plik

Spis treści:

Wstęp .........................................................................................................................

Czym jest prezentacja maturalna? .............................................................................

Jaki temat wybrać? ....................................................................................................

Jak sporządzić prezentację? Etapy pracy ..................................................................

1. etap – zastanów się sam ....................................................................................

2. etap – pójdź do biblioteki, czytelni ......................................................................

3. jak sporządzić opis bibliograficzny? ...................................................................

4. etap – zastanów się: jak ubogacić swoją prezentację? ......................................

5. etap – stwórz konspekt .......................................................................................

6. etap – stwórz plan prezentacji ............................................................................

Gdy już staniesz przed komisją .................................................................................

Jak będą Cię oceniać? ...............................................................................................

Wstęp

Widzisz swój temat prezentacji maturalnej i zupełnie nie wiesz, jak do niego podejść? Nie

wiesz, jak znaleźć potrzebną bibliografię i jak ją sporządzić? Szukasz konkretnych

wskazówek? E-book „Jak stworzyć prezentację maturalną z języka polskiego” na pewno

będzie Ci pomocny. Zawiera on praktyczne wskazówki dla każdego, kto chce stworzyć

dobrą, ciekawą prezentację maturalną. Dowiesz się z niego, czym jest prezentacja

maturalna, jaki temat wybrać najlepiej, jak nad nim pracować i jakie będą kryteria oceny

Twojej wypowiedzi.

Poszczególne etapy pracy nad tematem są pokazane na wielu przykładach, dokładnie i

szczegółowo omówiony został temat Na wybranym przykładzie literackim dokonaj

porównania dzieła literackiego i jego filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne

przekłady dzieła literackiego na język filmu.

Czym jest prezentacja maturalna?

Prezentacja jest to publiczne przedstawienie danej osoby lub danego zagadnienia.

Zadaniem prezentacji maturalnej jest przedstawienie przez Ciebie w sposób pełny i spójny

konkretnego, zadanego z góry lub wymyślonego przez Ciebie tematu. Masz zbudować

wypowiedź trwającą ok. 15 minut. W tym czasie nikt nie będzie Ci przerywał uwagami ani

pytaniami. Twoja wypowiedź ma być odpowiednio zorganizowana (mieć pewien punkt

wyjścia, swoje rozwinięcie i zakończenie). Musisz udowodnić komisji, że dobrze rozumiesz

temat, że zadałeś sobie trud, aby go opracować samodzielnie i korzystając z pomocy

naukowych.

Podczas prezentacji komisja będzie oceniać Twoje zrozumienie tematu, jego zawartość

merytoryczną (treść) oraz sposób formułowania przez Ciebie wypowiedzi – język, jakim się

posłużysz (za poprawność Twoich wypowiedzi możesz zyskać lub stracić prawie połowę

liczby punktów przeznaczonych na całą prezentację). Po zakończeniu wystąpienia komisja

przez 10 minut będzie prowadzić z Tobą rozmowę – zadawać pytania związane z Twoim

tematem lub przedstawioną przez Ciebie bibliografią.

Jaki temat wybrać?

Masz do wyboru tematy z trzech grup:

Literatura – tematy, których treść ogranicza się do literatury pięknej;

Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki – tematy wymagające odniesienia się

zarówno do literatury pięknej, jak i innych tekstów kultury (filmu, teatru, malarstwa,

rzeźby);

Język – tematy wymagające od Ciebie analizy jakiegoś zjawiska językowego (języka

Twoich rówieśników, języka reklamy, dialektów, języka mówionego jako tworzywa

literatury itp.)

Przejrzyj listę tematów, które zaproponuje Ci nauczyciel i wybierz z niej te, które Cię

zaciekawią. Zastanów się, co wiesz na zadany temat i czego jeszcze mógłbyś się

dowiedzieć. Zwróć uwagę na zakres danego tematu – czy będzie on tylko z literatury, czy

także z innych dziedzin. W drugim przypadku będziesz musiał wykazać się znajomością

nie tylko literatury, ale także malarstwa, rzeźby, sztuki filmowej bądź teatralnej – zależnie

od tego, które z nich ujmuje temat.

Dobierz temat w zależności od własnych zainteresowań. Jeśli interesujesz się batalistyką,

szukaj tematu w tym zakresie. Jeśli fascynuje Cię historia obozów koncentracyjnych –

poszukaj tematu, w którym będzie się dało umieścić także te zagadnienia. Większość

tematów ma charakter ogólny i zostawia Ci swobodę w wyborze treści.

Jeśli na zadanej przez nauczyciela liście nie znajdujesz nic dla siebie, możesz także

wymyślić własny temat. W takim przypadku musi on mieć związek z literaturą i zostać

wcześniej przedstawiony Centralnej Komisji Egzaminacyjnej do akceptacji. Warto

skorzystać z takiej możliwości, jeśli masz jakieś rzadko spotykane hobby, którym chciałbyś

się pochwalić – gdy np. interesuje Cię literatura japońska czy kultura Celtów.

Tematy z języka są stosunkowo rzadko wybierane przez uczniów, ponieważ wymagają

wiele samodzielnej pracy. Jeśli jednak masz w sobie żyłkę naukowca, badacza, warto

wybrać jakiś temat z tej grupy. Tematy te są zazwyczaj związane z badaniem konkretnych

faktów językowych – języka Twojej rodziny, Twoich rówieśników, dialektów na terenach, na

których mieszkasz. Przydatne tu będą umiejętności związane ze zbieraniem materiału,

wyszukiwaniem konkretnych przykładów w prasie, telewizji, radiu, internecie oraz tych

zasłyszanych od ludzi.

Wybierając temat postaw na oryginalność! Zastanów się, jak czuje się komisja,

słuchająca piątego wystąpienia na temat wizerunku śmierci w literaturze czy

Holocaustu? Oczywiście możesz także wybrać temat typowy, jeśli wolisz. Ale jeśli

już taki temat popularny Cię interesuje, to potraktuj go w niekonwencjonalny

sposób, podaj mniej znane lektury, powołaj się na ciekawe opracowania – tak, aby

zostawić komisji po sobie dobre wrażenie.

Oto przykłady ciekawych i nieciekawych tematów:

Przykład – nieciekawy temat, który trzeba ująć w sposób ciekawy:

Takie tematy są o tyle niebezpiecznie, że łatwo jest w nich o banały w stylu: „Motyw miasta

jest motywem pojawiającym się już u samego początku ludzkości” lub „Kobieta to ważny

motyw w literaturze”. A pamiętaj, że w swojej prezentacji powinieneś mieć coś do

powiedzenia! Jeśli już chcesz wybrać temat tego typu, to zawęź go, stosując konkretne

kryterium.

Przykład – ciekawy temat:

Temat jest ciekawy z wielu powodów. Po pierwsze, jest to temat z języka, a więc dziedziny

rzadko wybieranej przez uczniów. Od razu na starcie będziesz miał plus za oryginalność!

Po drugie, temat jest bardzo ambitny. Takich zagadnień nie omawia się w szkole... Jest

całkiem prawdopodobne, że część polonistów, która zasiądzie w Twojej komisji będzie się

w nim gorzej orientować od Ciebie! Uważaj jednak! Jeśli nie masz wielkich ambicji i nie

chcesz wkładać zbyt dużo pracy w prezentację maturalną, to ten temat nie jest dla Ciebie

– właśnie dlatego, że wymaga dużo samodzielności.

Zauważ, że jest to temat podobny do typowego tematu „motyw kobiety”, ale ujęty w

sposób ciekawy, zawężony. Jeśli Twój temat nie ma takiego ograniczenia, to możesz sam

go zawęzić – omawiać portrety kobiet na zasadzie kontrastu, porównania skrajnie

- Literackie portrety kobiet. Omów ich typy i funkcje na wybranych przykładach.

- Topos miasta w literaturze i innych tekstach kultury. Analiza wybranych dzieł.

Wpływ kultury masowej na współczesny język polski. Rozważ problem, powołując się

na konkretne fakty językowe polszczyzny.

Kobieta upadła, a kobieta anioł. Porównaj te motywy, odwołując się do wybranych

przykładów z literatury.

negatywnych i pozytywnych cech charakteru białogłów w literaturze. Takie ujęcie tematu

bardzo go ubogaci.

Jak sporządzić prezentację? Etapy pracy

Etapy pracy nad prezentacją zostaną pokazane głównie na przykładzie tematu:

Materiałem będzie powieść Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy oraz jej dwie

filmowe adaptacje – Ślesickiego z 1973 roku oraz Hooda z 2000. Jest to temat bardzo

ciekawy i trudny, ponieważ musisz wykazać się znajomością technik filmowych oraz

porównać ze sobą dwie adaptacje.

etap – zastanów się sam

Przede wszystkim dokładnie przeanalizuj zadany temat. Ustal, jaki zakres on obejmuje –

czy jest to literatura w ogóle, czy literatura danej epoki, czy kilku epok; czy temat obejmuje

także inne dziedziny sztuki.

Zrób tzw. „burzę mózgów” – wypisz sobie na kartce wszystkie utwory, które kojarzą Ci się

z danym tematem. Ważne, żeby były to dzieła, które lubisz, które przeczytałeś i w których

będziesz się dobrze orientować. Potem zastanów się nad dokonaniem selekcji – jeśli

bowiem temat jest obszerny (Np. Różne sposoby ujęcia motywu podróży w literaturze), to

będziesz musiał dokonać wyboru lektur pod pewnym kątem. Wybór sposobu selekcji

materiału zależy już tylko od Ciebie.

Zastanów się nad pomysłem na pracę, nad wstępną hipotezą. Możesz mieć kilka

pomysłów, które będziesz sprawdzał w miarę pracy nad prezentacją. Możesz na początku

nie mieć żadnego pomysłu – mieć jedynie kilka utworów, które według Ciebie pasują do

Na wybranym przykładzie literackim dokonaj porównania dzieła literackiego i jego

filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne przekłady dzieła literackiego na język filmu.

tematu. Niech Cię to nie niepokoi – w miarę pracy nad prezentacją może wyklarować Ci

się pewien pomysł.

Przykład – dobre pomysły na zrealizowanie tematu

Jeśli wybrałeś temat: Różne sposoby ujęcia motywu podróży w literaturze, możesz

zawęzić go tylko do pewnego aspektu, np. podróż jako zbieranie doświadczeń lub

wędrówka jako metafora własnej egzystencji. Zależnie od pomysłu na temat powinieneś

dobrać odpowiednie pozycje z literatury podmiotu. Temat ten możesz zawęzić, pokazując

różny wpływ wędrówki na konkretnych bohaterów oraz różne jej funkcje. Możesz wtedy

scharakteryzować takie postaci z lektur:

Odys z Odysei Homera – wędrówka niechciana, pełna przygód, hartująca bohatera,

wymagająca od niego przezwyciężania trudności;

Dante z Boskiej komedii – wędrówka mistyczna, mająca charakter poznawczy,

zmierzająca do moralnej przemiany bohatera;

Podmiot liryczny Sonetów krymskich Adama Mickiewicza – wrażliwość na naturę,

wędrówka jako ujawnianie przeżyć podmiotu;

Cezary Baryka z Przedwiośnia Stefana Żeromskiego – wędrówka jako dojrzewanie,

nabieranie doświadczeń;

Narrator Rozwodu ostatecznego C. S. Lewisa – wędrówka jako podróż w głąb

siebie, jako poszukiwanie sensu życia.

Jeśli wybrałeś temat: Kobieta upadła, a kobieta anioł. Porównaj te motywy, odwołując się

do wybranych przykładów z literatury, to powinieneś dobrać przykłady kobiet

reprezentujących postawy skrajnie pozytywne i negatywne. Mogą to być na przykład:

Ewa z Biblii - archetyp kobiety grzesznej i kobiety w ogóle, przyczyna istnienia zła na

świecie, nieposłuszna, ciekawska.

Maryja z Biblii - „druga Ewa”, idealna, bezgrzeszna, posłuszna, pokorna.

Lady Makbet z Makbeta Szekspira - konsekwentna w działaniu, poddająca się złym

siłom, a nawet przyzywająca je.

Lotta z Cierpień młodego Wertera Goethego - idealnie piękna, dobra, posłuszna ojcu,

uczynna, oczytana, wrażliwa, moralnie czysta, niezdecydowana.

Możesz dobrać jeszcze dodatkowo inne kryterium, na przykład postawić sobie za cel

pokazanie różnego wpływu tych kobiet na mężczyzn, którzy są im bliscy.

Przykład – złe pomysły na zrealizowanie tematu

Temat jest zrealizowany źle, jeśli źle dobrałeś przykłady, jeśli dobierając lektury nie

posłużyłeś się żadnym kryterium, nie masz żadnej koncepcji. Załóżmy, że wybrałeś temat:

Wizerunek Żydów w polskiej literaturze. Omów na wybranych przykładach. Przychodzą Ci

na myśl lektury:

Biblia – Stary Testament

Pan Tadeusz Adama Mickiewicza

Mendel Gdański Marii Konopnickiej

Lalka Bolesława Prusa

Medaliony Zofii Nałkowskiej

Każdy z tych utworów przedstawia kilka postaci Żydów. Co jednak je łączy? W jaki sposób

są te postaci przedstawione, jaka jest ich funkcja? Stary Testament przedstawia dzieje

narodu żydowskiego, w Panu Tadeuszu znajdziemy pozytywny obraz Żydów, w Mendlu

Gdańskim został poruszony temat pogromów Żydów, w Lalce obraz tej grupy społecznej

jest różny, Medaliony zaś dotyczą Holocaustu. Lektury zostały dobrane w sposób

chaotyczny. Można by z części z nich zrezygnować, dodać inne, zależnie od wybranego

kryterium. Przykładowe kryteria to:

pokazanie pozytywnych i negatywnych wizerunków Żydów w literaturze;

pokazanie roli narodu żydowskiego, jego wkładu na historię Polski na przestrzeni

epok;

ograniczenie tematu do Holocaustu – opisanie przyczyn, charakteru i skutków tej

zbrodni;

pokazanie fenomenu antysemityzmu na przestrzeni epok.

Jak zrealizować nasz temat?

Nasz temat brzmi:

Na wybranym przykładzie literackim dokonaj porównania dzieła literackiego i jego

filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne przekłady dzieła literackiego na język filmu.

Temat zakłada analizę różnych adaptacji filmowych tego samego dzieła literackiego oraz

zwrócenie uwagi na język filmu. Wybór W pustyni i w puszczy jest trafny, ponieważ

powieść ta doczekała się dwóch filmowych adaptacji, odległych w czasie, różniących się

znacznie od siebie (pierwsza z lat 70., druga z 2000 r.)

Realizację tematu powinieneś zacząć od dokładnego przeczytania powieści oraz

obejrzenia obu filmów. Na pewno ważne będą różnice w treści między poszczególnymi

dziełami, spróbuj wypisać je na kartce w formie tabeli, która potem na pewno Ci się

przyda. Będziesz ją mógł wykorzystać podczas prezentacji jako materiał pomocniczy:

Wydarzenie

Powieść

I adaptacja

II adaptacja

Co jeszcze powinno Ci się nasunąć na tym etapie? Na pewno różnice w przyczynach

stworzenia wszystkich trzech dzieł, okoliczności ich powstania. Oglądając filmy przypatrz

się także grze aktorskiej, scenografii, muzyce.

Przed analizą filmów potrzebne będzie porównanie środków kreowania typowych dla

literatury (rodzaj, gatunek literacki itd.) i filmu (kadr, scena, scenografia). Do omówienia

tego zagadnienia potrzebna Ci będzie specjalistyczna bibliografia.

etap – pójdź do biblioteki, czytelni

Kolejnym etapem pracy jest szukanie informacji w różnych bibliotekach, do których masz

dostęp. Na początku udaj się do szkolnej, później do innych, zależnie od miejsca Twojego

zamieszkania – publicznych, pedagogicznych, naukowych. W większości lepiej

wyposażonych bibliotek dostęp do książek możliwy jest tylko na miejscu.

W prawie każdej bibliotece masz do dyspozycji katalogi dwóch typów: kartkowe i

elektroniczne. Katalogi kartkowe wychodzą już z użycia, większość pozycji wyszukuje się

przy pomocy komputera, nierzadko można to zrobić jeszcze u siebie w domu. Są jednak

takie biblioteki, gdzie będziesz miał do dyspozycji tylko katalogi kartkowe, są też takie,

gdzie będą tylko katalogi elektroniczne.

Katalogi kartkowe dzielą się na: alfabetyczne i rzeczowe (przedmiotowe, hasłowe),

książek i czasopism. W katalogach elektronicznych można szukać konkretnych pozycji,

wpisując interesujące Cię słowo w wyszukiwarce.

Oto adresy stron internetowych, na których znajdują się bazy bibliotek:

Biblioteka Narodowa -

http://bn.org.pl

Biblioteka Publiczna Miasta Stołecznego Warszawy -

http://mariner.biblpubl.waw.pl

Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie -

http://www.buw.uw.edu.pl/

Biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie –

http://www.bj.uj.edu.pl

W internecie możesz także znaleźć pełne teksty książek w tzw. „bibliotekach

internetowych”. Oto adresy dwóch z nich:

Polska Biblioteka Internetowa -

http://www.pbi.edu.pl/index.html

Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej -

http://monika.univ.gda.pl/~literat/autors.htm

Przydatna może być także strona Wikipiedii – wolnej encyklopedii:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_główna

Czasami warto poszukać cytatu, pasującego do danego tematu. Bazę cytatów, którą

możesz przeszukiwać według motywów znajdziesz na stronie http://cytaty.klp.pl

Większość z bibliotek ma na swoich stronach opcję wyszukiwania – wystarczy wpisać

pewien konkretny wyraz, aby wyszukać książki zawierające go w tytule.

Gdy udało Ci się dotrzeć do źródeł, przyjrzyj im się pod kątem przydatności do

opracowywania Twojego tematu. Przejrzyj spis treści, wyszukaj interesujące Cię hasła w

indeksach (jeśli są), sprawdź, czy autor podał do swojego opracowania bibliografię (może

akurat zamieścił w niej pozycje, które będą Ci przydatne). Możesz przeczytać jeden

rozdział, aby zorientować się, czy książka będzie Ci potrzebna w całości.

Powinieneś wiedzieć, że bibliografię dzielimy na podmiotową (literatura podmiotu), tzn.

obejmującą zestawienia dzieł danego pisarza czy pisarzy, oraz przedmiotową (literatura

przedmiotu), tzn. gromadzącą literaturę o pisarzu, epoce, gatunku, o jednym dziele.

Przykładowo Sonety Krymskie Mickiewicza zaliczymy do bibliografii podmiotowej, a

książkę Stanisława Makowskiego Świat „Sonetów Krymskich” Adama Mickiewicza do

bibliografii przedmiotowej.

Do stworzenia bibliografii podmiotowej przydatne Ci będą słowniki i leksykony motywów, w

których znajdziesz wskazówki co do utworów, w jakich pojawił się dany motyw, np.:

•

B. Drabarek, J. Falkowski, I. Rowińska, Szkolny słownik motywów literackich,

Warszawa 1999.

•

M. Chrzanowski, S. Tarkowski, Szkolny słownik motywów literackich, Warszawa 2003.

•

T. Miłkowski, J. Termer, Leksykon dzieł i tematów literatury polskiej. Dla uczniów

gimnazjów i liceów, Warszawa 2001.

Sporo informacji można też znaleźć w internecie, zwłaszcza na stronie

http://motywy-literackie.klp.pl/

Pamiętaj, że bibliografia przedmiotu powinna pełnić ważną rolę w Twojej pracy. Nie jest to

jedynie naddatek, którym masz się pochwalić przed komisją.

Przykład – pozycje bibliograficzne pasujące do tematu

Do tematu Kobieta upadła, a kobieta anioł. Porównaj te motywy, odwołując się do

wybranych przykładów z literatury trzeba znaleźć pozycje bibliograficzne, które omawiają

lektury z bibliografii podmiotu. Szukamy więc informacji o kobietach w Biblii (Ewie i Maryi),

o Lady Makbet i Lotcie.

W pierwszym przypadku przydatne będą różne opracowania z biblistyki. W katalogu

internetowym Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie wystarczy po wybraniu zakładki

„Zaawansowane” wybrać wyszukiwanie w tytule hasła „kobiet*” w tematyce Biblii. W tym

celu wpisujemy: „t:kobiet*&s:biblia”. Ze znalezionych pozycji interesujące wydają się:

Kobiety w Biblii : słownik-konkordancja / Pius Czesław Bosak.

Kobiety w Biblii : Stary Testament / Elżbieta Adamiak.

Postacie kobiet w Biblii / Annemarie Ohler ; przekł. Halina Podgórni.

Przydatne będą także:

Od Ewy do Marii Magdaleny: szkice o kobietach w Biblii / Marek Śnieciński.

Z licznych pozycji dotyczących twórczości Szekspira najwięcej o Lady Makbet znaleźliśmy

Arka Szekspira: przewodnik po miłości i zbrodni / Rudolf Vollman; przekł. Viktor Grotowicz

O Lotcie zaś najwięcej przeczytaliśmy we fragmentach książki:

Goethe jego życie i czasy / Richard Friedenthal; przekł. Marian Rotter

Oczywiście przy tworzeniu bibliografii do tego tematu trzeba będzie zaznaczyć, które

rozdziały z książek nas interesują. Pamiętaj – Twoja bibliografia powinna zawierać tylko

pozycje związane bezpośrednio z Twoim tematem, z lekturami. Jeśli tworzysz prezentację,

w której będziesz mówił o Lotcie, to nie powinieneś podawać w bibliografii ogromnej

książki o całej twórczości Goethego, ale zawęzić ją do rozdziału dotyczącego Cierpień

młodego Wertera.

Przykład – pozycje bibliograficzne niepasujące do tematu

Bywa, że tytuł danej książki sugeruje, że pasuje on do tematu, gdy jednak tam zajrzymy,

zauważymy, że na nic się nam nie przyda. Przykładowo: do wspominanego tematu o

motywie kobiety można spróbować zajrzeć do książki Anny Świderkówny Rozmowy o

Biblii. Jest tam mowa o stworzeniu pierwszych ludzi, jednak o samej Ewie i jej roli jest tak

naprawdę niewiele, dlatego umieszczanie tej pozycji w bibliografii do tego tematu jest

nieuzasadnione.

Jak znaleźć bibliografię do naszego tematu?

Nasz temat jest obszerny i ciekawy także dlatego, że można do niego dobrać różnorodną

bibliografię. Będziemy szukać bibliografii w czterech grupach opracowań:

Opracowania historycznoliterackie, dotyczące samej książki Sienkiewicza

W pustyni i w puszczy,

Opracowania teoretycznoliterackie, dotyczące środków kreowania w literaturze,

Opracowania z teorii filmu, dotyczące środków kreowania w filmie,

Opracowania dotyczące adaptacji dzieła literackiego,

Recenzje filmów W pustyni i w puszczy.

Z 1. grupy znaleźliśmy: Pozytywiści i inni G. Borkowskiej oraz J. Krzyżanowskiego

Twórczość Henryka Sienkiewicza. Interesujący nas rozdział, w którym znajdziemy

informacje o W pustyni i w puszczy nosi tytuł Ostatnie powieści historyczne.

Z zagadnień teoretycznoliterackich będziemy potrzebowali definicji takich pojęć, jak

fabuła, rodzaj i gatunek literacki, akcja i in. Znajdziemy je w Słowniku terminów literackich

pod red. J. Sławińskiego.

O adaptacji dzieła literackiego dowiemy się czegoś z książek: Twórcza zdrada. Filmowe

interpretacje literatury oraz Gry adaptacyjne we współczesnym kinie. Z teorii filmu

przydatne będą: Film i sztuki tradycyjne oraz wstęp książki Filmowe panoramy

społeczeństwa polskiego XIX wieku.

Recenzji filmów najlepiej szukać w czasopismach kinowych. Skoro druga ekranizacja W

pustyni i w puszczy została nakręcona w 2000 roku, to recenzji należy szukać w numerach

z roku 2001. W „Kinie” znaleźliśmy dwie recenzje: Czworo dzieci i Afryka, „Kino” 2001 nr 4,

Człowiek z Afryki, „Kino” 2001 nr 3.

Gdy już będziesz miał listę książek, które Cię interesują, pora przejść do stworzenia ich

opisu bibliograficznego.

3. Jak sporządzić opis bibliograficzny?

Opis bibliograficzny (inaczej: adres bibliograficzny) to w znormalizowany sposób zapisane

najważniejsze informacje o książce, artykule, stronie internetowej. Istnieje kilka rodzajów

opisu bibliograficznego, przedstawiam ten najprostszy. Zwróć uwagę na interpunkcję, jest

ona bardzo ważna!

1. Jeśli jest to książka jednego autora

Należy podać po kolei imię (lub pierwszą literę imienia), nazwisko, kursywą pełny tytuł

dzieła z karty tytułowej (nie z okładki! Karta tytułowa jest to pierwsza strona książki, na

której wypisane są wszystkie dane bibliograficzne), miejsce i rok wydania, np.:

Janusz Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego Awangardy Krakowskiej, Wrocław 1965.

Jeśli książka ma podtytuł, podajemy go po kropce, np.:

A. Helman, Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.

2. Jeśli jest to książka dwóch, trzech, czterech autorów

Należy podać na początku imiona i nazwiska autorów w kolejności podanej na karcie

tytułowej, oddzielone przecinkami, np.:

A. Cegieła, A. Markowski, Z polszczyzną za pan brat, Warszawa 1986.

3. Jeśli jest to książka zbiorowa, antologia tekstów

Zaczynamy od tytułu napisanego kursywą, potem pod redakcją (skrót: pod red.) lub

opracował (skrót: oprac.) imię i nazwisko redaktora lub autora opracowania, miejsce i rok

wydania, np.:

Poznawanie Miłosza. Studia i szkice o twórczości poety, pod red. J. Kwiatkowskiego,

Kraków 1985.

4. Jeśli jest to artykuł, rozdział w książce zbiorowej

Podajemy imię i nazwisko autora artykułu, tytuł, [w:] tytuł książki zbiorowej, pod red. imię i

nazwisko redaktora lub autora opracowania, miejsce i rok wydania, strony (s.), np.:

Włodzimierz Maciąg, O daremności naszych działań. „Bajki” Ignacego Krasickiego, [w:]

Arcydzieła literatury polskiej. Interpretacje, pod red. S. Grzeszczuka i A. Niewolak-

Krzywdy, t. 1., Rzeszów 1987, s. 112-125.

5. Jeśli jest to rozdział w książce jednego autora

Imię i nazwisko autora, pełny tytuł rozdziału, [w:] tegoż (lub tejże), tytuł dzieła, miejsce i rok

wydania, strony (s.), np.:

M. Janion, Spiskowcy i powstańcy, [w:] tejże, Życie pośmiertne Konrada Wallenroda,

Warszawa 1990, s. 193-204.

6. Jeśli jest to artykuł z czasopisma

Imię i nazwisko autora, tytuł artykułu kursywą, tytuł czasopisma w cudzysłowie, rok, nr (lub

zeszyt – z.), numery stron, np.:

J. Faryno, O języku poetyckim, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 3.

Jeśli podajesz jako źródło dzieło przełożone na język polski, w opisie bibliograficznym

publikacji musisz uwzględnić nazwisko tłumacza, np.:

G. Marcel, Homo viator. Wstęp do metafizyki nadziei, przeł. P. Lubicz, Warszawa 1984.

7. Jeśli jest to film

W przypadku filmu należy podać po kolei: tytuł kursywą, imię i nazwisko reżysera, kraj i

rok produkcji, np.:

Edi, reż. Piotr Trzaskalski, Polska 2002.

Pamiętaj, że najpóźniej cztery tygodnie przed egzaminem masz obowiązek dostarczyć

swojemu nauczycielowi bibliografię podmiotową i przedmiotową!

Skoro już znamy zasady tworzenia opisu bibliograficznego, możemy stworzyć bibliografię

do naszego tematu:

Literatura podmiotu:

•

H. Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy, Warszawa 1954.

•

W pustyni i w puszczy, reż. W. Ślesicki, Polska 1973.

•

W pustyni i w puszczy, reż. G. Hood, Polska 2000.

Literatura przedmiotu:

•

G. Borkowska, Pozytywiści i inni, Warszawa 1970, s. 137-142.

•

I. Cegiełkówna, R. Janc, Człowiek z Afryki, „Kino” 2001 nr 3, s. 29-31.

•

M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik

terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976.

•

A. Helman, Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.

•

A. Kołodyński, Czworo dzieci i Afryka, „Kino” 2001, nr 4, s. 38-39.

•

J. Krzyżanowski, Ostatnie powieści historyczne, [w:] tegoż, Twórczość Henryka

Sienkiewicza, Warszawa 1976, s. 243-28.

•

J. Kuźnicka, Gry adaptacyjne we współczesnym kinie, Piotrków Trybunalski 2003.

•

J. Plisiecki, Film i sztuki tradycyjne, Lublin 1999.

•

P. Skrzypczak, Wstęp, [w:] tegoż, Filmowe panoramy społeczeństwa polskiego XIX

wieku, Toruń 2004, s. 5-24.

•

B. Żurawicki, Kino bez właściwości? Pamflet na polskie filmy, „Kino” 2001, nr 9.

4. etap – zastanów się: jak u bogacić swoją prezentację?

Wielce pożądane jest, abyś w jakiś sposób ubogacił swoją prezentację. Mogą pomóc Ci w

tym:

cytaty z bibliografii podmiotowej bądź przedmiotowej,

fragmenty filmów,

nagrania,

zdjęcia,

prezentacje w Power Poincie,

rekwizyty

zrobione przez siebie plansze, tabele.

Te wszystkie „dodatki” nie są obowiązkowe, ale bardzo ubogacają Twoją wypowiedź.

Mogą być one jej trzonem – gdy np. analizując dany obraz będziesz go pokazywał na

zdjęciu, mogą także być jedynie tłem – gdy stanowią dekorację, ilustrację tego, o czym

będziesz mówił.

Dodatków nie powinno być ani za dużo, ani za mało. Źle będzie, jeśli w swojej prezentacji

nie będziesz miał żadnych materiałów. Jeszcze gorzej będzie jednak, gdy na 15 minut

prezentacji będziesz przez 10 minut puszczał komisji sceny z filmów lub dasz do

prezentacji 10 długich cytatów.

Przykład – dobre urozmaicenia

Załóżmy, że Twój temat dotyczy motywu Żydów w literaturze, a dokładnie Holocaustu.

Wspaniałą pomocą będą zdjęcia z Oświęcimia, najlepiej zrobione przez Ciebie. Pamiętaj

jednak, żeby zdjęcia nie epatowały przemocą, nie były wulgarne! Przydadzą się także na

pewno cytaty z literatury, choćby słynne „Ludzie ludziom zgotowali ten los”.

Inny przykład: jeśli przygotowujesz temat Wpływy biografii na twórczość literacką.

Rozpatrz na przykładzie wybranego pisarza lub poety i wybrałeś sobie Jana

Kochanowskiego lub Mickiewicza, to przyda się, jeśli sporządzisz mapkę, ilustrującą

podróże jednego z nich.

Urozmaicenia do naszego tematu

W przypadku naszego tematu oczywiste jest, że będziemy potrzebowali pokazać kadry z

filmów. W przypadku tematów związanych z filmem jest to właściwie obowiązkowe. Ważne

jest, aby te fragmenty bądź kadry nie były za długie i pasowały do omawianego akurat

zagadnienia. Gdy więc będziemy mówić o bohaterach to pokazujemy konkretne postaci z

filmu, gdy o scenografii – krajobrazy, gdy o muzyce – puszczamy fragment, w którym ją

wyraźnie słychać.

Kolejnym materiałem pomocniczym będzie wspominana już tabelka, pokazująca różnice w

treści powieści Sienkiewicza i jej dwóch filmowych adaptacji. Zauważ, że będzie ona

bardzo pomocna, ponieważ zwolni z konieczności pamiętania dokładnie wszystkich różnic!

5. etap – stwórz szczegółowy konspekt

Ważne jest, abyś wszystkie zdobyte informacje uporządkował. Stwórz dla siebie konspekt,

który będzie Ci pomagał w wyklarowaniu się Twojej prezentacji. Konspekt taki powinien

zawierać:

Informacje o tym, jak zaczniesz prezentację wraz z Twoim pomysłem na ogarnięcie

tematu i wstępną hipotezą.

Wypunktowanie najważniejszych zagadnień.

Wnioski

Będzie to konspekt tylko dla Ciebie. Ten etap pracy jest momentem, w którym musisz już

wiedzieć, do czego w pracy dojdziesz, jakie postawisz tezy, jakie podasz argumenty.

Pamiętaj o tym, żeby nie mówić ogólnikami, ale podawać konkretne przykłady do analizy.

Każdy uczeń, który staje przed zadaniem stworzenia prezentacji maturalnej, ma do

wyboru: pisać ją czy nie? Pisanie całych wypowiedzi nie jest wskazane. Oczywiście

powinieneś wiedzieć, co masz powiedzieć przed komisją, ale uczenie się ciągłego tekstu

na pamięć nie daje dobrych rezultatów. Pamiętaj, że przed komisją będziesz miał do

dyspozycji jedynie ramowy plan prezentacji! Jeżeli masz problemy z rozwinięciem i

zakończeniem, te fragmenty możesz ostatecznie spisać. Ważne jest, abyś przed

wygłoszeniem prezentacji ćwiczył mówienie jej do samego siebie, do lustra czy

przedstawił ją komuś z rodziny – po pierwsze po to, aby się w mówieniu wyćwiczyć, po

drugie po to, aby być pewnym, że prezentacja zajmie Ci ok. 15 minut.

Szczegółowy konspekt do naszego tematu

Póki co nasz temat nie jest do końca uporządkowany, pewne tezy, które już mamy, trzeba

ułożyć w sensowną całość.

Prezentację warto zacząć od powiedzenia, czym jest adaptacja dzieła literackiego

(informacje te znajdziesz w książce Twórcza zdrada) oraz określić cel pracy, jakim będzie

porównanie powieści Sienkiewicza z jej dwiema adaptacjami.

Zanim jednak przejdziemy do porównywania, trzeba przedstawić środki kreowania, jakie

występują w Pustyni i w puszczy Sienkiewicza oraz te charakterystyczne dla filmu. W

przypadku powieści będą to: rodzaj i gatunek literacki, fabuła, akcja, postać literacka,

dialogi i narracja. Podajemy definicje ze Słownika terminów literackich i analizujemy, jak

kategorie te zostały zrealizowane w powieści Sienkiewicza. W przypadku filmowych

środków kreowania mówimy o: ujęciu, scenie, kadrze, świetle, barwie, warstwie

dźwiękowej, muzyce, grze aktorskiej i scenografii (pojęcia objaśniamy na podstawie

książki Film i sztuki tradycyjne).

Teraz możemy przejść do szczegółowego porównania powieści i jej adaptacji, najpierw

pokazujemy podobieństwa, potem różnice. Podobieństwa dotyczą głównie treści. Różnice

są dla nas ciekawsze. Najpierw powiemy o różnicach w genezie wszystkich dzieł, potem

przedstawimy różnice w treści, posługując się tabelką. Następnie powiemy o różnicach w

postaciach powieściowych i filmowych. Na koniec porównamy dwie adaptacje pod

względem wypunktowanych wcześniej środków kreowania.

Na zakończenie prezentacji warto powiedzieć o tym, jakie funkcje miała spełniać powieść,

a jaką jej adaptacje, oraz o tym, że funkcja ta wynika z różnych sytuacji społeczno-

obyczajowych i politycznych, w których tworzyli artyści – Sienkiewicz, Ślesicki i Hood.

Przy sporządzaniu konspektu dla siebie możesz zaznaczyć, z jakiej książki z bibliografii

przedmiotu pochodzą dane tezy.

Konspekt do naszego tematu mógłby wyglądać tak:

Wstęp – o fenomenie adaptacji (Twórcza zdrada). Przedstawienie celu pracy: porównanie

dwóch adaptacji filmowych powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy ze

szczególnym uwzględnieniem różnych środków kreowania, wykorzystywanych w epice i

filmie.

A. Przedstawienie środków kreowania w epice i w filmie:

1. Literackie środki kreowania – zanalizować, jako to jest w powieści

•

rodzaj i gatunek literacki – epika (rodzaj), powieść (gatunek), powieść przygodowa

(odmiana powieści) – Słownik terminów literackich

•

fabuła – treść obejmująca wydarzenia od do

•

akcja – czas i miejsce, jeden wątek – cechy z przykładami

•

postać literacka – charakterystyka Stasia, Nel, Kalego, Mei i innych postaci

drugoplanowych; idealizacja, kontrast kultur; takie zestawienie ma na celu

uwydatnienie cech pozytywnych, np. Komizm Kalego w zestawieniu ze Stasiem

powoduje, że ten jest przedstawiony jako postać wręcz idealistyczna

•

dialogi – mowa niezależna; stylizacja, formy prezentowania

•

narracja – mowa zależna; opisy przyrody, egzotyka

2. Filmowe środki kreowania – tylko zdefiniować (Film i sztuki tradycyjne)

•

ujęcie, scena, kadr,

•

światło, barwa,

•

warstwa dźwiękowa, muzyka,

•

gra aktorska,

•

scenografia.

B. Porównanie powieści Sienkiewicza z jej dwiema adaptacjami:

1. Podobieństwa w treści

2. Różnice między powieścią a filmami:

•

geneza powieści – chęć napisania powieści dla dzieci, fascynacja Afryką, podróże

po Afryce (Twórczość Henryka Sienkiewicza Krzyżanowskiego); geneza I adaptacji

– chęć zekranizowania „wielkiego” Sienkiewicza, powierzchowna fascynacja Afryką;

II adaptacja – pragnienie przekazania Afryki ze swojego dzieciństwa. Z tego wynika

taki a nie inny sposób zaadaptowania powieści

•

Różnice w treści – czego nie uwzględniono, co zmieniono:

Wydarzenie

Powieść

I adaptacja

II adaptacja

Ekspozycja

O losie Fatmy

dowiadujemy się z relacji

Stasia

Fatma knuje spisek

porwania dzieci i zleca to

zadanie Chamisowi

Scena w obozie Smaina,

wysłanie Idrysa i Gebhra

z misją

Staś i Nel dostają swoje

prezenty na Gwiazdkę

Brak sceny

Bożonarodzeniowej

Wyraźne zaznaczenie

sceny

Bożonarodzeniowej

Droga do Chartumu –

podróż przez pustynię

Długa i uciążliwa.

Epizody: rzucenie

rękawiczki, nieudana

próba zabicia

wielbłądów, pozorna

ucieczka Chamisa

Przedstawiona wiernie i

dokładnie; dodana scena

wrzucania nabojów do

ogniska oraz wywołanie

przez Stasia lawiny

podczas ucieczki

Przedstawiona

schematycznie, trwa

bardzo krótko; Staś

namierza się na

Beduinów ze sztucerem

podczas ich modlitwy

Spotkanie z Mahdim

Głód w Chartumie,

pomoc ze strony Greka,

audiencja u Mahdiego –

pozostanie wiernym

chrześcijaństwu

Dodana scena pogoni za

Stasiem na targu,

audiencja u Mahdiego

jak w powieści

Dodanie komicznej sceny

modlitwy Nel; Nel

uczestniczy w audiencji u

Mahdiego; po audiencji

Staś smuci się

Spotkanie z lwem

Staś zabija lwa i

wszystkich Beduinów

Chamis staje w obronie

dzieci i zostaje pchnięty

nożem przez jednego z

Beduinów

Chamis staje w obronie

dzieci i zostaje pchnięty

nożem przez jednego z

Beduinów

Podróż przez puszczę

Długa, z licznymi

epizodami; obawa przed

spotkaniem Smaina

Przedstawienie

większości epizodów;

uciekanie przed

oddziałami Smaina

Zarysowana

schematycznie; Smain

zabity wcześniej

Mieszkanie w baobabie,

oswojenie Kinga, choroba

Nel, spotkanie Lindego

Jak w powieści

Przedstawione bardzo

dokładnie; czas radości i

beztroski (nie licząc

choroby Nel); scena

śmierci Lindego

Wojna Wa-himów z

Samburu

Pomoc w walce z wrogim

plemieniem; nawrócenie

Kalego na

chrześcijaństwo

Walka ze Smainem; brak

nawracania Kalego na

chrześcijaństwo

Obalenie starego wodza;

brak nawracania Kalego

na chrześcijaństwo

Podróż przez pustynię

Długa i uciążliwa;

zasadzka czarowników

Ominięcie epizodu z

zasadzką

Zasadzka starego wodza

Zakończenie

Spotkanie kapitana

Glena i doktora Clarego

Spotkanie ojców

•

Postacie książki a aktorzy w filmie (ich cechy, sposób przedstawienia, relacje

między nimi, wygląd, gra aktorska, charakterystyka kostiumu),

•

Porównanie adaptacji Ślesickiego i Hooda pod względem użytych środków

kreowania:

ujęcie, scena, kadr, I – dużo ujęć samego Stasia, mniej: przyrody; II – bardzo dużo

ujęć krajobrazów, przestrzeni Afryki; przez to: pokazanie ogromu kontynentu

światło, barwa,

warstwa dźwiękowa, muzyka,

gra aktorska, I – sztuczna; II – bardziej naturalna; problem: dzieci-aktorzy

scenografia,

Wnioski: funkcje powieści oraz obu adaptacji, zależne od sytuacji społeczno-

obyczajowej i politycznej:

•

Powieść – pozytywistyczny program wychowywania najmłodszych, przedstawienie

hipotetycznej polskiej kolonizacji Afryki w pozytywnym świetle, „ku pokrzepieniu

serc”,

•

Adaptacja Ślesikiego (1973) – otwarcie okna na świat zamknięty przez komunę,

•

Adaptacja Hooda (2000) – wrażliwość na problemy Afryki,

•

Różnice w przesłaniu, celach i sytuacji, w której tworzyli poszczególni artyści.

5. etap – stwórz plan prezentacji

Przygotowany przez siebie konspekt powinieneś teraz przekształcić w plan prezentacji, z

którego będziesz mógł korzystać w trakcie trwania egzaminu. Masz obowiązek dostarczyć

go swojemu nauczycielowi najpóźniej tydzień przed egzaminem. Plan nie może

przekraczać jednej strony formatu A4. Oto jego wzór:

----------------------------

Twoje imię i nazwisko

TEMAT

Literatura podmiotu

........

II.

Literatura przedmiotu

........

III.

Ramowy plan wypowiedzi

Określenie problemu - ..........................

Kolejność prezentowanych argumentów

........

Wnioski - ......................

IV.

Materiały pomocnicze:

........

Podpis zdającego

Plan prezentacji sporządzamy, skracając przygotowany przez nasz konspekt,

dostosowując go do wymogów CKE. Dodajemy sporządzoną wcześniej bibliografię.

Oto jak wygląda plan naszej prezentacji:

-------------------------------

Imię i nazwisko

Temat: Na wybranym przykładzie literackim dokonaj porównania dzieła literackiego i jego

filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne przekłady dzieła literackiego na język filmu.

I. Literatura podmiotu:

•

H. Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy, Warszawa 1954.

•

W pustyni i w puszczy, reż. W. Ślesicki, Polska 1973.

•

W pustyni i w puszczy, reż. G. Hood, Polska 2000.

II. Literatura przedmiotu:

•

G. Borkowska, Pozytywiści i inni, Warszawa 1970, s. 137-142.

•

I. Cegiełkówna, R. Janc, Człowiek z Afryki, „Kino” 2001 nr 3, s. 29-31.

•

M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik

terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976.

•

A. Helman, Twórcza zdrada: filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.

•

A. Kołodyński, Czworo dzieci i Afryka, „Kino” 2001, nr 4, s. 38-39.

•

J. Krzyżanowski, Ostatnie powieści historyczne, [w:] tegoż, Twórczość Henryka

Sienkiewicza, Warszawa 1976, s. 243-28.

•

J. Kuźnicka, Gry adaptacyjne we współczesnym kinie, Piotrków Trybunalski 2003.

•

J. Plisiecki, Film i sztuki tradycyjne, Lublin 1999.

•

P. Skrzypczak, Wstęp, [w:] tegoż, Filmowe panoramy społeczeństwa polskiego XIX

wieku, Toruń 2004, s. 5-24.

•

B. Żurawicki, Kino bez właściwości? Pamflet na polskie filmy, „Kino” 2001, nr 9.

III. Ramowy plan wypowiedzi:

Określenie problemu: porównanie dwóch adaptacji filmowych powieści Henryka

Sienkiewicza W pustyni i w puszczy ze szczególnym uwzględnieniem różnych

środków kreowania, wykorzystywanych w epice i filmie.

Kolejność prezentowanych argumentów:

A. Przedstawienie środków kreowania w epice i w filmie:

1. Literackie środki kreowania:

•

fabuła

•

rodzaj i gatunek literacki

•

akcja

•

postać literacka,

•

dialogi – mowa niezależna,

•

narracja – mowa zależna.

2. Filmowe środki kreowania:

•

ujęcie, scena, plan, zbliżenie

•

światło, barwa,

•

warstwa dźwiękowa, muzyka,

•

gra aktorska,

•

scenografia.

B. Porównanie powieści Sienkiewicza z jej dwiema adaptacjami:

1. Podobieństwa w treści

2. Różnice między powieścią a filmami:

Geneza powieści i jej dwóch adaptacji,

Różnice w treści,

Postacie książki a aktorzy w filmie (wygląd, gra aktorska, charakterystyka kostiumu),

Porównanie adaptacji Ślesickiego i Hooda pod względem użytych środków kreowania.

3. Wnioski: funkcje powieści oraz obu adaptacji, zależne od sytuacji społeczno-

obyczajowej i politycznej:

Powieść – pozytywistyczny program wychowywania najmłodszych, przedstawienie

hipotetycznej polskiej kolonizacji Afryki w pozytywnym świetle, „ku pokrzepieniu serc”,

Adaptacja Ślesikiego (1973) – otwarcie okna na świat zamknięty przez komunę,

Adaptacja Hooda (2000) – wrażliwość na problemy Afryki,

Różnice w przesłaniu, celach i sytuacji, w której tworzyli poszczególni artyści.

IV. Materiały pomocnicze:

•

Tabelka wymieniająca różnice w treści powieści i jej dwóch adaptacji

•

Sceny i kadry z filmów

Twój podpis

--------------------------

Gdy już staniesz przed komisją…

Przede wszystkim – nie denerwuj się. Jeżeli dobrze się przygotowałeś, samodzielnie

opracowałeś temat, sporządziłeś bibliografię i przeczytałeś wszystkie pozycje w niej

zamieszczone, nie musisz się niczego obawiać. Mów wyraźnie i odpowiadaj głośno, staraj

się utrzymywać kontakt wzrokowy z komisją. Nie bądź zbyt pewny siebie, ale nie bądź też

nieśmiały i niepewny. Skoro masz pewną konkretną pracę do przedstawienia, doceń

samego siebie i przekonaj komisję o tym, że temat rozumiesz, że jest Ci dobrze znany i że

spędziłeś dużo czasu na przygotowaniu go. Ważna jest Twoja poprawność językowa,

unikaj błędów. Zachowuj się kulturalnie – na początek przywitaj się z Komisją, przedstaw

temat, jeśli zdarzą Ci się pomyłki, przeproś za nie, na koniec podziękuj za wysłuchanie

prezentacji i rozmowę.

Jak będą Cię oceniać?

Na maturze ustnej ocenie podlegają: prezentacja tematu (zawartość merytoryczna i

kompozycja wypowiedzi), rozmowa o problemach związanych z prezentowanym

zagadnieniem i sprawność językowa w obu częściach egzaminu.

W sumie za ustną część egzaminu zdający może uzyskać 20 punktów w następującym

układzie:

•

za prezentację tematu: 5 pkt (3 za zawartość merytoryczną , 2 za kompozycję) –

25% ogólnej punktacji,

•

za rozmowę: 7 pkt – 35% ogólnej punktacji,

•

za język: 8 pkt (oceniany w obu częściach egzaminu) – 40% ogólnej punktacji.

Jak więc widać, najistotniejszym kryterium oceny będzie rozmowa. Centralna Komisja

Egzaminacyjna wyraźnie zaznacza, że jeśli nie podejmiesz rozmowy z Komisją, nie

otrzymasz punktów ani za rozmowę, ani za język, co będzie oznaczać niezdanie matury.

Ma to służyć sprawdzeniu, czy prezentację wykonałeś samodzielnie.

--------------------------------------

Opracowano na podstawie:

Informator maturalny od 2005 roku z języka polskiego, Warszawa 2003 (ze wszystkimi

aneksami).

Małgorzata Grzebień, Małgorzata Furgała, Jak zdać maturę – język polski, Warszawa

2004