plik

prenumerata

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

gazetaprawna.pl

indywidualną

interpretację przepisów.

Podstawa prawna

■

[przykład 1]

■

[przykład 2]

Podstawa prawna

środków

zgromadzonych na subkoncie w ZUS.

PRZYKŁAD 1

PRZYKŁAD 2

O składki lepiej pytać dwa razy

prenumerata

gazetaprawna.pl

Czwartek

11 września 2014

nr 176 (3817)

Biznesmen, który chce mieć pewność co do swoich ubezpieczeniowych obowiązków, zwraca się o

indywidualną

interpretację przepisów.

Często jednak musi wystąpić o więcej niż jedno stanowisko

Magdalena Januszewska
radca prawny

Przedsiębiorca może złożyć do właściwego

organu wniosek o wydanie pisemnej inter-

pretacji co do zakresu i sposobu zastosowa-

nia przepisów, z których wynika obowiązek

świadczenia przez niego daniny publicznej

oraz składek na ubezpieczenia społeczne

lub zdrowotne, w jego indywidualnej spra-

wie (art. 10 ustawy o swobodzie działalności

gospodarczej). Zaletą jest to, że nie można

wyciągać potem wobec niego konsekwencji

w zakresie, w jakim zastosował się do uzy-

skanej interpretacji. Stąd często przedsię-

biorcy korzystają z tego instrumentu – od

lat w sprawach podatkowych, a od niedawna

także w ubezpieczeniowych.

Interpretacje w zakresie składek wydaje

głównie ZUS, rzadziej NFZ (do KRUS nie wpły-

nął dotychczas żaden wniosek).

Zgodnie z art. 83d ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych ZUS wydaje

interpretacje indywidualne w zakresie

obowiązku podlegania ubezpieczeniom

społecznym, zasad obliczania składek na

ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie

zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwa-

rantowanych Świadczeń Pracowniczych

i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz

podstawy wymiaru tych składek. Natomiast

dyrektor oddziału wojewódzkiego NFZ wy-

daje interpretacje indywidualne w zakresie

spraw dotyczących objęcia ubezpieczeniem

zdrowotnym.

Kwestia podatkowa

Przedsiębiorcy często zwracają się do ZUS

z pytaniem, czy powinni zapłacić składki od

przychodów uzyskiwanych przez pracowni-

ków. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 1 i 2 oraz

art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych, podstawę wymiaru składek

na ubezpieczenia społeczne pracowników

stanowi przychód w rozumieniu przepisów

o podatku dochodowym od osób fizycznych

z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku

pracy, z wyłączeniem przychodów wymie-

nionych w par. 2 rozporządzenia ministra

pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r.

w sprawie szczegółowych zasad ustalania

podstawy wymiaru składek na ubezpie-

czenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161,

poz. 1106 ze zm.), jak również wynagrodzeń

za czas niezdolności do pracy wskutek cho-

roby lub odosobnienia w związku z choro-

bą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń

społecznych.

ZUS w wydawanych interpretacjach konse-

kwentnie zaznacza, że nie przesądza o tym,

czy dane świadczenie stanowi przychód z za-

trudnienia w ramach stosunku pracy (np.

decyzje ZUS oddział w Gdańsku z 23 kwietnia

2014 r., znak: DI/100000/43/497/2014).

Przedsiębiorca albo we wniosku oznajmi,

że uzyskane środki są jego zdaniem przy-

chodem ze stosunku pracy, albo wcześniej

musi zwrócić się w tej sprawie o podatko-

wą interpretację indywidualną. Tylko to

drugie rozwiązanie daje mu bezpieczeń-

stwo, oczywiście jeśli zastosuje się do obu

interpretacji.

Samo przekonanie przedsiębiorcy, że coś

jest albo nie jest przychodem ze stosunku

pracy, nie zabezpiecza go w żaden sposób,

choćby dostał korzystną interpretację ZUS.

Jednocześnie, jeśli organ skarbowy rozstrzy-

gnie, że nie mamy do czynienia z przycho-

dem ze stosunku pracy, to często nie ma

już potrzeby zwracania się o interpretację

ubezpieczeniową.

Rozwiązanie wcale nie oczywiste

Rozstrzygnięcie tej kwestii jest więc klu-

czowe, a ze względu na ogólny charakter

definicji przychodów ze stosunku pracy

– wcale nie oczywiste. Za przychody ze sto-

sunku służbowego, stosunku pracy, pracy

nakładczej oraz spółdzielczego stosunku

pracy uważa się bowiem wszelkiego rodzaju

wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną

świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty,

bez względu na źródło finansowania tych

wypłat i świadczeń, a w szczególności: wy-

nagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia

za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju

dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewyko-

rzystany urlop i wszelkie inne kwoty nie-

zależnie od tego, czy ich wysokość została

z góry ustalona, a ponadto świadczenia pie-

niężne ponoszone za pracownika, jak rów-

nież wartość innych nieodpłatnych świad-

czeń lub świadczeń częściowo odpłatnych

(art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodo-

wym od osób fizycznych, t.j. Dz.U. z 2012 r.

poz. 361 ze zm.).

Ze względu na podział kompetencji między

organami, niekiedy dwukrotnie trzeba też

występować o interpretacje w kwestii skła-

dek społecznych i zdrowotnych. Podział jest

o tyle sztuczny, że co prawda NFZ rozstrzyga

o objęciu ubezpieczeniem zdrowotnym, ale

już o podstawie wymiaru składki zdrowotnej

rozstrzyga ZUS.

Podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu

ma wtórny charakter wobec podlegania ubez-

pieczeniom społecznym. Jeśli więc ZUS uzna,

że w danych okolicznościach osoba podlega

ubezpieczeniom społecznym, to NFZ czuje się

tym stanowiskiem związany – zainteresowany

podlega więc także ubezpieczeniu zdrowot-

nemu (np. decyzja dyrektora Mazowieckiego

Oddziału Wojewódzkiego NFZ z 1 lipca 2013 r.,

nr 07/10/I/2013). Jeśli zaś przedsiębiorca pyta

ZUS, czy podlega ubezpieczeniom z jakiegoś

tytułu, to otrzymuje odpowiedź, że podlega

społecznym, a o zdrowotne ma zapytać NFZ.

Zdarza się także, że ZUS odmawia wydania

interpretacji w kwestii obowiązku opłacania

składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwa-

rantowanych Świadczeń Pracowniczych,

twierdząc, że w tych sprawach właściwe jest

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (np.

decyzja ZUS oddział w Lublinie z 30 lipca

2014 r., znak: WPI/200000/43/918/2014).

Podstawa prawna

Art. 83d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-

pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 10 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności

gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.).

ZUS przeliczy emeryturę z drugiego fi laru

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Przeprowadzona w tym roku reforma eme-

rytalna uchyliła przepisy dotyczące dożywot-

nich emerytur kapitałowych, które miały być

wypłacane przez zakłady emerytalne zarówno

mężczyznom (po ukończeniu przewidzianego

dla nich powszechnego wieku emerytalne-

go), jak i kobietom, które osiągnęły wspo-

mniany wiek.

Nie zmieniły się natomiast zasady utraty

prawa do okresowej emerytury kapitałowej,

obliczanej ze środków zgromadzonych na

subkoncie w ZUS oraz w otwartym fundu-

szu emerytalnym. Przepisy przewidują, że

świadczenie to przysługuje kobietom do dnia

poprzedzającego dzień osiągnięcia powszech-

nego wieku emerytalnego, obowiązującego

mężczyzn urodzonych w tym samym roku

i kwartale.

Działanie z urzędu

Ustawa z 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektó-

rych ustaw w związku z określeniem zasad

wypłaty emerytur ze środków zgromadzo-

nych w otwartych funduszach emerytalnych

(Dz.U. z 2013 r. poz. 1717), która wprowadzi-

ła omawianą reformę emerytalną, zawiera

również określone regulacje dla kobiet, któ-

re utraciły prawo do okresowej emerytury

kapitałowej w związku z ukończeniem po-

wszechnego wieku emerytalnego przewi-

dzianego dla mężczyzn. Według tych zasad

środki zgromadzone w OFE oraz na subkon-

cie w ZUS, z których była dotychczas wypła-

cana okresowa emerytura kapitałowa, zosta-

ną uwzględnione w emeryturze z I fi laru.

ZUS z urzędu przeliczy emeryturę z FUS

kobietom, które:

■

osiągnęły powszechny wiek emerytalny

przewidziany dla mężczyzn urodzonych

w tym samym roku i kwartale (określo-

ny w art. 24 ust. 1b ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo-

łecznych; dalej: ustawa emerytalna) oraz

■

pobierały okresową emeryturę kapitałową

do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego

wieku lub do tego dnia miały zawieszo-

ne prawo do tej emerytury na podstawie

art. 103a ustawy emerytalnej.

[przykład 1]

Ustalenie na nowo

Dokonując ponownego obliczenia emerytury

kobiecie, która utraciła prawo do okresowej

emerytury kapitałowej w związku z ukoń-

czeniem powszechnego wieku emerytalnego

przewidzianego dla mężczyzn, ZUS ustali to

świadczenie zupełnie na nowo, bez uwzględ-

nienia dotychczasowych wyliczeń.

Przeliczona emerytura będzie więc

uwzględniała sumę:

■

składek emerytalnych zewidencjonowa-

nych na koncie ubezpieczonego do końca

miesiąca poprzedzającego miesiąc, od któ-

rego świadczenie to będzie przysługiwało

w nowej wysokości, z uwzględnieniem ich

waloryzacji,

■

zwaloryzowanego kapitału początko-

wego,

■

środków zewidencjonowanych na subkon-

cie, z uwzględnieniem ich waloryzacji.

Wśród tych ostatnich znajdą się zarów-

no te środki, które były zewidencjonowa-

ne na subkoncie jeszcze przed wejściem

w życie omawianej reformy emerytalnej,

jak również te, które trafiły tam już po tej

dacie (np. w związku z ich przenoszeniem

z OFE do ZUS).

Nowa średnia długość trwania życia

Dokonując ponownego obliczenia emery-

tury, ZUS uwzględni również nową wartość

średniego dalszego trwania życia. Zamiast

przyjętego dotychczas wskaźnika właściwego

dla wieku przejścia na okresową emerytu-

rę kapitałową, uwzględnione zostanie nowe

średnie dalsze trwanie życia, ustalone dla po-

wszechnego wieku emerytalnego przewidzia-

nego dla mężczyzn, obowiązującego w dniu

osiągnięcia tego wieku.

[przykład 2]

Nowe przepisy przewidują również gwa-

rancję, że przeliczona w powyższy sposób

emerytura nie może być niższa niż suma do-

tychczas pobieranej emerytury z FUS oraz

okresowej emerytury kapitałowej.

Podstawa prawna

Art. 25–26c ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Kobiety, które osiągną powszechny wiek emerytalny przewidziany dla mężczyzn, nie stracą

środków

zgromadzonych na subkoncie w ZUS.

Powiększą one bowiem wysokość emerytury przysługującej z I fi laru

PRZYKŁAD 1

Wstrzymana wypłata

Barbara G., urodzona 20 kwietnia 1949 r., ma ustalone prawo do emerytury z FUS oraz okresowej
emerytury kapitałowej. Świadczenie to będzie jej przysługiwało do dnia poprzedzającego dzień
ukończenia powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzny, urodzonego
w II kwartale 1949 r. (65 lat i 6 miesięcy), tj. do 19 października 2014 r. W związku z ukończeniem
tego wieku ZUS wstrzyma wypłatę okresowej emerytury kapitałowej, a następnie przeliczy
emeryturę z I filaru.

PRZYKŁAD 2

Suma świadczeń

Maria P., urodzona 25 lipca 1949 r., 24 lutego 2015 r. utraci prawo do okresowej emerytury kapita-
łowej. Środki pozostałe na subkoncie (w tym również te, które zostały przeniesione z otwartego
funduszu emerytalnego) ZUS wliczy do podstawy obliczenia emerytury z I filaru. W tym celu ustali
ponownie wysokość tego świadczenia, uwzględniając średnie dalsze trwanie życia właściwe dla
wieku 65 lat i 7 miesięcy (tj. 208,5 miesięcy).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

rozliczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 11 września 2014 nr 176 (3817)

gazetaprawna.pl

Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku

dla pracownika tymczasowego

Aldona Salamon
specjalista w zakresie prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych

Ustalając podstawę wymiaru zasiłku opie-

kuńczego, jak również pozostałych świad-

czeń chorobowych (wynagrodzenia chorobo-

wego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego

i świadczenia rehabilitacyjnego) przysługu-

jących pracownikom tymczasowym, należy

stosować ogólne zasady, jakie obowiązują

przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku,

z uwzględnieniem różnic wynikających

ze specyfiki pracy tymczasowej. Podstawę

wymiaru zasiłku należnego pracowniko-

wi tymczasowemu ustalamy zatem, tak jak

w przypadku ogółu pracowników, na podsta-

wie wynagrodzenia wypłaconego za okres

12 miesięcy kalendarzowych poprzedzają-

cych miesiąc, w którym powstała niezdol-

ność do pracy. Jeżeli natomiast niezdolność

do pracy powstała przed upływem wskaza-

nego okresu 12 miesięcy, co z uwagi na spe-

cyfikę pracy tymczasowej w praktyce naj-

częściej ma miejsce, to podstawę wymiaru

ustalamy na podstawie wynagrodzenia za

pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia

chorobowego. W tym zakresie do pracownika

tymczasowego stosuje się zatem analogiczne

zasady jak dla ogółu pracowników.

Jeżeli zawierane są kolejne umowy

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku

przysługującego pracownikowi tymczasowe-

mu wykonującemu pracę na podstawie kolejno

po sobie następujących umów o pracę zawar-

tych z tą samą agencją pracy tymczasowej,

nawet na rzecz różnych pracodawców użyt-

kowników, wynagrodzenie wypłacone z tytułu

każdej z umów podlega sumowaniu. Jednak

dzieje się tak, o ile pomiędzy poszczególny-

mi umowami o pracę nie było przerwy albo

przerwa przypadała na dni ustawowo wolne

od pracy. Jeżeli natomiast przerwa przypadała

na dni robocze, to ustalając podstawę należy

uwzględnić wynagrodzenie wypłacone pra-

cownikowi za okres trwania umów po prze-

rwie przypadającej na dzień bądź dni robocze.

Nie traktuje się jako przerwy w zatrudnie-

niu pracownika tymczasowego przerwy przy-

padającej na dzień ustawowo wolny od pracy.

W sytuacji, gdy niezdolność do pracy pra-

cownika tymczasowego powstała w pierw-

szym kalendarzowym miesiącu ubezpie-

czenia chorobowego, to wówczas podstawę

wymiaru zasiłku ustala się na podstawie wy-

nagrodzenia za ten miesiąc po jego uprzed-

nim uzupełnieniu do okresu, na jaki zawarto

w tym miesiącu umowę.

Zatem odmiennie niż w przypadku ogółu

pracowników wynagrodzenie nie podlega

uzupełnieniu do poziomu, jaki pracownik

uzyskałby za cały kalendarzowy miesiąc,

tylko do okresu, na jaki zawarto w tym mie-

siącu umowę o pracę tymczasową. Oznacza

to, że jeżeli pracownik tymczasowy zacho-

ruje w pierwszym miesiącu pracy, a okres,

na jaki została zawarta umowa o pracę tym-

czasową (lub umowy – o ile między nimi nie

ma przerwy lub przerwa przypada na dzień

ustawowo wolny od pracy) jest krótszy niż

miesiąc kalendarzowy, to wówczas z uwagi

na specyfikę pracy tymczasowej – należy

stosować szczególne zasady uzupełniania

wynagrodzenia. W takim przypadku wy-

nagrodzenie pracownika tymczasowego

powinno zostać uzupełnione jedynie do

okresu, na który została zawarta umowa

o pracę tymczasową, z tytułu której powsta-

ło prawo do zasiłku.

Przy czym jako ciągłość zatrudnienia na-

leży traktować kolejno po sobie następujące

umowy o pracę, jeżeli pomiędzy umowami

nie było dnia przerwy lub była przerwa, ale

przypadała na dni ustawowo wolne od pracy.

Ponieważ w omawianym przypadku prze-

rwa między umowami przypadała na dzień

ustawowo wolny od pracy (na niedzielę), to

przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku

trzeba uwzględnić wynagrodzenie z tytułu

wykonywania obydwu umów o pracę tym-

czasową.

Wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych

umów podlega przy tym uzupełnieniu do

kwoty, którą pracownik tymczasowy otrzy-

małby za wszystkie dni, na które obie umowy

były zawarte (za okres od 3 do 19 września).

Jako że pracownik tymczasowy z tytułu każ-

dej z umów otrzymał inne wynagrodzenie,

a mianowicie z tytułu pierwszej umowy

otrzymał stałe, a z tytułu drugiej umowy

zmienne wynagrodzenie, to wynagrodzenie

z tytułu każdej z umów należy uzupełnić

odrębnie, stosując dwie metody jego uzupeł-

niania; metody typowe dla stałego i zmien-

nego wynagrodzenia.

[przykład 1]

Minimalna podstawa zasiłku

Gwarancja minimalnej podstawy wymiaru

zasiłku, tak jak w przypadku ogółu pracow-

ników, ma odpowiednie zastosowanie do

pracowników tymczasowych. Oznacza to,

iż podstawa wymiaru zasiłku przysługu-

jącego pracownikowi tymczasowemu za-

trudnionemu w pełnym wymiarze czasu

pracy wraz ze składnikami, do których pra-

cownik zachowuje prawo w okresie pobie-

rania świadczeń chorobowych, nie może

być niższa od minimalnego wynagrodzenia

za pracę, po pomniejszeniu o kwotę odpo-

wiadającą wysokości 13,71 proc. tego wyna-

grodzenia (lub odpowiednio nie może być

niższa od 80 proc. minimalnego wynagro-

dzenia za pracę, po pomniejszeniu o kwotę

odpowiadającą wysokości 13,71 proc. tego

wynagrodzenia – w przypadku pracowników

w pierwszym roku pracy, o których mowa

w przepisach ustawy o minimalnym wy-

nagrodzeniu za pracę).

Wskazane kwoty ulegają proporcjonalnemu

pomniejszeniu w przypadku pracowników

zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu

pracy. Przy ustalaniu minimalnej podstawy

wymiaru zasiłku dla pracownika tymczaso-

wego, należy jednak uwzględnić odmienną

zasadę niż stosowaną dla ogółu pracowni-

ków. Ma to miejsce w sytuacji, kiedy zasiłek

przysługuje w miesiącu, w którym umowa

o pracę tymczasową nie obejmuje pełnego

miesiąca. W sytuacji bowiem, kiedy w mie-

siącu, w którym wystąpiła niezdolność do

pracy, umowa o pracę tymczasową zawarta

jest na okres krótszy niż pełny kalendarzowy

miesiąc, kwota minimalnego wynagrodze-

nia powinna być ustalona odpowiednio do

okresu trwania umowy o pracę w tym mie-

siącu.

[przykład 2]

Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS (zawar-

tymi w komentarzu do ustawy zasiłkowej

– pkt 257), kwota minimalnej podstawy wy-

miaru zasiłku powinna być ustalona w na-

stępujący sposób:

Minimalna podstawa wymiaru zasiłku =

kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę

(odpowiednia do stażu pracy) pomniejszona

o kwotę odpowiadającą 13,71 proc. : liczba dni

roboczych w miesiącu, w którym powstała

niezdolność do pracy x liczba dni roboczych

trwania umowy (umów), z tytułu której po-

wstało prawo do zasiłku.

Podstawa prawna

Art. 36–47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

ProblEm

Jesteśmy agencją pracy tymczasowej. Załóżmy, że jeden

z zatrudnionych u nas pracowników stał się dwukrotnie

niezdolny do pracy w pierwszym miesiącu zatrudnienia.

Przyjmijmy, że nabywa prawo do zasiłku opiekuńczego z powodu

konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem

od 8 do 9 września (2 dni), a następnie od 16 do 17 września

(2 dni). Z pracownikiem tym zostały zawarte dwie umowy

o pracę tymczasową, realizowane na rzecz różnych pracodawców

użytkowników, na następujące okresy:

od 3 do 13 września (14 września – niedziela) – 8 dni roboczych

(64 godz.),

od 15 do 19 września – 5 dni roboczych (40 godz.).

Z tytułu pierwszej umowy wynagrodzenie zostało określone stawką

godzinową 11,20 zł i za okres 6 dni (48 godz.) przepracowanych

w ramach pierwszej z umów wyniosło 537,60 zł (11,20 zł x 48 godz.

= 537,60 zł).

Z tytułu drugiej umowy wynagrodzenie zostało określone akordowo

i za 3 dni przepracowane w ramach drugiej z umów wyniosło

360 zł. W jaki sposób powinniśmy ustalić podstawę wymiaru

zasiłku opiekuńczego należnego pracownikowi za wrzesień?

Jak ustalić, czy podstawa ta odpowiada minimalnej podstawie

wymiaru zasiłku?

odPowiEdź

PrZYKŁAd 1

Jakie wynagrodzenie

Odnosząc się do sytuacji opisanej w problemie, pracodawca będący agencją pracy tymczasowej
powinien ustalić, jakie wynagrodzenie pracownik tymczasowy otrzymałby, gdyby wykonywał
pracę przez pełny okres, na jaki zawarto umowy tj. od 3 do 19 września, dokonując odpowiedniego
uzupełnienia wynagrodzenia. Uzupełnienie wynagrodzenia określonego stawką godzinową (wyna-
grodzenia stałego) polegać będzie na przyjęciu kwoty z umowy o pracę, tj. na pomnożeniu stawki
godzinowej przez liczbę godzin, jaką pracownik przepracowałby w ramach pierwszej z umów,
gdyby nie korzystał z zasiłku opiekuńczego. Uzupełnione wynagrodzenie stałe wynosi:

11,20 zł x 64 godz. (czas do przepracowania w ramach pierwszej umowy zgodnie z harmonogra-

mem) = 716,80 zł (a po pomniejszeniu o składki ZUS: 618,53 zł).

Uzupełnienie wynagrodzenia zmiennego (akordowego) będzie polegać natomiast na podzieleniu
wynagrodzenia uzyskanego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych,
a następnie pomnożeniu przez liczbę dni, jaką pracownik przepracowałby w ramach obowiązują-
cego go rozkładu czasu pracy. Uzupełnione wynagrodzenie zmienne wynosi:

(360 zł – 13,71 proc.) : 3 (liczba dni przepracowanych) = 103,55 zł

103,55 zł x 5 (liczba dni roboczych, jaką pracownik przepracowałby, gdyby nie wystąpiła niezdol-

ność do pracy) = 517,75 zł

Suma uzupełnionego wynagrodzenia z tytułu obydwu umów o pracę stanowiącego podstawę
wymiaru zasiłku wynosi 1136,28 zł (618,53 zł + 517,75 zł). Uzyskana wartość stanowi kwotę wyna-
grodzenia pracownika tymczasowego, jaką otrzymałby, gdyby był obecny w pracy przez wszystkie
dni trwania obydwu umów o pracę i stanowi ona podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego
przysługującego pracownikowi za okres niezdolności do pracy we wrześniu. W efekcie pracodawca
będący agencją pracy tymczasowej za 4 dni niezdolności do pracy we wrześniu powinien pracow-
nikowi wypłacić kwotę 121,20 zł, co wynika z wyliczenia:

1136,28 zł x 80 proc. = 909,02 zł (podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego 80 proc.)

909,02 zł : 30 = 30,30 zł (stawka zasiłku opiekuńczego za 1 dzień)

30,30 zł x 4 dni = 121,20 zł

PrZYKŁAd 2

Świadczenie opiekuńcze

Odnosząc się do sytuacji opisanej w problemie i przyjmując założenia z przykładu 1, aby ustalić
minimalną podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego pracownikowi za okres
4 dni września, zakładając, że pracownik tymczasowy jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
pracy i jest pracownikiem w kolejnym roku pracy w świetle przepisów ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2002 r. nr 200, poz. 1679 ze zm.), należy dokonać następującego
wyliczenia:
MPW = 1449,67 zł (1680 zł – 13,71 proc.) : 22 dni robocze we wrześniu = 65,89 zł x 13 dni roboczych
trwania obydwu umów = 856,57 zł (minimalna podstawa wymiaru zasiłku dla pracownika).
Ponieważ ustalona dla pracownika podstawa w kwocie 1136,28 zł jest wyższa od minimalnej
podstawy wymiaru (1136,28 zł > 856,57 zł), zatem powinna zostać przyjęta do wyliczenia kwoty
zasiłku opiekuńczego (nie wymaga podwyższenia).

Różne zasady uzupełniania

Jeżeli zasady wynagradzania z tytułu po-

szczególnych umów o pracę zawartych

z pracownikiem tymczasowym są różne

(z jednej umowy wynagrodzenie stałe,

a z drugiej zmienne) i występuje koniecz-

ność uzupełnienia wynagrodzenia, to

wynagrodzenie z tytułu każdej z umów

trzeba uzupełnić odrębnie. Uzupełnienie

wynagrodzenia stałego polega na przy-

jęciu kwoty z umowy o pracę, natomiast

uzupełnienie wynagrodzenia zmiennego

na podzieleniu wynagrodzenia uzyska-

nego za przepracowane dni robocze przez

liczbę dni przepracowanych, a następnie

pomnożeniu przez liczbę dni, jaką pra-

cownik przepracowałby w ramach obo-

wiązującego go rozkładu czasu pracy.

wAżnE

Za dni ustawowo wolne od pracy

uważa się niedziele i święta określone

w przepisach o dniach wolnych od pracy.

Nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy

sobota lub inne dni wolne od pracy usta-

lone przez pracodawcę jako dni wolne

z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia

pracy

rozliczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 11 września 2014 nr 176 (3817)

gazetaprawna.pl

Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku

dla pracownika tymczasowego

Aldona Salamon
specjalista w zakresie prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych

Ustalając podstawę wymiaru zasiłku opie-

kuńczego, jak również pozostałych świad-

czeń chorobowych (wynagrodzenia chorobo-

wego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego

i świadczenia rehabilitacyjnego) przysługu-

jących pracownikom tymczasowym, należy

stosować ogólne zasady, jakie obowiązują

przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku,

z uwzględnieniem różnic wynikających

ze specyfiki pracy tymczasowej. Podstawę

wymiaru zasiłku należnego pracowniko-

wi tymczasowemu ustalamy zatem, tak jak

w przypadku ogółu pracowników, na podsta-

wie wynagrodzenia wypłaconego za okres

12 miesięcy kalendarzowych poprzedzają-

cych miesiąc, w którym powstała niezdol-

ność do pracy. Jeżeli natomiast niezdolność

do pracy powstała przed upływem wskaza-

nego okresu 12 miesięcy, co z uwagi na spe-

cyfikę pracy tymczasowej w praktyce naj-

częściej ma miejsce, to podstawę wymiaru

ustalamy na podstawie wynagrodzenia za

pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia

chorobowego. W tym zakresie do pracownika

tymczasowego stosuje się zatem analogiczne

zasady jak dla ogółu pracowników.

Jeżeli zawierane są kolejne umowy

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku

przysługującego pracownikowi tymczasowe-

mu wykonującemu pracę na podstawie kolejno

po sobie następujących umów o pracę zawar-

tych z tą samą agencją pracy tymczasowej,

nawet na rzecz różnych pracodawców użyt-

kowników, wynagrodzenie wypłacone z tytułu

każdej z umów podlega sumowaniu. Jednak

dzieje się tak, o ile pomiędzy poszczególny-

mi umowami o pracę nie było przerwy albo

przerwa przypadała na dni ustawowo wolne

od pracy. Jeżeli natomiast przerwa przypadała

na dni robocze, to ustalając podstawę należy

uwzględnić wynagrodzenie wypłacone pra-

cownikowi za okres trwania umów po prze-

rwie przypadającej na dzień bądź dni robocze.

Nie traktuje się jako przerwy w zatrudnie-

niu pracownika tymczasowego przerwy przy-

padającej na dzień ustawowo wolny od pracy.

W sytuacji, gdy niezdolność do pracy pra-

cownika tymczasowego powstała w pierw-

szym kalendarzowym miesiącu ubezpie-

czenia chorobowego, to wówczas podstawę

wymiaru zasiłku ustala się na podstawie wy-

nagrodzenia za ten miesiąc po jego uprzed-

nim uzupełnieniu do okresu, na jaki zawarto

w tym miesiącu umowę.

Zatem odmiennie niż w przypadku ogółu

pracowników wynagrodzenie nie podlega

uzupełnieniu do poziomu, jaki pracownik

uzyskałby za cały kalendarzowy miesiąc,

tylko do okresu, na jaki zawarto w tym mie-

siącu umowę o pracę tymczasową. Oznacza

to, że jeżeli pracownik tymczasowy zacho-

ruje w pierwszym miesiącu pracy, a okres,

na jaki została zawarta umowa o pracę tym-

czasową (lub umowy – o ile między nimi nie

ma przerwy lub przerwa przypada na dzień

ustawowo wolny od pracy) jest krótszy niż

miesiąc kalendarzowy, to wówczas z uwagi

na specyfikę pracy tymczasowej – należy

stosować szczególne zasady uzupełniania

wynagrodzenia. W takim przypadku wy-

nagrodzenie pracownika tymczasowego

powinno zostać uzupełnione jedynie do

okresu, na który została zawarta umowa

o pracę tymczasową, z tytułu której powsta-

ło prawo do zasiłku.

Przy czym jako ciągłość zatrudnienia na-

leży traktować kolejno po sobie następujące

umowy o pracę, jeżeli pomiędzy umowami

nie było dnia przerwy lub była przerwa, ale

przypadała na dni ustawowo wolne od pracy.

Ponieważ w omawianym przypadku prze-

rwa między umowami przypadała na dzień

ustawowo wolny od pracy (na niedzielę), to

przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku

trzeba uwzględnić wynagrodzenie z tytułu

wykonywania obydwu umów o pracę tym-

czasową.

Wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych

umów podlega przy tym uzupełnieniu do

kwoty, którą pracownik tymczasowy otrzy-

małby za wszystkie dni, na które obie umowy

były zawarte (za okres od 3 do 19 września).

Jako że pracownik tymczasowy z tytułu każ-

dej z umów otrzymał inne wynagrodzenie,

a mianowicie z tytułu pierwszej umowy

otrzymał stałe, a z tytułu drugiej umowy

zmienne wynagrodzenie, to wynagrodzenie

z tytułu każdej z umów należy uzupełnić

odrębnie, stosując dwie metody jego uzupeł-

niania; metody typowe dla stałego i zmien-

nego wynagrodzenia.

[przykład 1]

Minimalna podstawa zasiłku

Gwarancja minimalnej podstawy wymiaru

zasiłku, tak jak w przypadku ogółu pracow-

ników, ma odpowiednie zastosowanie do

pracowników tymczasowych. Oznacza to,

iż podstawa wymiaru zasiłku przysługu-

jącego pracownikowi tymczasowemu za-

trudnionemu w pełnym wymiarze czasu

pracy wraz ze składnikami, do których pra-

cownik zachowuje prawo w okresie pobie-

rania świadczeń chorobowych, nie może

być niższa od minimalnego wynagrodzenia

za pracę, po pomniejszeniu o kwotę odpo-

wiadającą wysokości 13,71 proc. tego wyna-

grodzenia (lub odpowiednio nie może być

niższa od 80 proc. minimalnego wynagro-

dzenia za pracę, po pomniejszeniu o kwotę

odpowiadającą wysokości 13,71 proc. tego

wynagrodzenia – w przypadku pracowników

w pierwszym roku pracy, o których mowa

w przepisach ustawy o minimalnym wy-

nagrodzeniu za pracę).

Wskazane kwoty ulegają proporcjonalnemu

pomniejszeniu w przypadku pracowników

zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu

pracy. Przy ustalaniu minimalnej podstawy

wymiaru zasiłku dla pracownika tymczaso-

wego, należy jednak uwzględnić odmienną

zasadę niż stosowaną dla ogółu pracowni-

ków. Ma to miejsce w sytuacji, kiedy zasiłek

przysługuje w miesiącu, w którym umowa

o pracę tymczasową nie obejmuje pełnego

miesiąca. W sytuacji bowiem, kiedy w mie-

siącu, w którym wystąpiła niezdolność do

pracy, umowa o pracę tymczasową zawarta

jest na okres krótszy niż pełny kalendarzowy

miesiąc, kwota minimalnego wynagrodze-

nia powinna być ustalona odpowiednio do

okresu trwania umowy o pracę w tym mie-

siącu.

[przykład 2]

Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS (zawar-

tymi w komentarzu do ustawy zasiłkowej

– pkt 257), kwota minimalnej podstawy wy-

miaru zasiłku powinna być ustalona w na-

stępujący sposób:

Minimalna podstawa wymiaru zasiłku =

kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę

(odpowiednia do stażu pracy) pomniejszona

o kwotę odpowiadającą 13,71 proc. : liczba dni

roboczych w miesiącu, w którym powstała

niezdolność do pracy x liczba dni roboczych

trwania umowy (umów), z tytułu której po-

wstało prawo do zasiłku.

Podstawa prawna

Art. 36–47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

ProblEm

Jesteśmy agencją pracy tymczasowej. Załóżmy, że jeden

z zatrudnionych u nas pracowników stał się dwukrotnie

niezdolny do pracy w pierwszym miesiącu zatrudnienia.

Przyjmijmy, że nabywa prawo do zasiłku opiekuńczego z powodu

konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem

od 8 do 9 września (2 dni), a następnie od 16 do 17 września

(2 dni). Z pracownikiem tym zostały zawarte dwie umowy

o pracę tymczasową, realizowane na rzecz różnych pracodawców

użytkowników, na następujące okresy:

od 3 do 13 września (14 września – niedziela) – 8 dni roboczych

(64 godz.),

od 15 do 19 września – 5 dni roboczych (40 godz.).

Z tytułu pierwszej umowy wynagrodzenie zostało określone stawką

godzinową 11,20 zł i za okres 6 dni (48 godz.) przepracowanych

w ramach pierwszej z umów wyniosło 537,60 zł (11,20 zł x 48 godz.

= 537,60 zł).

Z tytułu drugiej umowy wynagrodzenie zostało określone akordowo

i za 3 dni przepracowane w ramach drugiej z umów wyniosło

360 zł. W jaki sposób powinniśmy ustalić podstawę wymiaru

zasiłku opiekuńczego należnego pracownikowi za wrzesień?

Jak ustalić, czy podstawa ta odpowiada minimalnej podstawie

wymiaru zasiłku?

odPowiEdź

PrZYKŁAd 1

Jakie wynagrodzenie

11,20 zł x 64 godz. (czas do przepracowania w ramach pierwszej umowy zgodnie z harmonogra-
mem) = 716,80 zł (a po pomniejszeniu o składki ZUS: 618,53 zł).

(360 zł – 13,71 proc.) : 3 (liczba dni przepracowanych) = 103,55 zł

103,55 zł x 5 (liczba dni roboczych, jaką pracownik przepracowałby, gdyby nie wystąpiła niezdol-
ność do pracy) = 517,75 zł

1136,28 zł x 80 proc. = 909,02 zł (podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego 80 proc.)

909,02 zł : 30 = 30,30 zł (stawka zasiłku opiekuńczego za 1 dzień)

30,30 zł x 4 dni = 121,20 zł

PrZYKŁAd 2

Świadczenie opiekuńcze

Różne zasady uzupełniania

Jeżeli zasady wynagradzania z tytułu po-

szczególnych umów o pracę zawartych

z pracownikiem tymczasowym są różne

(z jednej umowy wynagrodzenie stałe,

a z drugiej zmienne) i występuje koniecz-

ność uzupełnienia wynagrodzenia, to

wynagrodzenie z tytułu każdej z umów

trzeba uzupełnić odrębnie. Uzupełnienie

wynagrodzenia stałego polega na przy-

jęciu kwoty z umowy o pracę, natomiast

uzupełnienie wynagrodzenia zmiennego

na podzieleniu wynagrodzenia uzyska-

nego za przepracowane dni robocze przez

liczbę dni przepracowanych, a następnie

pomnożeniu przez liczbę dni, jaką pra-

cownik przepracowałby w ramach obo-

wiązującego go rozkładu czasu pracy.

wAżnE

Za dni ustawowo wolne od pracy

uważa się niedziele i święta określone

w przepisach o dniach wolnych od pracy.

Nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy

sobota lub inne dni wolne od pracy usta-

lone przez pracodawcę jako dni wolne

z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia

pracy

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 11 września 2014 nr 176 (3817)

gazetaprawna.pl

składki

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Kto jest płatnikiem składek ubezpieczeniowych za

pracowników w spółkach cywilnych

Czy

emeryt wykonujący zlecenie

może wybrać sobie tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych

Jestem jednym z dwóch wspólników

spółki cywilnej. ZUS wydał przeciwko

spółce decyzję nakazującą zapłatę za-

ległych składek na ubezpieczenia spo-

łeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy

i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych za czterech podwładnych

w łącznej kwocie ok. 80 tys. zł. Odwoła-

nie od tej decyzji przed sądem okręgo-

wym nie przyniosło żadnego rezultatu.

Mam wątpliwość, czy ZUS, a następnie

sąd słusznie wskazały na spółkę, a nie

jej wspólników jako adresata decyzji na-

kazującej płatność składek. Czy moje

wątpliwości są słuszne (uważam, że to

wspólnicy powinni być adresatami),

a jeżeli tak, to jakie argumenty mam

podnieść w dalszym toku postępowania

sądowego?

Anna Borysewicz
adwokat

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jest

już utrwalony pogląd, w świetle którego

spółka prawa cywilnego nie ma osobowości

prawnej ani zdolności prawnej w zakresie

prowadzonej działalności gospodarczej (np.

wyrok z 28 października 2003 r., sygn. akt

I CK 201/02, LEX nr 151608).

Za zobowiązania spółki wszyscy jej wspól-

nicy odpowiadają solidarnie. Tak stanowi

art. 864 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Jest

to uzasadnione ich wspólną sytuacją praw-

ną, której źródłem jest wspólnie realizo-

wany przez uczestników tejże spółki cel

gospodarczy.

Wspólnicy są więc solidarnie płatnikiem

składek na ubezpieczenia społeczne pracow-

ników. To oni powinni być, w konsekwencji,

adresatami decyzji ZUS nakazującej płat-

ność ww. zaległych składek na rzecz organu

rentowego. W tym kontekście na uwagę za-

sługuje wyrok SN z 17 lipca 2007 r., sygn. akt

II UK 278/06 (OSNP 2008/17-18/268), zgodnie

z którym zobowiązania spoczywające na

wspólnikach spółki cywilnej jako płatniku

składek na ubezpieczenia społeczne zatrud-

nionych pracowników nie są zobowiązania-

mi spółki, ponieważ ta nie jest wyposażona

w podmiotowość prawną i nie ma własnego

wyodrębnionego majątku, lecz są one zo-

bowiązaniami wspólników, regulowanymi

z ich majątku wspólnego i osobistego. Po-

gląd ten znalazł również odzwierciedlenie

w postanowieniu SN z 17 czerwca 2014 r.,

sygn. akt II UZ 34/14 (LEX nr 1487088).

Słusznym stanowiskiem jest zatem, że ad-

resatem decyzji nakazującej płatność skła-

dek określonych w pytaniu powinny być

wszystkie osoby wchodzące w skład spółki

cywilnej, nie zaś – spółka. Z uwagi więc na

brak po stronie spółki cywilnej przymiotu

pracodawcy (płatnika składek), nie przysłu-

guje jej w postępowaniu sądowym status

strony (spółka cywilna jako nieposiadająca

podmiotowości prawnej w zdolność sądową

i procesową mogłaby zostać wyposażona

tylko jako pracodawca – art. 460 par. 1 ko-

deksu postępowania cywilnego, dalej: k.p.c.).

Zgodnie natomiast z art. 379 pkt 2 k.p.c., nie-

ważność postępowania zachodzi, gdy strona

nie miała zdolności sądowej lub procesowej.

Może więc, choć nie jest to oblig (bo sąd od-

woławczy powinien uwzględnić nieważność

postępowania z urzędu bez względu na to,

czy wskazano na nią w apelacji), podnieść

w apelacji zarzut nieważności postępowania

z powołaniem się na obrazę art. 379 pkt 2

k.p.c., czyli brak zdolności sądowej i proce-

sowej po stronie spółki cywilnej.

Podstawa prawna

Art. 378 par. 1, art. 379 pkt 2 oraz art. 460 par. 1 ustawy

z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

Art. 864 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).

Zatrudniliśmy na podstawie umowy-

-zlecenia osobę, która pobiera emerytu-

rę i prowadzi działalność gospodarczą.

Umowa-zlecenie nie jest wykonywana

w ramach działalności gospodarczej, a za

wykonaną pracę zleceniobiorca otrzymu-

je wynagrodzenie w wysokości 2400 zł.

Czy z tytułu umowy-zlecenia powinni-

śmy opłacać tylko składkę zdrowotną,

czy wszystkie składki? Czy emeryt może

wybrać sobie tytuł do obowiązkowych

ubezpieczeń społecznych?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Zleceniobiorca, który równocześnie pro-

wadzi pozarolniczą działalność gospodar-

czą i posiada ustalone prawo do emerytury,

z tytułu wykonywania pracy na podstawie

umowy-zlecenia podlega obowiązkowo

ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym,

wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowol-

nie ubezpieczeniu chorobowemu.

Zasadniczo zleceniobiorca prowadzą-

cy jednocześnie pozarolniczą działalność

gospodarczą podlega obowiązkowo ubez-

pieczeniom społecznym (z wyjątkiem

ubezpieczenia chorobowego) z tytułu tej

działalności. Jeżeli praca wykonywana jest

na podstawie umowy agencyjnej lub umo-

wy-zlecenia albo innej umowy o świadcze-

nie usług, do której zgodnie z kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące

zlecenia, podstawa wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest

niższa od obowiązującej tę osobę najniższej

podstawy wymiaru składek dla osób prowa-

dzących pozarolniczą działalność.

W przypadku gdy podstawa wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe z tytułu wykonywania pracy na

podstawie umowy agencyjnej, umowy-zle-

cenia lub innej umowy o świadczenie usług

jest co najmniej równa obowiązującej zle-

ceniobiorcę najniższej podstawie wymiaru

składek dla osób prowadzących pozarolni-

czą działalność, podlega on obowiązkowo

ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu,

który powstał najwcześniej, ale może rów-

nież zmienić tytuł do tych ubezpieczeń.

Przez pojęcie „najniższej podstawy wymia-

ru składek dla osób prowadzących poza-

rolniczą działalność” rozumie się 60 proc.

prognozowanego przeciętnego wynagro-

dzenia miesięcznego albo 30 proc. mini-

malnego wynagrodzenia za pracę, w zależ-

ności od tego, czy przedsiębiorca spełnia

warunki do opłacania składek na ubez-

pieczenia społeczne na preferencyjnych

warunkach.

Nie dotyczy to jednak osób posiadających

ustalone prawo do emerytury lub renty in-

nej niż renta z tytułu niezdolności do pracy,

która jest wypłacana przez ZUS, gdyż dla

takich osób pozarolnicza działalność gospo-

darcza stanowi tytuł tylko do dobrowolnych

ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Je-

żeli więc emeryt prowadzący pozarolniczą

działalność gospodarczą wykonuje pracę na

podstawie umowy-zlecenia, obowiązkowym

ubezpieczeniom społecznym (z wyjątkiem

ubezpieczenia chorobowego, które jest dla

zleceniobiorcy dobrowolne) podlega tylko

z tej umowy.

Inaczej rzecz się ma ze składką na ubez-

pieczenie zdrowotne, która należna jest

również w związku z pobieranym świad-

czeniem emerytalnym oraz pozarolniczą

działalnością gospodarczą. Składka na ubez-

pieczenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej

działalności gospodarczej nie jest jednak

należna, jeżeli świadczenie emerytalne nie

przekracza miesięcznie kwoty minimal-

nego wynagrodzenia i jednocześnie eme-

ryt uzyskuje dodatkowe przychody z tej

działalności w wysokości nieprzekraczają-

cej miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej

emerytury bądź opłaca podatek dochodowy

w formie karty podatkowej.

Podstawa prawna

Art. 9 ust. 2, 2a, 4c i 5 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i e oraz art. 82 ust. 1 i 8 ustawy

z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r.

nr 164, poz. 1027 ze zm.).

SN przesądził: Sędzia, który zachorował przed zrzeczeniem się

urzędu, otrzyma zasiłek

Anna Borysewicz
adwokat

W jednej ze spraw z odwołania od decyzji

ZUS pojawił się problem prawny, czy okres

pracy w charakterze sędziego, po zrzecze-

niu się przez niego urzędu i odprowadze-

niu składek na ubezpieczenie społeczne za

ten okres, jest okresem traktowanym na

równi z okresem podlegania ubezpiecze-

niom społecznym w pełnym zakresie (a więc

również w razie choroby), co wynikałoby

z art. 91 par. 10 ustawy – prawo o ustroju

sądów powszechnych, czy też jest okresem

traktowanym na równi jedynie z okresem

podlegania ubezpieczeniom emerytalnym

i rentowym na co, z kolei, wskazywałby

art. 91 par. 12 tej ustawy.

Jednoznaczne rozstrzygnięcie

Wątpliwość w omawianym zakresie roz-

strzygnął ostatecznie Sąd Najwyższy,

stwierdzając w uchwale z 4 września

2014 r., sygn. akt I UZP 2/14, że byłemu sę-

dziemu, który stał się niezdolny do pracy

przed zrzeczeniem się urzędu, przysługu-

je zasiłek chorobowy w okresie dalszego

trwania tej niezdolności po rozwiązaniu

stosunku służbowego (art. 6 ust. 1 ustawy

o świadczeniach pieniężnych z ubezpie-

czenia społecznego w razie choroby i ma-

cierzyństwa).

[przykład]

Uchwała zapadła na skutek przedstawie-

nia pytania prawnego przez sąd rozpatrują-

cy apelację ZUS od niekorzystnego dla nie-

go rozstrzygnięcia. W świetle bowiem art. 1

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,

ubezpieczenia społeczne obejmują bowiem

m.in. ubezpieczenie w razie choroby i ma-

cierzyństwa. Z kolei, zgodnie z dyspozycją

art. 68 par. 1 ustawy – prawo o ustroju sądów

powszechnych, stosunek służbowy sędziego

rozwiązuje się z mocy prawa, jeżeli zrzekł

się on urzędu.

ZUS dopiero po rozwiązaniu

stosunku

Co do zasady, od wynagrodzenia sędziów

nie odprowadza się składek na ubezpiecze-

nia społeczne. Dopiero w razie rozwiąza-

nia stosunku służbowego w sposób okre-

ślony w art. 68 omawianej ustawy sędzia

powinien być zgłoszony do ubezpieczeń

społecznych za cały okres służby, a od wy-

płaconego w tym czasie wynagrodzenia

należy przekazać stosowną składkę do

ZUS, przewidzianą za ten czas w przepi-

sach o ubezpieczeniu społecznym (art. 91

par. 10 ustawy). Oblig opłacenia należnych

składek oraz sporządzenia i przekazania

odpowiednich dokumentów rozliczenio-

wych do ZUS spoczywa na tej jednostce

organizacyjnej (sądzie), która bezpośred-

nio przed rozwiązaniem lub wygaśnięciem

stosunku służbowego wypłacała sędziemu

uposażenie. To ona bowiem dysponuje ca-

łością dokumentów obrazujących przebieg

służby sędziego i otrzymywanego w cza-

sie całego okresu służby uposażenia i jest

w stanie zrealizować bezpośrednio obowią-

zek nałożony powołanym wyżej przepisem

(tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Admini-

stracyjnego w Warszawie z 9 marca 2007 r.,

sygn. akt V SA/Wa 338/07). Artykuł 91 par. 12

ustawy – Prawo o ustroju sądów powszech-

nych stanowi zaś, że przy obliczaniu kwoty

należnych składek, stosuje się odpowiednio

art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpie-

czeń społecznych. Ten z kolei odnosi się

do obliczania rocznej podstawy wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe. Zasiłek chorobowy przysługu-

je natomiast ubezpieczonemu, który stał

się niezdolny do pracy z powodu choroby

w czasie trwania ubezpieczenia chorobo-

wego (art. 6 ust. 1 ustawy o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego

w razie choroby i macierzyństwa).

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

Art. 1 oraz art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Art. 68 par. 1 oraz art. 91 par. 9–10 i par. 12 ustawy

z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych

(t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.).

Stosujemy tu

analogiczne zasady jak w przypadku pracowników.

Po ustaniu stosunku służby składki społeczne

odprowadzane są bowiem w pełnym zakresie

PRZYKŁAD

W ostatnim dniu urzędowania

Sędzia sądu rejonowego w X zrzekł się urzędu z 1 września 2014 r. Sąd przekazał do ZUS zwalory-
zowane składki na ubezpieczenie społeczne za cały okres jego pracy. Zaliczono je tylko na poczet
ubezpieczeń emerytalnych i rentowych. W ostatnim dniu służby (tj. 1 września) sędzia zachorował
i będzie niezdolny do pracy do ostatniego dnia września br. W opisanej sytuacji sędzia ma prawo
domagać się od ZUS wypłaty zasiłku chorobowego. W dniu rozpoczęcia choroby, czyli 1 wrze-
śnia br., pozostawał on bowiem w stosunku służbowym. A skoro zostały za niego odprowadzone
składki na ubezpieczenie społeczne za cały okres pracy, uprawniające go do uzyskania emerytury
lub renty, to – w konsekwencji – należy mu się również wypłata świadczenia z ubezpieczenia
chorobowego do czasu zakończenia okresu zasiłkowego. Stosunek służbowy równy jest bowiem
zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę.

WAżNE

Jeżeli sędzia zrzekł się urzędu,

to jego stosunek służbowy rozwiązuje się

z mocy prawa

Dziennik Gazeta Prawna, 11 września 2014 nr 176 (3817)

gazetaprawna.pl

składki

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Kto jest płatnikiem składek ubezpieczeniowych za

pracowników w spółkach cywilnych

Czy

emeryt wykonujący zlecenie

może wybrać sobie tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych

Jestem jednym z dwóch wspólników

spółki cywilnej. ZUS wydał przeciwko

spółce decyzję nakazującą zapłatę za-

ległych składek na ubezpieczenia spo-

łeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy

i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych za czterech podwładnych

w łącznej kwocie ok. 80 tys. zł. Odwoła-

nie od tej decyzji przed sądem okręgo-

wym nie przyniosło żadnego rezultatu.

Mam wątpliwość, czy ZUS, a następnie

sąd słusznie wskazały na spółkę, a nie

jej wspólników jako adresata decyzji na-

kazującej płatność składek. Czy moje

wątpliwości są słuszne (uważam, że to

wspólnicy powinni być adresatami),

a jeżeli tak, to jakie argumenty mam

podnieść w dalszym toku postępowania

sądowego?

Anna Borysewicz
adwokat

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jest

już utrwalony pogląd, w świetle którego

spółka prawa cywilnego nie ma osobowości

prawnej ani zdolności prawnej w zakresie

prowadzonej działalności gospodarczej (np.

wyrok z 28 października 2003 r., sygn. akt

I CK 201/02, LEX nr 151608).

Za zobowiązania spółki wszyscy jej wspól-

nicy odpowiadają solidarnie. Tak stanowi

art. 864 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Jest

to uzasadnione ich wspólną sytuacją praw-

ną, której źródłem jest wspólnie realizo-

wany przez uczestników tejże spółki cel

gospodarczy.

Wspólnicy są więc solidarnie płatnikiem

składek na ubezpieczenia społeczne pracow-

ników. To oni powinni być, w konsekwencji,

adresatami decyzji ZUS nakazującej płat-

ność ww. zaległych składek na rzecz organu

rentowego. W tym kontekście na uwagę za-

sługuje wyrok SN z 17 lipca 2007 r., sygn. akt

II UK 278/06 (OSNP 2008/17-18/268), zgodnie

z którym zobowiązania spoczywające na

wspólnikach spółki cywilnej jako płatniku

składek na ubezpieczenia społeczne zatrud-

nionych pracowników nie są zobowiązania-

mi spółki, ponieważ ta nie jest wyposażona

w podmiotowość prawną i nie ma własnego

wyodrębnionego majątku, lecz są one zo-

bowiązaniami wspólników, regulowanymi

z ich majątku wspólnego i osobistego. Po-

gląd ten znalazł również odzwierciedlenie

w postanowieniu SN z 17 czerwca 2014 r.,

sygn. akt II UZ 34/14 (LEX nr 1487088).

Słusznym stanowiskiem jest zatem, że ad-

resatem decyzji nakazującej płatność skła-

dek określonych w pytaniu powinny być

wszystkie osoby wchodzące w skład spółki

cywilnej, nie zaś – spółka. Z uwagi więc na

brak po stronie spółki cywilnej przymiotu

pracodawcy (płatnika składek), nie przysłu-

guje jej w postępowaniu sądowym status

strony (spółka cywilna jako nieposiadająca

podmiotowości prawnej w zdolność sądową

i procesową mogłaby zostać wyposażona

tylko jako pracodawca – art. 460 par. 1 ko-

deksu postępowania cywilnego, dalej: k.p.c.).

Zgodnie natomiast z art. 379 pkt 2 k.p.c., nie-

ważność postępowania zachodzi, gdy strona

nie miała zdolności sądowej lub procesowej.

Może więc, choć nie jest to oblig (bo sąd od-

woławczy powinien uwzględnić nieważność

postępowania z urzędu bez względu na to,

czy wskazano na nią w apelacji), podnieść

w apelacji zarzut nieważności postępowania

z powołaniem się na obrazę art. 379 pkt 2

k.p.c., czyli brak zdolności sądowej i proce-

sowej po stronie spółki cywilnej.

Podstawa prawna

Art. 378 par. 1, art. 379 pkt 2 oraz art. 460 par. 1 ustawy

z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

Art. 864 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).

Zatrudniliśmy na podstawie umowy-

-zlecenia osobę, która pobiera emerytu-

rę i prowadzi działalność gospodarczą.

Umowa-zlecenie nie jest wykonywana

w ramach działalności gospodarczej, a za

wykonaną pracę zleceniobiorca otrzymu-

je wynagrodzenie w wysokości 2400 zł.

Czy z tytułu umowy-zlecenia powinni-

śmy opłacać tylko składkę zdrowotną,

czy wszystkie składki? Czy emeryt może

wybrać sobie tytuł do obowiązkowych

ubezpieczeń społecznych?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Zleceniobiorca, który równocześnie pro-

wadzi pozarolniczą działalność gospodar-

czą i posiada ustalone prawo do emerytury,

z tytułu wykonywania pracy na podstawie

umowy-zlecenia podlega obowiązkowo

ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym,

wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowol-

nie ubezpieczeniu chorobowemu.

Zasadniczo zleceniobiorca prowadzą-

cy jednocześnie pozarolniczą działalność

gospodarczą podlega obowiązkowo ubez-

pieczeniom społecznym (z wyjątkiem

ubezpieczenia chorobowego) z tytułu tej

działalności. Jeżeli praca wykonywana jest

na podstawie umowy agencyjnej lub umo-

wy-zlecenia albo innej umowy o świadcze-

nie usług, do której zgodnie z kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące

zlecenia, podstawa wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest

niższa od obowiązującej tę osobę najniższej

podstawy wymiaru składek dla osób prowa-

dzących pozarolniczą działalność.

W przypadku gdy podstawa wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe z tytułu wykonywania pracy na

podstawie umowy agencyjnej, umowy-zle-

cenia lub innej umowy o świadczenie usług

jest co najmniej równa obowiązującej zle-

ceniobiorcę najniższej podstawie wymiaru

składek dla osób prowadzących pozarolni-

czą działalność, podlega on obowiązkowo

ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu,

który powstał najwcześniej, ale może rów-

nież zmienić tytuł do tych ubezpieczeń.

Przez pojęcie „najniższej podstawy wymia-

ru składek dla osób prowadzących poza-

rolniczą działalność” rozumie się 60 proc.

prognozowanego przeciętnego wynagro-

dzenia miesięcznego albo 30 proc. mini-

malnego wynagrodzenia za pracę, w zależ-

ności od tego, czy przedsiębiorca spełnia

warunki do opłacania składek na ubez-

pieczenia społeczne na preferencyjnych

warunkach.

Nie dotyczy to jednak osób posiadających

ustalone prawo do emerytury lub renty in-

nej niż renta z tytułu niezdolności do pracy,

która jest wypłacana przez ZUS, gdyż dla

takich osób pozarolnicza działalność gospo-

darcza stanowi tytuł tylko do dobrowolnych

ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Je-

żeli więc emeryt prowadzący pozarolniczą

działalność gospodarczą wykonuje pracę na

podstawie umowy-zlecenia, obowiązkowym

ubezpieczeniom społecznym (z wyjątkiem

ubezpieczenia chorobowego, które jest dla

zleceniobiorcy dobrowolne) podlega tylko

z tej umowy.

Inaczej rzecz się ma ze składką na ubez-

pieczenie zdrowotne, która należna jest

również w związku z pobieranym świad-

czeniem emerytalnym oraz pozarolniczą

działalnością gospodarczą. Składka na ubez-

pieczenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej

działalności gospodarczej nie jest jednak

należna, jeżeli świadczenie emerytalne nie

przekracza miesięcznie kwoty minimal-

nego wynagrodzenia i jednocześnie eme-

ryt uzyskuje dodatkowe przychody z tej

działalności w wysokości nieprzekraczają-

cej miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej

emerytury bądź opłaca podatek dochodowy

w formie karty podatkowej.

Podstawa prawna

Art. 9 ust. 2, 2a, 4c i 5 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i e oraz art. 82 ust. 1 i 8 ustawy

z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r.

nr 164, poz. 1027 ze zm.).

SN przesądził: Sędzia, który zachorował przed zrzeczeniem się

urzędu, otrzyma zasiłek

Anna Borysewicz
adwokat

W jednej ze spraw z odwołania od decyzji

ZUS pojawił się problem prawny, czy okres

pracy w charakterze sędziego, po zrzecze-

niu się przez niego urzędu i odprowadze-

niu składek na ubezpieczenie społeczne za

ten okres, jest okresem traktowanym na

równi z okresem podlegania ubezpiecze-

niom społecznym w pełnym zakresie (a więc

również w razie choroby), co wynikałoby

z art. 91 par. 10 ustawy – prawo o ustroju

sądów powszechnych, czy też jest okresem

traktowanym na równi jedynie z okresem

podlegania ubezpieczeniom emerytalnym

i rentowym na co, z kolei, wskazywałby

art. 91 par. 12 tej ustawy.

Jednoznaczne rozstrzygnięcie

Wątpliwość w omawianym zakresie roz-

strzygnął ostatecznie Sąd Najwyższy,

stwierdzając w uchwale z 4 września

2014 r., sygn. akt I UZP 2/14, że byłemu sę-

dziemu, który stał się niezdolny do pracy

przed zrzeczeniem się urzędu, przysługu-

je zasiłek chorobowy w okresie dalszego

trwania tej niezdolności po rozwiązaniu

stosunku służbowego (art. 6 ust. 1 ustawy

o świadczeniach pieniężnych z ubezpie-

czenia społecznego w razie choroby i ma-

cierzyństwa).

[przykład]

Uchwała zapadła na skutek przedstawie-

nia pytania prawnego przez sąd rozpatrują-

cy apelację ZUS od niekorzystnego dla nie-

go rozstrzygnięcia. W świetle bowiem art. 1

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,

ubezpieczenia społeczne obejmują bowiem

m.in. ubezpieczenie w razie choroby i ma-

cierzyństwa. Z kolei, zgodnie z dyspozycją

art. 68 par. 1 ustawy – prawo o ustroju sądów

powszechnych, stosunek służbowy sędziego

rozwiązuje się z mocy prawa, jeżeli zrzekł

się on urzędu.

ZUS dopiero po rozwiązaniu

stosunku

Co do zasady, od wynagrodzenia sędziów

nie odprowadza się składek na ubezpiecze-

nia społeczne. Dopiero w razie rozwiąza-

nia stosunku służbowego w sposób okre-

ślony w art. 68 omawianej ustawy sędzia

powinien być zgłoszony do ubezpieczeń

społecznych za cały okres służby, a od wy-

płaconego w tym czasie wynagrodzenia

należy przekazać stosowną składkę do

ZUS, przewidzianą za ten czas w przepi-

sach o ubezpieczeniu społecznym (art. 91

par. 10 ustawy). Oblig opłacenia należnych

składek oraz sporządzenia i przekazania

odpowiednich dokumentów rozliczenio-

wych do ZUS spoczywa na tej jednostce

organizacyjnej (sądzie), która bezpośred-

nio przed rozwiązaniem lub wygaśnięciem

stosunku służbowego wypłacała sędziemu

uposażenie. To ona bowiem dysponuje ca-

łością dokumentów obrazujących przebieg

służby sędziego i otrzymywanego w cza-

sie całego okresu służby uposażenia i jest

w stanie zrealizować bezpośrednio obowią-

zek nałożony powołanym wyżej przepisem

(tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Admini-

stracyjnego w Warszawie z 9 marca 2007 r.,

sygn. akt V SA/Wa 338/07). Artykuł 91 par. 12

ustawy – Prawo o ustroju sądów powszech-

nych stanowi zaś, że przy obliczaniu kwoty

należnych składek, stosuje się odpowiednio

art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpie-

czeń społecznych. Ten z kolei odnosi się

do obliczania rocznej podstawy wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe. Zasiłek chorobowy przysługu-

je natomiast ubezpieczonemu, który stał

się niezdolny do pracy z powodu choroby

w czasie trwania ubezpieczenia chorobo-

wego (art. 6 ust. 1 ustawy o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego

w razie choroby i macierzyństwa).

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

Art. 1 oraz art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Art. 68 par. 1 oraz art. 91 par. 9–10 i par. 12 ustawy

z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych

(t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.).

Stosujemy tu

analogiczne zasady jak w przypadku pracowników.

Po ustaniu stosunku służby składki społeczne

odprowadzane są bowiem w pełnym zakresie

PRZYKŁAD

W ostatnim dniu urzędowania

WAżNE

Jeżeli sędzia zrzekł się urzędu,

to jego stosunek służbowy rozwiązuje się

z mocy prawa

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 11 września 2014 nr 176 (3817)

gazetaprawna.pl

orzecznictwo

Poszkodowani w wypadkach przy

pracy mogą złożyć pozew zbiorowy

Dotyczy to sytuacji, gdy świadczenia z ubezpieczenia nie pokrywają całej szkody. Warunkiem jednak jest to,

aby

roszczeń dochodziło co najmniej 10 osób

dr Wojciech Ostaszewski
asystent sędziego Sądu Najwyższego

Ustawa z 30 października 2002 r. o ubez-

pieczeniu społecznym z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U.

z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.) szczegóło-

wo wskazuje i reguluje świadczenia przysłu-

gujące z ubezpieczenia społecznego poszko-

dowanemu w następstwie wypadku przy

pracy lub choroby zawodowej. W przypad-

ku, gdy szkoda na osobie przekracza wyso-

kość świadczeń uzyskanych z ubezpieczenia,

a pracodawca nie zapewnił bezpiecznych

i higienicznych warunków pracy albo jego

odpowiedzialność oparta jest na zasadzie

ryzyka, odpowiada on w pozostałej wysoko-

ści (w zakresie nienaprawionej świadczenia-

mi z ubezpieczenia społecznego). Pisaliśmy

o tym w DGP nr 161. Dziś zastanowimy się

czy pracownicy tacy nie mogą dochodzić

naprawienia szkody od pracodawcy na pod-

stawie powództwa zbiorowego.

Jednakowa podstawa

W marcu 2009 r. Rada Ministrów przedsta-

wiła Sejmowi projekt ustawy o dochodze-

niu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Projekt w art. 1 wskazywał, iż postępowanie

grupowe jest to „sądowe postępowanie cy-

wilne w sprawach, w których są dochodzone

roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10

osób, oparte na jednakowej podstawie fak-

tycznej lub prawnej, jeżeli istotne okolicz-

ności faktyczne uzasadniające żądanie są

wspólne dla wszystkich roszczeń”.

Projektowana regulacja nie zakładała

ograniczeń co do możliwości dochodzenia

danych roszczeń. Jak podkreślano w me-

diach, możliwość dochodzenia roszczeń

z zakresu prawa pracy w postępowaniu

grupowym spotkała się z oporem ze stro-

ny organizacji pracodawców (Ł. Guza, „Po-

zwy zbiorowe mogą doprowadzić firmy do

upadłości”, DGP z 19 maja 2009 r.). Orga-

nizacje pracodawców w opiniach do rzą-

dowego projektu ustawy opowiadały się za

wyłączeniem z zakresu ustawy między in-

nymi roszczenia ze stosunku pracy. W na-

stępstwie poprawek Senatu przedmiotowa

regulacja zmieniła znacznie swój kształt.

Zawężono zakres przedmiotowy regulacji.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy z 17 grudnia

2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postę-

powaniu grupowym (Dz.U. nr 7, poz. 846 ze

zm.) ustawa ma zastosowanie w sprawach

o roszczenia o ochronę konsumentów z ty-

tułu odpowiedzialności za szkodę wyrzą-

dzoną przez produkt niebezpieczny oraz

z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjąt-

kiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

W prasie zmiany te przyjęto, obwieszcza-

jąc brak możliwości występowania przez

pracowników przeciwko pracodawcom z po-

zwami zbiorowymi. Podkreślić należy, że

pracownicy nie są uprawnieni do docho-

dzenia w postępowaniu grupowym rosz-

czeń opartych na przepisach kodeksu pracy.

Przepisy prawa pracy jednak nie wskazują

wszelkich podstaw dla dochodzenia przez

pracowników roszczeń od pracodawcy.

Dopuszczalność powództwa

Zgodnie z definicją legalną postępowanie

grupowe, jest to sądowe postępowanie cy-

wilne, w którym dochodzone są roszczenia

jednego rodzaju przez co najmniej 10 osób

i do tego roszczenia te muszą być oparte

na tej samej lub takiej samej podstawie

faktycznej. Ponadto, zgodnie z art. 1 ust. 2

ustawy, ma ona zastosowanie w sprawach

o roszczenia o ochronę konsumentów z ty-

tułu odpowiedzialności za szkodę wyrzą-

dzoną przez produkt niebezpieczny oraz

z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjąt-

kiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Dodać jeszcze należy, iż w sprawach o rosz-

czenia pieniężne postępowanie grupowe

dopuszczalne jest jedynie wtedy, gdy wy-

sokość roszczenia każdego członka grupy

została ujednolicona w podgrupach liczą-

cych co najmniej dwie osoby (art. 2 ust. 1

w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy).

Biorąc powyższe pod uwagę należy dojść

do wniosku, iż przy spełnieniu pozostałych

przesłanek:

1) roszczenia są jednorodzajowe;

2) roszczeń dochodzi co najmniej dzie-

sięć osób;

3) roszczenia oparte są na tej samej lub

takiej samej podstawie faktycznej;

4) wysokość roszczeń została ujednoli-

cona,

przy zakwalifikowaniu sprawy, z której pra-

cownicy wywodzą roszczenia jako jednej

z wymienionych w art. 1 ust. 2 ustawy (a za-

tem w przypadku sprawy o roszczenia z ty-

tułu czynów niedozwolonych), nie istnieją

przeszkody uniemożliwiające pracownikom

dochodzenia od pracodawcy roszczeń na

drodze powództwa grupowego.

Odpowiedzialność pracodawcy

Orzecznictwo nie pozostawia w zasadzie

wątpliwości. Zgodnie z dominującym sta-

nowiskiem właściwym reżimem odpowie-

dzialności w przypadku dochodzenia od

pracodawcy roszczeń na podstawie kodeksu

cywilnego z tytułu uszczerbku spowodowa-

nego wypadkiem przy pracy lub chorobą

zawodową jest reżim deliktowy. Jak pod-

kreślił Sąd Najwyższy: „tylko gdy szkoda

jakiej doznał pracownik z tytułu wypadku

przy pracy (uszkodzenie ciała lub rozstrój

zdrowia), jest wynikiem czynu niedozwo-

lonego, można dochodzić jej wyrównania

od pracodawcy, wykazując jego odpowie-

dzialność na podstawie prawa cywilnego,

skoro nie można w takiej sytuacji operować

domniemaniem z ustawy wypadkowej. Rze-

czą uprawnionego pracownika będzie więc

wykazanie odpowiedzialności pracodaw-

cy z ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks

cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej:

k.c.): wina – art. 415 k.c. lub ryzyko – art. 435

k.c., udowodnienie szkody i związku przy-

czynowego między zdarzeniem a powsta-

niem szkody” (wyrok SN z 10 października

1997 r. sygn. akt II UKN 293/97, OSNAPiUS

1998/19/574).

Jeżeli zakład pracy wprawiany jest w ru-

cha za pomocą sił przyrody, podstawą odpo-

wiedzialności jest art. 435 k.c. Tak wynika

z wyroku Sądu Najwyższego z 19 czerwca

2001 r., sygn. akt II UKN 424/00, OSNAPiUS

2003/6/155. Odpowiedzialność odszkodo-

wawcza na podstawie wskazanego przepisu

powstaje bez względu na winę (wyrok SN

z 6 marca 2006, sygn. akt II PK 213/05, LEX

nr 299146). Dopiero jeżeli zakład nie jest

wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody

zastosowanie ma odpowiedzialność opar-

ta na zasadzie winy (wyrok SN z 8 grud-

nia 2005 r., sygn. akt I UK 97/05, OSNAPiUS

2006/21–22/336).

Wnioski

Odnosząc się do problemu przedstawio-

nego na wstępie, najpierw ogólnie pod-

kreślić należy, iż w pewnych szczególnych

sytuacjach pracownicy mają możliwość

wytoczenia przeciwko pracodawcy po-

wództwa w postępowaniu grupowym. Przy

spełnieniu pozostałych przesłanek (m.in.

wielkość grupy, ta sama lub taka sama

podstawa faktyczna, wysokość roszczeń

ujednolicona) nie istnieją przeszkody do

stosowania tej instytucji. W sytuacji gdy

w jednym wypadku przy pracy poszkodo-

wanych zostanie co najmniej 10 pracow-

ników, szkody ich nie zostaną naprawio-

ne w ramach świadczeń z ubezpieczenia

wypadkowego, a pracodawca nie zapewnił

bezpiecznych i higienicznych warunków

pracy albo jego odpowiedzialność oparta

jest na zasadzie ryzyka, mogą oni wystą-

pić przeciwko pracodawcy z powództwem

zbiorowym.

Przesłanki

Poszkodowani w wypadku przy pracy

mogą wytoczyć powództwo zbiorowe

przeciwko pracodawcy, gdy spełnione są

następujące warunki:

poszkodowanych w wypadku przy pracy

pracowników zostało co najmniej 10;

szkody na osobie nie zostały naprawio-

ne przez świadczenia z ubezpieczenia

wypadkowego;

pracodawca nie zapewnił bezpiecznych

i higienicznych warunków pracy (od-

powiada na podstawie art. 415 k.c.) albo

jego odpowiedzialność oparta jest na

zasadzie ryzyka (odpowiada na podsta-

wie art. 435 k.c.);

wysokość roszczeń jest ujednolicona

w grupach.

Na jakich zasadach dochodzić swoich praw

Wysokość roszczeń trzeba ujednolicić w całej grupie albo podgrupach, liczących co naj-

mniej 2 osoby;

Powództwo grupowe wytacza reprezentant grupy. Reprezentantem grupy może być

osoba będąca członkiem grupy albo powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w za-

kresie przysługujących im uprawnień Reprezentant grupy prowadzi postępowanie

w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy. W postępowaniu grupowym

obowiązuje zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego, chyba że powód

jest adwokatem lub radcą prawnym;

Umowa regulująca wynagrodzenie pełnomocnika może określać wynagrodzenie w sto-

sunku do kwoty zasądzonej na rzecz powoda, nie więcej niż 20 proc. tej kwoty;

W każdym stanie sprawy sąd może skierować strony do mediacji;

Na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabez-

pieczenie kosztów procesu. Pozwany może zgłosić żądanie zabezpieczenia kosztów

najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Pozwany nie ma prawa domagać

się złożenia kaucji, jeżeli uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabez-

pieczenie kosztów. Sąd oznaczy termin złożenia kaucji, nie krótszy niż miesiąc, oraz

jej wysokość, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie

pozwany. Kaucję składa się w gotówce. Kaucja nie może być wyższa niż 20 proc. war-

tości przedmiotu sporu. Jeżeli w toku sprawy okaże się, że kaucja nie wystarcza na za-

bezpieczenie kosztów procesu, pozwany może żądać dodatkowego zabezpieczenia. Po

bezskutecznym upływie wyznaczonego przez sąd terminu do złożenia kaucji sąd na

wniosek pozwanego odrzuci pozew lub środek odwoławczy, orzekając o kosztach, jak

w przypadku cofnięcia pozwu;

Sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca

pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciw-

nym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.

Na postanowienie sądu w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym

przysługuje zażalenie;

Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupo-

wym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego;

Ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego umieszcza się w poczytnej

prasie o zasięgu ogólnokrajowym. W szczególnych wypadkach sąd może zarzą-

dzić zamieszczenie ogłoszenia w prasie o zasięgu lokalnym. Zarządzenie ogłosze-

nia o wszczęciu postępowania grupowego można zaniechać wtedy, gdy z okoliczno-

ści sprawy wynika, że wszyscy członkowie grupy złożyli oświadczenia o przystąpienie

do grupy;

Przystąpienie do grupy po upływie terminu wyznaczonego przez sąd jest niedo-

puszczalne;

Z chwilą przedstawienia sądowi oświadczenia o przystąpieniu do grupy między człon-

kiem grupy oraz pozwanym powstaje skutek sprawy w toku, co do roszczenia objętego

postępowaniem grupowym. Osoba, która przed dniem wszczęcia postępowania grupo-

wego wytoczyła przeciwko pozwanemu powództwo o roszczenie, które może być objęte

postępowaniem grupowym, nie później niż do dnia zakończenia postępowania w pierw-

szej instancji może złożyć oświadczenie o przystąpieniu do grupy. W takim przypadku

sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania;

W wyznaczonym przez sąd terminie, nie krótszym niż miesiąc, pozwany może podnieść

zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach. Po upływie wy-

znaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi

zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy;

Cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia oraz zawarcie ugody

wymaga zgody więcej niż połowy członków grupy. Sąd może uznać za niedopuszczal-

ne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia, jak też zawarcie ugody,

jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem

lub dobrymi obyczajami albo zmierzają do obejścia prawa bądź rażąco naruszają interes

członków grupy.

PrEnumErata:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna (wrzesień 2014 r.): 105,60 zł: – wrzesień–grudzień 2014 r.: 365,00 zł: Wersja Premium – miesięczna
(wrzesień 2014 r.): 123,20 zł – wrzesień–grudzień 2014 r.: 432,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

WażnE

Jeżeli zakład pracy wprawiany

jest w ruch za pomocą sił przyrody,

podstawą odpowiedzialności jest art. 435

Kodeksu cywilnego