Makroekonomia Gospodarki Otwartej

Wykład 2

Model klasyczny gospodarki otwartej

i podejście międzyokresowe

Leszek Wincenciak

Wydział Nauk Ekonomicznych UW, 2012

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

2/50

Plan wykładu:

Model klasyczny gospodarki otwartej

Przepływy dóbr i kapitału w gospodarce otwartej
Oszczędności i inwestycje w małej gospodarce otwartej
Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu
Oszczędności, inwestycje, saldo handlu i realny kurs walutowy
Wpływ polityki na realny kurs walutowy

Wymiana międzyokresowa

Równowaga w małej gospodarce otwartej
Paradoks Feldsteina-Horioki

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

3/50

Model klasyczny gospodarki otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

4/50

Przepływy dóbr i kapitału w gospodarce otwartej

Przepływy dóbr i kapitału w gospodarce otwartej

W gospodarce otwartej uchylamy jedno z najważniejszych założeń
makroekonomii gospodarki zamkniętej: wydatki nie muszą być
równe wielkości produkcji tej gospodarki. Gospodarka może wydać
więcej niż produkuje, jeśli zapożyczy się u nierezydentów lub może
wydać mniej niż wyprodukuje, pożyczając z kolei zagranicy
nadwyżkę. W gospodarce otwartej wydatki na dobra i usługi finalne
wyprodukowane w kraju można podzielić na cztery składniki:
Y

= C

d

+ I

d

+ G

d

+ EX gdzie:

C

d

– wydatki konsumpcyjne na krajowe dobra i usługi

I

d

– wydatki inwestycyjne na krajowe dobra i usługi

G

d

– wydatki rządowe zakupy krajowych dóbr i usług

EX

– eksport krajowych dóbr i usług (zagraniczne wydatki

konsumpcyjne, inwestycyjne i rządowe na krajowe dobra i usługi).

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

5/50

Przepływy dóbr i kapitału w gospodarce otwartej

Przepływy dóbr i kapitału w gospodarce otwartej

Zauważmy jednak, że całkowite wydatki konsumpcyjne C równe są
sumie wydatków na dobra i usugi produkcji krajowej oraz na dobra
i usługi produkowane za granicą: C = C

d

+ C

f

. Podobnie możemy

zdekomponować inwestycje i wydatki rządowe: I = I

d

+ I

f

oraz

G

= G

d

+ G

f

. Wstawiając zależności te do tożsamości zapisanej

powyżej otrzymamy:

Y

= (C − C

f

) + (I − I

f

) + (G − G

f

) + EX

Y

= C + I + G + EX − (C

f

+ I

f

+ G

f

)

Ponieważ (C

f

+ I

f

+ G

f

) to suma krajowych wydatków na

zagraniczne dobra i usługi, czyli wartość importu IM , możemy
zapisać, że Y = C + I + G + EX − IM lub Y = C + I + G + N X,
jeśli zdefiniujemy eksport netto jako N X = EX − IM .

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

6/50

Przepływy dóbr i kapitału w gospodarce otwartej

Przepływy kapitału a saldo handlu

Podstawowa tożsamość księgowa pokazuje, że:

S − I

= N X

Lewa strona tego równania, różnica między oszczędnościami
a inwestycjami może być interpretowana jako odpływ kapitału
netto (krajowe inwestycje za granicą w ujęciu netto). Dodatni
odpływ kapitału netto oznacza, że kraj pożycza nierezydentom
nadwyżkę krajowych oszczędności nad inwestycjami. Odpływ
kapitału netto jest równy saldu handlowemu. Jeśli N X < 0
występuje deficyt handlowy i kraj jest pożyczkobiorcą netto na
światowych rynkach finansowych. Przepływy finansowe związane
z akumualacją kapitału i przepływy dóbr i usług są ze sobą bardzo
blisko powiązane.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

7/50

Przepływy dóbr i kapitału w gospodarce otwartej

−2

0

2

4

6

CA (% PKB)

20

25

30

35

S, I (% PKB)

1980

1985

1990

1995

2000

2005

I

S

CA

Japonia

−6

−4

−2

0

CA (% PKB)

14

16

18

20

22

S, I (% PKB)

1980

1985

1990

1995

2000

2005

I

S

CA

USA

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

8/50

Oszczędności i inwestycje w małej gospodarce otwartej

Oszczędności i inwestycje w małej gospodarce otwartej

W gospodarce otwartej realna stopa procentowa nie musi
zrównywać oszczędności i inwestycji: możliwy jest deficyt handlowy
i zapożyczanie się za granicą lub nadwyżka i pożyczanie innym
krajom nadwyżki oszczędności nad inwestycjami. Jeśli założymy, że
dana gospodarka jest gospodarką małą (ma zaniedbywalnie mały
wpływ na światową stopę procentową) to przy doskonałej
mobilności kapitału możemy przyjąć, że krajowa stopa procentowa
r

jest równa światowej stopie procentowej r

∗

. Z kolei światowa

stopa procentowa jest determinowana poprzez zrównanie
światowych oszczędności i inwestycji (jeśli pominiemy handel
międzyplanetarny, gospodarka światowa jest w istocie gospodarką
zamkniętą).

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

9/50

Oszczędności i inwestycje w małej gospodarce otwartej

Struktura modelu

Załóżmy, że spełnione są założenia modelu klasycznego. Wielkość
produkcji jest ustalona na poziomie danym przez technologię,
zasób czynników produkcji i funkcję produkcji:

Y

= Y = AF (K, L)

Konsumpcja zależy dodatnio od dochodu dyspozycyjnego:

C

= C(Y − T )

Inwestycje zależą z kolei ujemnie od realnej stopy procentowej r:

I

= I(r)

Wiemy także, że N X = S − I = (Y − C − G) − I. Podstawiając
pod Y i C odpowiednie równania otrzymujemy:

N X

= [Y − C(Y − T ) − G] − I(r

∗

) = S − I

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

10/50

Oszczędności i inwestycje w małej gospodarce otwartej

Struktura modelu

N X

= [Y − C(Y − T ) − G] − I(r

∗

) = S − I

Równanie to pokazuje, co determinuje oszczędności i inwestycje,
a tym samym – saldo handlowe N X w równowadze. Oszczędności
zależą od polityki fiskalnej: im niższe wydatki rządowe G lub im
wyższe podatki T ceteris paribus, tym wyższe oszczędności
krajowe. Z kolei, im wyższa światowa stopa procentowa r

∗

, tym

niższe inwestycje.
Inaczej mówiąc, saldo handlu w równowadze determinowane jest
przez różnicę między oszczędnościami a inwestycjami przy
światowej stopie procentowej.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

11/50

Oszczędności i inwestycje w małej gospodarce otwartej

I

, S

r

S

I

(r)

N X

r

d

r

∗

Rys. 1.

Oszczędności i inwestycje w małej gospodarce otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

12/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

Załóżmy, że początkowo gospodarka ma zbilansowaną wymianę
handlową. Przy światowej stopie procentowej, inwestycje są równe
oszczędnościom, a eksport netto wynosi zero.
Co stanie się w tej gospodarce, kiedy rząd zwiększy swoje wydatki
na dobra i usługi i tym samym zwiększy wydatki krajowe?
Ponieważ S = Y − C − G, wzrost wydatków rządowych, obniża
krajowe oszczędności. Krajowe inwestycje nie zmieniają się, gdyż
nie zmienia się stopa procentowa (r

∗

). Inwestycje przewyższają

zatem oszczędności i w częsci muszą być finansowane ze środków
pożyczonych od nierezydentów. Saldo handlu przesuwa się
w stronę deficytu.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

13/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

I

, S

r

S

1

I

(r)

r

∗

Rys. 2.

Ekspansja fiskalna w małej gospodarce otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

13/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

I

, S

r

S

1

I

(r)

r

∗

N X

S

2

Rys. 3.

Ekspansja fiskalna w małej gospodarce otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

14/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

Deficyty bliźniacze?

−10

−5

0

5

% PKB

1980

1985

1990

1995

2000

2005

T−G

CA

Japonia

−6

−4

−2

0

2

% PKB

1980

1985

1990

1995

2000

2005

T−G

CA

USA

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

15/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

Rozważmy teraz wpływ na równowagę gospodarki wzrostu
wydatków rządowych w innych krajach. Jeśli kraje te stanowią
niewielką część światowej gospodarki, ich polityka fiskalna ma
zaniedbywany wpływ na inne gospodarki, w tym na analizowany
kraj, gdyż nie wpływa na światową stopę procentową. Jeżeli jednak
mamy do czynienia z ekspansją fiskalną w krajach stanowiących
znaczną część światowej gospodarki, możemy spodziewać się
wzrostu światowej stopy procentowej (spadają światowe
oszczędności). Wzrost światowej stopy procentowej obniża
inwestycje małej gospodarki otwartej. Przy niezmienionych
oszczędnościach krajowych, mamy do czynienia z nadywżką N X.
Ponieważ zmiana polityki odbywa się poza analizowaną
gospodarką, krzywe S i I(r) nie przesuwają się. Zmienia się jedynie
(rośnie) stopa r

∗

.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

16/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

I

, S

r

S

I

(r)

r

∗

1

Rys. 4.

Skutki ekspansji fiskalnej za granicą dla małej gospodarki otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

16/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

I

, S

r

S

I

(r)

r

∗

1

N X

r

∗

2

Rys. 5.

Skutki ekspansji fiskalnej za granicą dla małej gospodarki otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

17/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

Możemy również przeanalizować skutki polityki wpływającej na
krzywą inwestycji. Na przykład wprowadzenie zachęt do
inwestowania może spowodować przesunięcie całej krzywej
inwestycji w prawo (wzrost inwestycji przy każdym poziomie stopy
procentowej). Wzrost inwestycji przy niezmienionym poziomie
oszczędności, oznacza konieczność sfinansowania części inwestycji
oszczędnościami nierezydentów. Oznacza to napływ kapitału
w ujęciu netto, a zatem deficyt na rachunku handlowym.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

18/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

I

, S

r

S

I

1

(r)

r

∗

Rys. 6.

Skutki przesunięcia krzywej inwestycji w małej gospodarce otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

18/50

Wpływ polityki gospodarczej na saldo handlu

I

, S

r

S

I

1

(r)

r

∗

I

2

(r)

N X

Rys. 7.

Skutki przesunięcia krzywej inwestycji w małej gospodarce otwartej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

19/50

Oszczędności, inwestycje, saldo handlu i realny kurs walutowy

Oszczędności, inwestycje, saldo handlu i realny kurs walutowy

◮

Kurs walutowy (nominalny) – kluczowa cena w gospodarce
otwartej – cena jednej jednostki monetarnej wyrażona w innej

◮

Realny kurs walutowy – stosunek ceny towarów zagranicznych
wyrażonej w walucie krajowej do ceny towarów krajowych

q

=

EP

∗

P

Wzrost q oznacza, że dobra zagraniczne zdrożały lub dobra
krajowe potaniały. Zmiana taka wpływa na popyt na dobra krajowe
i zagraniczne. Im wyższy kurs realny, tym większy popyt na dobra
krajowe, a mniejszy popyt na dobra zagraniczne.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

20/50

Oszczędności, inwestycje, saldo handlu i realny kurs walutowy

Wzrost q oznacza wzrost krajowego eksportu i spadek importu.
Innymi słowy N X = N X(q), przy czym

∂N X

∂q

>

0. Bazując na tej

zależności możemy zbudować model opisujący czynniki
determinujące poziom realnego kursu walutowego.

◮

im wyższy kurs walutowy, tym względnie tańsze towary
krajowe i większy N X,

◮

eksport netto musi być równy odpływowi kapitału w ujęciu
netto, który z kolei jest równy różnicy między oszczędnościami
a inwestycjami, przy czym oszczędności dane są funkcją
konsumpcji przy danej polityce fiskalnej, zaś inwestycje zależą
od funkcji inwestycji i stopy procentowej (w małej gospodarce
otwartej – od światowej stopy procentowej).

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

21/50

Oszczędności, inwestycje, saldo handlu i realny kurs walutowy

N X

q

q

1

S − I

N X

(q)

Rys. 8.

Realny kurs walutowy w równowadze

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

22/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

Ekspansywna polityka fiskalna w kraju

Zwiększenie wydatków rządowych na dobra i usługi zmniejsza
oszczędności krajowe. Zgodnie z tożsamością dochodu narodowego,
spowoduje to ceteris paribus deficyt handlowy. Mechanizm
ekonomiczny stojący za tym dostosowaniem przedstawiony jest na
kolejnym slajdzie. Krzywa S − I przesuwa się w lewo, co oznacza,
że przy każdym poziome kursu walutowego, gospodarka dysponuje
mniejszą nadwyżką oszczędności nad inwestycjami. Powoduje to
spadek popytu na waluty obce (zmniejszają się krajowe inwestycje
za granicą). Na rynku walutowym obserwujemy deprecjację walut
zagranicznych, a tym samym – aprecjację waluty krajowej. Realny
kurs walutowy q spada, co czyni krajowe towary droższymi
i wywołuje spadek eksportu netto.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

23/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

N X

N X

1

N X

2

q

q

1

q

2

S

1

−

I

S

2

−

I

N X

(q)

Rys. 9.

Skutki ekspansywnej polityki fiskalnej w kraju

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

24/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

Wpływ zagranicznej polityki fiskalnej

Zmiany w zagranicznej polityce fiskalnej wywołują efekt odwrotny
i sam mechanizm jest też nieco inny. Wzrost zagranicznych
wydatków rządowych powoduje spadek światowych oszczędności,
co podnosi światową stopę procentową. Wywołuje to wzrost stopy
procentowej także w kraju (mała gospodarka otwarta), obniża
krajowe inwestycje i skutkuje wzrostem N X. Na następnym
slajdzie widać to jako przesunięcie krzywej S − I w prawo. Spadek
inwestycji, powoduje, że więcej krajowych oszczędności jest
inwestowanych za granicą, co zwiększa zapotrzebowanie na dewizy
zgłaszane na krajowym rynku walutowym. Aprecjacja walut
zagranicznych, czyli wzrost kursu nominalnego, oznacza również
wzrost kursu realnego, a tym samym wzrost salda N X.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

25/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

N X

N X

2

N X

1

q

q

2

q

1

S − I

2

S − I

1

N X

(q)

Rys. 10.

Skutki ekspansywnej zagranicznej polityki fiskalnej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

26/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

Skutki protekcjonizmu

Rząd przy pomocy różnych narzędzi polityki handlowej, może
oddziaływać na wielkość wymiany handlowej dokonywanej między
krajem a zagranicą. Najczęściej stosowanymi instrumentami
polityki handlowej są narzędzia ochrony krajowych sektorów przed
konkurencją ze strony dóbr zagranicznych. Odbywa się to np.
poprzez wprowadzenie cła na towary importowane lub
wprowadzenie ograniczeń ilościowych importu (kwot importowych).
Jaki skutek według naszego modelu, będzie miało wprowadzenie
protekcjonistycznej polityki handlowej, która zmniejsza wielkość
importu?
Wprowadzenie tego typu rozwiązań spowoduje, że przy każdym
poziomie kursu realnego, krzywa eksportu netto będzie położona
bardziej na prawo (wskutek protekcji spada import).

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

27/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

N X

N X

1

= N X

2

q

q

1

q

2

S − I

N X

1

(q)

N X

2

(q)

Rys. 11.

Skutek protekcjonistycznej polityki handlowej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

28/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

Skutki protekcjonizmu

Spadek importu przy dotychczasowym poziomie realnego kursu
walutowego q

1

powoduje spadek popytu na dewizy i waluta

krajowa zaczyna się aprecjonować. Realna aprecjacja waluty
krajowej (do poziomu q

2

) powoduje, że atrakcyjność krajowego

eksportu zmniejsza się. W końcu, w nowej równowadze saldo
handlu pozostaje bez zmian. Ponieważ jednak rozmiary handlu
ulegają zmniejszeniu, taka polityka prowadzi do czystej straty
dobrobytowej, tak dla kraju, jak i dla reszty świata.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Model klasyczny gospodarki otwartej

29/50

Wpływ polityki na realny kurs walutowy

Wymiana międzyokresowa

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

30/50

Wymiana międzyokresowa

Handel międzyokresowy – ma miejsce wtedy, gdy zasoby
transferowane są w czasie, tj. gdy w okresie bieżącym można
skonsumować więcej niż się posiada, bądź oszczędzając w okresie
bieżącym, skonsumować więcej w przyszłości.

Pierwszy przykład w literaturze – Rdz. 41, 33–36.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

31/50

Preferencje międzyokresowe

Międzyokresowa funkcja użyteczności w przypadku dwóch okresów:

U

(c

1

, c

2

) = u(c

1

) + βu(c

2

),

β ∈

(0, 1)

(1)

β

– subiektywny czynnik dyskontujący

M RS

=



−

dc

2

dc

1






U =const



=

u

′

(c

1

)

βu

′

(c

2

)

(2)

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

32/50

Międzyokresowe ograniczenie budżetowe

c

1

+

c

2

1 + r

= y

1

+

y

2

1 + r

(3)

◮

r

– realna stopa procentowa

◮

y

t

– dochód w okresie t

◮

Zdyskontowany strumień konsumpcji równa się
zdyskontowanemu strumieniowi dochodów

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

33/50

y

1

+

y

2

1+

r

y

1

(1 + r) + y

2

b

b

b

1 + r

y

1

y

2

A

c

1

c

2

Rys. 12.

Międzyokresowe ograniczenie budżetowe

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

34/50

Optymalny wybór międzyokresowy

max

c

1

,c

2

U

p. w. (3)

Funkcja Lagrange’a:

L

= u(c

1

) + βu(c

2

) + λ



y

1

+

y

2

1 + r

−

c

1

−

c

2

1 + r



Warunki pierwszego rzędu:

u

′

(c

1

) = λ

βu

′

(c

2

) =

λ

1 + r

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

35/50

Dzieląc stronami otrzymujemy tzw. międzyokresowe równanie
Eulera:

u

′

(c

1

) = (1 + r)βu

′

(c

2

)

(4)

Interpretacja: międzyokresowy wybór jest optymalny, jeśli nie
można osiągnąć korzyści z realokacji konsumpcji między okresami.
Równanie (4) jest równoważne (standardowy warunek optimum
konsumenta):

M RS

= 1 + r

(5)

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

36/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Równowaga w gospodarce zamkniętej

◮

Warunek równowagi: c

t

= y

t

,

t

= 1, 2

◮

Optymalny wybór międzyokresowy (równanie Eulera):

u

′

(c

1

) = (1 + r)βu

′

(c

2

)

◮

Autarkiczna stopa procentowa:

1 + r

A

=

u

′

(y

1

)

βu

′

(y

2

)

(6)

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

37/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Międzyokresowa przewaga komparatywna

◮

(1 + r) jest względną ceną bieżącej konsumpcji

◮

Kraj ma przewagę komparatywną w bieżącej konsumpcji, jeśli
jej cena względna jest niższa niż zagranicą

◮

Oznacza to, że kraj mający niską autarkiczną stopę
procentową będzie miał przewagę komparatywną
w konsumpcji bieżącej i będzie jej netto eksporterem w okresie
bieżącym

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

38/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Co wpływa na autarkiczną stopę procentową?

◮

Parametr określający preferencje czasowe (czynnik
dyskontujący) – stopa procentowa rośnie wraz
z niecierpliwością konsumentów (małe β)

◮

Relacja produkcji w okresie przyszłym do produkcji w okresie
bieżącym – wzrost produkcji przyszłej – wyższa autarkiczna
stopa procentowa

◮

Kraj mający przewagę w konsumpcji bieżącej będzie się zatem
charakteryzował wysoką wartością β (cierpliwością
konsumentów) lub niską relacją przyszłej produkcji do
produkcji bieżącej

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

39/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Równowaga w gospodarce otwartej

◮

Mały kraj – światowa stopa procentowa (r) dana
egzogenicznie

◮

Alokacja c

1

, c

2

dana przez rozwiązanie:

u

′

(c

1

) = (1 + r)βu

′

(c

2

)

c

1

+

c

2

1 + r

= y

1

+

y

2

1 + r

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

40/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Równowaga w gospodarce otwartej

Rozważmy dla uproszczenia przypadek szczególny (subiektywny
czynnik dyskontujący równy rynkowemu):

β

=

1

1 + r

.

W tym przypadku rozwiązanie upraszcza się do:

c

1

= c

2

≡

c

c

=

(1 + r)y

1

+ y

2

2 + r

Dla β <

1

1+

r

alokacja jest przesunięta w stronę konsumpcji

bieżącej.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

41/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Gospodarka otwarta vs. zamknięta

y

1

+

y

2

1+

r

y

1

(1 + r) + y

2

b

b

b

b

U

T

U

A

1 + r

c

1

c

2

y

1

y

2

E

T

E

A

−

N X

1

N X

2

c

1

c

2

Rys. 13.

Równowaga w gospodarce otwartej vs. równowaga autarkiczna

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

42/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Implikacje

◮

Dostęp do rynku międzynarodowego sprawia, że możliwe jest
przesunięcie części przyszłego dochodu do dzisiejszej
konsumpcji. Dzieje się tak w przypadku, gdy r < r

A

.

W przeciwnym razie, bieżący dochód byłby eksportowany
w przyszłość

◮

„Handel międzyokresowy” jest korzystny: U

T

> U

A

◮

W okresie 1: y

1

−

c

1

= N X

1

<

0 – zadłużenie na rynku

finansowym (ujemny bilans obrotów bieżących i dodatni bilans
obrotów kapitałowych)

◮

W okresie 2: N X

2

= y

2

−

c

2

−

(1 + r)N X

1

>

0 – spłata

zobowiązań (dodatni bilans obrotów bieżących i ujemny
obrotów kapitałowych)

◮

Korzyści wynikają z tzw. wygładzania ścieżki konsumpcji

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

43/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Czy deficyt handlowy jest dobry czy zły?

Analiza dotychczas prowadzona była w ramach ekonomii
pozytywnej, nie zaś normatywnej. Trudno jest jednoznacznie
ocenić, czy deficyt handlowy jest problemem samym w sobie czy
nie. W większości przypadków deficyt handlowy jest raczej jedynie
symptomem innych problemów. Deficyt handlowy może np. być
wynikiem niskich oszczędności krajowych. Niskie oszczędności
w gospodarce zamkniętej oznaczają również niskie inwestycje, czyli
mniejszy przyszły zasób kapitału. W gospodarce otwartej zaś,
niskie oszczędności nie muszą oznaczać niskich inwestycji, ale
deficyt handlowy przekłada się na akumulację długu, który musi
być spłacony w przyszłości. Wysoka konsumpcja bieżąca ogranicza
przyszłą konsumpcję i obciąża przyszłe pokolenia spłatą zadłużenia.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

44/50

Równowaga w małej gospodarce otwartej

Paradoks Feldsteina-Horioki

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

45/50

Paradoks Feldsteina-Horioki

Hipoteza

Feldstein M., Horioka C. (1980) Domestic Saving and International
Capital Flows, Economic Journal, Vol. 90, str. 314-329.

◮

W gospodarce otwartej, przy doskonałej mobilności kapitału
na rynku międzynarodowym, związek między krajowymi
oszczędnościami i inwestycjami powinien być stosunkowo
niewielki

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

46/50

Paradoks Feldsteina-Horioki

Przesłanki teoretyczne

◮

W gospodarce zamkniętej, istnieje ścisły związek między
oszczędnościami krajowymi i inwestycjami, ponieważ inwestycje są
w całości finansowane z krajowych oszczędności. Zatem marginalny
wzrost oszczędności powinien zostać odzwierciedlony w krajowych
inwestycjach (wyznaczonych przez krańcową produktywność
krajowego kapitału)

◮

W gospodarce otwartej jednak, jak pokazuje analiza
międzyokresowa, wygładzanie ścieżki konsumpcji prowadzi do
powstawania rozdźwięku między krajowymi oszczędnościami
i inwestycjami, gdyż kraje o nadwyżkowych oszczędnościach mogą je
lokować w najbardziej zyskownych zastosowaniach w innych krajach,
zaś kraje z niedostatkiem krajowych oszczędności mogą pożyczać
oszczędności innych krajów, stając się importerami kapitału

◮

W gospodarce otwartej przy doskonałej mobilności kapitału,
zwiększenie krajowych oszczędności nie powinno prowadzić do
istotnego wzrostu inwestycji

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

47/50

Paradoks Feldsteina-Horioki

Dane i metody analizy

◮

16 krajów OECD, okres 1960–1974

◮

Estymacja

I

t

Y

t

= α + β

S

t

Y

t

+ u

t

◮

Spodziewany wynik: parametr β bliski zeru

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

48/50

Paradoks Feldsteina-Horioki

Wyniki

◮

Oszacowany parametr β = 0.89 nie jest bliski zeru!

◮

Dalsze próby estymacji:

◮

podział na podokresy analizy – brak istotnych zmian
w wynikach

◮

dezagregacja oszczędności na oszczędności prywatne i rządowe
– brak istotnych zmian wyników

◮

zarówno oszczędności, jak i inwestycje, są procykliczne, zatem
poruszają się wspólnie wraz z cyklem gospodarczym. FH
kontrolowali to zjawisko przez używanie w regresjach średnich
za długie okresy, co eliminuje efekty krótkookresowych
fluktuacji wokół długookresowych średnich

◮

problem endogeniczności zmiennych kontrolowany przez
metodę zmiennych instrumentalnych (zmienne demograficzne)
– brak istotnych zmian w wynikach

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

49/50

Paradoks Feldsteina-Horioki

Wnioski autorów

FH interpretują uzyskane wyniki jako świadectwo niskiej mobilności
kapitału. Jest to wniosek dość kontrowersyjny (stąd powstało
pojęcie „Feldstein-Horioka puzzle”), gdyż dowody empiryczne
wskazują na coś zupełnie odwrotnego. W ciągu ostatnich 30 lat
rynek kapitałowy uległ znaczącej liberalizacji, przepływy kapitałowe
znacznie się zwiększyły, a wyniki innych prac empirycznych ciągle
potwierdzają istnienie „efektu F-H”.

Wykład 2 – Model klasyczny gospodarki otwartej, podejście międzyokresowe

Wymiana międzyokresowa

50/50

Paradoks Feldsteina-Horioki

Rozwiązanie zagadki?

Brak jednoznacznych wniosków, dlaczego obserwujemy tak silny
efekt F-H. Większość autorów sugeruje, że istnienie silnego efektu
F-H nie oznacza zakwestionowania mobilności kapitału. Istnieje
dziś powszechne przekonanie, że efekt ten jest wywoływany przez
czynniki (szoki międzynarodowe) wpływające jednocześnie na
oszczędności i inwestycje. Takimi szokami mogą być zmiany
produktywności, zmiany struktury demograficznej itp. Niektórzy
argumentują, że wpływ na wyniki może mieć polityka rządów,
nakierowana na stabilizowanie sald rachunków obrotów bieżących.