Podstawy logistyki

1

Fr(Beier ederick J., Rutkowski Krzysztof - Logistyka. SGH, 1996 (ISBN 83-86689-06-4)), 1996, 2004

ZAŁ

Ą

CZONE MATERIAŁY S

Ą

WYŁ

Ą

CZNIE DLA CELÓW DYDAKTYKI.

TYLKO DLA GRUP, Z KTÓRYMI MAM WYKŁADY
NIE WOLNO ICH POWIELA

Ć

ANI ROZPOWSZECHNIA

Ć

!!!

Jerzy Kwa

ś

nikowski

Nieco inaczej o logistyce

:

Logistyka - jedna z najbardziej dynamicznie rozwijaj

ą

cych si

ę

nauk

przede wszystkim w USA, Unii Europejskiej, Japonii).

Przedmiot zainteresowania:

procesy sprawnego i efektywnego zarz

ą

dzania przepływami:

•

materiałów (surowców, półproduktów i zespołów) do produkcji,

•

materiałów podczas produkcji,

•

wyrobów gotowych,

•

(odpadów poprodukcyjnych i po-konsumpcyjnych)

•

zwi

ą

zanych z nimi informacji.

Podstawowe obszary (rodzaje) działalno

ś

ci o ró

ż

nej skali wielko

ś

ci, a wi

ę

c

i znaczeniu dla firmy) obj

ę

te s

ą

analizami logistycznymi i zarz

ą

dzaniem

logistycznym:

−

obsługa klienta,

−

transport,

−

składowanie i utrzymywanie zapasów,

−

realizacja zamówie

ń

,

−

prognozowanie popytu,

−

procesy zaopatrzenia (zakupu) i dystrybucji (sprzeda

ż

y),

−

lokalizacja zakładów produkcyjnych i składów

(magazynów),

−

pakowanie (ł

ą

czenie, dzielenie, ... ładunków),

−

serwis po sprzeda

ż

y (zaopatrywanie w cz

ęś

ci),

−

obsługa zwrotów i czynno

ś

ci reparacyjne,

−

gospodarowanie odpadami

−

.przepływ informacji.

Podstawy logistyki

2

KONCEPCJA I ROZWÓJ LOGISTYKI

1. Uwagi wst

ę

pne

Podstawowa prawda ekonomiczna:

zasoby i konsumenci tych zasobów

s

ą

znacznie rozproszeni geograficznie.

Konsument nie mieszka te

ż

w pobli

ż

u miejsc lokalizacji

przedsi

ę

biorstw produkuj

ą

cych wyroby i usługi.

Cel mened

ż

erów odpowiedzialnych za (logistyk

ę

)

pokonanie luki przestrzenno-czasowej dziel

ą

cej poda

ż

i popyt:

produkty (towary, usługi) musz

ą

dotrze

ć

do klientów

−

w odpowiednim czasie (wtedy, gdy ci ich potrzebuj

ą

),

−

w odpowiednie miejsce (tam, gdzie ich potrzebuj

ą

),

−

w takiej ilo

ś

ci i w takim stanie, w jakim s

ą

zapotrzebowane,

−

za rozs

ą

dn

ą

cen

ę

.

Przy rozpatrywaniu i spełnianiu tych potrzeb musz

ą

by

ć

uwzgl

ę

dnione

koszty tych dostaw.

Realizacja:

z reguły logistyk,

cz

ę

sto cały wyodr

ę

bniony pion logistyczny przedsi

ę

biorstwa

lub wynaj

ę

ta firma logistyczna (outsourcing)

Podstawy logistyki

3

Instrumenty realizacji tych zada

ń

:

transport,

zapasy,

składy,

obieg informacji

pojawiły si

ę

(w przeszło

ś

ci) du

ż

o wcze

ś

niej ni

ż

koncepcje logistyczne,

lecz do lat pi

ęć

dziesi

ą

tych nie było

ż

adnej dominuj

ą

cej filozofii

dotycz

ą

cej przepływów towarowych w gospodarce.

Sfer

ę

zarz

ą

dzania przepływami towarowymi dzielono mi

ę

dzy ro

ż

ne piony

funkcjonalne, na przykład

−

transport w dziale produkcji,

−

zapasy w dziale marketingu, finansów i/lub produkcji,

−

realizacja zamówienia w pionie ksi

ę

gowo

ś

ci lub sprzeda

ż

y.

Rzadkie były próby koordynacji i zarz

ą

dzania przepływami rzeczowymi w

sposób kompleksowy (cało

ś

ciowy).

Typowy był (dla tradycyjnych przedsi

ę

biorstw)

podział decyzji i odpowiedzialno

ś

ci za to mi

ę

dzy poszczególne piony

funkcjonalne przedsi

ę

biorstwa,

co prowadziło do wielu konfliktów oraz do podejmowania decyzji

suboptymalnych.

Podstawy logistyki

4

B_R,

Podstawy logistyki

5

Od lat 50-tych pojawiaj

ą

si

ę

(najpierw w USA) koncepcje mened

ż

erskie

pogrupowania działa

ń

zwi

ą

zanych z przepływami produktów

w celu kompleksowego zarz

ą

dzania nimi.

Rodz

ą

cej si

ę

nauce o zarz

ą

dzaniu przepływami towarów i usług

mi

ę

dzy punktem pochodzenia a punktem ostatecznej konsumpcji

nadawano wiele nazw:

Physical Distribution, Physical Distribution

Management, Distribution Engineering, Materials

Management, Marketing Management, Distribution,

Business Logistics, Business Logistics

Management, Distribution Logistics, Logistics,

Logistical Management czy Industrial Logistics.

Z rywalizacji poj

ę

ciowej zwyci

ę

sko wyszedł termin logistyka,

staj

ą

c si

ę

symbolem jednej z najbardziej dynamicznie

rozwijaj

ą

cych si

ę

nauk ostatnich dziesi

ę

cioleci.

Dotyczy to w conamniej równym stopniu logistyki jako rodzaju usług.

2. Definicje logistyki

Ź

ródłosłowu szuka si

ę

w greckich słowach

logos, logicos (liczenie, sztuka liczenia; prawidłowo my

ś

l

ą

cy, rozs

ą

dny)

albo francuskich loger lub logis (zakwaterowanie, kwatera).

Do greckiego nawi

ą

zał cesarz bizantyjski Leontos VI, pisz

ą

c na pocz

ą

tku X

w.n.e. po grecku dzieło pn. Sumaryczne wyło

ż

enie sztuki wojennej, gdzie

obok strategii i taktyki wyró

ż

nił trzeci

ą

nauk

ę

wojenn

ą

- logistyk

ę

.

Miała ona głównie zajmowa

ć

si

ę

ro

ż

nymi wyliczeniami zwi

ą

zanymi

z przemarszami wojsk.

Do

ź

ródłosłowu francuskiego nawi

ą

zuje si

ę

w zwi

ą

zku z opublikowaniem

przez barona de Jomini w r. 1837 w Pary

ż

u dzieła Zarys sztuki wojennej.

W szóstym rozdziale pt.: O logistyce, czyli sztuce wprawiania w ruch

Podstawy logistyki

6

oddziałów, przypisuje on logistyce znaczenie przyj

ę

te pó

ź

niej w naukach

cywilnych. Mówi w nim m.in. o lokalizacji i zaopatrywaniu magazynów,
planowaniu i realizacji marszów, przygotowywaniu

ś

rodków

transportowych, urz

ą

dzaniu dróg komunikacyjnych i zaopatrywaniu

oddziałów, a wiec o problemach, którymi zajmuje si

ę

wraz z zaszłymi

zmianami, współczesna logistyka.
Przetłumaczona na angielski praca de Jomini stała si

ę

standardow

ą

lektur

ą

ameryka

ń

skich oficerów, a przedmiot o nazwie logistyka znalazł si

ę

w roku 1885 w programie nauczania nowo otwartej szkoły marynarki
wojennej USA.
W latach nast

ę

pnych termin ten został powszechnie zaakceptowany

w słownictwie wojskowym, rozumiany jako ekonomiczny element działa

ń

militarnych.

Podczas II wojny

ś

wiatowej Departament Obrony USA powołał zespoły

interdyscyplinarne w celu rozwoju matematycznych modeli planowania

oraz ich zastosowania do rozwi

ą

zywania problemów logistycznych armii.

Do najwa

ż

niejszych nale

ż

ały lokalizacja i zaopatrzenie magazynów oraz

problemy transportowe. Te zespoły stworzyły podwaliny pod badania

operacyjne i logistyk

ę

.

Cywilna odmiana logistyki nie jest jednak tak jednoznacznie rozumiana

i do tej pory nie ma tak jednolitego terminu identyfikacyjnego jak produkcja

czy marketing.

Przez logistyk

ę

rozumie si

ę

zarz

ą

dzanie działaniami przemieszczania

i składowania, które maja ułatwi

ć

przepływ produktów z miejsc

pochodzenie do miejsc finalnej konsumpcji, jak równie

ż

zwi

ą

zan

ą

z nimi

informacj

ą

, w celu zaoferowania klientowi odpowiedniego poziomu obsługi

po rozs

ą

dnych kosztach.

Produkt nale

ż

y rozumie

ć

ogólnie, zarówno jako towary jak i usługi.

Niektórzy specjali

ś

ci, np. Pfohl, przytaczaj

ą

kilka grup definicji,

zorientowanych na

Podstawy logistyki

7

przepływ,

cykl u

ż

ytkowania wyrobu,

usługi.

Okre

ś

lona jako zorientowana na

1

o

przepływ, jedn

ą

z najpopularniejszych na

ś

wiecie [B-R] jest definicja

opracowana przez ameryka

ń

ski Council of Logistics Management (CLM):

Logistyka jest terminem opisuj

ą

cym proces planowania, realizacji

i kontroli sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu

surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz

odpowiedniej informacji,

z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenie

wymaga

ń

klienta.

Działania logistyczne mog

ą

obejmowa

ć

(cho

ć

nie musza si

ę

do

nich ogranicza

ć

): obsług

ę

klienta, prognozowanie popytu,

przepływ informacji, kontrole zapasów, czynno

ś

ci manipulacyjne,

realizowanie zamówie

ń

, czynno

ś

ci reparacyjne i zaopatrywanie w

cz

ęś

ci, lokalizacje zakładów produkcyjnych i składów, procesy

zaopatrzeniowe, pakowanie, obsług

ę

zwrotów, gospodarowanie

odpadami, czynno

ś

ci transportowe i składowanie.

Podstawy logistyki

8

Definicja European Logistics Association (ELA) brzmi

„Logistyka jest poj

ę

ciem obejmuj

ą

cym organizacj

ę

, planowanie, kontrol

ę

i

realizacj

ę

przepływów towarów od ich wytworzenia i nabycia, przez

produkcj

ę

i dystrybucj

ę

, a

ż

do finalnego odbiorcy, której celem jest

zaspokojenie wymaga

ń

rynku, przy minimalnych kosztach i przy

minimalnym zaanga

ż

owaniu kapitału.”

2

o

Definicja zorientowana na cykl u

ż

ytkowania wyrobu, to na przykład

Society of Logistics Engineers (SOLE):

Logistyka to „wspomagaj

ą

ce zarz

ą

dzanie działania planistyczne, kontrolne

i regulacyjne, które podczas okresu u

ż

ytkowania produktu zapewniaj

ą

wydajne wykorzystanie zasobów i adekwatn

ą

skuteczno

ść

elementów

logistycznych podczas wszystkich faz okresu u

ż

ytkowania, tak

ż

e dzi

ę

ki

ingerowaniu we wła

ś

ciwym czasie w system zapewnia si

ę

efektywne

sterowanie zu

ż

yciem zasobów.”

Definicja zorientowana na cykl u

ż

ytkowania wyrobu mo

ż

e by

ć

przydatna

przy rozpatrywaniu jej ł

ą

cznie z kalkulacj

ą

, analiz

ą

i projektowaniem

kosztów okresu u

ż

ytkowania. Takie koszty to koszty całkowite wynikaj

ą

ce

ze stosowania wyrobu (systemu) w okresie jego funkcjonowania

(LCC – Life-Cycle-Costs).

3

o

Trzeci rodzaj definicji, zorientowanych na usługi, opiera si

ę

na

zało

ż

eniu, i

ż

usługa mo

ż

e by

ć

tylko wtedy optymalnie zaoferowana

klientowi, gdy wszystkie czynno

ś

ci b

ę

d

ą

przebiegały

w sposób skoordynowany. Mo

ż

e mie

ć

posta

ć

(A.D.Little, Center of

Logistics Research – Pennsylvania State University):

Logistyka jest „procesem koordynacji wszystkich czynno

ś

ci

niematerialnych, które musz

ą

by

ć

przeprowadzone dla wykonania usługi

w sposób efektywny pod wzgl

ę

dem kosztów i zgodny z wymaganiami

klienta.

Podstawy logistyki

9

Główny kierunek tych działa

ń

obejmuje nast

ę

puj

ą

ce trzy dziedziny:

−

zminimalizowanie czasu oczekiwania (realizacji zlecenia),

−

zarz

ą

dzanie potencjałem usługowym oraz

−

dostawa usług przez kanał dystrybucyjny.”

Inne, zorientowane na usługi rozumienie logistyki reprezentuj

ą

banki, dla

których kierownictwo logistyczne to stworzenie odpowiedniej

infrastruktury, dzi

ę

ki której cały system zaopatrzenia zostaje wł

ą

czony

w kierowanie działalno

ś

ci

ą

operacyjn

ą

. Logistyka, oprócz spełniania funkcji

usługowych, zapewnia tak

ż

e pomoc wszystkim innym dziedzinom.

Tak wi

ę

c do logistycznego kierowania bankiem nale

żą

:

rachunkowo

ść

finansowa, informatyka i elektroniczne urz

ą

dzenia do

przetwarzania danych (EDP), kontrola i rewizja, własne badania i rozwój,

nieruchomo

ś

ci i bezpiecze

ń

stwo, kierowanie personelem i kształcenie.

Definicja zorientowana na usługi mo

ż

e by

ć

przydatna, gdy działania

logistyczne s

ą

ś

ci

ś

le zwi

ą

zane z innymi usługami.

W tym kursie podstaw logistyki podstaw

ą

b

ę

dzie najbardziej rozpowszechnione w nauce i technice [Pfohl, 1] poj

ę

cie zorientowane na przepływ (pierwsza grupa definicji).

Analiza tych definicji pozwala wyró

ż

ni

ć

trzy podstawowe zadania stawiane

logistyce



koordynacje przepływów surowców, materiałów do produkcji

i wyrobów gotowych do konsumentów,



minimalizacj

ę

kosztów tego przepływu, oraz



podporz

ą

dkowanie działalno

ś

ci logistycznej wymogom obsługi

klienta.

Zarz

ą

dzanie tak rozumianymi przepływami mo

ż

e mi

ęć

miejsce zarówno

w skali makroekonomicznej (np. w gospodarce (całego) danego kraju

lub w obszarze wi

ę

kszym - EUROLOGISTYKA),

jak równie

ż

w skali mikroekonomicznej (np. w przedsi

ę

biorstwach

produkcyjnych i/lub handlowych oraz innych firmach i organizacjach

Podstawy logistyki

10

ro

ż

nego typu, np. w hotelach, szkołach, (domach studenckich?),

szpitalach, bankach itd.).

Procesy logistyczne charakterystyczne dla przedsi

ę

biorstw

produkcyjno-handlowych.

Główne podsystemy systemu logistycznego przedsi

ę

biorstwa, wyró

ż

nione

według kryterium podziału funkcjonalnego (wg Pfohla - fazowego - tzn. wg

fazy powstawania produktu) to

logistyka zaopatrzenia,

logistyka produkcji,

logistyka dystrybucji,

logistyka utylizacji (recyrkulacji).

Szczególnym zainteresowaniem mened

ż

erów, cieszy si

ę

tzw.

logistyka marketingowa.

Obejmuje ona podsystemy logistyki zaopatrzenia i logistyki dystrybucji.

Cz

ę

sto te

ż

zaopatrzenie i produkcja obsługiwane s

ą

przez

logistyk

ę

materiałow

ą

.

Koncepcja podziału systemu logistycznego przedsi

ę

biorstwa na

funkcjonalne (fazowe) podsystemy logistyczne oraz podstawowe czynno

ś

ci

logistyczne obj

ę

te takim kompleksowym systemem ilustruj

ą

rysunki

(np. rys.2 B-R).

Podstawy logistyki

11

u: rysunki, równie

ż

rys.2 ze str. 17 B-R