EWOLUCJA UZDROWISK

Uzdrowiska

→

odgrywaj

ą

szczególn

ą

rol

ę

jako miejsca realizacji profilaktyki i

lecznictwa (w systemie ochrony zdrowia)

Podstawowe cele kuracjuszy

1) Zdrowotne

2) Profilaktyczne

3) Wypoczynkowe

4) Rekreacyjno – sportowe

5) Rozrywkowe

6) Towarzyskie

7) Religijne

Czynniki kształtuj

ą

ce rozwój uzdrowisk

1) Poło

ż

enie uzdrowiska na mapie Polski

2) Stan zagospodarowania, urz

ą

dzenia i u

ż

ytkowania terenów s

ą

siednich

3) Rodzaj powi

ą

za

ń

z najbli

ż

szym o

ś

rodkiem osadnictwa stałego

Usługi uzdrowiskowe = wszelkie materialne i niematerialne produkty nabywa-

ne dla zaspokojenia potrzeb zwi

ą

zanych z pobytem w uzdrowisku. Mo

ż

e to by

ć

na przykład:

- transport

- zakwaterowanie

- wy

ż

ywienie

- atrakcje turystyczne

- inne usługi zwi

ą

zane z lecznictwem (np. kuracje lecznicze)

Cykliczno

ść

ewolucji obszaru turystycznego – model TALC (Tourism Area

Life Cycle)

1) Faza eksploracji

→

tury

ś

ci samodzielnie organizuj

ą

swój wyjazd turystyczny

i nie ulegaj

ą

utartym wzorcom wypoczynku, a ich oddziaływanie na

ż

ycie

mieszka

ń

ców i lokaln

ą

gospodark

ę

penetrowanego obszaru jest znikome.

Turystów przyci

ą

gaj

ą

tu walory przyrodnicze i kulturowe.

2) Faza wprowadzenia

→

dany obszar turystyczny jest coraz cz

ęś

ciej odwie-

dzany przez turystów, a cz

ęść

mieszka

ń

ców zaczyna czerpa

ć

dochody z

usług noclegowych, gastronomicznych, leczniczych i innych.

3) Faza wzrostu

→

turystyka na danym obszarze staje si

ę

jednym z głównych

ź

ródeł dochodu dla jego mieszka

ń

ców. W dodatku, nast

ę

puje zrównanie

liczby turystów z liczb

ą

stałych mieszka

ń

ców lub przewaga turystów nad sta-

łymi mieszka

ń

cami. Lokalne usługi ust

ę

puj

ą

miejsca organizacjom tury-

stycznym spoza danego obszaru turystycznego i pojawiaj

ą

si

ę

nowoczesne i

bardzo zło

ż

one produkty i usługi

→

miejscowa ludno

ść

traci kontrol

ę

nad

rozwojem funkcji turystycznej na danym obszarze, nast

ę

puje spadek lokal-

nego zaanga

ż

owania oraz wybuchaj

ą

niekiedy antagonizmy ze strony sta-

łych mieszka

ń

ców.

4) Faza konsolidacji

→

pełny rozwój funkcji turystycznej na danym obszarze.

Spowalnia tempo wzrostu liczby turystów, a turystyka dominuje w lokalnej

gospodarce. Jest oddzielenie w przestrzeni miejskiej funkcji leczniczo - tury-

stycznej (sanatoriów, hoteli, restauracji i innych) od funkcji społecznej (np.

gospodarstw domowych).

5) Faza rozkwitu

→

zdecydowanie zahamowanie dynamiki wzrostu liczby od-

wiedzaj

ą

cych, czyli kulminacja liczba turystów na danym obszarze, a potem

jej stopniowy spadek. Przyczyny:

a) Nadmierne obci

ąż

enie infrastruktury zbytni

ą

liczb

ą

turystów

→

zaczyna ona

ź

le funkcjonowa

ć

z powodu niewydolno

ś

ci technicznej

→

problemy społecz-

ne i ekologiczne

b) Oferta danego obszaru doskonale zdefiniowana staje si

ę

niemodna, a jego

wizerunek przestaje pasowa

ć

do regionu. Rozwojowi podlegaj

ą

obrze

ż

a

miejscowo

ś

ci, a nieruchomo

ś

ci przechodz

ą

zmiany własno

ś

ciowe.

6) Ostatnia faza:

a) Upadku

→

spadek liczby kuracjuszy i turystów, likwidacja nierentownych ho-

teli i sanatoriów lub adaptacja ich na inne cele (np. dom opieki społecznej,

mieszkania prywatne). Obszar ten traci zdolno

ść

do rywalizacji o turyst

ę

z

innymi, atrakcyjniejszymi miejscowo

ś

ciami. Zmniejsza si

ę

oferta usługowa

→

miejscowo

ść

traci na atrakcyjno

ś

ci

→

spada liczba turystów. W wypadku

dobrze rozwini

ę

tej infrastruktury

→

odwiedzaj

ą

jeszcze ten teren tury

ś

ci

weekendowi i jednodniowi. Miejscowa ludno

ść

anga

ż

uje si

ę

w generowanie

pobytu turystów, oferuj

ą

c usługi po ni

ż

szej cenie. Faza upadku – mo

ż

e za-

ko

ń

czy

ć

si

ę

całkowitym zanikiem turystycznej funkcji danego obszaru.

b) O

ż

ywienia

→

warunek:

ś

wiadoma i kompleksowa działalno

ść

w celu uwy-

datnienia cech decyduj

ą

cych o atrakcyjno

ś

ci obszaru. Wg R. W. Butlera:

- sztuczna atrakcyjno

ść

obszaru w wyniku przekształcenia obiektów w sie

ć

ka-

syn)

- wykorzystanie poprzednio nie ruszonych zasobów naturalnych

Cykl ewolucji obszaru turystycznego wg. R. W. Butlera na przykładzie

zdecydowanej wi

ę

kszo

ś

ci polskich kurortów

Ogólne wnioski

1) Okres powolnego, lecz dynamicznego rozwoju

→

okres stagnacji

→

dalsze

losy kurortu s

ą

zale

ż

ne od czynników zewn

ę

trznych. Je

ś

li s

ą

jakie

ś

nowe

impulsy dla dalszego działania

→

nast

ę

puje odmłodzenie. W przeciwnym

razie

→

upadek kurortu/przeobra

ż

enie si

ę

w miejscowo

ść

wypoczynkow

ą

.

2) ZASOBY LUDZKIE (wła

ś

ciciele i zarz

ą

dzaj

ą

cy uzdrowiskiem)

→

najwa

ż

-

niejszy czynnik w tworzeniu i rozwijaniu kurortu. Rozwój/stagnacja/upadek

zdroju uzale

ż

niony

ś

ci

ś

le od ludzkiego zaanga

ż

owania, uzale

ż

nionego od

ludzkiej pasji, talentu, zasobów finansowych i/lub fascynacji urokami danej

miejscowo

ś

ci uzdrowiskowej.

3) Aktualne kurorty

→

oprócz klasycznego lecznictwa oferuj

ą

wysoko specy-

ficzn

ą

metodyk

ę

odnowy biologicznej i sp

ę

dzania wolnego czasu. Przykła-

dy:

- klimat morski w komorach relaksacyjnych w

Ż

egiestowie Zdroju

- zró

ż

nicowane formy rekreacji wodnej

- komory lecznicze krio

- groty solne

- talasoterapia bez morza

- dawki

ś

wiatła słonecznego, w zast

ę

pstwie za dzienne zapotrzebowanie, w

wyniku kilkuminutowego przebywania w specjalnej komorze

- zró

ż

nicowane formy odnowy biologicznej człowieka (spa, wellness, beauty,

itp.)

- centra rozrywki w kurortach (pod warunkiem istnienia nowoczesnej i wła

ś

ci-

wego utrzymania infrastruktury turystycznej i okołouzdrowiskowej)

4) Uzdrowisko nap

ę

dza rozwój turystyki krajoznawczej

→

rozwój w nim tak

ż

e

turystyki aktywnej (np. Krynica Zdrój – jednym z wa

ż

niejszych w Karpatach

centrów sportu zimowego, a zachowane dawne parki zdrojowe, zabytkowe pi-

jalnie oraz deptaki s

ą

wymogiem ochrony dziedzictwa kulturowego)

5) Modyfikacja charakteru turystyki uzdrowiskowej:

a) do niedawna kurort powstawał na bazie walorów przyrodniczych (wód mine-

ralnych, peloidów i warunków klimatycznych)

b) aktualnie, w wyniku prywatyzacji

→

pojawiły si

ę

mo

ż

liwo

ś

ci rozwoju kurortów

w dowolnym miejscu, niezale

ż

nym od warunków naturalnych danego obszaru

mo

ż

liwo

ś

ci techniczne rozwoju hoteli typu spa i wellness.

c) w przyszło

ś

ci:

- modernizacja urz

ą

dze

ń

uzdrowiskowych i powstanie nowych obiektów hote-

larskich (le

ż

y to w gestii władz samorz

ą

dowych)

- wydzielenie stref funkcjonalnych dla poszczególnych rodzajów turystów, by

zapobiec kolizji wzajemnej kuracjuszy z innymi turystami.