to w elektrowni czy w hucie
przepływ cieczy lub gazu wyst puje
prawie na ka dym kroku. Ilo przepływaj cej substancji, podobnie jak jej
parametry, wpływaj na prac danego zakładu. Nale y je oczywi cie tak dobra aby
praca była jak najbardziej efektywna, a koszty jak najni sze. Ale eby je dobra
trzeba zna ich warto ci, czyli nale y je zmierzy . I tym wła nie b dziecie si
zajmowa na laboratorium, czyli
pomiarem strumienia obj to ci lub masy
(inaczej zwanym obj to ciowym lub masowym nat eniem przepływu) powietrza
wilgotnego przepływaj cego przez ruroci g pomiarowy. W przypadku płynów
ci liwych tzn. gdy g sto
ρ
=
ρ
(p, T) lepiej posługiwa si poj ciem strumienia
masy. Do tego wykorzystacie kilka przyrz dów pomiarowych, o których słyszeli cie
ju na wykładzie tj.:
kryz ISA z przytarczowym odbiorem ci nienia,
klasyczn zw k Venturiego,
termoanemomet,
rurk spi trzaj c Prandtla,
anemometr czaszowy.
Niestety obfito metod i przyrz dów pomiarowych stosowanych przy pomiarach
strumieni masy i obj to ci uniemo liwia pełn prezentacj materiału zawieraj cego
podstawy teoretyczne poszczególnych metod i przyrz dów. Je li co umkn ło
Twojej uwadze na wykładzie, w tej instrukcji znajdziesz wiele wiadomo ci
teoretycznych oraz sposób wykonywania pomiarów i opracowania wyników.
2.
wiczenie niew tpliwie pozwoli zorientowa si w wielko ci przepływaj cego
powietrza w ruroci gu oraz innych parametrów powietrza pozwalaj cych obliczy
strumie obj to ci lub masy (chodzi głównie o pr dko przepływu oraz spadek
ci nienia na zw kach). Umo liwi równie praktyczne wykorzystanie ró nych
manometrów, którymi na co dzie nie dokonuje si pomiarów. Ponadto b dziesz
musiał wykorzysta tablice fizyczne oraz szereg wzorów które mo na znale np.
w polskich normach. Daje to szans zapoznania si z rzadko u ywanym na co dzie
lecz niezb dnym w pracy in yniera dokumentem jakim jest norma.
3.
Przyrz dy do pomiaru strumienia obj to ci lub masy w rzeczywisto ci nie mierz
tej wielko ci, mierzymy nimi spadki ci nie lub pr dko ci które nast pnie
3
przeliczamy na strumie . Przyrz dy umo liwiaj ce mierzenie strumienia masy i
obj to ci mo na podzieli na nast puj ce grupy:
a.
wykorzystuj ce zjawisko dławienia przepływaj cej strugi (najliczniejsza i
najcz ciej spotykana w praktyce):
I.
zw ki miernicze: kryza, dysza (ISA, Venturiego), klasyczna zw ka
Venturiego, kryza segmentowa,
II.
przepływomierze pływakowe tzw. rotametry (elementy dławi ce
o stałym spadku ci nienia),
III.
danaidy: jednozw kowa, dwuzw kowa,
IV.
przelewy miernicze,
V.
zw kowe kanały miernicze.
b.
umo liwiaj ce pomiary pr dko ci miejscowych:
I.
rurki spi trzaj ce: Prandtla, Brabbéego,
II.
młynki hydrometryczne Otta,
III.
anemometry: skrzydełkowy, czaszowy,
IV.
termoanemometry,
V.
katatermometry.
c.
pozostałe:
I.
przepływomierze elektromagnetyczne (do cieczy przewodz cych pr d
elektryczny m.in. muły, szlamy, cieki),
II.
przepływomierze ultrad wi kowe (mog by wzorcowane metod
po redni tzn. w oparciu o model matematyczny
→ pomiar pr dko ci
redniej mierzonej po drodze fali ultrad wi kowej umiejscowionej w
rednicy).
Powy sze dwa przepływomierze charakteryzuj si nast puj cymi zaletami:
brak spadku ci nienia, mo liwo instalowania na pełnym ruroci gu,
niewra liwo na nierównomierny rozkład pr dko ci i nieuspokojon strug .
W układzie pomiarowym zainstalowano wentylator promieniowy zasysaj cy
przewodem ss cym wilgotne powietrze o parametrach p
o
, t
o
,
ϕ
o
i po spr eniu
odprowadza go przewodem tłocz cym na hal . Przewód ss cy i tłocz cy s
ruroci gami stalowymi o przekroju kołowym. Wewn trzna rednica przewodu
ss cego wynosi D
s
= 494 mm, natomiast
rednica przewodu tłocz cego
D
t
= 400 mm, maksymalna nierówno powierzchni wewn trznej ruroci gu
= 0,2 mm. Na ruroci gu ss cym wentylatora jest zainstalowana kryza ISA
z przytarczowym pomiarem spadku ci nienia. rednica kryzy d
1
= 260,3 mm,
promie zaokr glenia kraw dzi wlotowej kryzy r
k
= 0,2 mm. Na ruroci gu
tłocz cym wentylatora jest zainstalowana klasyczna zw ka Venturiego. rednica
gardzieli zw ki d
2
=187 mm, na której znajduje si jeden otwór odbioru ci nienia
statycznego. Do kryzy i zw ki podł czone s jednoramienne cieczowe manometry
ró nicowe zabudowane na tablicy pomiarowej. Składaj si one ze szklanej rurki
wyskalowanej w [mm] poł czonej ze zbiornikiem wypełnionym ciecz
manometryczn . Stosunek k przekroju wewn trznego rurki manometru do przekroju
wewn trznego zbiornika wynosi:
4
t
1
t
2
t
1
’
p
ss
p
1
, p
1
p
2
p
2
p
d
Sto ek
dławi cy
Kryza ISA
Rurka
Prandtla
Zw ka
Venturiego
Wentylator
A
A
1
2
2
4
80
0 0025
=
= ,
i st d mo na zało y , e poziom cieczy w zbiorniku nie b dzie praktycznie ulegał
zmianie.
Rys.1 Schemat instalacji pomiarowej
a) Kryza ISA
Zw ka miernicza jest urz dzeniem zmniejszaj cym pole powierzchni
wewn trznego przekroju ruroci gu, tzn. urz dzeniem stanowi cym dodatkowy opór
dla strugi przepływaj cego płynu. Przy przepływie przez opór struga zostaje
zdławiona i na zw ce mierniczej wyst pi spadek ci nienia statycznego. Pomi dzy
strumieniem masy i spadkiem ci nienia na zw ce mierniczej wyst puj zale no ci
(dla ustalenia ich nale y sporz dzi bilans energetyczny przepływaj cej przez
zmniejszony przekrój strugi).
Zakłada si , e jest zachowana ci gło strugi przepływaj cego płynu i e jego
g sto w czasie przepływu przez zmniejszony przekrój nie ulega zmianie.
Kryza jest to cienka tarcza z otworem kołowym. Znormalizowane kryzy
bywaj nazywane: „tarcze cienkie” lub „tarcze z ostr kraw dzi ”, poniewa
grubo płytki jest mała w stosunku do rednicy otworu. Kraw d kryzy jest
ponadto prostopadła do kierunku przepływu i prostopadła wzgl dem samej tarczy.
b) Klasyczna zw ka Venturiego
Zw ka Venturiego jest to element dławi cy, którego powierzchnia
wewn trzna jest zło ona ze: zbie nego wlotu (konfuzor), cz ci walcowej zwanej
gardziel oraz cz ci rozbie nej sto kowej (dyfuzor) b d cej wylotem.
Zw ka Venturiego, której wlot jest znormalizowan dysz ISA 1932
nazywana jest dysz Venturiego, natomiast gdy wlot ma kształt sto kowy nazywana
jest klasyczn zw k Venturiego.
5
c) Termoanemometr
Termoanemometr słu y do pomiaru miejscowych pr dko ci przepływaj cej
strugi gazu. Wykorzystuje si w nim zale no oporu cienkiego drutu platynowego,
nagrzewanego pr dem elektrycznym i chłodzonego przez strug , od pr dko ci gazu.
Nagrzewany drut jest wł czony w układ mostka. Miliwoltomierz podł czony do
układu mostkowego wskazuje warto przeliczon na pr dko w [m/s]. Przy
posługiwaniu si termoanemometrem nale y pami ta o tym, e s one
wyskalowane dla pomiaru pr dko ci pewnego ci le okre lonego gazu (opór drutu
zale y od jego temperatury, a ta z kolei od pr dko ci i rodzaju gazu).
WYZNACZENIE PUNKTÓW POMIAROWYCH W PRZEKROJU RUROCI GU
Posługuj c si metod podziału pola powierzchni przekroju ruroci gu (przekrój
ruroci gu płaszczyzn prostopadł do osi podłu nej) na równe cz ci nale y dla
podanej przez prowadz cego wiczenie liczby „n” cz ci podziałowych obliczy
promienie z nieparzystymi indeksami, w przedziale 1
≤ i ≤ 2n, ze wzoru:
n
i
D
r
i
2
2
=
[mm]
gdzie:
D - rednica wewn trzna ruroci gu w którym jest przeprowadzany pomiar [mm]
n - liczba cz ci podziałowych pola powierzchni przekroju
i - wska nik promienia
Rys.2 Rozmieszczenie punktów pomiarowych przy pomiarze termoanemometrem
Wyliczone promienie na przeci ciu z osi poprzeczn ruroci gu wyznaczaj
punkty w których nale y umieszcza czujnik termoanemometru.
r1
r3
r5
r7
o D
6
d) Rurka Prandtla
Rurka spi trzaj ca Prandtla – okre lana równie jako rurka Pitota-statyczna –
zabudowana w strumieniu płynu umo liwia poprawny pomiar miejscowego
ci nienia statycznego (p
s
), ci nienia całkowitego (p
c
) oraz ci nienia dynamicznego
(p
d
). Odpowiednie podł czenie do manometru pozwala zmierzy ci nienie
dynamiczne – potrzebne do wyznaczenia pr dko ci miejscowej przepływaj cej
strugi. Pr dko wyznacza si z poni szej zale no ci:
2
2
w
p
d
⋅
=
ρ
Rurk spi trzaj c Prandtla nale y tak umieszcza w kanale pomiarowym aby
głowica rurki była skierowana w stron przeciwn do przepływaj cej strugi. Pomiar
ci nienia dynamicznego dokonuje si mikromanometrem cieczowym (alkohol
etylowy) z pochył rurk jako ró nic ci nienia całkowitego i ci nienia statycznego.
s
c
d
p
p
p
−
=
WYZNACZENIE PUNKTÓW POMIAROWYCH W PRZEKROJU RUROCI GU
Punkty pomiarowe zostały dobrane zgodnie z norm ISO 5801: 1997
Rys.3 Rozmieszczenie punktów pomiarowych przy pomiarze rurk Prandtla
0,021D
0,117D
0,187D
0,345D
0,655D
0,816D
0,883D
0,979D
o D
7
e) Anemometr skrzydełkowy (czaszowy)
Anemometry (wiatromierze) s to urz dzenia słu ce do pomiaru miejscowych
pr dko ci gazów. Anemometr
skrzydełkowy składa si z nast puj cych elementów:
wirnika skrzydełkowego o osi obrotu równoległej do przepływaj cej strugi,
obudowy osłaniaj cej i utrzymuj cej wirnik, termometru oraz układu
elektronicznego mierz cego i przeliczaj cego pr dko i temperatur . Ze wzgl du
na sw budow mo na nimi mierzy pr dko ci od 0,3 m/s do 30 m/s. Rozdzielczo
takich mierników jest rz du 0,01 m/s, a dokładno ±3%. Elektroniczny układ
pomiarowy umo liwia rejestrowanie warto ci maksymalnej, minimalnej i redniej
temperatury oraz pr dko ci strugi powietrza. Dodatkowo ma mo liwo
wykonywania i rejestracji serii pomiarów z wyznaczeniem warto ci redniej.
Próbkowanie sygnałów pomiarowych zwykle odbywa si raz na sekund ,
a podstawa czasu do obliczania warto ci redniej mo e wynosi 2 lub 16 sekund.
Anemometr
czaszowy składa si z: wirnika czaszowego (z trzema ramionami)
o osi obrotu prostopadłej do przepływaj cej strugi, licznika drogi strumienia oraz
uchwytu. Ze wzgl du na sw budow mo na nim mierzy pr dko ci powietrza w
zakresie 3 ÷ 50 m/s. Pomiar tym anemometrem polega na okre leniu ilo ci obrotów
wirnika przypadaj cych na jednostk czasu, przy czym ilo obrotów wirnika jest od
razu przekładana na drog strumienia (licznik jest wyskalowany w [m] ) .
Rys.4 Rozmieszczenie punktów pomiarowych na wylocie z ruroci gu dla pomiaru
anemometrem
3 1 2 5
1
4
5
3
2
4
8
4.
I POMIAR – Kryza ISA
Wielko ciami mierzonymi b d : parametry otoczenia: p
ot
, t
ot
,
ϕ
ot
, ci nienie statyczne przed kryz h
1
, spadek ci nienia na
kryzie h
1
oraz temperatur w ruroci gu t
1
.
Pomiar ci nienia otoczenia
Ci nienie otoczenia nale y mierzy barometrem
(rt ciowym). Suwak wska nika skali barometru ustawi
w ten sposób, aby dolne kraw dzie wska nika znalazły si na
wysoko ci górnego punktu menisku rt ci. Ci nienie
otoczenia oblicza ze wzoru:
[
]
⋅
⋅
β
−
ρ
⋅
=
2
81
,
9
1
m
N
t
l
p
ot
o
o
t
ot
l
t
- odczyt na barometrze przy temperaturze otoczenia [mm]
o
= 13,595
kg
dm
3
- g sto rt ci w temperaturze 0
o
C
o
= 0,00018 [°C
-1
] – współczynnik rozszerzalno ci
obj to ciowej rt ci
Pomiar temperatury otoczenia
Temperatur otoczenia t
ot
[°C] nale y odczyta na
termometrze umieszczonym w pobli u barometru.
Pomiar wilgotno ci wzgl dnej
Wilgotno wzgl dn powietrza
ϕ
ot
[%] nale y
zmierzy higrometrem włosowym znajduj cym si w Hali
Maszyn Cieplnych.
Ci nienie otoczenia
wystarczy zmierzy raz
w czasie pomiarów. Jest
to wielko której
warto zmienia si
bardzo wolno i zmiany
w krótkim przedziale
czasu s niezauwa alne
na barometrze
rt ciowym.
Wilgotno powietrza
równie nie zmienia si
zbyt szybko wi c
wystarczy jeden pomiar.
Tabla 1.
WYNIKI POMIARÓW
l
t
[mm]
t
ot
[
o
C]
ϕ
ot
[%]
Uwaga:
Warto ci wysoko ci cieczy manometrycznej z indeksem ( )
o
nale y odczyta przed
wykonaniem pomiarów (przed uruchomieniem wentylatora).
9
Pomiar strumienia powietrza wilgotnego
Tabla 2.
WYNIKI POMIARÓW
Lp.
Ci nienie statyczne
pow. przed kryz
[mm]
Spadek ci nienia
na kryzie
[mm]
Temperatura
powietrza w ruroci gu
[
o
C]
h
o
h
1
h
o
h
1
t
1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
rednia
Odczytu wskaza manometrów nale y dokonywa co 2 minuty.
OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARU
Wszystkie ci nienia mierzone manometrami ró nicowymi nale y
przelicza korzystaj c z poni szego wzoru:
81
,
9
)
(
⋅
ρ
⋅
−
=
c
o
h
h
p
[Pa]
gdzie:
h
o
- wskazanie manometru ró nicowego przed uruchomieniem
wentylatora (warto pocz tkowa)
h
- wskazanie manometru ró nicowego w czasie pomiaru
c
= 0,835 kg/dm
3
- g sto cieczy manometrycznej (alkohol
etylowy)
Ci nienie bezwzgl dne przed kryz
1
1
m
ot
p
p
p
−
=
[Pa]
p
m1
- ci nienie manometryczne gazu przed kryz ISA (zmierzone)
G sto ci gazu wilgotnego
1
p
g
ρ
ρ
ρ
+
=
1
G sto gazu suchego
g
nale y obliczy w/g wzoru:
p
n
= 1,013·10
5
Pa
ρ
ρ
ϕ
g
n
p
n
n
p
p T
p T
=
− ⋅
⋅
(
)
1
1
T
n
= 273 K
gdzie:
Pami taj, e skala
na manometrze jest
w milimetrach,
a warto ci do wzoru
nale y podstawia
w metrach
Kryza znajduje si
w ruroci gu ss cym
wi c masz do
czynienia z
podci nieniem jako
ci nieniem
bezwzgl dnym.
Przy odczytywaniu
wszelkich warto ci
z tablic czy
wykresu zwró
uwag na
podawane
10
n
- g sto gazu suchego w parametrach normalnych p
n
, T
n
p
1
- ci nienie statyczne gazu przed kryz
p
p
- ci nienie nasyconej pary wodnej w temperaturze t
1
(tablica
fizyczna lub wykres IS)
t
1
– temperatura gazu w ruroci gu pomiarowym
G sto pary wodnej zawartej w gazie
ρ
ϕ ρ
p
= ⋅ ''
" - g sto nasyconej pary wodnej w temperaturze t
1
(tablica
fizyczna)
Obliczenia w/g PN-93/M-53950/01
Wsółczynik przepływu C dla przytarczowego odbioru ci nienia
75
,
0
6
5
,
2
1
8
1
1
,
2
1
1
Re
10
0029
,
0
1840
,
0
0312
,
0
5959
,
0
⋅
+
−
+
=
D
C
β
β
β
Re
D
- liczba Reynoldsa odniesiona do rednicy wewn trznej
ruroci gu
ν
s
D
D
w
⋅
=
Re
w
- pr dko przepływu powietrza
= 15,06 10
-6
[m
2
/s] - współczynnik lepko ci kinematycznej
Liczba ekspansji ( cisliwo ci)
1
εεεε
1
1
4
1
1
)
35
,
0
41
,
0
(
1
p
p
⋅
∆
+
−
=
χ
β
ε
χ
- wykładnik izentropy (dobra z tablic dla powietrza)
Wzór ten mo na stosowa jedynie w przypadku spełnienia
warunku
75
,
0
1
2
≥
p
p
Obliczenie strumienia powietrza wilgotnego:
Spadek ci nienia na kryzie
81
,
9
)
(
1
1
⋅
ρ
⋅
∆
−
∆
=
∆
c
o
h
h
p
[Pa]
q
m
(q
v
)
-
strumie masy (obj to ci)
1
1
2
1
1
4
1
1
2
4
1
ρ
ε
β
⋅
∆
⋅
Π
⋅
−
=
p
d
C
q
m
s
kg
gdzie:
jednostki. Sprawd
czy warto
obliczonej g sto ci
ma ten sam rz d
wielko ci
co g sto
w warunkach
normalnych.
Warto liczby
Reynoldsa nale y
zało y , a nast pnie
po obliczeniu
strumienia obj to ci
sprawd czy
zało enie było
słuszne. Je li nie
skoryguj warto
liczby Re i powtórz
obliczenia.
Liczba ekspansji
uwzgl dnia
poprawk
wynikaj c z
zało enia, e
g sto powietrza
jest taka sama przed
jak i za kryz .
11
C
1
- współczynnik przepływu
1
β
- przew enie kryzy pomiarowej
s
D
d
1
1
=
β
ε
1
- liczba ekspansji ( ci liwo ci - koryguje bł dy spowodowane
przez przyj cie stałej obj to ci wła ciwej płynu, zale y od
wymiarów i rodzaju zw ki)
ρ
1
- g sto gazu
3
m
kg
d
1
- rednica otworu kryzy [m]
D
s
- rednica otworu wewn trznego ruroci gu ssawnego [m]
OGRANICZENIA STOSOWANIA METODY
15 5
,
≤ d
50
1000
≤ ≤
D
0 2
0 45
,
,
≤ ≤
β
5000
≤ Re
D
dla
jak wy ej
β
β
dla
D
Re
10000
≤
>0,45
Warto ci D oraz d podane s w [mm].
Podane
ograniczenia s
spełnione w tym
przypadku. Daj
pogl d w jakich
przypadkach mo na
stosowa powy sz
metod .
II POMIAR – Klasyczna zw ka Venturiego
Wielko ciami mierzonymi b d : parametry otoczenia p
ot
, t
ot
,
ϕ
ot
, ci nienie statyczne
w ruroci gu ss cym h
ss
, przyrost ci nienia w wentylatorze h
s
, spadek ci nienia na
zw ce Venturiego h
2
oraz temperatur za wentylatorem t
2
.
Pomiarów dokonuje si w identyczny sposób jak przy pomiarze kryz ISA
Tabla 3.
WYNIKI POMIARÓW
l
t
[mm]
t
ot
[
o
C]
ϕ
ot
[%]
12
Pomiar strumienia powietrza wilgotnego
Tabla 4.
WYNIKI POMIARÓW
Lp.
Ci nienie statyczne
(manometryczne)
w ruroci gu ss cym
[mm]
Przyrost ci nienia
w wentylatorze
[mm]
Spadek ci nienia
na zw ce
[mm]
Temp.
powietrza
[
o
C]
h
sso
h
ss
h
so
h
s
h
o
h
2
t
2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
rednia
Odczytu wskaza manometrów nale y dokonywa co 2 minuty.
OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARU
Ci nienie bezwzgl dne przed zw k Venturiego
ss
s
p
p
p
+
∆
=
2
[Pa]
p
ss
- ci nienie bezwzgl dne gazu przed wentylatorem
(w ruroci gu ss cym)
p
s
- przyrost ci nienia w wentylatorze
Obliczenie g sto ci gazu wilgotnego
2
p
g
ρ
ρ
ρ
+
=
2
G sto gazu suchego
g
nale y obliczy w/g wzoru:
p
n
=1,013·10
5
Pa
2
2
)
(
T
p
T
p
p
n
n
p
n
g
⋅
⋅
−
=
ϕ
ρ
ρ
T
n
=273 K
gdzie:
n
- g sto gazu suchego w parametrach normalnych p
n
, T
n
p
2
- ci nienie statyczne gazu przed zw k Venturiego
p
p
- ci nienie nasyconej pary wodnej w temperaturze t
2
(tablica
fizyczna)
t
2
- temperatura gazu w ruroci gu pomiarowym
Zmierzona wysoko
h
ss
odwzorowuje
podci nienie
(ci nienie
manometryczne).
Zw ka Venturiego
znajduje si
w ruroci gu
tłocz cym wi c masz
do czynienia
z nadci nieniem.
Przy odczytywaniu
wszelkich warto ci z
tablic czy wykresu
zwró uwag na
podawane jednostki.
Sprawd czy warto
obliczonej g sto ci
ma ten sam rz d
wielko ci co g sto
w warunkach
normalnych.
13
G sto pary wodnej zawartej w gazie
ρ
ϕ ρ
p
= ⋅ ''
" - g sto nasyconej pary wodnej w temperaturze t
2
(tablica
fizyczna)
Obliczenia w/g PN-93/M-53950/01
Współczynnik przepływu C
2
985
,
0
2
=
C
Liczba ekspansji
2
εεεε
Warto
2
ε
nale y odczyta z tablic zamieszczonych w normie
PN-93/M-53950/01.
Obliczenie strumienia powietrza wilgotnego:
Spadek ci nienia na zw ce
81
,
9
)
(
2
2
⋅
ρ
⋅
∆
−
∆
=
∆
c
o
h
h
p
[Pa]
q
m
(q
v
)
-
strumie masy (obj to ci)
2
2
2
2
2
4
2
2
2
4
1
ρ
ε
β
⋅
∆
⋅
Π
⋅
−
=
p
d
C
q
m
s
kg
gdzie:
C
2
- współczynnik przepływu
2
β
- przew enie zw ki Venturiego
t
D
d
2
2
=
β
2
ε
- liczba ekspansji
2
ρ
- g sto gazu [kg/m
3
]
d
2
- rednica gardzieli zw ki Venturiego [m]
D
t
- rednica otworu wewn trznego ruroci gu tłocznego [m]
OGRANICZENIA STOSOWANIA METODY
1200
200
≤
≤ D
7
,
0
4
,
0
≤
≤
β
6
5
10
2
Re
10
2
⋅
≤
≤
⋅
D
Warto ci D oraz d podane s w [mm].
Liczba ekspansji
uwzgl dnia
poprawk
wynikaj c z
zało enia, e g sto
powietrza jest taka
sama przed jak i w
najw szym miejscu
zw ki.
Podane ograniczenia
s spełnione w tym
przypadku. Daj
pogl d w jakich
przypadkach mo na
stosowa powy sz
metod .
14
III POMIAR – Termoanemometr
Pomiarów pr dko ci strumienia gazu dokonujemy w wyznaczonych punktach
przekroju ruroci gu (ze wzgl du na budow ruroci gu pomiar wykonuje si wzdłu
jednej rednicy). Pomiary nale y powtórzy trzykrotnie.
Tabla 5.
WYNIKI POMIARÓW
Pr dko ci w ruroci gu w
i
[m/s]
Lp.
r
2n-1
...
...
r
1
r’
1
...
...
r’
2n-1
1.
2.
3.
rednia
r - promienie oznaczaj ce punkty pomiarowe bli sze otworu w ciance ruroci gu
r’ - promienie oznaczaj ce punkty pomiarowe za osi podłu n ruroci gu
OBLICZENIA
Pr dko rednia strugi powietrza
=
=
s
m
n
w
w
n
i
i
2
2
1
Strumie masy powietrza
⋅
⋅
=
s
kg
w
A
q
m
1
ρ
W tym przypadku liczb
punktów pomiarowych
mo na przyj równ 4 na
jednym promieniu.
IV POMIAR – Rurka Prandtla
Pomiarów ci nienia dynamicznego dokonujemy w okre lonych punktach przekroju
ruroci gu. Pomiary nale y powtórzy trzykrotnie.
Pomiar pr dko ci przepływaj cego powietrza w ruroci gu
Tabla 6.
WYNIKI POMIARÓW
Ci nienia dynamiczne w ruroci gu l
di
[mm]
Miejsce pomiaru
Lp.
l
o
0,021D 0,117D 0,184D 0,345D 0,655D 0,816D 0,883D 0,979D
Temp.
pow. w
ruroci gu
1.
2.
3.
rednia
l
o
– warto wskazywana przez mikromanometr przed uruchomieniem wentylatora
(stan zerowy)
15
OBLICZENIA
Ci nienie dynamiczne w punktach pomiarowych
⋅
⋅
−
⋅
=
2
81
,
9
)
(
m
N
l
l
c
p
c
o
di
di
ρ
c – przeło enie mikromanometru
rednie ci nienie dynamiczne w przekroju
2
1
5
,
0
1
=
=
n
i
di
d
p
n
p
Pr dko rednia strugi powietrza
⋅
=
s
m
p
w
d
1
2
ρ
Strumie masy powietrza
⋅
⋅
=
s
kg
w
A
q
m
1
ρ
Odległo ci od ruroci gu
w których zlokalizowane s
punkty pomiaru p
d
s
zaznaczone na rurce
Prandtla
G sto powietrza przyjmij
tak sam jak przy
obliczeniach dla kryzy ISA.
V POMIAR – Anemometr skrzydełkowy
Liczniki anemometru przed wykonaniem pomiarów nale y wyzerowa . Wykona
seri pomiarów pr dko ci miejscowych na wylocie z ruroci gu w pi ciu punktach
pomiarowych (w rodku ruroci gu, na osiach poprzecznych mo liwie najbli ej
wewn trznej cianki ruroci gu Rys. 4). Po umieszczeniu anemometru w miejscu
pomiarowym, nale y odczeka a do ustalenia warto ci na wy wietlaczu
anemometru. Zatrzyma pomiar poprzez naci ni cie przycisku
HOLD
i zapami ta
wyniku poprzez naci ni cie przycisku
MIN/MAX
. Powtórzy procedur w ka dym
z 5 punktów pomiarowych, a nast pnie u redni wynik z tych punktów poprzez
naci ni cie przycisku
MULTI AVER
. Wszystkie wyniki zapisywa w tabeli 7.
Temperatur odczytywa z wy wietlacza anemometru, jednokrotnie dla ka dej serii
pomiarowej. Pomiary powtórzy trzykrotnie.
16
Pomiar pr dko ci przepływaj cego powietrza na wylocie z ruroci gu
Tabla 7.
WYNIKI POMIARÓW
Serie
pomiarowe
n
Numery
punktów
pomiarowych
Wskazanie
wy wietlacza
anemometru
]
/
[
s
m
w
i
rednia z serii
pomiarowej
Temperatura
powietrza w ruroci gu
t [
o
C]
1
2
3
4
I
5
1
2
3
4
II
5
1
2
3
4
III
5
rednia
OBLICZENIA
Pr dko rednia w poszczególnych seriach pomiarowych
=
=
s
m
w
w
i
i
n
5
5
1
n – numer kolejnej serii pomiarowej
Pr dko rednia
=
=
s
m
N
w
w
N
n
n
1
N – ilo serii pomiarowych
Strumie masy
Jako rednic kanału
wylotowego nale y
przyj rednic
ruroci gu tłocznego.
Pomiary wykonywano
na wylocie z ruroci gu
gdzie mo na przyj ,
17
ρ
⋅
⋅
=
s
kg
w
A
q
o
m
A - pole przekroju poprzecznego (miejsca umieszczenia
anemometru)
e g sto odpowiada
parametrom otoczenia.
5.
Ka dy pomiar i nast puj ce po nim obliczenia musz zosta sprawdzone. Po
wykonaniu pomiarów nale ałoby przeprowadzi analiz niepewno ci. W Twoim
przypadku te powiniene sprawdzi obliczone wielko ci: pod wzgl dem jednostki
jak i otrzymanej warto ci. Ostatnim elementem sprawdzaj cym b dzie policzenie
niepewno ci pomiaru, obrazuj cych jako poszczególnych metod pomiarowych.
WYKAZ LITERATURY
1.
Praca zbiorowa pod redakcj Cz. Graczyka: Laboratorium miernictwa cieplnego,
Skrypty uczelniane Nr 801, Politechnika l ska, Gliwice 1981.
2.
Polska norma PN-93/M-53950/01, Pomiar strumienia masy i strumienia
obj to ci płynów za pomoc zw ek pomiarowych.
3.
Praca zbiorowa: Pomiary cieplne, WNT, Warszawa 1993.
4.
E.Romer: Miernictwo przemysłowe, PWN W-wa 1978
5.
Sydenham H.: Podr cznik metrologii cz.I i II, Wyd. Komunikacji i Ł czno ci,
W-wa 1988