WIRUSY
Tabela Przykłady wirusów wnikających przez skórę
Wirus Choroba
Wnikanie przez otarcie naskórka
Papillomawirusy brodawki
Poksywirusy zmiany pęcherzykowe lub guzowate na palcach
(krowiarka, niesztowica wirusowa) dojarek
Wirusy herpes simplex zmiany opryszczkowe na twarzy, palcach, narządach
płciowych
Wnikanie przez otarcie naskórka lub wprowadzenie wirusa zakażoną igłą
Hepadnawirus wirusowe zapalenie wątroby typu B
Lentywirus (HIV) AIDS
Wniknięcie na skutek ugryzienia przez owada lub ssaka
Arbowirus różne gorączki tropikalne
Lyssawirus wścieklizna
Tabela Przykłady wirusów wnikających przez błony śluzowe
Wirus Choroba
Wnikanie przez układ oddechowy
Ortomyksowirusy grypa
Paramyksowirusy odra, świnka, zakażenia wirusem RS
Rinowirusy przeziębienia
Wirus ospy wietrznej i półpaśca ospa wietrzna
Wnikanie przez układ pokarmowy
Poliowirus poliomyelitis
Inne enterowirusy choroby gorączkowe z zajęciem mięśni lub
o.u.n.
Rotawirusy zapalenie żołądka i jelit
Wnikanie przez spojówki
Enterowirus typ 70 zapalenie spojówek
Adenowirus typ 8 zapalenie rogówki i spojówek
Wnikanie przez układ moczowo-płciowy
Lentiwirus (HIV) AIDS
Hepadnawirus zapalenie wątroby typu B
Wirus herpes simplex zmiany opryszczkowe w szyjce macicy i cewce
moczowej
Papillomawirus brodawki szyjki macicy, prawdopodobnie rak
Tabela Typowy model replikacji i rozprzestrzeniania się wirusa
w ostrych uogólnionych zakażeniach wirusowych
Zdarzenie Umiejscowienie
Zakażenie i wstępna replikacja nabłonek układu oddechowego lub pokarmowego
Replikacja  pierwszy etap miejscowa tkanka chłonna  okoliczne węzły
powielania wirusa chłonne, kępki Peyera
Pierwotna wiremia krew
Replikacja  drugi etap narządy układu siateczkowo-śródbłonkowego
powielania wirusa wątroba, śledziona, szpik kostny
Wtórna wiremia krew
Replikacja w narządzie docelowym skóra, narządy jamy brzusznej, ośrodkowy
układ nerwowy itd.
Tabela Przykłady chorób wirusowych z wysypką na skórze
Choroba Typ wysypki
Różyczka, rumień zakaz
ny (parwowirus), zakażenia plamisty
enterowirusami i wirusami ECHO, denga
Odra, mononukleoza zakaz
na, zakażenia grudkowo-plamista
enterowirusami i wirusami ECHO
Opryszczka zwykła, ospa wietrzna/półpasiec pęcherzykowa lub pęcherzykowo-
zakażenia wirusami Coxsackie (zwłaszcza typami A9 -grudkowa
i A16), zakażenia enterowirusami i wirusami ECHO
Różyczka wrodzona plamicowa
Wirusowe gorączki krwotoczne wybroczynowa/krwotoczna
Tabela 4.5. Choroby wirusowe z wysypką na błonie śluzowej jamy ustnej
Wirus Główne cechy wysypki
Zakażenia herpeswirusami
Opryszczka zwykła zapalenie jamy ustnej z pęcherzykami i owrzodzeniami
(zwykle zakażenie pierwotne) na silne zapalenie zmienionej błonie śluzowej,
zwłaszcza
przedniej części jamy ustnej
Ospa wietrzna pęcherzyki szybko ulegające owrzodzeniu, występujące
przede wszystkim w gardle i na podniebieniu
Mononukleoza zakaz
na wybroczyny występujące czasami na podniebieniu
Zakażenia wirusami Coxsackie A
Herpangina małe pęcherzyki ograniczone zwykle do tylnej części
jamy ustnej (podniebienie miękkie i gardło)
Zespół ręki, stopy i ust pęcherzyki i owrzodzenia występujące na błonie
śluzowej jamy ustnej, przede wszystkim w jej przedniej
części
Zakażenia paramyksowirusem
Odra plamki Koplika na obrzękniętej błonie śluzowej, w
pobliżu ujścia przewodów ślinianek ; pojawiają się
dzień lub dwa przed wysypką na skórze
Uwaga: wymienionym chorobom, a także wielu innym ostrym zakażeniom wirusowym, może
towarzyszyć zapalenie gardła
Tabela . Okresy inkubacji reprezentatywnych chorób wirusowych
Choroba Typowy okres Odchylenia
inkubacji
Krótki okres inkubacji (czas w dniach)
Zapalenie spojówek wywołane przez enterowirusy 1-2
Przeziębienia 1-3
Grypa 1-3
Zakażenia wywołane przez arbowirusy 3-6 2-15
Średni czas inkubacji (czas w dniach)
Poliomyelitis 7-14 2-35
Odra 13-14 8-14
Różyczka 14-16 14-21
Ospa wietrzna 13-17 11-21
Świnka 14-18 14-21
Długi okres inkubacji (czas w tygodniach)
Zapalenie wątroby typu A 3-5 2-6
Zapalenie wątroby typu B 10-12 6-20
Mononukleoza zakaz
na 4-6 2-7
Wścieklizna 4-7 2-50
Bardzo długi okres inkubacji
Podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE)
Postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia lata
Choroba Creutzfeldta-Jakoba
Tabela . Latentne zakażenia wirusowe
Wirus Miejsce latencji
Herpeswirusy
Opryszczka pospolita typu 1 i 2 neurony w zwojach korzeni tylnych
ospa wietrzna/półpasiec
Wirus Epsteina-Bara limfocyty B
Cytomegalowirus limfocyty; makrofagi (?)
Ludzki herpeswirus typ 6 prawdopodobnie limfocyty
Hepadnawirus
Zapalenie wątroby typu B hepatocyty
Papowawirusy
Papillomawirus nabłonek
Retrowirusy
Endogenne onkonawirusy komórki somatyczne i rozrodcze
Lentiwirusy
Wirus HIV limfocyty T, makrofagi, komórki mózgowe
Tabela . Wirusy powodujące powstawanie raków u człowieka
Wirus Rak Prawdopodobny
kofaktor
Retrowirus
Ludzki wirus T-limfotropowy białaczka/chłoniak
Typu 1 (HTLV-1) z dojrzałych limfocytów T
Wirusy DNA
Wirus Epsteina-Barr (EBV) chłoniak Burkitta malaria
EBV rak jamy nosowo-gardłowej
Wirusy herpes simplex rak szyjki macicy (?)
(HSV)
Wirusy papilloma rak skóry światło słoneczne
rak szyjki macicy nikotynizm, zakażenia
innymi
wirusami (np.HSV)
Wirus hepatitis B (HBV) rak wątroby aflatoksyna, alkohol
Wirus hepatits C (HCV)
ADENOWIRUSY (DNA)
Tabela . Klasyfikacja i chorobotwórczość adenowirusów patogennych
dla człowieka
Podgrupa Reprezentatywne Narząd/Układ Epidemiologia
wirusy
A 12, 18, 31 układ pokarmowy endemiczne
B 3, 7, 11, 21 gardło, płuca, epidemiczne
układ moczowy,
spojówki
C 1, 2, 5, 6 gardło utajone zakażenia
gardła
D 8, 9, 19 oko (kerato- epidemiczne
conjunctivitis)
E 4 górne drogi epidemiczne
oddechowe
F 40, 41 układ pokarmowy endemiczne
 Rodzina Paramyxooviridae (RNA)
Rodzaj Choroby człowieka Choroby zwierząt
Morbillivirus odra nosówka psów; zakażenia błony
śluzowej jelit i układu oddechowego
u bydła, owiec, kóz i świń
(księgosusz)
Pneumowirus wirus RS
zakażenia górnych i dolnych dróg zakażenia dróg oddechowych
oddechowych u niemowląt, zwłaszcza u drobiu i gryzoni
zapalenie oskrzelików
Paramyxovirus świnka
wirusy parainfluenzy
krup (typy 1 i 2); zapalenie zakażenia górnych dróg
oddechowych
oskrzelików (typ 3); zakażenia u różnych gatunków, w tym choroba
górnych dróg oddechowych Newcastle u drobiu
(typy 1-4)
Odra Morbilli
okres od zakażenia do wysypki - 2 tygodnie
okres prodromalny - -3 dni przed wysypką:
ostry nieżyt spojówek i błony śluzowej nosa
kaszel
umiarkowana gorączka
plamki Koplika (na wysokości zębów trzonowych)
wysypka bladoczerwona, grudkowo-plamista najpierw na twarzy, w ciągu 2 dni na tułowiu i
kończynach
temperatura 40oC
objawy zapalenia oskrzeli i płuc (zawsze)
biegunka czasem we wczesnym stadium
2-3 po pojawieniu wysypka blednie
rekonwalescencja krótka
Powikłania występujące po odrze
Umiejscowienie Powikłanie
Układ oddechowy krup (w okresie prodromalnym); zapalenie oskrzeli; wielkokomórkowe
zapalenie płuc (u pacjentów z upośledzeniem odporności)
Oko zapalenie spojówek; owrzodzenie rogówki (rzadko)
Ucho zapalenie ucha środkowego; możliwość wtórnych zakażeń bakteryjnych
Przewód pokarmowy zapalenie jelit z biegunką
Ośrodkowy układ drgawki gorączkowe (faza ostra); poekspozycyjne zapalenie mózgu
nerwowy (rzadko; 1:1000) ; podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSE; bardzo
rzadko; 1:1000 000)
Profilaktyka
atenuowane szczepionki MMR 13-15 mc życia
Wirus RS
Bardzo zakaz
ny
Początek jak przeziębienie
Po 24 h sinica, zaburzenia oddechowe
Zapalenie oskrzelików
Zapalenie płuc
Przewlekłe choroby ukł. Oddechowego w wieku niemowlęcym, ryzyko zgonu
Sezon zimowy (w klimacie umiarkowanym)
Epidemie, zakażenia szpitalne
Leczenie: ew. rybawiryna
Świnka
Złe samopoczucie, gorączka, po 24h powiększenie 1 lub obu przyusznic
Obrzęk  kilka dni
Powikłania  zapalenie jąder (nawet jeśli nie było zap. Ślinianek) 4-5 dni po zap. Ślinianek  ból i obrzęk
gorączka, ból głowy
Konieczny lek przeciwbólowy
Ustępuje po 3-6 dniach
U 30% zanik jąder (różne nasilenie) bezpłodność rzadka
Zapalenia jajnika, trzustki
Zapalenie opon mózg.-rdzeniowych ostre 0,3-8%
Poekspozycyjne zapalenie mózgu
Głuchota
Ortomyksowirusy Grypa
Hemaglutynina H
Neuraminidaza N
Wymiana  reasortacja genów
Skok antygenowy
Przesunięcie antygenowe
Wirusy grypy A:
H1N1
Powszechny H3N2
Wirusy grypy B i C
Objawy:
Inkubacja 2-3 dni,
Dreszcze, złe samopoczucie, ból głowy, mięśni, pleców i kończyn
Znaczne osłabienie
Temp. Do ok. 39oC
Zaczerwienienie skóry policzków, zap. Spojówek, zap. Gardła
Umiarkowana leukopenia (niekoniecznie)
Wtórne zakażenia bakteryjne ( wzrost neutrofili)
Temp. Spada po 3 dniach, po tyg  zdrowienie
Przebieg zależy od wieku
Powikłania zespół Reye a (zwł. Gyypa B) + salicylany (aspiryna)
Inaktywowana szczepionka przeciwgrypowa
Typ Uwagi Możliwość
podawania
dzieciom
Cały wirus dobry immunogen, ale może powodować nie
reakcje miejscowe lub uogólnione
Szczepionka cały wirus ekstrahowany eterem tak
 rozszczepiona
 Podjednostki , oczyszczone HA i NA ekstrahowane tak
czyli antygen detergentami; rzadziej powoduje reakcje
 powierzchniowy niepożądane
Tabela Pokswirusy zakażające ludzi
Rodzaj Wirus Pierwotny (i) Objawy
gospodarz (e) kliniczne u ludzi
Orthopoxvirus ospa prawdziwa człowiek ospa prawdziwa
krowianka człowiek pęcherzykowa zmiana
poszczepienna
ospa krowia bydło, koty, zmiany na rękach
gryzonie
ospa małpia małpy, wiewiórki przypomina ospę prawdziwą
Parapoxvirus rzekoma ospa bydło umiejscowione zmiany guzkowate
krowia (guzek dojarki,  milker s nodule)
ospa owcza owce, kozy umiejscowione zmiany
pęcherzykowo-ziarniniakowe
Niesklasyfiko- Tanapox małpy pęcherzykowe zmiany skórne
wany i gorączka
mięczak zakaz
ny człowiek liczne małe guzki skórne
Tabela Pikonarviridae
Rodzaj Najważniejsze zespoły chorobowe
Enterovirus zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, serca, mięśni
szkieletowych,
skóry i błon śluzowych; zapalenie wątroby typu A
Rhinovirus przeziębienia
Aphthovirus pryszczyca (rzadko u ludzi)
Cardiovirus zapalenie mózgu i zapalenie mięśnia sercowego wyłącznie u gryzoni
Tabela Wirusy wywołujące zapalenie wątroby jako część uogólnionego zakażenia
Wirus Uwagi
Wirus Epsteina-Barr
Wirus cytomegalii, uogólniona opryszczka szczególnie w zakażeniach wrodzonych
pospolita
Różyczka postać wrodzona
Świnka rzadko
Wirusy ECHO rzadko
Żółta gorączka uogólnione zakażenie; wątroba jest głównym
organem docelowym
HAV
OKRES WYL
GANIA 2-6 TYG
Wiele bezobjawowych (głównie małe dzieci)
Objawy: złe samopoczucie, gorączka, dyspepsja
Ciemny mocz, jasne stolec
Żółtaczka, świąd
Poprawa po 1 tyg., żółtaczka zanika po 1 m-cu
Uodpornienie bierne immunoglobulina ludzka (HIG)
WZW B
Krew i płyny ustrojowe ( ale nie kał i mocz  chyba, że zanieczyszczone krwią)
Przebieg:
Ostre wzw B
Wyzdrowienie przewlekłe zakażenie
nadostre zapalenie
Wątroby
(1:1000)
Antygenemia przetrwałe aktywne
Zap. wątroby zap. wątroby
Marskość
Pierwotny Zgon
rak wątroby
okres utajenia 2-3 mce
żółtaczka
zdrowienie po 1 m-cu (90% chorych)
Serologiczne markery zakażenia wirusem wzw B
Marker Uwagi Występowanie
HBsAg antygen powierzchniowy, ostre i przewlekłe zakażenia,
niezakaz
ny włączając antygenemię
HbeAg występujący w rdzeniu wirionu; ostre i przewlekłe zapalenia
występowanie we krwi oznacza wątroby
zakaz
ność
Wirusowa jak HbeAg jak HBeAg
polimeraza DNA
Przeciwciała
Anty-HBs wskazuje zdrowienie rekonwalescencja
przed powtórnym zakażeniem
Anty-Hbe występowanie oznacza rekonwalescencja
niewielką lub brak zakaz
ności
Anty-HBc w formie IgM wskazuje na pierwsze przeciwciało, które
ostatnio przebyte zakażenia pojawia się; utrzymuje się przez
całe życie w formie IgG
Antygenu rdzeniowego HbcAg nie stwierdza się we krwi i nie jest używany jako marker
Tabela Zakaz
ność nosicieli HBV
Markery
Stopień Antygeny Przeciwciała
zakaz
ności
---------------------------------------------------------------------------------------------------
HbsAg HbeAg Anty-HBs Anty-Hbe Anty-HBc
Wysoki + + - - +
Średni + - - + +
Niski + - + + +
Tabela Systematyka retrowirusów zakażających ludzi i naczelne
Podrodzina Choroba Naturalny gospodarz
Oncovirinae
Ludzki wirus białaczki białaczka z dojrzałych komórek T, ludzie
z komórek T (HTLV-I) chłoniak, tropikalny niedowład
spastyczny
Ludzki wirus białaczki białaczka włochatokomórkowa ludzie
z komórek T (HTLV-II)
Spumaviriane przewlekłe zakażenia utajone naczelne i inne zwierzęta
Lentiviriane
Ludzki wirus niedobór immunologiczny, encefalopatia; ludzie
upośledzenia wirus może zakażać szympansy, ale bez
odporności (HIV-1) objawów chorobowych
Ludzki wirus niedobór immunologiczny; miej ludzie
upośledzenia patogenny niż HIV-1 i naczelne
odporności (HIV-2)
Małpi wirus niedobór immunologiczny; brak choroby małpy
upośledzenia u dzikich zielonych małp afrykańskich,
odporności (SIV-1) ale AIDS u rezusów
Tabela Kliniczna klasyfikacja objawów chorobowych w przebiegu zakażenia HIV
Kategoria* Objawy kliniczne**
1 bezobjawowo
2 immunologiczna plamica małopłytkowa
3 nie wyjaśniona limfadenopatia trwająca pond 4 miesiące;
nawracające stany podgorączkowe (<38,5oC); nocne poty
4 łagodniejsze zakażenia oportunistyczne, takie jak pleśniawki lub
półpasiec , u osób poniżej 60 roku życia bez (a) limfadenopatii
5 nawracająca lub stale utrzymująca się gorączka (>38,5oC) przez
1 miesiąc; wodnista biegunka przez 2 tygodnie lub utrzymująca się
utrata masy ciała
6 i 7 AIDS bez (z) mięsaka Kaposiego
* Fazy 3, 4 i 5, razem lub oddzielnie, są nazywane zespołem związanym z AIDS (ARC).
** Faza bezobjawowa jest często poprzedzona ostrą, lecz łagodną chorobą grypopochodną
o okresie wylęgania około 1 miesiąca
Tabela Leczenie HIV-1 i towarzyszących zakażeń oportunistycznych
Czynnik zakaz
ny Lek
HIV-1 zydowudyna sama lub z didanozyną
Opryszczka pospolita acyklowir
Ospa wietrzna-półpasiec acyklowir
Wirus cytomegalii foskarnet (zapalenie siatkówki), gancyklowir (zap. płuc)
Cryptosporidium oktreotyd, paromomycyna, azytromycyna
Toxoplasma gondii sulfadiazyna, pirymetamina
Pneumocystis carinii trymetoprym, sulfametoksazol, pentamidyna
Mykobakterie streptomycyna, izoniazyd, ryfampicyna, kwas
aminosalicylowy (PAS)