1

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

Wprowadzenie

W prezentowanej poniżej części 

komentarza rozporządzenia Mi-

nistra Pracy i Polityki Socjalnej 

z 26 września 1997 r. w sprawie 

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i hi-

gieny pracy szczegółowo omawiamy te-

matykę obiektów budowlanych i terenu 

zakładu pracy, a w szczególności wyma-

gania dla:

budynków i obiektów budowlanych, 

„

„

w których znajdują się pomieszczenia 

pracy,

dróg, a także przejść na terenie zakładu 

„

„

pracy.

Jan M. Pióro

DZIAŁ II

Obiekty budowlane i teren zakładu pracy

§ 3

[Wymagania techniczno-budowlane]

Budynki i inne obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy,

powinny być zbudowane i utrzymywane zgodnie z wymaganiami określonymi

w przepisach techniczno-budowlanych.

Rozwinięcie przepisów Kodeksu

pracy

Paragraf 3 omawianego rozporządzenia 

stanowi rozwinięcie art. 213 kp, zgodnie 

z którym:

obiekt budowlany, w którym znajdują 

„

„

się pomieszczenia pracy, powinien speł-

niać wymagania dotyczące bhp,

przebudowa  obiektu  budowlanego, 

„

„

w którym znajdują się pomieszczenia 

pracy, powinna uwzględniać poprawę 

warunków bhp,

budowa lub przebudowa obiektu bu-

„

„

dowlanego, w którym przewiduje się 

pomieszczenia pracy, powinna być 

wykonywana na podstawie projektów 

poprzedzonych ekspertyzą techniczną 

stanu konstrukcji i elementów budyn-

ku, z uwzględnieniem stanu podło-

ża  gruntowego, uwzględniających 

wymagania bhp, pozytywnie zaopi-

niowanych przez uprawnionych rze-

czoznawców – zgodnie z odrębnymi 

przepisami. 

Wymagania wobec budynków

i innych obiektów budowlanych

Budynki i inne obiekty budowlane, w któ-

rych znajdują się pomieszczenia pracy, 

powinny być projektowane, budowane 

i utrzymane w sposób określony w przepi-

sach, w tym techniczno-budowlanych, oraz 

zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, 

aby zapewniały w szczególności:

spełnienie podstawowych wymagań 

„

„

dotyczących:

2

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

  –    bezpieczeństwa konstrukcji (kon-

strukcja budynku powinna spełniać 

warunki zapewniające nieprzekrocze-

nie stanów granicznych nośności oraz 

stanów granicznych przydatności do 

użytkowania w żadnym z jego ele-

mentów i w całej konstrukcji),

  –   ochrony przed zagrożeniami dla hi-

gieny i zdrowia użytkowników lub 

sąsiadów, w szczególności w wy-

niku: wydzielania się gazów tok-

sycznych, obecności szkodliwych 

pyłów  lub  gazów  w  powietrzu, 

niebezpiecznego promieniowania, 

nieprawidłowego usuwania dymu 

i spalin oraz nieczystości i odpadów 

w postaci stałej lub ciekłej, wystę-

powania wilgoci w elementach bu-

dowlanych lub na ich powierzch-

niach, niekontrolowanej infiltracji 

powietrza zewnętrznego, ogranicze-

nia nasłonecznienia i oświetlenia 

naturalnego;

bezpieczeństwo pożarowe w sposób 

„

„

gwarantujący w razie pożaru:

  –   nośność konstrukcji przez czas wy-

nikający z rozporządzenia, 

  –   ograniczenie rozprzestrzeniania się 

ognia i dymu w budynku, 

  –   ograniczenie rozprzestrzeniania się 

pożaru na sąsiednie budynki, 

  –   możliwość ewakuacji ludzi, a także 

uwzględniający bezpieczeństwo ekip 

ratowniczych;

bezpieczeństwo użytkowania – obcią-

„

„

żenia mogące działać w trakcie użytko-

wania nie mogą prowadzić do: 

  –   zniszczenia całości lub części bu-

dynku, 

  –   przemieszczeń i odkształceń o nie-

dopuszczalnej wielkości, 

  –   zniszczenia  na  skutek  wypadku, 

w stopniu nieproporcjonalnym do 

jego przyczyny;

odpowiednie  warunki  higieniczne 

„

„

i zdrowotne oraz środowiska pracy, 

w szczególności w zakresie: 

  –   zapewnienia oświetlenia naturalnego, 

  –   oszczędności energii i odpowiedniej 

izolacyjności cieplnej przegród, 

  –   ochrony przed drganiami i hałasem 

w taki sposób, aby poziom hałasu, na 

który będą narażeni użytkownicy lub 

osoby znajdujące się w ich sąsiedztwie, 

nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, 

a także umożliwiał im pracę, odpoczy-

nek w zadowalających warunkach;

warunki użytkowe zgodne z przezna-

„

„

czeniem obiektu, w szczególności w za-

kresie: 

  –   zaopatrzenia w wodę i energię elek-

tryczną, 

  –   usuwania ścieków, wody opadowej 

i odpadów;

możliwość utrzymania obiektu we wła-

„

„

ściwym stanie technicznym i estetycz-

nym, nie dopuszczając do nadmiernego 

pogorszenia jego właściwości użytko-

wych i sprawności technicznej;

warunki bhp;

„

„

warunki bezpieczeństwa i ochrony zdro-

„

„

wia osób przebywających na terenie 

budowy.

Pozwolenie na budowę

W myśl przepisów ustawy z 7 lipca 1994 r. 

– Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. nr 156, 

poz. 1118 z późn. zm.) obiekty budowlane, 

w których są przewidziane pomieszczenia 

pracy, wymagają uzyskania pozwolenia 

na budowę. Istotnym warunkiem wydania 

przez organ administracji architektoniczno-

-budowlanej pozwolenia na budowę obiek-

tu budowlanego – w którym przewiduje się 

pomieszczenia pracy – jest przedłożenie 

projektu pozytywne zaopiniowanego pod 

względem bhp oraz wymaganiami ergono-

mii przez rzeczoznawcę do spraw bhp.

3

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Opiniowanie projektów obiektów

budowlanych

Kwestie związane z opiniowaniem pro-

jektów nowo budowanych lub przebudo-

wywanych obiektów budowlanych bądź 

ich części, w których przewiduje się po-

mieszczenia pracy, pod względem bhp 

i wymagań ergonomii, a także wymagania 

dotyczące opinii rzeczoznawców ds. bhp 

oraz tryb postępowania odwoławczego od 

tych opinii określają: 

ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwo-

„

„

wej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 

589),

rozporządzenie Ministra Pracy i Poli-

„

„

tyki Społecznej z 19 grudnia 2007 r. 

w sprawie rzeczoznawców do spraw 

bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 

nr 247, poz. 1835).

Rzeczoznawca ds. bhp opiniuje projekty 

architektoniczno-budowlane, technolo-

giczne i inne, których rozwiązania mają 

wpływ na stan bhp, biorąc pod uwagę spe-

cyfikę, charakter i przeznaczenie obiektu 

budowlanego lub jego części, a zwłaszcza 

warunki wynikające z części technologicz-

nej projektu. 

Opiniowanie polega w szczególności na 

sprawdzeniu przez rzeczoznawcę zgod-

ności przyjętych rozwiązań z przepisami 

bhp, wymaganiami ergonomii oraz z pol-

skimi normami, a także na sprawdzeniu, 

czy przyjęte rozwiązania likwidują bądź 

ograniczają zagrożenia, jakie może spo-

wodować projektowany proces techno-

logiczny.

Po analizie projektu rzeczoznawca ds. bhp 

umieszcza na nim klauzulę zawierającą 

opinię oraz pieczęć imienną. Jednostka 

projektowania, projektant lub inwestor, 

który nie zgadza się z opinią wydaną przez 

rzeczoznawcę ds. bhp, jest uprawniony 

w terminie 14 dni od dnia otrzymania opi-

nii zwrócić się do okręgowego inspektora 

pracy, właściwego ze względu na lokali-

zację projektowanego obiektu budowla-

nego, o ocenę prawidłowości rozwiązań 

przyjętych w projekcie. 

Omawiane rozporządzenie nie reguluje 

formy, w jakiej właściwy okręgowy in-

spektor pracy zajmuje stanowisko. Skoro 

okręgowy inspektor pracy jest organem 

państwowym, powinien zająć stanowi-

sko z uwzględnieniem zasady określonej 

w art. 104 Kodeksu postępowania admi-

nistracyjnego. Oznacza to, że okręgowy 

inspektor pracy powinien wydać opinię 

w formie decyzji administracyjnej. Od 

takiej decyzji przysługiwałoby odwoła-

nie do Głównego Inspektora Pracy. Na 

decyzję ostateczną Głównego Inspektora 

Pracy przysługiwałaby skarga do właści-

wego, ze względu na siedzibę, okręgowego 

inspektora pracy, wojewódzkiego sądu 

administracyjnego. Sądy administracyjne 

sprawują kontrolę działalności administra-

cji publicznej (ustawa z 30 sierpnia 2002 r.

– Prawo o postępowaniu przed sądami 

administracyjnymi – Dz.U. nr 153, poz. 

1270 z późn. zm.).

Pozwolenie na użytkowanie obiektu

Jeżeli jest to uzasadnione względami bez-

pieczeństwa ludzi lub mienia bądź ochrony 

środowiska, właściwy organ administracji 

architektoniczno-budowlanej w decyzji 

o pozwoleniu na budowę lub przebudowę 

obiektu budowlanego nakłada obowiązek 

uzyskania pozwolenia na użytkowanie 

obiektu. 

Inwestor, na którego został nałożony 

obowiązek  uzyskania  pozwolenia  na 

użytkowanie obiektu budowlanego, jest 

4

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

zobowiązany dopełnić obowiązku za-

wiadomienia, zgodnie z właściwością 

wynikającą z przepisów szczególnych, 

następujących organów: 

1)   Państwowej Inspekcji Sanitarnej, 

2)   Państwowej Inspekcji Pracy, 

3)   Państwowej Straży Pożarnej 

o zakończeniu budowy obiektu budow-

lanego i zamiarze przystąpienia do jego 

użytkowania.

Organ, który inwestor zawiadomił o za-

kończeniu budowy i zamiarze przystąpie-

nia do użytkowania obiektu budowlanego, 

powinien – w sprawie zgodności wyko-

nania obiektu budowlanego z projektem 

budowlanym – zająć stanowisko w ter-

minie 14 dni od dnia otrzymania zawia-

domienia. Niezajęcie stanowiska przez 

właściwy organ w terminie 14 dni od dnia 

otrzymania zawiadomienia taktuje się jako 

niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag (art. 56 

ust. 1 i 2 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo 

budowlane).

Okresowe kontrole obiektów

budowlanych

Obiekty budowlane należy użytkować 

w sposób zgodny z ich przeznaczeniem 

i wymaganiami ochrony środowiska oraz 

utrzymywać w należytym stanie technicz-

nym i estetycznym, nie dopuszczając do 

nadmiernego pogorszenia ich właściwości 

użytkowych i sprawności technicznej.

W czasie użytkowania obiekty powinny 

być poddawane przez właściciela lub za-

rządcę:

okresowej kontroli, 

„

„

co najmniej raz

w roku, polegającej na sprawdzeniu 

stanu technicznego:

  –   elementów budynku, budowli i in-

stalacji narażonych na szkodliwe 

wpływy atmosferyczne i niszczące 

działania czynników występujących 

podczas użytkowania obiektu,

  –   instalacji i urządzeń służących ochro-

nie środowiska,

  –   instalacji gazowych oraz przewodów 

kominowych (dymowych, spalino-

wych i wentylacyjnych);

okresowej kontroli, 

„

„

co najmniej raz na

5 lat, polegającej na: 

  –   sprawdzeniu  stanu  technicznego 

i przydatności do użytkowania obiektu 

budowlanego przez osoby posiadające 

uprawnienia budowlane w odpowied-

niej specjalności,

  –   badaniu  instalacji  elektrycznej 

i piorunochronnej w zakresie stanu 

sprawności połączeń, osprzętu, za-

bezpieczeń i środków ochrony od po-

rażeń, oporności izolacji przewodów 

oraz uziemień instalacji i aparatów. 

Badania takie powinny przeprowa-

dzać osoby posiadające kwalifika-

cje wymagane przy wykonywaniu 

dozoru nad eksploatacją urządzeń, 

instalacji oraz sieci energetycznych 

i gazowych.

Książka obiektu budowlanego

Dla każdego budynku właściciel lub za-

rządca jest obowiązany prowadzić książkę 

obiektu budowlanego. Jest to dokument 

przeznaczony do zapisów dotyczących 

przeprowadzanych badań i kontroli stanu 

technicznego, a także remontów i prze-

budowy w okresie użytkowania obiektu 

budowlanego. Wpisowi do książki obiektu 

podlegają:

podstawowe  dane  identyfikujące 

„

„

obiekt:

  –   rodzaj obiektu i jego adres,

  –   właściciela, zarządcę – nazwę lub 

imię i nazwisko,

  –   protokół odbioru obiektu – numer 

i datę sporządzenia,

5

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

  –   pozwolenie na użytkowanie obiektu 

– nazwę organu, który wydał, numer 

i datę wydania,

  –   informacja o zmianie właściciela lub 

zarządcy – numer i datę protokołu 

przejęcia obiektu,

  –   wpis o zamknięciu książki, datę jej 

założenia;

dane ogólne o obiekcie wraz z wyka-

„

„

zem dokumentacji, w tym dokumen-

tacji technicznej przekazanej właści-

cielowi (zarządcy) przy zakładaniu 

książki;

plan sytuacyjny obiektu, z zaznaczo-

„

„

nymi granicami nieruchomości, okre-

ślający również usytuowanie miejsc 

przyłączenia obiektu do sieci uzbroje-

nia terenu oraz armatury lub urządzeń 

przeznaczonych do odcięcia czynnika 

dostarczanego za pomocą tych sieci, 

a w szczególności gazu, energii elek-

trycznej i ciepła;

protokoły kontroli oraz badań stanu tech-

„

„

nicznego, a także przeprowadzonych 

remontów i przebudowy obiektu.

Książka obiektu założona według wzoru 

stanowiącego załącznik do rozporzą-

dzenia Ministra Infrastruktury z 3 lipca 

2003 r. w sprawie książki obiektu bu-

dowlanego (Dz.U. nr 120, poz. 1134) 

powinna:

mieć format A4,

„

„

być wykonana w sposób trwały, za-

„

„

pewniający przydatność do użytko-

wania w całym okresie użytkowania 

obiektu,

mieć strony ponumerowane oraz zabez-

„

„

pieczone w sposób chroniący przed ich 

usunięciem lub wymianą.

§ 4

[Wymagania dla dróg w zakładzie pracy]

1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić na terenie zakładu pracy wykonane

i oznakowane, zgodnie z Polskimi Normami i właściwymi przepisami, drogi

komunikacyjne i transportowe, zwane dalej „drogami”, drogi dla pieszych,

zwane dalej „przejściami”, i dojazdy pożarowe oraz utrzymywać je w stanie

niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Drogi i przejścia oraz dojazdy

pożarowe nie mogą prowadzić przez miejsca, w których występują zagrożenia

dla ich użytkowników.

2. Drogi i przejścia powinny posiadać wymiary odpowiednie do liczby potencjal-

nych użytkowników oraz rodzajów i wielkości stosowanych urządzeń trans-

portowych i przemieszczanych ładunków. Minimalne wymiary dróg i przejść

określają Polskie Normy.

3. Nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i składowych, dojazdów

pożarowych i przejść powinna być równa i twarda lub utwardzona oraz posiadać

nośność odpowiednią do obciążenia wynikającego ze stosowanych środków

transportowych oraz przemieszczanych i składowanych materiałów.

4. Drogi, przejścia oraz place manewrowe, postojowe i składowe powinny posia-

dać urządzenia lub inne rozwiązania techniczne zapewniające odprowadzanie

wód opadowych.

6

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Definicja drogi

Droga to wydzielony pas terenu składający 

się z jezdni, pobocza, chodnika wyposażo-

ny w odpowiednie urządzenia techniczne, 

przeznaczony do ruchu lub postoju pojaz-

dów, ruchu pieszych. Nie ma przeszkód, 

aby w obrębie pasa drogi przebiegało to-

rowisko pojazdów szynowych.

Uwarunkowania systemu dróg

wewnątrzzakładowych

System organizacji i przebieg sieci dróg 

transportu wewnątrzzakładowego powinien 

zapewnić niezakłócone przemieszczanie 

surowców i materiałów między kolejnymi 

etapami procesu technologicznego.

Infrastruktura i organizacja transportu 

wewnątrzzakładowego powinny w szcze-

gólności uwzględniać następujące uwa-

runkowania:

Magazyny i główne punkty odbioru 

„

„

surowców i półfabrykatów powinny 

być usytuowane wzdłuż transporto-

wych ciągów komunikacyjnych będą-

cych przedłużeniem dróg transportu 

zewnętrznego.

Współpracujące wydziały, oddziały, sta-

„

„

nowiska pracy powinny być powiązane 

najkrótszymi drogami.

Drogi, po których poruszają się środki 

„

„

transportowe, powinny być w miarę 

możliwości jednokierunkowe. Wzdłuż 

całej trasy powinna być zapewniona 

odpowiednia widoczność.

Na drogach transportowych i w maga-

„

„

zynach nie powinny występować progi 

ani stopnie.

Drogi  transportowe  przebiegające 

„

„

wzdłuż wykopu powinny być wyty-

czone poza obrębem klina naturalnego 

odłamu gruntu.

Drogi transportowe na galeriach i pomo-

„

„

stach lub rampach powyżej powierzchni 

podłogi lub przechodzące ponad otwar-

tymi zbiornikami powinny być szersze 

o 120 cm od pojazdów oraz zabezpie-

czone za pomocą balustrady o wyso-

kości 110 cm, wyposażonej w poręcz 

pośrednią oraz krawężnik o wysokości 

15 cm. Prędkość pojazdów na pomo-

stach i rampach nie powinna przekra-

czać 5 km/h.

Nawierzchnia dróg, placów manewro-

„

„

wych, postojowych i składowych, dojaz-

dów pożarowych i przejść powinna być 

nienasiąkliwa, równa, twarda lub utwar-

dzona oraz posiadać nośność odpowiednią 

do obciążenia wynikającego ze stosowa-

nych środków transportowych, natężenia 

ruchu tych środków oraz przemieszcza-

nych i składowanych materiałów.

Górne powierzchnie główek szyn usy-

„

„

tuowane na drogach transportowych 

powinny pokrywać się z górną po-

wierzchnią dróg.

Liczba skrzyżowań dróg na jednym po-

„

„

ziomie powinna być jak najmniejsza.

Przed skrzyżowaniem dróg z napo-

„

„

wietrznymi liniami elektroenergetycz-

nymi, w odległości nie mniejszej niż 15 

m, powinny być ustawione oznakowane 

bramki – oświetlone w warunkach ogra-

niczonej widoczności – wyznaczające 

dopuszczalne gabaryty przejeżdżających 

pojazdów.

Drogi  o  większym  nasileniu  ruchu 

„

„

środków transportowych powinny być 

w miarę możliwości oddzielone od dróg 

masowego ruchu pieszego. Optymal-

nym rozwiązaniem jest rozgraniczenie 

dróg dla pieszych i dróg transportu jez-

dniowego.

Należy unikać stosowania równoległe-

„

„

go przeciwbieżnego ruchu dla różnych 

typów środków transportowych.

Drogi transportowe powinny być oświe-

„

„

tlone. Oświetlenie powinno gwaranto-

7

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

wać dostateczną widoczność na całej 

długości przebiegu drogi. Zastosowane 

oświetlenie powinno być o natężeniu 

niepowodującym olśnienia wzroku pie-

szych i kierowców środków transporto-

wych, a także nie powinno powodować 

zmiany barwy znaków lub zakłóceń 

odbioru i postrzegania sygnałów oraz 

znaków stosowanych w transporcie. 

Drogi transportowe mające oświetle-

nie wyłącznie sztuczne powinny mieć 

również oświetlenie awaryjne.

Zbędne przewozy należy eliminować.

„

„

W miarę możliwości należy stosować 

„

„

zmechanizowane środki transportu po-

zwalające eliminować pracę ręczną oraz 

ułatwiać załadunki i przeładunki.

Główne ciągi dróg

Główny ciąg drogi wewnątrzzakładowej, 

z uwzględnieniem:

właściwości terenowych, 

„

„

wielkości zakładu, 

„

„

wielkości potrzeb transportowych, 

„

„

powinien rozpoczynać się od wjazdu do 

zakładu i przebiegać wzdłuż terenu za-

kładu. 

Jeżeli zakład pracy jest usytuowany na 

dużym obszarze, wskazane jest, w celu 

uzyskania równomiernego natężenia ru-

chu na poszczególnych odcinkach dróg, 

urządzenie 2 lub więcej ciągów o cha-

rakterze magistralnym krzyżujących się 

w odpowiednich miejscach. Od ciągów 

magistralnych powinny być prowadzone 

drogi przejazdowe.

Na skrzyżowaniach dróg powinna być za-

pewniona dobra widoczność. Dla bezpie-

czeństwa ruchu duże znaczenie ma nada-

nie drodze – odpowiedniej do nasilenia 

ruchu i rodzaju pojazdów – szerokości, 

nawierzchni oraz profilu. Istotnym zagad-

nieniem, szczególnie w okresie jesienno-

-zimowym, jest zapewnienie odprowadze-

nia wód opadowych.

Ruch pieszy

Zarówno ciągi piesze od wejścia do za-

kładu pracy do miejsca pracy, jak i drogi 

łączące poszczególne hale produkcyjne 

powinny być jak najkrótsze. Ciągi pie-

sze nie powinny przecinać głównych li-

nii transportu jezdniowego. W wypadku 

nieuniknionego przecięcia z takimi linia-

mi wskazane jest rozważenie wykonania 

przejść nad lub pod jezdnią.

Na drogach wewnątrzzakładowych, w ob-

rębie których nie wyodrębniono ciągów 

ruchu pieszego, ruch pojazdów powinien 

być podporządkowany ruchowi pieszemu. 

Kierujący pojazdem jest obowiązany za-

chować szczególną ostrożność i ustępować 

pierwszeństwa pieszym. Oznaczona zna-

kami drogowymi prędkość dopuszczalna 

pojazdów lub zespołu pojazdów na od-

cinkach dróg wewnątrzzakładowych nie 

powinna być wyższa niż 20 km/h.

Wymiary dróg i przejść

Wymiary dróg i przejść powinny być odpo-

wiednie do liczby potencjalnych użytkow-

ników, rodzajów i wielkości stosowanych 

urządzeń transportowych oraz gabarytu 

przemieszczanych ładunków, i tak:

1.   Szerokość drogi przeznaczonej dla 

1-kierunkowego ruchu pieszego osób 

bez  ładunku  powinna  wynosić  co 

najmniej 75 cm, a 2-kierunkowego 

– 120 cm.

2.   Zalecane szerokości dróg transporto-

wych dla pieszych w budynkach prze-

mysłowych na odcinkach prostych i na 

zakrętach oblicza się wg wzoru:

dla ruchu 1-kierunkowego: b = a +

„

„

+ 30 cm,

8

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

dla ruchu 2-kierunkowego: b = 2a +

„

„

+ 60 cm,

w których:

a – szerokość ładunku, który niesie 

„

„

pieszy (cm),

b – szerokość drogi transportowej 

„

„

(cm), przy czym szerokość ta nie 

może być mniejsza niż 120 cm.

3.   Zalecane minimalne szerokości dróg 

lub zatok transportowych dla silni-

kowych lub bezsilnikowych środków 

transportowych na odcinkach prostych, 

w zależności od szerokości środka 

transportowego, oblicza się wg po-

niższego wzoru:

Ruch 1-kierunkowy dla bezsilniko-

wych środków transportowych:

  –   tylko dla środków transportowych: 

b = a + 60 cm (nie mniej niż 120 cm),

  –   dla środków transportowych i ruchu 

pieszego: b = a + 60 (nie mniej niż 

120 cm).

Ruch 1-kierunkowy dla silnikowych

środków transportowych:

  –   tylko dla środków transportowych: 

b = a + 90 cm,

  –   dla środków transportowych i ruchu 

pieszego: b = a + 100 cm.

Ruch 2-kierunkowy dla bezsilniko-

wych środków transportowych:

  –   tylko dla środków transportowych: 

b = 2a + 90 cm,

  –   dla środków transportowych i ruchu 

pieszego: b = 2a + 90 cm.

Ruch 2-kierunkowy dla silnikowych

środków transportowych:

  –   tylko dla środków transportowych: 

b = 2a + 180 cm,

  –   dla środków transportowych i ruchu 

pieszego: b = 2a + 200 cm.

4.   Zalecana szerokość dróg transportowych 

na zakrętach dla silnikowych i bezsilni-

kowych środków transportowych. 

Jeżeli ładunek przekracza gabaryty środka 

transportowego, wartość promienia zawraca-

nia wewnętrznego i zewnętrznego powinny 

być tak dobrane, aby w krańcowych przy-

padkach luz manipulacyjny między obrysem 

środka transportowego (ładunku) a skrajną 

drogi wynosił minimum 15 cm.

15 min

15 min

15 min

Rysunek 1. Zalecana szerokość dróg

transportowych w magazynach

Przy manewrach w skrajnych położe-

niach pomiędzy obrysem jezdniowego 

środka transportowego lub ładunku nim 

przewożonego a skrajnią drogi powinien 

pozostawać luz manipulacyjny wynoszący 

minimum 15 cm.

WAŻNE

a – szerokość środka transportowego 

„

„

(cm), gdy wózek przewozi ładunek 

szerszy niż szerokość środka trans-

portowego – szerokość ładunku,

b – szerokość drogi transportowej 

„

„

(cm).

9

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Właściwości nawierzchni i oznaczenia

dróg

Nawierzchnie jezdni i przejść dla pieszych 

powinny wyróżniać się właściwościami 

przeciwślizgowymi, należy je stale utrzy-

mywać w dobrym stanie.

Skrajnia drogi oraz jej ewentualny po-

dział na jezdnię i przejście dla pieszych 

powinna być trwale oznaczona. Miejsca 

niebezpieczne powinny być oznakowane 

znakami ostrzegawczymi. Miejsca, w któ-

rych możliwe jest niespodziewane wtar-

gnięcie pieszych, powinny być zabezpie-

czone barierkami lub innymi skutecznymi 

urządzeniami ochronnymi. Szczególnej 

staranności wymaga wyznaczenie sieci 

dróg wewnątrz hal produkcyjnych.

Otwory drzwiowe

Wymiary otworów drzwiowych, przez 

które przechodzą drogi transportowe, po-

winny pozwalać na swobodny przejazd 

środków transportowych jezdniowych oraz 

na przejście ludzi. Pomiędzy górną krawę-

dzią środka transportowego lub pomiędzy 

głową kierowcy środka transportowego – 

jeżeli głowa wystaje ponad górną krawędź 

środka transportowego – powinien być 

zachowany prześwit wynoszący minimum 

20 cm. W otworach drzwiowych nie należy 

stosować progów i stopni.

Drogi pożarowe

Na terenie zakładu należy przewidzieć 

i przystosować drogi do przejazdu wozów 

bojowych straży pożarnej ze szczegól-

nym uwzględnieniem obiektów o dużym 

zagrożeniu pożarowym, do których powi-

nien być zapewniony dojazd co najmniej 

z 2 stron.

Minimalna szerokość drogi pożarowej wy-

nosi 4 m, a jej nachylenie podłużne nie 

powinno przekraczać 5% na całej długości 

budynku należącego do grupy wysokości 

średniowysokie, wysokie lub wysokościo-

we, zawierającego strefę pożarową zakwa-

lifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi 

ZL III, ZL IV bądź ZL V.

Droga pożarowa powinna być zakończona 

placem manewrowym o wymiarach co 

najmniej 20 m × 20 m lub w inny sposób 

umożliwiać dojazd do obiektu budowlane-

go i powrót pojazdu bez cofania. Wyma-

ganie to nie dotyczy końcowego odcinka 

drogi pożarowej o długości do 15 m. 

Szczegółowe wymagania zostały określo-

ne w rozporządzeniu Ministra Spraw We-

wnętrznych i Administracji z 16 czerwca 

2003 r. w sprawie przeciwpożarowego 

zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożaro-

wych (Dz.U. nr 121, poz. 1139).

§ 5

[Stosowanie pochylni przy zróżnicowanych poziomach podłogi]

1. Na drogach transportowych i w magazynach nie powinny występować progi ani

stopnie. W przypadku zróżnicowania poziomów podłogi, różnice te powinny

być wyrównane pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju używanego

środka transportu, ale nie większym niż 8%.

2. Pochylnie powinny umożliwiać bezpieczne poruszanie się pracowników i do-

godny transport ładunków.

10

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Wymagania wobec pochylni

Pochylnia to przejazd lub przejście bez 

stopni służące do pokonania różnicy pozio-

mów. Nachylenie pochylni powinno być 

dostosowane do rodzaju używanego środka 

transportu, ale nie większe niż 8%. 

Pochylnia bez względu na to, czy została

wykonana z betonu, czy jako konstrukcja 

wykonana z zaimpregnowanego drewna 

lub blach stalowych, powinna spełniać 

następujące wymagania: nawierzchnia po-

chylni powinna być wykonana w fakturze 

antypoślizgowej (ryflowanej, z kratownicy 

stalowej) lub pokryta materiałem antypo-

ślizgowym, przy czym:

szerokość spocznika między pochylnią 

„

„

a wejściem powinna wynosić co naj-

mniej 150 cm,

szerokość pochylni nie może być mniej-

„

„

sza niż 120 cm,

długość jednego biegu nie może być 

„

„

większa niż 900 cm (w przypadku dłuż-

szych pochylni należy ją podzielić na 

kilka krótszych odcinków),

długość spoczników między biegami 

„

„

pochylni nie może być mniejsza niż 

140 cm,

krawędzie pochylni i spoczników po-

„

„

winny być opatrzone krawężnikami 

o wysokości co najmniej 7 cm, za-

pobiegającymi ześlizgiwaniu się kół 

z pochylni.

Jan M. Pióro

specjalista z zakresu prawa pracy,

biegły sądowy w dziedzinie bhp

przy Sądzie Okręgowym w Warszawie