194

5510

Kamienio³om warstw godulskich

w Ustroniu-Poniwcu

Lokalizacja:

województwo œl¹skie

powiat cieszyñski

gmina Ustroñ

miejscowoœæ Ustroñ-Poniwiec

Region geograficzny:

Karpaty Zachodnie

Zewnêtrzne Beskidy Zachodnie

Beskid Œl¹ski

Jednostka geologiczna:

Zewnêtrzne Karpaty fliszowe

p³aszczowina œl¹ska

4342

Obiektem geoturystycznym jest nieczynny kamienio³om

piaskowców godulskich znajduj¹cy siê w Ustroniu-Poniwcu,

w dolinie potoku Poniwiec, oko³o 750 m na zachód od drogi

Wis³a-Skoczów, na pó³nocnym zboczu grzbietu schodz¹cego

z Wielkiej Czantorii. Jest to du¿y kamienio³om utworów

powsta³ych w górnej kredzie (93-89 mln lat temu), o

wysokoœci œcian przekraczaj¹cej 50 m.

Tektoniczny blok Beskidu Œl¹skiego dzieli siê na

p³aszczowinê cieszyñsk¹ i p³aszczowinê godulsk¹. War-

stwy godulskie i istebniañskie stanowi¹ g³ówny sk³adnik

p³aszczowiny godulskiej. Mi¹¿szoœæ warstw godulskich w

Beskidzie Œl¹skim dochodzi do 2000 m. Warstwy godul-

skie le¿¹ wprost na piaskowcowej facji warstw lgockich, a

lokalnie na rogowcach mikuszowickich. W czêœci zachodniej

Beskidu Œl¹skiego dominuje 400-metrowy kompleks z³o¿ony

z facji piaskowców zlepieñcowatych, piaskowców i piaskow-

ców z mu³owcami z wk³adkami facji zlepieñców i zlepieñców

piaszczystych oraz cienkimi wk³adkami facji mu³owców z

piaskowcami.

Utwory widoczne w kamienio³omie w Poniwcu charakte-

ryzuj¹ g³êbokie powierzchnie erozyjne i bardzo grube ³awice

piaskowców zlepieñcowatych z licznymi powierzchniami

amalgamacji. Wœród otoczaków o wielkoœci przekraczaj¹cej

20 cm widoczne s¹ kilkudziesiêciocentymetrowe fragmenty

³awic piaskowców i wapieni. Sk³ad petrograficzny frakcji ¿wi-

rowej jest bardzo urozmaicony (ska³y magmowe – granitoidy;

metamorficzne - gnejsy, ³upki krystaliczne, ³upki chlorytowe;

osadowe – wapienie cieszyñskie i wapienie typu sztram-

berskiego). W niektórych ³awicach widoczne s¹ struktury

miseczkowe i piêknie wykszta³cone struktury kroplowe. W

dolnej czêœci profilu widoczny jest tak¿e p³at (kilkumetrowej

mi¹¿szoœci) zeœlizgowy warstw lgockich, zbudowanych w

przewadze z facji mu³owców z piaskowcami. W tym kom-

pleksie widoczne s¹ piêkne przyk³ady dajek klastycznych.

Taki typ osadu wykazuje wyraŸne podobieñstwo do

sekwencji kana³owych erozyjnych wewnêtrznego sto¿ka

podmorskiego. W profilu w Poniwcu widoczne s¹ cztery

sekwencje kana³owe na³o¿one na siebie. Mo¿na oceniæ, ¿e

kana³ ten mia³ szerokoœæ co najmniej 100 metrów.

Warstwy godulskie tworzy³y siê w basenie œl¹skim,

w obrêbie zmieniaj¹cego siê w czasie systemu silikoklastycz-

nej sedymentacji g³êbokowodnych sto¿ków nap³ywowych

i sedymentacji fartuchowej. W efekcie powsta³ charaktery-

styczny piedmontowy litosom u podnó¿a pó³nocnego sk³onu

grzbietu œl¹skiego.

Opisywany profil jest jednym z najlepszych w Karpatach

polskich profili dokumentuj¹cych wykszta³cenie kana³ów

erozyjnych sto¿ka wewnêtrznego. Posiada du¿e walory

poznawcze i dydaktyczne. Bardzo czêsto wizytowany by³

w czasie konferencji naukowych.

Aby dojœæ do kamienio³omu, z przystanku autobusowego

Ustroñ-Poniwiec idziemy szlakiem niebieskim wiod¹cym

na Wielk¹ Czantoriê. Po wejœciu do doliny potoku Po-

niwiec (lewobrze¿nego dop³ywu Wis³y) kierujemy siê w

górê do kamienio³omu. Samochodem mo¿emy dojechaæ

w bezpoœrednie s¹siedztwo kamienio³omu, skrêcaj¹c na

po³udniowym krañcu Ustronia z g³ównej drogi na zachód.

Dolin¹ potoku Poniwiec biegnie szlak niebieski na Wielk¹

Czantoriê. Zim¹ dzia³a tu wyci¹g orczykowy d³ugoœci

900 m, o ró¿nicy poziomów 250 m.

Obok kamienio³omu niew¹tpliw¹ atrakcj¹ geoturystyczn¹

i krajoznawcz¹ jest ustroñski odcinek rzeki Wis³y. Posiada on

³adne, parkowe otoczenie, a szczególnie urokliwe miejsca

znajduj¹ siê pomiêdzy dzielnicami Poniwiec i Polana, gdzie

rzeka p³ynie poœród piêknej buczyny, op³ywaj¹c niewysokie,

ale strome wzniesienie - Skalicê.

The Godula Bedom Ustroñ-Poniwiec

A large, inactive quarry in Ustronie-Poniwiec village is

located in the northern slope of a ridge which descends from

the Wielka Czantoria Mt. The exposed rocks belong to the

Godula Beds and are very thick-bedded conglomerates with

Wis³a

5512

Skoczów

1

2

3

4

5

195

Wybrana literatura: 188, 386, 388, 389, 431

Ustroñ-Poniwiec

Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:

E. S³omka, T. S³omka (2005)

numerous amalgamation surfaces. Pebbles, over 20 centime-

ters across, comprise igneous (granitoids), metamorphic

(gneisses, schists, chlorite schists) and sedimentary (Cieszyn

and Sztramberg limestones) rocks. In some layers perfectly

developed dish and pillar structures, and clastic dykes can

be seen. Moreover, a several-meters-thick slide slab of the

Lgota Beds mudstones with sandstones occurs.

The site belongs to the best exposures in Poland dem-

ostrating erosional channels of the inner lobe.

The site is accessible from the bus stop in Ustroñ-Poni-

wiec. The visitor should follow the blue trail which leads

onto the Wielka Czantoria Mt. When entering the Poniwiec

Stream the trail routes upstrem, to the quarry gate.

Apart from the quarry, the geotouristic attraction is local

sector of the Vistula River valley with nice, forested banks.

Of particular beauty is the valley between Poniwiec and

Polana estates, where the river flows through an imposing

beech forest, around a low but steep Skalica Hill.

1

2

3

4

5