Dieta w chorobach zakaźnych
przebiegających z gorączką.

Karolina Kwiecień gr.C2

Choroby zakaźne

Są to choroby infekcyjne występujące u ludzi, roślin i zwierząt.

To następstwa zakażenia wywołanego czynnikiem
zakaźnym, który bezpośrednio wpływa na załamanie
odporności.Ten rodzaj chorób cechuje się łatwością w
przenoszeniu pomiędzy osobnikami.

Mogą być wywołane przez czynniki takie jak wirusy albo

bakterie. Charakterystycznym objawem dla tej grupy chorób
jest podwyzszona temperatura ciała, która występuje w
większości przypadków.

Gorączka

Nie jest to choroba, lecz reakcja obronna organizmu na

działanie drobnoustrjów lub innych czynników niezakaźnych.
Może wystąpić po zabiegach chirurgicznych, po zatruciu
środkami chemicznymi lub na skutek zdenerwowania(
mówimy wtedy o gorączce neurogennej).

Ma ona swoje pozytywne jak i negatywne strony. Korzystnym

aspektem jej działania jest proces hamowania rozwoju
drobnoustrojów oraz wzmaganie powstawania przeciwciał
odpowiadających za zwalczanie choroby.

Negatywne w skutkach staje się występowanie gorączki przez

kilka dni, co może doprowadzić do wyniszczenia organizmu,
ponieważ hamuje ona łaknienie i zwiększa przemianę materii.
Wywiera ona niekorzystny wpływ na układy: krążenia,
oddechowy i nerwowy. Występuje w momencie
podwyższenia temperatury do 38ºC i wyżej. Stan
podwyższonej tempertatury ponad zdrowy poziom
wynoszący 36,6 – 36,9ºC nazywamy – stanem
podgorączkowym.

Do bakteryjnych chorób zakaźnych
przebiegających z goraczką
zaliczamy:

-

czerwonkę bakteryjną

-dur brzuszny, dury rzekome
-koklusz
-

szkarlatynę

-

błonicę

Koklusz

Choroba zwana inaczej ksztuścem. Znana od dawna jako

choroba dziecięca, obecnie rzadziej występująca. Wywołana
przez pałeczkę krztuśca – Bordetella pertussis. Podczas jej
przebiegu dochodzi do zaburzenia w przekazywaniu sygnału
do komórki, odbywającego się przy udziale receptora
metabotropowego i białka G. Dokładny mechanizm, na
drodze którego występują objawy krztuśca, nie jest znany.
Rozpoznanie choroby jest trudne gdyż objawy pojawiają się
stopniowo w przeciągu tygodnia i są mało charakterystyczne.
Zaliczają się do nich nawracające napady kaszlu i duszności
oraz katar.

Kaszel nasila się w porze nocnej, oraz z każdym kolejnym

dniem choroby. Zasadniczo ataki kończą się wymiotami,
które są objawem charakterystycznym tej choroby. Często
obserwowane są krwawe wybroczyny spojówkowe, a także
krwawienia z dziłąseł, nosa oraz obrzęk twarzy.

Do zarażenia dochodzi poprzez drogę kropelkową lub

bezpośredni kontakt z chorym. Przebycie tej choroby
wywołuje długotrwałą odporność organizmu, niemniej jednak
możliwe jest powtórne zachorowanie. Możliwe jest
zaszczepienie się na tę chorobę, a szczepionka uodparnia na
ok 3 lata.

Jest to choroba wymagająca podjęcia leczenia. W przypadku

wystąpienia u niemowląt może ona niekiedy okazać się
chorobą śmiertelną, a nieleczona może wywołać ciężkie
zapalenie płuc, być przyczyną opóźnionego rozwoju
fizycznego lub umysłowego dziecka.

Do wirusowych chorób zakaźnych
przebiegających z gorączką
zaliczamy :

-ospa wietrzna
-grypa
-

świnka

-odra
-

wirusowe zapalenia wątroby

Grypa

To ostra choroba układu oddechowego wywołana wirusem

grypy. Najczęściej występuje jesienią, wczesną zimą lub
podczas przesilenia wiosennego; mogą być to sezonowe
epidemie, nie kiedy na skale światową. Do zarażenia
dochodzi poprzez drogę kropelkową przez kichanie lub
kaszel, a nawet przez uścisk dłoni. Osoba chora zaraża
jeszcze przed wystąpieniem objawów choroby(1-6dni), jak i
po ustąpieniu jej objawów(nawet do tygodnia). W większości
przypadków zachorowanie na grypę powoduje obłożną
chorobę, w części przypadków mogą występować powikłania
i zdarzają się też przypadki śmierci, szczególnie u dzieci,
osób starszych i obciążonych innymi, dodatkowymi
poważnymi chorobami.

W 48 godzinie od zakażenia pojawiają się pierwsze objawy

choroby. Często grypa może mieć bardzo ostry początek z
wysoką, nawet ok 39,5ºC gorączką, dreszczami, bólami
kostno-

stawowymi w okolicy pleców i nóg, światłowstrętem,

ogólnym osłabieniem i bólami głowy. Pojawić się także mogą
objawy z przewodu pokarmowego jak biegunka, bóle
brzucha. Objawy ze strony układu oddechowego to
najczęściej ból gardła, suchy męczący kaszel oraz katar.Brak
apetytu czy, w rzadkich przypadkach krwawienie z nosa.
Takie ostre objawy najczęściej utrzymują się około trzech dni,
po czym szybko ustępują. Nie należy jej mylić z
przeziębieniem, które ma wiele podobnych objawów. Dla
przeziębienia charakterystyczne jest jednak stopniowe
pojawianie się dolegliwości i nieżyt nosa, który nie jest
typowym objawem grypy.

Zarażenie

Polega na osiadaniu wirusa w jamie nosowo-

gardłowej, w tchawicy lub oskrzelach. Na początku
zostaje zniszczny nabłonek migawkowy. Kolejno
pojawiają się objawy takie jak bóle głowy, wysoka
gorączka, bóle mięśni pleców oraz nóg. Ponadto
pojawia się suchy kaszel oraz ogólne osłabienie.
Ostre objawy przeważnie utrzymują się przez okres
2-

3 dni. Z kolei gorączka utrzymywana jest nawet do

5 dni.

Pozostałe objawy przeważnie ustępują po około

tygodniu.

Nieleczona grypa może prowadzić do

powikłań. Należą do nich: zapalenia płuc i oskrzeli,
zapalenie ucha, zatok, zespół wstrząsu toksycznego
czy też powikłania o charakterze neurologicznym.

Typy wirusów grypy:

A – u ludzi i zwierząt takich jak: świnie, konie,

norki, foki, orki, ptaki.

B – tylko u ludzi.
C – u ludzi i świń.

Profilaktyka

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania grypie są

profilaktyczne szczepienia ochronne przeciw grypie. Wirusy
grypy są bardzo różnorodne i łatwo

ulegają

mutacji tworząc

nowe odmiany. Z tego względu WHO co roku określa linie
wirusa, których spodziewa się, że będą powodować
zachorowania w następnym sezonie grypowym. Szczepionki
są produkowane z linii zalecanych przez WHO i ich
skuteczność zależy od trafności przewidywań.

Leczenie

Największą korzyść z leczenia można uzyskać, gdy leczenie

zostanie zastosowane w czasie pierwszych 24

–30 godzin od

początku choroby. Stąd wskazanie na ulotkach niektórych
leków przeciwgrypowych, by zażyć je natychmiast po
zaobserwowaniu pierwszych objawów infekcji wirusowej.

Ospa wietrzna

Wywołana przez Herpes virus varicellae. To

najczęstsza choroba zakaźna wieku dziecięcego,
charakteryzującą się znaczną zaraźliwością.
Możliwe jej epidemie występują głównie zimą i
wczesną wiosną, z reguły co 3-4 lata. Wirus ten
wywołuje ogólne zakażenie organizmu.
Przechorowanie daje odporność, wynikającą z
postaci letalnej jaką przyjmuje w czuciowych
(grzbietowych) zwojach nerwów rdzeniowych i
czaszkowych, w których pozostaje w formie uśpionej
do końca życia).

Półpasiec

W warunkach obniżonej odporności organizmu może dojść do

reaktywacji wirusa i rozwoju półpaśca. Są to pęcherzyki i
pęcherze surowicze na podłożu rumieniowym zgrupowane
lub rozsiane w obrębie zajętego segmentu.Pomiędzy nimi
mogą istnieć poletka skóry niezmienionej.

Najczęstszą lokalizacją jest twarz, zwłaszcza górna jej część.

Często zmiany występują na tułowiu, głównie na klatce
piersiowej. Zazwyczaj występują po jednej stronie ciała i nie
przekraczają linii środkowej twarzy lub tułowia. Zarażenie się
zdrowej osoby półpaścem jest teoretycznie możliwe, ale
bardzo mało prawdopodobne.

Ospa wietrzna

Początkowo choroba objawia się gorączką od 37-40°C, bólem

głowy i ogólnym pogorszeniem samopoczucia. Są to objawy
wstępne(prodromalne). Następnie na skórze pojawiają się
wykwity skórne, które przekształcają się w trakcie choroby;

Kolejno pojawia się:
1.mała, czerwona plamka, która zmienia się w
2.grudkę, a ta w
3.pęcherzyk wypełniony przejrzystym płynem, który mętnieje,

tworząc

4.krostę, która zasychając zmienia się w
5.strup, odpadający od powierzchni skóry po kilku dniach.

Ewolucja ta trwa około 6 dni. Wystąpieniu wysypki często

towarzyszy nasilony świąd. Wykwity pojawiają się przeważnie
w 2-

3 rzutach, dlatego bardzo często można zaobserwować

je jednocześnie w różnych stadiach rozwoju (tzw. "obraz
gwiaździstego nieba"). Najwięcej wykwitów występuje na
tułowiu, a nieco mniej na twarzy i głowie oraz kończynach.
Bardzo rzadko zajęte są dłonie i stopy. Zdarzają się również
nieliczne wykwity na błonie śluzowej jamy ustnej, zwłaszcza
podniebienia twardego i policzków.

-

Najczęściej choroba przebiega łagodnie, skąpo- lub

bezobjawowo, u osób dorosłych przebieg jest zwykle cięższy.
U osób z upośledzeniem odporności, szczególnie dzieci,
ciężki przebieg może kończyć się śmiercią.

-

Najczęstszym powikłaniem jest wtórne bakteryjne zakażenie

zmian skórnych; po wygojeniu mogą pozostawać blizny,
zapalenie płuc, szczególnie u osób dorosłych; zapalenie ucha
środkowego czy zapalenie mózgu, w tym ostra ataksja
móżdżkowa.

Profilaktyka i leczenie :

-

W niektórych krajach dostępne są szczepienia ochronne

przeciw ospie wietrznej(w tym w Polsce).

Uodparnianie bierne -

osoby kontaktujące się z chorym, są

obarczone dużym ryzykiem ciężkich bądź śmiertelnych
powikłań dlatego też podawana jest im surowica.

-

Objawowe leczenie skierowane jest na złagodzenie świądu za

pomocą leków miejscowych i ogólnych działań jak np.:
leżenie w łóżku podczas gorączki; częsta zmiana ubrania i
kąpiele w płynach odkażających; podawanie leków
przeciwgorączkowych; u osób z zaburzeniami odporności,
zwłaszcza u dorosłych, stosuje się Acyklowir (lek
przeciwwirusowy), który skraca czas trwania choroby i
zapobiega powikłaniom.

Dietoterapia i zalecenia żywieniowe

-

Dieta powinna być ustalana dla każdego przypadku osobno,

biorąc pod uwagę wiek, rodzaj i przebieg choroby, a także
wydolności poszczególnych organów.

-

Posiłki powinny być o orzeźwiającym smku i pobudzać

łąknienie.

-

W przypadku chorób z gorączką należy zwiększyć ilość energi

w posiłkach, nawet do 50% w związku ze zwiększonym
katabolizmem, a także zwiększają się straty składników
pokarmowych wywołne brakiem łaknienia, biegunką czy też
wymiotami.W związku ze stratami należy pamiętać o
zwiększonej podaży białka,witamin, składników mineralnych.

-

Płyny powinny być podawane w odstępach czasowych co 0,5

– 1h. Ma to korzystny wpływ na wypacanie się organizmu, a
tym samym odpowiada za jego termoregulację. Płyny
pozwalają na wydalanie zbędnych oraz szkodliwych
produktów przemiany materii, dlatego też trzeba zadbać o to
by organizm wydalał odpowiednią ilość moczu. Musimy
zapewnić by płyny dostarczały wraz z wodą niezbędne
elektrolity. Poza wodą i naparami z mięty czy rumianku
zaleca się soki owocowe, warzywne, zupy czyste.

Poszczególne przypadki

-

Niemowlęta karmione drogą naturalną - karmienie bez zmian

-

Niemowlęta karmione mlekiem krowim, dzieci w wieku

poniemowlęcym i starsze - dieta płynno-papkowa lub tylko
płynna, bogata w węglowodany, witaminy i składniki
mineralne.

-

W zapaleniu jamy ustnej i gardła - należy pamiętać by pokarm

nie drażnił termicznie, mechanicznie, preferowane posiłki o
konsystencji płynów, papek, miksowane.

Z biegunką

-

U niemowląt i dzieci, o ile jest to możliwe, nawadniamy drogą

doustną (płyny elektrlitowe 150 – 200 ml/kg mc. i ok 100-200
ml przegotowanej wody). W przypadku lekkiego i
umiarkowanego odwodnienia nawadniamy płynami DPN.

-

Nawadnianie przez 4h płynami elektrolitowymi w ilości 50-100

ml/kg mc. W krótkich odstępach czasowych(kilka-kilkadziesiąt
min).Po upływie 4h żywienie takie jak przed wystąpieniem
biegunki.

1.Dzieci karmionych sztucznie - podawane jest mleko

modyfikowane(np.Bebiko 1) gotowane na marchwince.

2.Niemowlęta niedożywione( kilkudniową biegunka, nietolerancja

mleka czy uczulenia)

– podajemy preparaty mlekozastępcze lub

bezlaktozowe (np. Nutramigen, Pregestimil).

3.Powyżej 3 miesiąca życia- podawane są także preparaty

sojowe(ProSobee, Bebilon Sojowy).

4.Wiek poniemowlęcy- następnie stosowana jest dieta łatwostrawna,

stosując potrawy zapierające:

-Wykluczamy produkty takie jak laktoza-

mleko,miód,soki

owocowe,zimne napoje,ograniczamy cukier.

-

Zaleca się natomiast produkty hamujące perystaltykę:
ryż,kleiki,kisiele,napoje garbnikowe:gorzka herbata, napar z
szuszonych czarnych jagód.Również stosuje się marchwinkę,
musy jabłkowe.

Z wymiotami

Po upływie 4 h:
-

Należy zapewnić odpowiednią ilość płynów nawadniających z

elektrolitami. Nawadniamy doustnie o ile jest to możliwe, a
jeśli jest to konieczne uzupełniami płyny dożylnie. Posiłki
powinny być podawane często w małych obiętościach.

-

Jeśli występują ciągłę wymioty, koniecznością jest droga

dożylna. Podaje się wtedy odpowiednie roztwory
wieloelektrolitowe:

1.Izotoniczne

– utrata wody jest proporcjonalna do utraty

elektrolitów

2.Hipotoniczne

– utrata wody jest mniejsza niż utrata

elektrolitów

3.Hipertoniczne

– utrata wody jest wieksza niż elektrolitów

Zaleca sie u dzieci powyżej 2 roku życia i wyżej: chłodne kleiki

ryżowe, posiłki w małych objętościach o większej
częstotliwości, nawet co 2 h, do 10 razy na dzień.

Zaparcia

U dzieci uwzględniamy produkty poprawiające

perystaltykę(soki, woda z miodem,a u dzieci starszych
można zastosować kefiry, jogurty, czy namoczone
suszone śliwki)

Dziękuję za uwagę
.

Źródła :
“Dietetyka.Żywienie zdrowego i chorego

człowieka“,
http://www.poradnikmedyczny.pl,
http://pl.wikipedia.org,
http://www.slownikmedyczny.edu.pl,