1
Ć
wiczenie 10, część A
Czynność układu oddechowego
Zagadnienia:
•
Ogólna budowa układu oddechowego.
•
Budowa ściany pęcherzyka płucnego.
•
Wentylacja płuc, wymiana gazów w płucach.
•
Transport gazów, dyfuzja gazów w tkankach.
•
Regulacja oddychania.
•
Pomiar pojemności Ŝyciowej płuc przy pomocy spirometrów.
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
2
Układ oddechowy człowieka
górne drogi oddechowe
dolne drogi oddechowe
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
UKŁAD ODDECHOWY:
1) Drogi oddechowe
•
górne drogi oddechowe: nos zewnętrzny, jama nosowa z
zatokami przynosowymi (klinowe, sitowe, czołowe, szczękowe)
gardło
•
dolne drogi oddechowe: krtań, tchawica, oskrzela (drzewo
oskrzelowe)
2) Płuca
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
3
Nabłonek wielorzędowy błony śluzowej nosa i tchawicy
rzęski
komórki kubkowe
uwalniające śluz
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
Krtań (narząd głosu)
PołoŜona poniŜej nasady języka i kości gnykowej, między IV a VII kręgiem
szyjnym,
•
szkielet krtani - 9 chrząstek połączonych więzadłami i mięśniami; tworzą
jamę krtani,
•
chrząstki krtani: nieparzyste (ch. tarczowata, ch. pierścieniowata, ch.
nagłośniowa), nieparzyste (ch. nalewkowate, ch. roŜkowate i ch. klinowate),
•
jama krtani pokryta błoną śluzową z nabłonkiem wielorzędowym
migawkowym tworzy fałdy: fałd nagłośni, fałdy przedsionkowe i fałdy
głosowe (inaczej struny głosowe pokryte nabłonkiem wielowarstwowym
płaskim),
•
ustawienie fonacyjne strun głosowych – fałdy głosowe krtani są zamknięte
podczas wydawania głosu, strumień powietrza wprawia struny w drgania,
powstaje fala dźwiękowa.
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
4
Jama krtani. Głośnia.
struny głosowe
fałd nagłośni
fałdy przedsionkowe
ustawienie fonacyjne
szpara głośni
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
Tchawica
–
spręŜysta rura o dł. 10-12cm wzmocniona
chrząstkami tchawiczymi (16-20) zapewniająca swobodny i
droŜny przepływ powietrza do oskrzeli i płuc.
•
ś
ciana błoniasta tchawicy (mięśnie gładkie) umoŜliwia zwęŜenie
ś
wiatła tchawicy (o 25%) i odkrztuszanie zalegającego śluzu,
•
w ścianie tchawicy obecne obecne chemoreceptory wraŜliwe na
niedobór tlenu oraz tkanka limfoblastyczna z komórkami
plazmatycznymi produkującymi przeciwciała IgA.
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
5
tchawica
drzewo oskrzelowe płuc:
oskrzela główne prawe i lewe---oskrzela płatowe---oskrzela segmentowe--
-oskrzela płacikowe---oskrzela końcowe---oskrzeliki oddechowe
(pęcherzykowe)---przewodziki pęcherzykowe
woreczki pęcherzykowe
pęcherzyki płucne
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
Funkcje dróg oddechowych:
•
doprowadzają (podczas wdechu) i odprowadzają (podczas
wydechu) powietrze z płuc,
•
powodują ocieplenie wdychanego powietrza do ciepłoty ciała,
•
nawilŜenie parą wodną,
•
oczyszczają, tj. zatrzymują cząsteczki kurzu, pyłu, bakterii,
grzybów i inne zanieczyszczenia na migawkach (rzęskach)
nabłonka błony śluzowej oraz w wydzielinie surowiczo-śluzowej
jej gruczołów.
•
migawki przesuwają wydzielinę z zanieczyszczeniami po
powierzchni nabłonka do gardła, skąd ulega ona odkrztuszeniu
lub połknięciu.
•
krtań jest narządem wytwarzania głosu oraz ochrony dolnych
dróg oddechowych przy przełykaniu.
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
6
Bariera krew-powietrze (wycinek)
śródbłonek naczynia
włosowatego
nabłonek oddechowy
(pneumocyty typu I)
błona podstawna wspólna
błona podstawna
nabłonka oddechowego
błona podstawna
śródbłonka
naczyniowego
pęcherzyk płucny
krew
grubość (0,2-0,6 µM)
0
2
C0
2
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
Surfaktant pneumocytów typu II nabłonka oddechowego
Składnik
Skład procentowy
Fosfatydylocholina
62 %
Fosfatydyloglicyna
5 %
Inne fosfolipidy
10 %
Lipidy obojętne
13 %
Białka
8 %
Węglowodany
2 %
Surfaktant – czynnik powierzchniowy; występuje w płynie
wyścielającym pęcherzyki płucne i obniŜa napięcie powierzchniowe.
Ułatwia proces rozpręŜania pęcherzyków podczas wdechu oraz
zapobiega sklejaniu się ścian pęcherzyków podczas wydechu
Skład surfaktantu uwalnianego przez pneumocyty typu II nabłonka oddechowego
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
7
Definicje
•
OBJ
Ę
TO
ŚĆ
ODDECHOWA (TV)
- ilość powietrza, która napływa do płuc z kaŜdym spokojnym
wdechem ( lub ilość powietrza, która wypływa z płuc z kaŜdym
spokojnym wydechem- ok.500ml
•
OBJ
Ę
TO
ŚĆ
WDECHOWA ZAPASOWA
(DOPEŁNIAJ
Ą
CA, IRV)
- to ilość powietrza wprowadzana do płuc przy maksymalnym
wdechu w nadmiarze w stosunku do objętości oddechowej- ok.
1900ml (K), ok..3300ml (M)
•
OBJ
Ę
TO
ŚĆ
ODDECHOWA (TV)
+ OBJ
Ę
TO
ŚĆ
WDECHOWA ZAPASOWA (IRV)
=
POJEMNO
ŚĆ
WDECHOWA (IC)
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
Definicje c.d.
•
OBJ
Ę
TO
ŚĆ
WYDECHOWA ZAPASOWA (ERV)
- to ilość powietrza usuwana przez aktywny wydech po
spokojnym wydechu - ok. 700ml (K), ok.1000ml (M)
• OBJ
Ę
TO
ŚĆ
ZALEGAJ
Ą
CA (RV)
- to ilość powietrza pozostająca w płucach po maksymalnym
wydechu- ok.1200ml
•
OBJ
Ę
TO
ŚĆ
WYDECHOWA ZAPASOWA (ERV)
+
OBJ
Ę
TO
ŚĆ
ZALEGAJ
Ą
CA (RV)
= POJEMNO
ŚĆ
ZALEGAJ
Ą
C
Ą
CZYNNO
Ś
CIOWA (FRC)
•
POJEMNO
ŚĆ
ś
YCIOWA PŁUC (IVC)
- to ilość powietrza, którą moŜna wymienić w czasie jednego
maksymalnego cyklu oddechowego ( usunąć po maksymalnym
wdechu) - ok. 4200ml
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
8
Definicje c.d.
• POJEMNO
ŚĆ
CAŁKOWITA PŁUC (TLC)
- to suma
POJEMNO
Ś
CI
ś
YCIOWEJ PŁUC (IVC)
i
OBJ
Ę
TO
Ś
CI ZALEGAJ
Ą
CEJ (RV)
- ok.5400 - 6000ml
• WENTYLACJA MINUTOWA
- ilość powietrza wprowadzana do płuc w ciągu 1min
- ok. 8000ml (500ml/oddech x 16 oddechów/min)
Materiały pomocnicze do ćwiczenia nr 10A z Fizjologii
Całkowita pojemność płuc