Relacje polityki i historii.
Wypowiadamy się o historii we wszystkich przejawach życia publicznego – dyskutując o niej
lub milcząc, stawiając pomniki lub, składając pod nimi kwiaty lub nie itp.
Amerykanie raczej żyją chwilą, nie kultywując historii.
Holendrzy skupiają się na kulturalnej stronie historii(obrazy, zabytki, artyści)
Polacy mimo teoretycznego przywiązania do tradycji, o historii ludzie wiedzą niewiele.
Chińczycy mają duże poszanowanie dla tradycji i przodków – ich pamięć historyczna bywa
bardzo silna.
Szkoci znają się na historii. Podobnie Baskowie i Katalończycy.
Kraje lżej traktujące historię: Kanada, Hiszpania, Francja.
Różne narody różnie traktują swoją przeszłość. Jedni o niej nie pamiętają i żyją chwilą, inni
potrafią się z niej śmiać i pogodzić ją z rzeczywistością, jeszcze inni sztywno trwają w
konserwatywnych poglądach o martyrologicznym cierpieniu. Historia zawsze jednak
wzbudza pewne namiętności. Szczególnie pomiędzy narodami, które rzadko zgadzają się co
do jej treści. Tłumaczyć to trzeba oczywiście różnymi splotami historii. Narody, którym
państwowość była zabrana, jak Polacy czy Żydzi, musieli trzymać się przeszłości i stąd im
zostało bardziej sztywne patrzenie na sprawy i symbole historyczne.
Na przeszłość często patrzymy z dzisiejszego punktu widzenia, z perspektywy dzisiejszych
potrzeb, często dzisiejszej wiedzy. Z tej perspektywy również przeszłość oceniamy, chociaż
nie należy oceniać wojny w warunkach pokoju.
Świetnie patrzenie na historię z punktu widzenia teraźniejszości oddał komunizm – to on
zafałszowywał i usuwał z przeszłości to, co aktualnie było mu niepotrzebne. Podobnie
mechanizm ten widoczny jest w konserwacji zabytków i dzieł sztuki, gdzie pewne elementy
są usuwane, zmieniane, bo wtedy wydają nam się piękniejsze, lepsze, bardziej
wkomponowujące się w dzisiejsze otoczenie.
Często idealizuje się pewne obrazy z przeszłości, na skutek patrzenia na nie przez pryzmat
trudów życia w świecie dzisiejszym(np. wyobrażenie Polaków o komunizmie).
Jak to mówią, punkt patrzenia zależy od punktu siedzenia, dlatego różni ludzie, grupy,
narody, inaczej widzą różnych ludzi, zdarzenia, procesy z przeszłości. Kolumb, dla nas postać
pozytywna, dla Indian jest całkowicie negatywny.
Idealnym przykładem uwarunkowania postrzegania przeszłości przez wymogi teraźniejszości
będzie zmiana traktowania Niemców przez Zachód wobec postępowania zimnej wojny. Z
wrogów Niemcy szybko stali się potrzebnymi sojusznikami, a ich państwo musiało zostać
odbudowane.
ahistoryzm – interpretacja faktów i zjawisk społecznych, pomijająca kontekst rozwoju
historycznego. Czyli interpretowanie czegoś w oparciu o myślenie dzisiejsze, nie patrząc na
względy historyczne, na kontekst interpretacji danych słów i znaczeń w przeszłości, choć
często miały one inny wydźwięk niż obecnie, np. sprawa Marsylianki. W tej sytuacji znowu
nasuwa mi się zdanie – nie należy oceniać wojny w warunkach pokoju. Podobnie ocena
domniemanej współpracy Lecha Wałęsy z SB, gdy nie żyło się w czasach PRL-owskiej
inwigilacji, może budzić spory na tle moralnym.
prezentyzm – nazwa nadana przez marksistów(byli jego przeciwnikami) do oceny historii ze
współczesnej perspektywy, a więc obraz historii jest przefiltrowany przez teraźniejszość.
