INFLACJA

Inflacja – definicja

Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen. 

Deflacja – spadek ogólnego poziomu cen.  

Deflacja – spadek ogólnego poziomu cen.  

Dezinflacja – spadek tempa inflacji 

Mierniki inflacji

1. Indeks cen konsumpcyjnych (CPI –

Consumer Price Index)

obliczany jest na podstawie obserwacji zmian wytypowanych 

towarów i usług konsumpcyjnych (od 1500 do 1800), w kilkuset 
punktach na terenie całego kraju.

punktach na terenie całego kraju.

jest stosunkiem kosztów okre

ś

lonych dóbr i usług konsumpcyjnych 

obj

ę

tych reprezentatywnym zestawem (koszykiem) w ka

ż

dym 

kolejnym roku badania do kosztów tych dóbr w roku bazowym.

do obliczania CPI wykorzystuje si

ę

 indeks Laspeyresa

100

⋅

⋅

⋅

=

∑

∑

i

o

i

o

i

o

i

t

q

p

q

p

CPI

m

podstawowy

roku 

 

 w

i'

' 

dobra

 

cena

 

p

t'

'

roku 

 

 w

i'

' 

dobra

 

cena

 

p

m

podstawowy

roku 

 

 w

i

jak 

 

t'

'

roku 

 

 w

sama

 

 taka

i'

' 

dobra

 

kupowanego

  

ć

 

iloś

  

-

 

q

i
o

i

t

i
o

−

−

Koszyk dóbr i usług konsumpcyjnych – Polska i UE

Inne mierniki inflacji

2.miernik PPI – indeks cen dóbr produkcyjnych

(wska

ź

nik cen hurtowych). 

PPI jest 

ś

redni

ą

 wa

ż

on

ą

 cen surowców i półproduktów

liczon

ą

 w stosunku do poziomu cen w roku bazowym.

liczon

ą

 w stosunku do poziomu cen w roku bazowym.

Zamiast cen faktycznie zapłaconych przez konsumentów, mierzy on

ceny pobrane przez producentów na ró

ż

nych etapach produkcji.

Miernik ten stanowi jeden z najczulszych sygnałów ostrzegaj

ą

cych o

nadchodz

ą

cej inflacji.

CPI i PPI w Polsce, 2001-2004

Inne mierniki inflacji

3. Deflator cen PNB (przelicznik cen PNB).

Mo

ż

e słu

ż

y

ć

 jako miara wzrostu ogólnego poziomu cen (inflacji) w

okresie od roku, z którego pochodz

ą

 ceny słu

żą

ce jako podstawa do

oblicze

ń

 realnego PNB do roku bie

żą

ce “t”.

oblicze

ń

 realnego PNB do roku bie

żą

ce “t”.

100

t'

'

roku 

 

 w

stalych)

cenach 

 

(w

 

PNB

realny 

 

t'

'

roku 

  

ą

cych)

 

bież

cenach 

 

(w

 

PNB

nominalny 

 

 

 

PNB

cen 

Deflator 

⋅

=

CPI, PPI i deflator PKB w Polsce, 1997-
2002

Wska

ź

niki ogłaszane przez 

prezesa GUS

:

Ś

rednia cena sprzeda

ż

y drewna 

Ś

rednia krajowa cena skupu pszenicy 

Ś

rednia krajowa cena skupu 

ż

yta 

Wska

ź

nik cen dóbr inwestycyjnych 

Wska

ź

nik cen nakładów inwestycyjnych 

Wska

ź

nik cen produkcji budowlano-monta

ż

owej 

Wska

ź

nik cen towarów i usług konsumpcyjnych

Wska

ź

nik cen towarów nie

ż

ywno

ś

ciowych trwałego 

u

ż

ytku 

Wska

ź

nik wzrostu cen towarowej produkcji rolniczej 

Wska

ź

nik zmian cen skupu podstawowych produktów 

rolnych 

Miernikiem inflacji jest stopa inflacji, która jest 
procentow

ą

 zmian

ą

 poziomu cen, liczon

ą

 według 

wzoru:

poziom cen w roku bie

żą

cym - poziom cen

w roku poprzednim x 100% /poziom cen w

w roku poprzednim x 100% /poziom cen w

roku poprzednim 

Inflacja bazowa

Dla "uchwycenia" trendu 

inflacji 

w dłu

ż

szym 

okresie, banki centralne posługuj

ą

 si

ę

 

dodatkowymi miarami inflacji - tzw. inflacj

ą

 

bazow

ą

. 

bazow

ą

. 

Wska

ź

niki te budowane s

ą

 tak, aby 

wyeliminowa

ć

 wpływy zjawisk przej

ś

ciowych, 

waha

ń

 sezonowych, nagłych, jednorazowych 

zmian w poda

ż

y czy popycie (tzw. szokami 

popytowymi i poda

ż

owymi). 

5 miar inflacji bazowej

inflacja bazowa po wył

ą

czeniu cen kontrolowanych W

ś

ród cen kontrolowanych znajduj

ą

 si

ę

 

ceny, których znaczn

ą

 cz

ęść

 stanowi podatek akcyzowy (paliwa, napoje alkoholowe, wyroby 

tytoniowe), na które ustalane s

ą

 górne limity wzrostu lub podlegaj

ą

 innym ograniczeniom (energia 

elektryczna) oraz których ceny ustalane s

ą

 przez samorz

ą

dy (bilety komunikacji miejskiej)

inflacja bazowa po wył

ą

czeniu cen o najwi

ę

kszej zmienno

ś

ci cen towary o cenach najbardziej 

zaburzonych tzn. tych, które podlegaj

ą

 silnym sezonowym lub cyklicznym wahaniom. S

ą

 to: 

znaczna cz

ęść

 owoców i warzyw, opłaty za u

ż

ytkowanie mieszkania, energia elektryczna, a tak

ż

e 

znaczna cz

ęść

 owoców i warzyw, opłaty za u

ż

ytkowanie mieszkania, energia elektryczna, a tak

ż

e 

niektóre usługi pocztowe i telekomunikacyjne

inflacja bazowa po wył

ą

czeniu cen o najwi

ę

kszej zmienno

ś

ci i paliw skonstruowany jak 

poprzedni, z tym, 

ż

e za ka

ż

dym razem wył

ą

czane s

ą

 tak

ż

e paliwa, niezale

ż

nie czy ich ceny s

ą

 

stabilne, czy te

ż

 nie

inflacja "netto" wska

ź

nik, z którego eliminowane s

ą

 ceny 

ż

ywno

ś

ci i paliw, z powodu 

obserwowanych znacznych sezonowych waha

ń

 ich cen. 

15% 

ś

rednia obci

ę

ta.Jedyn

ą

 miar

ą

 tworzon

ą

 przy pomocy metod statystycznych jest 15% 

ś

rednia obci

ę

ta. Przy jej obliczaniu tak

ż

e nie brane s

ą

 pod uwag

ę

 grupy towarów i usług, których 

cena uległa najwi

ę

kszej zmianie w stosunku do poprzedniego okresu.

Wskaźniki CPI oraz inflacji bazowej (analogiczny miesiąc poprzedniego roku = 100)

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

st
y-

98

k

w

i-

l

ip-

98

pa

ź

-

98

st
y-

99

k

w

i-

l

ip-

99

pa

ź

-

99

st
y-

00

k

w

i-

l

ip-

00

pa

ź

-

00

st
y-

01

k

w

i-

l

ip-

01

pa

ź

-

01

st
y-

02

k

w

i-

l

ip-

02

pa

ź

-

02

st
y-

03

k

w

i-

l

ip-

03

pa

ź

-

03

st
y-

04

k

w

i-

l

ip-

04

pa

ź

-

04

st
y-

05

k

w

i-

l

ip-

05

pa

ź

-

05

st
y-

06

k

w

i-

l

ip-

06

pa

ź

-

06

st
y-

07

k

w

i-

l

ip-

07

pa

ź

-

07

st
y-

08

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych

inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności

inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności i cen paliw

inflacja netto

15% średnia obcięta

CPI

CPI

Wskaźniki inflacji bazowej

po wyłączeniu

inflacja 

netto*

15% średnia 

obcięta

cen 

kontrolo-

wanych

cen o 

największej 

zmienności

cen o 

największej 

zmienności i 

cen paliw

analogiczny miesiąc poprzedniego roku = 100

sie 07

101,5

101,4

101,6

101,7

101,2

102,1

wrz 07

102,3

102,2

102,1

102,1

101,2

102,4

paź 07

103,0

102,9

102,9

102,6

101,4

102,9

paź 07

103,0

102,9

102,9

102,6

101,4

102,9

lis 07

103,6

103,4

103,5

103,0

101,5

103,2

gru 07

104,0

103,7

104,1

103,4

101,7

103,4

sty 08

104,0

103,8

104,2

103,6

101,9

103,7

lut 08

104,2

103,7

104,2

103,8

102,5

104,2

mar 08

104,1

103,8

104,2

103,9

102,7

104,2

Rodzaje inflacji

Inflacja ciągniona przez 
popyt
(

demand-pull inflation

) 

występuje wtedy, gdy 
całkowita wielkość 
planowanych 

SAS

AD

AD’

P

planowanych 
wydatków wzrasta szybciej 
niż całkowita wielkość 
produkcji.

Zagregowany produkt

P

1

P

2

Inflacja pchana przez 
koszty (cost-push 
inflation) -

wyst

ę

puje wtedy, gdy cena 

jednego lub kilku zasobów 
ulega zwi

ę

kszeniu oraz w 

SAS

AD

SAS’

P

ulega zwi

ę

kszeniu oraz w 

sytuacji, gdy nało

ż

one s

ą

 

ograniczenia na poda

ż

 

jednego lub kilku zasobów.

inflacja płacowa
inflacja cen sterowanych

Zagregowany produkt

P

1

P

2

Inflacja pieni

ęż

na (monetary inflation) -

nadmierna ilo

ść

 pieni

ą

dza w stosunku do potrzeb 

gospodarki. 
Według monetarystów inflacja jest zjawiskiem 
monetarnym, dlatego konieczne jest ograniczanie
poda

ż

y pieni

ą

dza do wielko

ś

ci wynikaj

ą

cych z potrzeb 

poda

ż

y pieni

ą

dza do wielko

ś

ci wynikaj

ą

cych z potrzeb 

transakcyjnych gospodarki.

Rodzaje inflacji - wg tempa wzrostu cen

Do 5 % rocznie 

- inflacja pełzająca

do 10 % 

- inflacja krocząca

10 - 150 % 

- inflacja galopująca

10 - 150 % 

- inflacja galopująca

powyżej 150 % rocznie 

- hiperinflacja

Kiedy ceny si

ę

 podwajaj

ą

?

Przykłady hiperinflacji

Co hiperinflacja oznacza w praktyce

Co hiperinflacja oznacza w praktyce

Kraj 

Lata z inflacją >10%  

(w okresie 1968-1998) 

Szwajcaria 

0 

Niemcy 

0 

Japonia 

3 

Historia inflacyjna wybranych gospodarek

Japonia 

3 

USA 

4 

Francja 

6 

Wielka Brytania 

7 

Włochy 

12 

Hiszpania 

12 

Grecja 

22 

Meksyk 

24 

Izrael 

26 

Turcja  

28 

 

Koszty inflacji (mikro)

straty posiadaczy gotówki
koszty zmienianych kart dań
koszty zdzieranych zelówek
straty pożyczkodawców (przy stałym %)
straty pożyczkobiorców (przy zmiennym %)

straty pożyczkobiorców (przy zmiennym %)
straty firm mających słabą pozycję na rynku
strata czasu (planowanie, inwestowanie, analizy)
straty osób posiadających stałe dochody
redystrybucja dochodów
taksflacja

Koszty inflacji (makro)

spadek dochodów realnych

wzrost nominalnych stóp %

pojawienie się oczekiwań inflacyjnych

pojawienie się oczekiwań inflacyjnych

zmniejszenie tempa wzrostu gosp. (w długim okresie)

brak zaufania do walut

Korzy

ś

ci z inflacji (grease effects):

Zmniejsza problem sztywno

ś

ci płac nominalnych.

Płace nominalne bardzo trudno jest obni

ż

y

ć

, co przy 

niskiej inflacji mo

ż

e uniemo

ż

liwi

ć

 obni

ż

enie płac 

niskiej inflacji mo

ż

e uniemo

ż

liwi

ć

 obni

ż

enie płac 

realnych w wielu przedsi

ę

biorstwach. 

Dlaczego inflacja jest 
niebezpieczna?

Ucieczka od pieniadza (pieni

ą

dz szybko traci na warto

ś

ci, lepiej 

kupi

ć

 jakies dobre realne, kupujemy nie to co potrzebujemy, lecz co 

jest aktualnie w sklepie)

błedne decyzje rynkowe (duza inflacja jest zmienna, nie wiadomo 
kiedy i co kupowac, przedsiebiorstwa nie wiedza co i ile 
produkowac) – w dłuzszym okresie osłabia wzrost gospodarczy

produkowac) – w dłuzszym okresie osłabia wzrost gospodarczy

Ogranicza rozwój rynków finansowej ( w warunkach duzej inflacji 
trudno jest oszacowac rentownosc inwestycji)

koniecznosc ciagłego uaktualniania ofert (cenników)

Wzrost płaconych podatków ( gdy progi nie sa waloryzowane tak 
szybko jak rosnie inflacja)

Czy deflacja jest panaceum na wysok

ą

 inflacje?

Deflacja – spadek 

ś

redniego poziomu cen

Deflacja –wprowadza niepewno

ść

 w gospodarce 

co do przyszłych zmian cen i tez prowadzi do 
podejmowania nieoptymalnych decyzji

podejmowania nieoptymalnych decyzji

Osłabia mechanizm sztywno

ś

ci płac i cen w dół.

Utrudnia polityk

ę

 banku centralnego (w 

warunkach deflacji BC pewien utrzymywa

ć

 

niskie stopy, gdy jednak realna stopa % jest 
ujemna, polityka BC staje si

ę

 nieskuteczna)

Po

żą

dany poziom inflacji – niski, ale dodatni

Krótkookresowa krzywa Phillipsa

Stopa zmian

płac nominalnych

W

W krótkim okresie skutkiem 

W krótkim okresie skutkiem 
restrykcyjnej polityki pieni

ęż

nej 

restrykcyjnej polityki pieni

ęż

nej 

jest zmniejszenie si

ę

 produkcji, 

jest zmniejszenie si

ę

 produkcji, 

wzrost bezrobocia i spadek cen

wzrost bezrobocia i spadek cen

Stopa bezrobocia

5,5 %

2 %

2,5 %

U

Krzywa Phillipsa 

Inflacja i bezrobocie w Stanach Zjednoczonych 

w latach 1964 - 1992

Stopa inflacji i 

stopa bezrobocia 

w USA

Inflacja a bezrobocie: długi okres

• w długim okresie nie 
występuje iluzja 
pieniężna, bezrobocie jest 
równe bezrobociu 

W

długookresowa 

krzywa Phillipsa

równe bezrobociu 
naturalnemu
• wzrost inflacji przesuwa 
krótkookresową krzywą 
Phillipsa w górę, nie 
zmieniając stopy 
bezrobocia

U