P O D S T A W Y P E D A G O G I K I S P E C J A L N E J C Z I

Historia opieki nad psychicznie

chorymi

od ok. 5 w. p.n.e. uważano, że zaburzenia psychiczne, zwłaszcza

ujawniające objawy psychotyczne, posiadają nadprzyrodzoną

naturę

.

To przekonanie utrzymało się przez cały okres istnienia

starożytnej Grecji i Rzymu. Najstarsze pisma traktujące o

zaburzeniach psychicznych zostały sporządzone przez Greków

.

W IV w. p.n.e. Hipokrates utrzymywał, że zaburzenia psychiczne

mogą wynikać z biologiczno-fizjologicznych nieprawidłowości

organizmu. Ten punkt widzenia nie przetrwał jednak końca

imperium Rzymskiego. Wraz z nadejściem ery chrześcijańskiej,

zaburzenia psychiczne zaczęły być uważane za wynik działalności

demonów. Próbowano je "leczyć" za pomocą egzorcyzmów oraz

rozmaitych okrutnych metod.

czasy starożytne

Pierwsze obiekty, które można uznać za prototypy szpitali
psychiatrycznych powstały w świecie arabskim, w XIII w.
Pierwszy został zbudowany w Bagdadzie w 705r., a
następnie w Ferze i Kairze. W odróżnieniu od
chrześcijańskich zapatrywań na zaburzenia psychiczne, w
których doszukiwano się ingerencji demonów i innych sił
nadprzyrodzonych, Arabowie koncentrowali się na
obserwacjach klinicznych. W ten sposób przyczynili się do
znacznego postępu w wiedzy dotyczącej psychopatologii
jako pierwsi stosowali psychoterapię, a także inne metody
leczenia, np. gorące kąpiele, leki psychoaktywne,
muzykoterapię i terapię zajęciową. W X w. perski lekarz
Muhamad ibn Zakariva Razi

zaproponował fizjologiczne

wyjaśnienia zaburzeń psychicznych w kombinacji z
psychologicznymi metodami terapeutycznymi. Jemu
współczesny badacz, arabski lekarz Najab ud-din
Muhamad

jako pierwszy dokonał opisu diagnostycznego

wielu zaburzeń psychicznych, tj. Depresja, nerwica,
priapizm, niemoc seksualna (arab. Nafkhae Malikholia),
psychoza(ar. Kutrib) czy stan maniii(ar. Dual-Kulb).

Średniowiecze



W XI w. słynny perski lekarz i filozof

Awicenna

,

stosował leczenie bazujące na przekonaniu o
fizjologicznych źródłach psychopatologii. Stworzył
koncepcję relacji między pulsem a uczuciami
wewnętrznymi. Awicenna był także wczesnym
prekursorem neuropsychiatrii, jako pierwszy opisał
różne zaburzenia psychiczne: halucynajcje,
bezsenność, koszmary nocne, melancholię,
demencję, epilepsję, paraliż, itp



Obiekty przeznaczone dla osób dotkniętych
zaburzeniami psychicznymi tworzone były w
Europie od XIII w., jednak pełniły jedynie rolę
instytucji opiekuńczych, nie oferując żadnej
terapii. Założony w XIII w. w Londynie Bethlem
Royal Hospital

należy do jednych z pierwszych

szpitali psychiatrycznych jakie pojawiły się w
Europie -

był prowadzony aż do 1948

Europa XI-XIII wiek



W 1656, Ludwik XIV stworzył publiczny system opieki nad osobami dotkniętymi

zaburzeniami psychicznymi, jednak miał on jedynie na celu zapewnienie cierpiącym

dachu nad głową i odseparowanie ich od społeczeństwa, nie oferując żadnego leczenia.

W 1758 angielski lekarz William Battie

napisał "Traktat o szaleństwie", w którym wzywał

do wprowadzenia leczenia w tego typu placówkach. Trzydzieści lat później, król Anglii

Jerzy III zapadł na chorobę psychiczną. Po poprawie jego stanu w 1789, zaczęto

uważać, że zaburzenia psychiczne nie są nieuniknione i mogą podlegać skutecznej

terapii

]

.



W 1792 francuski uczony,

Philippe Pinel

, uważany za ojca nowoczesnej psychiatrii

wprowadził humanitarne metody leczenia zaburzeń psychicznych, uwalniając

dotkniętych nimi z kajdan i konieczności znoszenia okrutnych praktyk "leczniczych"

William Tuke

wprowadził te metody na angielski grunt otwierając The Retreat, opierwszą

w Anglii placówkę leczniczą dla osób chorych psychicznie, stosującą nowoczesne

metody terapii. W krótkim czasie instytucja ta stała się wzorem w świecie humanitarnej

psychiatrii.

Europa XVIII w



Otto Loewi

przyczynił się do odkrycia neurotransmitera - acetylocholiny.



W XX wieku pojawiła się nowa perspektywa psychiatrii, związana z
nowym punktem widzenia na zaburzenia psychiczne.

Emil Kraepelin

,

zainteresowany nowo powstałą nauką - psychologią, włączył do
psychiatrii wątki interdyscyplinarne, tworząc nową klasyfikację
zaburzeń psychicznych, opartą na podstawach anatomopatologicznych
i czynnikach przyczynowych Podstawową przesłanką psychiatrii stało
się stwierdzenie, że zaburzenia psychiczne mają źródła biologiczno-
fizjologiczne. Po śmierci Zygmunta Freuda, ojca psychianalizy, jego
dzieło stało się przedmiotem badań psychiatrów. Teoria
psychoanalityczna stała się popularna wśród psychiatrów ze względu
na swoje istotnie znaczenie dla rozwoju wiedzy o ludzkiej psychice.
Jednak po roku 1970 teorie psychologiczne ustąpiły miejsca teoriom
neurologicznym.



Po odkryciu przez Otto Loewiego pierwszego neurotransmitera -
acetylocholiny, psychofarmakologia stała się integralną częścią
psychiatrii

]

. W 1980 r. rozpoczęto stosowanie neuroobrazowania.

Odkrycie w 1952 r. skuteczności leczenia schizofrenii chlorpromazyną
zrewolucjonizowało terapię tej przypadłości

]

Podobne znaczenie dla

leczenia zaburzeń dwubiegunowych miało odkrycie działania węglanu
litu. Psychoterapia stała się integralną częścią leczenia
psychiatrycznego w przypadku większości chorób. Równie istotne
znaczenie odegrały wyniki badań genetyki, wskazujące na genetyczne
źródła zaburzeń psychicznych. Biologia molekularna przyczyniła się do
zrozumienia zasad działania genów i ich wpływu na ukształtowanie się
psychiki. Do 1995 r. geny wpływające na powstanie schizofrenii zostały
wykryte w chromosomie 6, natomiast geny wpływające na zaburzenia
dwubiegunowe w chromosomach 18 i 21.

wiek XX

Zastosowanie leków psychoaktywnych i testów
labolatoryjnych

wprowadziło nowe relacje między pacjentami

a psychiatrami. Postrzeganie psychiatrii w kategorii twardej

nauki zaczęło być interpretowane jako brak należytego

zainteresowanie i opieki względem pacjentów

.

Ruch

antypsychiatryczny

, postrzegający zaburzenia psychiczne w

kategorii mitu, zyskiwał coraz większą popularność. Niektórzy

członkowie ruchu twierdzili, że psychiatria jest narzędziem

kontroli społecznej i domagali się zamknięcia szpitali

psychiatrycznych. Ilustracją tej tezy były doniesienia o

nadużyciach zdarzających się w krajach totalitarnych, gdzie

dysydentów politycznych umieszczano właśnie w tych

placówkach, traktując ich przekonania polityczne jako chorobę

psychiczną. Jednoczenie tego typu przypadki zdarzają się

nawet obecnie. Podawano także historyczne przykłady

nadużyć, jakie miały miejsce w nazistowskich Niemczech,
ZSRR i podczas apartheidu w RPA.

Otto Lewi przyczynił się do odkrycia
neurotransmitera - acetylocholiny.

historia leków

J. E. Esquirol

(1772-1840)

uczeń Pinel’a , opracowali nowe
metody leczenia przez pracę,
zapewnienie łagodnego
traktowania chorych, troskliwa
opieka ( zręby nowoczesnej
psychiatrii) Podkreślał
znaczenie psychologii dla
ówczesnej psychiatrii

J. C. Reil

(1759 - 1813)

•

Niemiecki psychiatra, który

jako pierwszy użył słowa

„Psychiatrie” (1808r.)

•

Charakter terapeutyczny dwóch

aspektów pobytu w zakładzie:

•

uporządkowany tryb

życia całej społeczności

•

„terapia moralna”,

relacje lekarz-pacjent

Eduard Seguin

(1812-1880)

lekarz- pedagog

Twórca I-wszej na świecie szkoły

dla dzieci głębiej upośledzonych (z

Esquirolem1837r.)

Wprowadził specjalne zajęcia

pedagogiczne dla dzieci

Opracował zestawy ćwiczeń

rozwijających

Wprowadził Kartę Personalną

Trudny wybór…

W pierwszej połowie XX w. psychiatrzy mogli zamykać
swych pacjentów w „wielkich przechowalniach”, licząc na
ich cudowne wyzdrowienie lub poddać ich psychoanalizie,
nienadającej się jednak do leczenia prawdziwych chorób
psychicznych. Dlatego desperacko szukano nowych
rozwiązań, co zaowocowało rozwojem farmakoterapii.

Współczesna opieka nad psychicznie chorymi

Od połowy lat siedemdziesiątych naszego stulecia zmienił się
pogląd większości badaczy i terapeutów na cele i formy leczenia
chorób psychicznych. Niezbędnymi elementami procesu
terapeutycznego we współczesnym modelu leczenia są :
farmakoterapia, psychoterapia, rehabilitacja i utrzymywanie
kontaktu terapeutycznego między osobą chorującą, a osobami ją
leczącymi. Farmakologiczne leczenie zmniejsza natężenie
istniejących objawów, a także obniża prawdopodobieństwo ich
pojawienia się w przyszłości. Oddziaływania
psychoterapeutyczne oraz rehabilitacyjne usprawniają społeczne
funkcjonowanie, natomiast działania podtrzymujące więzi między
chorymi, a osobami dla nich znaczącymi przyczyniają się do
znacznego obniżenia wskaźników nawrotów choroby.

Współczesny obraz choroby psychicznej

Bibliografia



Kazimierz Kirejczyk,Upośledzenie umysłowe- Pedagogika, PWN W-wa 1981



Halina Borzyszkowska, Oligofrenopedagogika, PWN Łódź, 1985



W: Bilikiewicz A, Pużyński S, Rybakowski J, Wciórka J (red.): Psychiatria. Tom I.

Podstawy psychiatrii. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner,

2002,



Edward Shorter „Historia Psychiatrii”, WSiP, Warszawa 2005



Carlson, Butcher, Mineka „Psychologia zaburzeń”, 2003



Roy Porter „Szaleństwo. Rys historyczny” , Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2003