Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk

Zak³ad Sejsmologii i Fizyki Wnêtrza Ziemi

LOKALIZACJA TRZÊSIEÑ ZIEMI

Przyk³ad ilustruje

przybycia fal P i S. Z ró¿nicy czas S minus

czas P obliczono odleg³oœæ epicentraln¹.

graficzny sposób wyznaczenia epicentrum wstrz¹su, który

wyst¹pi³ na Podhalu 2 grudnia 2004 roku, w oparciu o dane z trzech
obserwatoriów: NIE, OJC, OKC z wykorzystaniem fal pod³u¿nych P i
poprzecznych S.

1. Dla ka¿dej stacji odczytano czas

Na podstawie obserwacji i analizy wielu

trzêsieñ znana jest zale¿noœæ miedzy S - P a odleg³oœci¹ miêdzy dan¹ stacj¹ a
epicentrum trzêsienia. Interwa³owi S - P = 4.3 sekundy mo¿emy przypisaæ
odleg³oœæ 35 km, 12 sekundom 100 km, a 17 sekundom 136 km.

2. Na mapie z ka¿dej stacji nale¿y wykreœliæ ko³o o promieniu odpowiadaj¹cym odleg³oœci danej stacji od wstrz¹su. Dla stacji NIE promieñ ten
wynosi 35 km, dla stacji OJC 100 km, a dla stacji OKC 136 km. Punkt przeciêcia tych trzech kó³ wyznacza miejsce wyst¹pienia trzêsienia.

KSP

S

P

OJC

P

S

S

P

OKC

6 sekund = 46 km

10 sekund = 80 km

25 sekund = 200 km

OJC - Ojców

KSP - Ksi¹¿

Obserwatoria

OKC - Ostrava

W dobie danych cyfrowych i transmisji danych na bie¿¹co, wstrz¹sy lokalizowane s¹ przez programy komputerowe.

Lokalizacja epicentrum jest zdecydowanie dok³adniejsza ni¿ w prezentowanej metodzie, poniewa¿ obliczenia oparte s¹ na danych znacznie

wiêkszej iloœci stacji i uwzglêdniaj¹ zmiany prêdkoœci fal sejsmicznych wynikaj¹ce z modelu budowy Ziemi.

Ponadto programy okreœlaj¹ g³êbokoœæ wstrz¹su oraz czas jego wyst¹pienia w ognisku.

FALE SEJSMICZNE

Z ogniska wstrz¹su rozchodz¹ siê dwojakiego rodzaju fale sejsmiczne:
fale pod³u¿ne - P oraz fale poprzeczne - S. Fale te poruszaj¹ siê z
ró¿n¹ prêdkoœci¹. Fala pod³u¿na jest oko³o 1.7 razy szybsza od fali
poprzecznej. Fale wychodz¹ce równoczeœnie z ogniska przybywaj¹ do
danego miejsca w ró¿nym czasie, przy czym im d³u¿sz¹ odbywaj¹
drogê, tym wiêksza jest ró¿nica w czasie ich przybycia. Ró¿nica w
czasie przyjœcia tych dwóch rodzajów fal (czas S minus czas P) stanowi
podstawê do obliczenia odleg³oœci epicentralnej.

OKC

NIE

OJC

Gliwice

35

km

100 km

136

km

Nowy Targ

Zakopane

epicentrum wstrz¹su

Ostrawa

Kraków

Katowice

Zabrze

Bielsko-Bia³a

¯ilina

Kêdzierzyn-KoŸle

Tarnów

Nowy S¹cz

Rybnik

Opawa

Olkusz

Bochnia

Busko-Zdrój

Miechów

Krynica

Jastrzêbie-Zdrój

S

P

P

S

S

P

OKC

NIE

OJC

4.3 sekundy = 35 km

12 sekund = 100 km

17 sekund = 136 km

s

h

m

18 25 40

s

h

m

18 25 50

h

m

s

18 26 00

h

m

s

18 26 10

h

m

s

18 26 20

s

h

m

18 26 30

NIE - Niedzica

OJC - Ojców

Obserwatoria

OKC - Ostrawa

OKC

NIE

OJC

Gliwice

Nowy S¹cz

35

km

100 km

136

km

Nowy Targ

Zakopane

epicentrum wstrz¹su

Ostrawa

Kraków

Katowice

Zabrze

Bielsko-Bia³a

¯ylina

Kêdzierzyn-KoŸle

Tarnów

Rybnik

Opawa

Olkusz

Bochnia

Busko-Zdrój

Miechów

Krynica

Jastrzêbie-Zdrój