NA WSTĘPIE

Na początku chciałbym wyjaśnić co oznacza końcówka "v3.2 final": cyferka trzy oznacza że
to mój trzeci z kolei skonstruowany sub, końcówka ".2" oznacza że to wersja dwukrotnie
poprawiana a "final" oznacza że to wersja końcowa i nie planuje już żadnych więcej
ingerencji, zmian lub przeróbek w tej konstrukcji...

JAK TO SIĘ ZACZĘŁO...

Historia tego suba zaczęła się dość dawno temu bo w wakacje 2003 kiedy to znudzony swoim
buczącym subem na głośniku Alphard LW1000 postanowiłem zrobić coś lepszego ale
mieszczącego się w moim zasięgu finansowym. Rozważałem wtedy trzy głośniki: Alphard
CW1202C, Tonsil 30/80/2 i Beyma 12BR70. Razem z forumowiczami (jeszcze na starym
forum akustyka.tk daaawno temu) doszedłem do wniosku że najlepszym wyborem będzie
Beyma (CW1202C przegrał przez swoją mocożerność, wymagania co do objętości skrzyni i
niską efektywność przy obudowie zamknietej, 30/80/2 przez zbyt małe Xmax i nietrwałe
piankowe zawieszenie). Beyma ze swoją wysoką efektywnością, małymi wymaganiami co do
mocy napędu, dobrymi parametrami i kontrukcją stała się moim wyborem dla mającego
powstać wtedy nowego subika.

POCZĄTKI BUDOWY

Suba zacząłem konstruować jeszcze w tamte zeszłoroczne wakacje. Wtedy konstrukcja jego
była maksymalnie uproszczona: skrzynka, głośnik i dwa BR z doniczek cmentarnych.
Minimum kosztów minimów wysiłku. Goła surowa skrzynia - byle grało. Powodem takiego
stanu rzeczy był wysoki koszt głośnika który zeżarł praktycznie wszystkie fundusze jakie
miałem przeznaczone na budowe całego suba - musiałem sie ograniczyć do minimum. Po
wakacjach tak jakoś w listopadzie nastąpiła pierwsza jego przeróbka: wymieniłem te dwie
nieszczęsne doniczki na normalne BR zrobione z 6 rurek PCV, okleiłem suba okleiną
drewnopodobną a także zamontowałem mu z tyłu terminal z pozłacanymi zaciskami. Niestety
nie zaszpachlowałem obudowy no i "dzięki" temu pod okleiną było widać wszystkie łączenia,
dziurki, zgrubienia i inne niedoskonałości...ale niestety okleina była już przylepiona więc nie
za dużo można było poradzić.

DRUGA, FINALNA PRZERÓBKA

Sub w takim stanie jak opisałem wyżej stał aż do marca tego roku kiedy to postanowiłem
dokonać kompletnej przeróbki. Wykręciłem z niego wszystko, zdarłem szpetną okleinę a
pustą i gołą skrzynie zaniosłem do warsztatu i przez ponad miesiąc robiłem kompletny
upgarde. Oczywiście nie tworzyłem tego dzień w dzień po kilka godzin - czas trwania tej
przeróbki był taki długi gdyż nie miałem kasy na wszystkie elementy naraz i musiałem
niekiedy czekać aż uzbieram potrzebną sume na jakiś element. Po tej pracy sub uzyskał swój
teraźniejszy wygląd, kształt i budowe. Poniżej prezentuję cały opis, schematy, rysunki
poglądowe i zdjęcia (podczas dokonywania drugiej przeróbki i z wersji finalnej)

WERSJA FINAL

No to teraz czas na opis finalnej wersji suba. Sercem tej konstrukcji jest głośnik Beyma
12BR70. Konstrukcja jest typu BR zrobiona z płyty wiórowej o grubości 18mm. Płyty są ze
sobą połączone konfirmatami w wersji "krótkiej" o długości 5cm wkręcanymi mniej wiecej

co 8cm na całej długości łączeń. Skrzynia jest w środku uszczelniona silikonem na
wszystkich łączeniach płyt. Całkowite zewnętrzne wymiary skrzyni to: 54cm wysokości,
45cm szerokości i 40cm głębokości. Wewnętrzna pojemność obudowy netto to 75L, po
odjęciu wszystkiego co zostało tam wsadzone (o tym poniżej) zostaje 62L pojemności brutto.
Skrzynia ma oczywiscie wycięte otwory na głośnik, rury BR i tylny terminal.

Rys1. Przekrój poprzeczny

Rys2. Przekrój górny

Rys3. Przód suba

Wyloty BR stanowi 6 rurek PCV typu 2" o średnicy wewnętrznej 46mm, zewnętrznej 50mm i
długości 165mm. Rurki są przytwierdzone klejem poXipol do specjalnie wykonanego
ozdobnika wyciętego z 3mm grubości płyty bakielitowej w której zostały wycięte otwory
średnicy odpowiadającej tymże rurkom PCV. Ozdobnik został pomalowany lakierem
samochodowym koloru ciemny grafit i przykręcony wkrętami do płyt gipsowych w wielu
miejscach (łącznie 20 śrub).

Rys4. Projekt ozdobnika przedniego

Na każdy z sześciu wylotów BR został przykręcony pierścień spełniajacy jedynie rolę
ozdobną. Pierścienie zostały wykonane przez tokarza, ja jedynie nawierciłem w każdym po
trzy dziury, pomalowałem je farbą chromową i przykręciłem do płyty bakielitowej malutkimi
wkrętami o długości 1cm i średnicy gwintu 2mm.

Rys5. Projekt obręczy na Bass-Reflex

Otwór na głośnik ma wykonany frez odpowiadający średnicy i grubości zewnętrznego
kołnierza głośnika. Między frez a głośnik jest przyklejona uszczelka okienna typu "D" na
całym obwodzie frezu. Głośnik jest przykręcony 8 wkrętami to płyt gipsowych tego samego
typu co ozdobnik z rurkami BR. Na głośnik został specjalnie wykonany na zamówienie
ogromny pierścień żelazny o średnicy 34cm w którym podobnie jak w przypadku wersji dla
BR wykonałem otwory (łącznie 8) i pomalowałem tą sama farbą chromową. Pierścień jest
także przykręcony takimi samymi wkrętami jak głośnik.

Rys6. Projekt obręczy na głośnik Beyma 12BR70

Na bokach suba są umieszczone nastepne wykonane przezemnie ozdobniki wycięte z tej
samej płyty bakielitowej co przedni, z tym że te nie spełniają już żadnej praktycznej roli -
służą jedynie urozmaiceniu wyglądu. Ozdobniki są także pomalowane farbą chromową. Na
bokach zamontowałem także uchwyty do kolumn estradowych. Wewnętrzne czesci
uchwytów są pomalowane tą samą farbą co ozdobniki dla urozmaicenia wyglądu :)
Przykręcone są one na 8 dużych wkrętów każdy (średnica łba 12mm, średnica gwintu 4mm,
długość 4cm).

Rys7. Projekt ozdobnika bocznego

Rys8. Bok suba

Dla każdego z uchwytów jest wykonana specjalna wnęka całkowicie oddzielająca je od
wnętrza konstrukcji dla polepszenia jej szczelności. Wnęki są wykonane ze starej płyty
wiórowej 20mm poskręcanej wkrętami i sklejonej wikolem na krawędziach łączeń. Każda z
wnęk jest jeszcze od środka uszczelniona wikolem na krawędziach przylegania do obudowy
subwoofera.

Rys9. Schemat budowy wnęki na uchwyt

Obudowa jest bardzo mocno, może nawet przesadnie usztywniona. Usztywnienie stanowi
dokładnie 7m listwy kątowej o przekroju 3x3cm. Listwy sa przykręcone do ścianek obudowy
a także łączą ze sobą przeciwległe ścianki a do tego są jeszcze poskręcane ze sobą w
miejscach krzyżowania się. Każda listwa w miejscu łączenia do ścianki czy też do drugiej
listwy jest dodatkowo posmarowana wikolem. Do skręcania usztywnienia uzyte zostały 3
rodzaje śrub: konfirmaty krótkie do przykręcenia list do ścianek obudowy, konfirmaty długie
(7cm) służą do łączenia ze sobą krzyżujących się listew i długie śruby o długości 12cm do
przytwierdzania listew łączących przeciwległe ścianki do tychże ścianek. Całość stanowi
całkiem imponujący labirynt biegnących w różne strony listew :)

Rys10. Usztywnienie w całej okazałości (nie uwzględnione usztywnienie przedniej scianki)

Rys11. Schemat połączeń śrubowych całej konstrukcji

Rys12. Schemat usztywnienia przedniej ścianki

Wytłumienie obudowy stanowi gąbka o grubości 25mm przyklejona na wszystkie ścianki
obudowy a także warstwa waty syntetycznej luźno ułożonej (nie ubitej) przytrzymywanej do
tylniej ścianki przez plastikową siatkę ogrodową o małych "oczkach" ułożoną przez cały
przekrój obudowy od góry do dołu i od lewej do prawej ścianki. Taki patent zapobiega
włażeniu waty w miejsca gdzie jest niepożądana (w głośnik lub do rurek BR). Oczywiście
zachowałem odpowiednią odległość wytłumienia od rurek BR tak aby między nimi była
odległość równa średnicy rurki BR. Korzystając z okazji napisze że rurki BR są także
zamontowane w odpowiedniej odległości0 od ścianek obudowy (odległość przynajmniej
równa średnicy rurki od każdej ścianki obudowy).

Rys13. Przekrój poprzeczny ukazujący sposób wykonania wytłumienia

Rys14. Przekrój od góry i od dołu ukazujący odległości wytłumienia od elementów suba

Na koniec części technicznej napisze jeszcze o czynnościach wykończeniowych. Obudowa
została dokładnie wyszpachlowana szpachlą stolarską, wszystkie dziury po śrubach,
wgłębienia, uszczerbki odpowiednio nią wypełnione, następnie wyszlifowana ręcznie i
szlifierką oscylacyjną, pomalowana lakierem bezbarwnym, ponownie wyszlifowana ale
papierem małoziarnistym i na końcu oklejona okleiną drewnopodobną w sposób
prezentowany na rysunku poniżej. Taki sposób obklejania nie pozostawia widocznych łączeń
jak poprzedni stosowany przeze mnie "na zakładkę". Wszelkie łączenia zostały zredukowane
do minimum. Po prostu już lepiej nie umiem obkleić ;)

Rys15. Rysunek ukazujący sposób nakładania okleiny drewnopodobnej

NAPĘD

Sub jest napędzany wzmakiem własnej konstrukcji na jednej końcówce mocy TDA 7294.
Oddaje on 90W przy 8OHm, jest to konstrukcja wolnostojąca, nie zintegrowana z tylną płytą
suba - posiada własną obudowę i stoi koło biurka gdyż to ułatwia mi operowanie nim - nie
musze biegać do suba jeśli chce go wyłączyć. Wzmak był w całości opisywany na
poprzednim forum które szlak trafiło i wraz z nim poszedł opis wzmaka... Sygnał do
wzmacniacza jest podawany od karty dźwiękowej Sound Blaster Live 5.1 która działa na
driver'ach KX Project 5.10.0.3537. Sygnał jest prowadzony kablem "Digital" o podwójnym
ekranowaniu i metalowych pozłacanych końcówkach. Sygnał od wzmaka do suba jest
prowadzony kablem audio w przeźroczystej izolacji o średnicy żył 2,5mm o długości 7m.

JAK TO WYGLĄDA W SYMULACJACH ?

Subwoofer był w całości projektowany i symulowany w oparciu o program BassBox 6 Pro w
najnowszej dostępnej obecnie wersji 6.0.19. Grubość wytłumienia, litraż, wewnętrzne
przeszkody, grubość ścianek, frez głośnika, miejsce zabrane przez głośnik, długość, średnica i
grubość ścianek rurek BR zostały wzięte pod uwagę. Dane głośnika zostały wprowadzone do
programu ręcznie z oficjalnej strony katalogowej Beymy. Wykresy są narysowane dla suba z
dostarczonymi 90W mocy (gdyż tyle może maksymalnie dostać).

Rys16. Charakterystyka częstotliwościowa.

Z wykresu wychodzi dość wysokie f3 na poziomie 49Hz, granica f6 jest także położona dość
wysoko gdyż na poziomie 41Hz. Mimo tego w ogóle nie odczuwa się tych wysoko
położonych granic - sub gra bardzo głośno do 30Hz później szybko traci efektywność aby
przy około 25Hz całkowicie ucichnąć (poniżej już słychać tylko "furgoczącą" membranę ale
żadnego dźwięku)

Rys17. Wychylenie membrany.

To jedyna wada tego głośnika - szybko osiąga swoje Xmax co owocuje waleniem podstawy
tulei cewki o dno magnesu przy bardzo niskich częstotliwościach (w granicach 20Hz) przy
już połowie mocy. Częstotliwości od 30Hz w zwyż mogą być odtwarzane juz przy pełnej
mocy beż żadnych niebezpieczeństw. Powodem takiego latania membrany jest zapewne
bardzo miękkie zawieszenie głośnika.

Rys18. Opóźnienie

Tutaj subik pokazuje klasę :) Opóźnienie średnio utrzymuje sie na poziomie 7ms, najwyższe
jest przy 42Hz i wynosi 9ms. I rzeczywiście przekłada się to na grę samego suba - nadąża
nawet za bardzo szybkimi uderzeniami basu (np. ciężki karabin maszynowy 20mm
zamontowany na łodzi w grze FarCry brzmi tak mocarnie jakby naprawdę się z niego
strzelało - każdy wystrzał ma swoje uderzenie basu mimo że następują one po sobie dość
szybko)

JAK TO GRA ?

Teraz czas na najważniejszą część czyli jak ta cała konstrukcja w którą włożyłem tyle pracy
się sprawuje w praktyce. Basik jest bardzo ładny, miękki i bardzo niski. Sub ma moc :) potrafi
zatrząść całym pokojem a do tego jest słyszalny na całym pionie mojego 4-piętrowego bloku
Mimo że mam bardzo oporny akustycznie pokój to nawet w nim gra bardzo ładnie. Czemu
oporny akustycznie ? Gdyż nie dość że jest mały (niecałe 12m^2) to bardzo zastawiony
meblami - bardzo mało wolnej przestrzeni. Owocuje to tym że w jednych miejscach pokoju
basik jest śliczny, w innych rozlazły a w niektórych praktycznie w ogóle go nie ma. Na
szczęście tak sie złożyło że w miejscu gdzie jest komputer niskie częstotliwości są chyba
najlepsze. Wiem na pewno że takie "efekty" to wina mojego pokoju gdyż na jeden dzień

zaniosłem suba to kumpla który ma pokój 25m^2 i dopiero tam się przekonałem ile ten mój
sub potrafi ! Tam już nie było efektów zmiennego basu - wszędzie masakrowało podobnie (z
nasileniem na rogach). Przedtem nawet nie wiedziałem że on może tak mocno i ładnie grać (u
mnie i tak nie mogę się rozpędzać z pokrętłem "volume" bo w domu nie lubią basu...). W
moim małym pokoiku nie rozwija skrzydeł niestety - jest ograniczony przez przestrzeń i niską
tolerancję na basik innych domowników ;). Ten sub jest na prawdę udaną konstrukcją mimo
dość wysokiego F3 potrafi bardzo nisko zagrać (jadąc generatorem sinusoidy ja słyszę go do
25Hz i na pewno nie jest to "furgotanie membrany"). Nadaje się zarówno do gier, filmów jak
i do muzy.

KOSZTORYS

Nadszedł czas policzyć ile w sumie kosztowała całkowita budowa tego basołupa. Przyznam
sie że policzyłem to dopiero teraz na potrzeby tego opisu i aż się zawiesiłem jak wybiło mi
wynik sumowania na kalkulatorze...byłem święcie przekonany że to wyniosło poniżej 400zł
heh :D

Głośnik Beyma 12BR70 (z przesyłką): 280zł
Płyta wiórowa z docięciem na wymiar: 20zł
2m rurki PCV: 6zł 6 obręczy na BR: 15zł
Obręcz na głośnik: 30zł
Płyta bakelitowa: 0zł (miałem własną)
Gąbka: 0zł (wytargałem z tapczanu pod śmietnikiem ;p)
Silikon (mała tubka): 3zł
Klej Vicol (pojemnik 250ml): 3zł
Terminal zaciskowy: 6zł
1m kabla audio (żyła 2mm śr): 2,70zł
50 śrub to płyt gipsowych: 5zł
100 konfirmatów krótkich: 12zł
20 konfirmatów długich: 3zł
16 grubych wkrętów: 4zł
12 długich śrub: 6zł
40 mini wkrętów: 2zł
1m uszczelki okiennej: 2,50zł
7m listwy kątowej 3x3cm: 21zł
Lakier samochodowy ciemny grafit (200ml): 8zł
Farba chromowa (400ml): 13zł
Uchwyty estradowe: 24zł
Okleina drewnopodobna (szer 60cm), 1m: 8zł
Okleina drewnopodobna (szer 45cm), 0,5m: 3zł
Dwie paczki waty syntetycznej: 6zł
1m siatki ogrodowej: 8zł

RAZEM: 492zł

SESJA ZDJĘCIOWA :)

Na początek zdjęcia podczas dokonywania upgrade'u. Są wykonane analogowym aparatem a
następnie zeskanowane niestety ze względu na słaby skaner, skany powychodziły dość
kiepskie - nic już na to nie poradzę.

Zdjęcie 1. Sub po założeniu usztywnienia, poskręcaniu, szpachlowaniu, szlifowaniu,
malowaniu lakierem i doszlifowaniu - widać poskręcane wewnątrz usztywnienia, silikon na
krawędziach, wygląd frezu pod głośnik, wygląd wnęk na uchwyty. Każda biała plamka to
jedna zaszpachlowana śruba - zwróćcie uwagę ile tego jest !

Zdjęcie 2. Tyłek suba - widać więcej zaszpachlowanych śrub i otwór na terminal zaciskowy

Zdjęcie 3. Praktycznie te same ujęcie co na zdjęciu 1 tylko z drugiej strony

Zdjęcie 4. To zdjęcie ukazuje gąbkowe wytłumienie suba

Zdjęcie 5. A tutaj już z założoną siatką ogrodową i napchany watą :)

Zdjęcie 6. A tutaj zestaw "złóż to sam" czyli sub w godzine dla początkujących :D

Zdjęcie 7. Świerzo po oklejeniu okleiną

Teraz zaprezentuje zdjęcia gotowego już suba. Zdjęcia zostały wykonane aparatem cyfrowym
słabej jakości wiec niestety także nie ukazują detali (nawet wylazłem z subem na balkon żeby
polepszyć oświetlenie ale nie dało to za dużo...)

Zdjęcie 8.

Zdjęcie 9.

Zdjęcie 10.

Zdjęcie 11.

Zdjęcie 12.

Zdjęcie 13.

Zdjęcie 14.

I TO JUŻ KONIEC

Tak obszerną dokumentacje zrobiłem dla wszystkich tych którzy chcieliby wykonać taką
samą konstrukcje - dzięki temu opracowaniu będzie to możliwe bez zadawania pytań -
wszystko podane jak na dłoni :D