1. Na podstawie mapy dobierz do opisów jezior ich nazwy. Jeziora wybierz z podanych. 
 
Niewielkie jezioro w obrębie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, położone na wysokości około 120 
m n.p.m. Jezioro otoczone jest łąkami i polami. Brzegi jego północnej części są bagniste. Przez jezioro 
przepływa niewielka rzeka, która uchodzi do Krutyni - Duś 
 
Jezioro ma kształt wydłużonej, wygiętej rynny. Brzegi jeziora, przeważnie wysokie, porośnięte są 
zwartymi kompleksami leśnymi. Nad jeziorem znajdują się pola namiotowe, biwakowe i ośrodki 
wypoczynkowe. Jezioro należy do krajobrazowego rezerwatu przyrody - Nidzkie 
 
Bezodpływowe jezioro w całości położone na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Brzegi 
jeziora łagodnie wznoszą się ponad powierzchnię wody. Jezioro otoczone jest lasami. Od strony 
południowej sąsiaduje ze wzgórzami morenowymi o wysokości około 140 m n.p.m. - Skarp 
 
2. Na podstawie mapy wymieo trzy różnice w zagospodarowaniu turystycznym miejscowości Ukta 
(CD2) i Kamieo (E1).  
 
- lepiej rozwinięta baza noclegowa w Ukcie 
- występowanie w Ukcie obiektów gastronomicznych w przeciwieostwie do Kamienia 
- obiekty zabytkowe w Ukcie, których w Kamieniu brak 
 
3. Na podstawie mapy podaj trzy przyrodnicze walory turystyczne szlaku kajakowego rzeki Krutyni. 
 
- rezerwaty Krutynia Dolna oraz Krutynia 
- jezioro polodowcowe Bełdany 
- meandrująca rzeka Krutynia otoczona bagnami 
 
4. Oblicz powierzchnię jeziora w terenie. Wynik podaj w km2. Zapisz obliczenia. 
 
Powierzchnia jeziora: 0,3528 km2 
 
5. Zaznacz poprawne dokooczenie zdania. 
 
Przedstawione na mapie jezioro Bełdany jest jeziorem polodowcowym C. utworzonym przy 
współudziale wód fluwioglacjalnych. 
 
6. Na podstawie mapy wymieo cztery cechy misy jeziora Bełdany. 
 
1. położenie w układzie północ-południe 
2. największa głębokośc jeziora w środkowym pasie 
3. rozwinięcie linii brzegowej 
4. wyłonienie się wysp z powierzchni jeziora 
 
7. Podaj i uzasadnij, na którym z wymienionych obszarów najintensywniej zachodził proces erozji 
bocznej. 

 
Pole mapy: D2 
 
Uzasadnienie: Rezultatem erozji bocznej jest istnienie meandrów rzecznych - rzeka w obszarze D2 
meandruje w najbardziej widoczny sposób. 
 
8. a) Oblicz szerokośd geograficzną miejsca, w którym dokonano pomiaru, i zaznacz jego położenie 
wśród podanych poniżej. 
 
53° 43′ 
 
C. na polu namiotowym w miejscowości Kamieo nad jeziorem Bełdany (E1). 
 
b) Podaj, o ile stopni będzie większy kąt górowania Słooca w dniu przesilenia letniego od kąta 
zmierzonego w dniu równonocy wiosennej. 
 
o 23° 26′ 
 
c) Podkreśl dwa miasta, w których podczas równonocy wiosennej Słooce wschodzi wcześniej niż w 
miejscowości Ruciane-Nida. 
 
A. Przemyśl 
c. Suwałki 
 
9. Podaj dwa argumenty przeciwników utworzenia na tym terenie parku narodowego. 
 
- utworzenie parku narodowego ograniczyłoby mozliwośd uprawiania turystyki, która jest jednym z 
głównych źródeł dochodów mieszkaoców 
- w granicach parku narodowego nie można projektowad rozbudowy infrastruktury, która 
przyczyniłaby sie do wzrostu poziomu życia mieszkaoców 
 
10. W każdym wierszu wykreśl jeden element niespełniający kryterium, według którego pozostałe 
elementy zostały zestawione. 
 
A. porfir 
B. brekcja 
C. kalcyt 
D. piaskowiec 
 
11. Do każdej z cech położenia geograficznego Polski dobierz po jednej z podanych konsekwencji, 
które z tych cech wynikają. 
 
Położenie między 49º00′ a 54º50′ szerokości geograficznej północnej - C. Latem nad morzem dzieo 
jest o około godzinę dłuższy niż na południu Polski. Natomiast zimą dzieo nad morzem jest o około 
godzinę krótszy.  

 
Położenie między 14º07′ a 24º09′ długości geograficznej wschodniej - D. Różnice czasu słonecznego, 
objęcie obszaru Polski strefą czasu środkowoeuropejskiego. 
 
12. Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy jest fałszywe. 
 
Uskok A jest starszy od uskoku C  - PRAWDA 
Stożek wulkaniczny powstał wcześniej niż dolina rzeczna - FAŁSZ 
Układ warstw skalnych oznaczony numerem 1. to monoklina - PRAWDA 
Układ warstw skalnych oznaczonych numerem 2. przedstawia synklinę - FAŁSZ 
Fałdowanie warstw skalnych nastąpiło wcześniej niż uskoki A i B - PRAWDA 
 
13. Przyporządkuj podanym wydarzeniom okres lub epokę geologiczną, w których wydarzenia te 
miały miejsce. 
 
A, karbon 
B. holocen 
C. kreda 
D. plejstocen 
 
14. Na podstawie teorii tektoniki płyt litosfery wyjaśnij powstawanie grzbietów śródoceanicznych na 
Ziemi. 
 
Grzbiety oceaniczne powstają w miejscach, gdzie oddalają się od siebie płyty litosfery. W szczelinach 
tych wylewa się lawa oraz gorąca woda. Po ostygnięciu przekształcają się w warstwę bazaltową, która 
tworzy skorupę oceaniczną. 
 
15. Wyjaśnij, dlaczego występują różnice w rocznej amplitudzie temperatury powietrza między 
wymienionymi stacjami. 
 
Różnice w amplitudach spowodowane są różnym położeniem stacji względem duzych, zwartych 
obszarów morskich lub lądowych. Małe amplitudy są charakterystyczne dla obszarów położonych 
nad oceanem, zaś duże amplitudy dla obszarów otoczonych bezkresnych lądów. 
 
16. a) Podaj literę, którą oznaczono wykres rocznego przebiegu opadów atmosferycznych na 
obszarze przedstawionym na fotografii.  
 
Wykres C 
 
b) Podkreśl nazwę zwierzęcia i drzewa, które występują w naturalnym środowisku obszarów, takich 
jak przedstawiony na fotografii. 
 
Zwierzęta: antylopy gnu 
Drzewa: baobaby 
 

17. Uzupełnij tabelę numerami objaśnieo linii zaznaczonych na mapie. 
 
A. 3. Granica między obszarem młodoglacjalnym i staroglacjalnym. 
B. 4. Granica między strukturami paleozoicznymi a platformą prekambryjską. 
C. 1. Granica zasięgu buka. 
 
18. Wyjaśnij genezę wybrzeża przedstawionego na rysunku. 
 
Wybrzeże szkierowe powstaje wskutek zalania obszaru polodowcowego. 
 
19. a) Uzupełnij tabelę. Wpisz obok czynników rzeźbotwórczych wymienione poniżej akumulacyjne i 
erozyjne formy rzeźby. 
 
Lodowiec górski. Akumulacyjne: morena boczna. Erozyjne: dolina zawieszona, kocioł lodowcowy 
Wody fluwioglacjalne: Akumulacyjne: sandr, kem. Erozyjne: pradolina 
 
b) Wśród wymienionych skał zaznacz dwie, których występowanie wynika z działalności lodowca lub 
wód fluwioglacjalnych.  
 
A. gliny, E. iły 
 
20. Wpisz do tabeli litery, którymi oznaczono pradoliny, porządkując je w kolejności położenia na 
obszarze Polski z północy na południe. 
 
B - Redy-Łeby 
A - Biebrzy-Narwi 
D - Warszawsko-Berlioska 
C - Barycko-Głogowska 
 
21. Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy jest fałszywe. 
 
W południowej Polsce lodowiec osadził lessy, z których wytworzyły się żyzne gleby – czarne ziemie - 
FAŁSZ 
Gleby bielicowe wykształciły się z piasków polodowcowych w kwaśnym środowisku rozkładającej się 
iglastej ściółki - PRAWDA 
Podłoże skał węglanowych warunkuje powstawanie rędzin – gleb na ogół żyznych, ale trudnych w 
uprawie - PRAWDA 
 
22. Dobierz do podanych naturalnych formacji leśnych odpowiadające im opisy. 
 
A. 4. Lasy liściaste w dolinach rzek okresowo zalewanych przez wody.  
B. 3. Wielogatunkowe lasy liściaste o bogatym podszycie. 
C. 1. Lasy iglaste porastające m.in. wydmy, pola sandrowe. 
 

23. Na przykładzie wybrzeży Ameryki Południowej wyjaśnij, na czym polega przybrzeżny upwelling i 
dlaczego przyczynia się do anomalii temperatury wód oceanu.  
 
Na obszarze wschodniego Pacyfiku dominują wiatry wschodnie przemieszczające się w tym samym 
kierunku wodę w oceanie. Ląd Ameryki Płd. stanowi jednak barierę dla napływania wody ze wschodu 
- przy brzegu jest ona zasysana z dna oceanu, gdzie ma znacznie niższą temperaturę. 
 
24. Wymieo dwie przyrodnicze cechy akwenów, które sprzyjają żyzności łowisk morskich. Uzasadnij 
znaczenie każdej z tych cech dla zasobności łowisk. 
 
Cecha: występowanie szelfu kontynetalnego 
Uzasadnienie znaczenia: Wody na szelfie są zasobniejsze w pokarm dla ryb 
 
25. Na podstawie tabeli podaj oznaczenie literowe województwa, na obszarze którego istnieją 
najkorzystniejsze warunki dla 
 
– uprawy pszenicy i buraków cukrowych, 
 
– chowu bydła. 
 
Uzasadnij swój wybór. 
 
Województwo o najkorzystniejszych warunkach dla uprawy pszenicy i buraków cukrowych - A - 
największa powierzchnia gleb, której wymagają grunty orne, na których uprawia się buraka i pszenicę 
 
Województwo o najkorzystniejszych warunkach dla chowu bydła - C - więcej gleb niższych klas 
bonitacyjnych, które zajmowane są przez użytki zielone o małych wymaganiach glebowych 
 
26. Podpisz diagramy nazwami zbóż wybranymi z podanych poniżej. 
 
A. Pszenica 
B. Żyto 
C. Kukurydza 
 
27. a) Podaj przyczynę wysokiego współczynnika feminizacji ludności wielu miast województwa 
łódzkiego. 
 
Województwo łódzkie to ośrodek przemysłu lekkiego, w którym to kobiety (zwłaszcza w przemyśle 
włókienniczym) znajdują większe zatrudnienie.  
 
b) Oblicz na podstawie podanych informacji współczynnik feminizacji ludności Bełchatowa. Zapisz 
obliczenia. 
 
Współczynnik feminizacji: 104 
 

28. a) Oblicz i wpisz do tabeli wartośd urodzeo na 1000 ludności w miastach i na wsi w Polsce.  
 
Miasto: 10,6, Wieś: 11,4 
 
b) Podaj trzy przyczyny różnic współczynnika urodzeo w miastach i na wsi w Polsce. 
 
- szerszy dostęp do edukacji seksualnej 
- więcej kobiet pracuje na pełen etat w miastach niż na wsi 
- wieś zamieszkuja osoby o bardziej konserwatywnym światopoglądzie 
 
29. Wymieo po dwa przykłady konsekwencji społeczno-gospodarczych dla krajów A i B, które 
wynikają z przedstawionej na wykresach struktury demograficznej. 
 
Kraj A 
 
1. Kraj może w tym momencie osiągnąd wysokie tempo rozwoju gospodarczego. Najwięcej osób 
znajduje się w wieku produkcyjnym, który generuje zysk.  
2. W przyszłości może zaistnied problem utrzymania osób znajdujących się na emeryturze przez 
mniejszą liczbę ludzi, która znajdzie się w wieku produkcyjnym 
 
Kraj B 
 
1. Wiele osób osiągnie wkrótce wiek produkcyjny - w przypadku braku zatrudnienia dla nich, pojawi 
sie problem bezrobocia. 
2. Utrzymanie, wyżywienie, opieka medyczna dla rozrastającej się populacji. 
 
30. Przyporządkuj wymienionym regionom konfliktów podane nazwy grup wyznawców religii, 
stanowiących strony w tych konfliktach. 
 
Kaszmir: hinduiści, muzułmanie 
była Jugosławia: katolicy, muzułmanie, prawosławni 
Irlandia Północna katolicy, protestanci 
 
31. a) Podaj dwie przyczyny deindustrializacji w krajach wysoko rozwiniętych w ostatniej dekadzie XX 
w. i w pierwszej dekadzie XXI w. 
 
1. automatyzacja i robotyzacja przemysłu 
2. dynamiczny rozwój handlu i usług 
 
b) Podaj dwie korzyści społeczno-gospodarcze, jakie mogą odnosid wysoko rozwinięte kraje Europy i 
Stany Zjednoczone z reindustrializacji gospodarki. 
 
1. wzrost zamożności społeczeostwa 
2. nowe miejsca pracy, spadek bezrobocia 
 

32. Na podstawie tekstu i własnej wiedzy wymieo trzy gospodarcze konsekwencje dla świata 
związane z wyczerpywaniem się zasobów ropy naftowej. 
 
1. wzrost cen ropy naftowej 
2. poszukiwanie nowych źródeł energii 
3. stagnacja gospodarcza 
 
33. Uzupełnij tabelę. Dobierz wymienione poniżej obiekty turystyczne Polski według podanych w 
tabeli kryteriów. 
 
Osobliwości przyrodnicze - A, C 
Ośrodki pielgrzymkowe - D, F 
zamki - B, E 
 
34. a) Na podstawie informacji zawartych w tabeli sformułuj dwa wnioski dotyczące głównych 
kierunków geograficznych handlu zagranicznego Stanów Zjednoczonych. 
 
1. Największą wymianę handlową USA prowadzą z Kanadą i Meksykiem - krajami sąsiednimi. 
2. Duża częśd importu pochodzi z krajów Azji Wschodniej 
 
b) Zaznacz nazwę organizacji, w ramach której Stany Zjednoczone, Kanada i Meksyk zniosły stawki 
celne we wzajemnym handlu. 
 
NAFTA 
 
35. Wpisz do tabeli obok wymienionych krajów rok: 1938, 1980 i 2011, w którym kraje te były 
najważniejszymi partnerami w imporcie Polski. 
 
2011, 1938, 1980 
 
36. a) Podaj przynależnośd polityczną wymienionych w tabeli terytoriów oraz litery, którymi 
oznaczono ich położenie na mapie. 
 
Ceuta, Hiszpania, D 
Gibraltar, Wielka Brytania, C 
 
b) Wymieo przykład społeczno-ekonomicznej korzyści, którą mogą odnosid terytoria niesamodzielne 
z faktu swojej przynależności do innego paostwa, oraz przykład korzyści politycznej dla kraju 
posiadającego takie terytorium.  
 
Terytorium zależne: np. Polinezja Francuska, terytoria na Morzu Karaibskim 
Korzyśd społeczno-ekonomiczna: duzy ruch turystyczny z kraju posiadającego to terytorium, 
 
Kraj posiadający terytorium niesamodzielne: Stany Zjednoczone 
Korzyśd polityczna: możliwośd lokowania swoich baz wojskowych