9 stycznia, Nahotko

FORMAT (SCHEMAT)



Sposób przedstawienia danych w postaci czytelnej dla maszyny cyfrowej



Określa zasady uporządkowania danych, ujednolicenia ich formy i odpowiedniego oznaczania

Formaty MARC



Standardy używane do zapisania i wymiany informacji bibliograficznych i im pokrewnych w
formie czytelnej maszynowo

Rozwój formatów MARC



Pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku rozpoczęły się w USA prace nad usprawnianiem
działalności Biblioteki Kongresu z wykorzystaniem komputeryzacji. Podjęte wówczas prace
zmierzały do automatyzacji czynności związanych z katalogowaniem, przetwarzaniem i
wyszukiwaniem informacji katalogowych.



W 1965 zorganizowano konferencję dla omówienia wyników prac :

 Pomoc LC dla innych bbliotek w formie produkcji i dystrybucji rekordów

bibliograficznych;

 Rekord powinien zawierać wszystkie dane karty katalogowej LC oraz informacje

dodatkowe

 Należy uzyskać porozumienie dużej grupy bibliotek w sprawie elementów danych w

rekordzie. Prowadzenie prac w LC umożliwi ujednolicenie rozwiązań.



1965 opracowanie projektu PILOT MARC (Machine Readable Cataloging) nazwany póxniej
MARC I; projekt wdrażano w latach 1966 -1968



1967 opracowanie formatu MARC II zaprojektowanie jednolitej struktury dla rekordów
zawierających dane bibliograficzne dokumentów różnych typów (prace nad formatem MARC
II rozpoczęto od opracowania formatu dla książek, następnie opracowano formaty dla innych
typów dokumentów: wydawnictwa ciągłe (1970), dokumenty kartograficzne (1970), filmy i
inne dokumenty audiowizualne (1971); rękopisy (1973), druki muzyczne i dokumenty
dźwiękowe (1973), 1980 wydanie formatu zintegrowanego wspólnego dla różnych typów
dokumentów ; 1988 opublikowanie kolejnej wersji formatu zintegrowanego i zmiana nazwy
na USMARC.



1969 Biblioteka Kongresu przy współpracy Brytyjskiej Bibliografii Narodowej (BNB)
przygotowała projekt normy dotyczącej struktury rekordu do wymiany danych
bibliograficznych w skali międzynarodowej



1971 opublikowanie normy amerykańskiej ANSI Z39.2:1971 American national standard
format dor bibliographic information interchange on magnetic tape



1971 opublikowanie międzynarodowej normy ISO 2709:1973 Documentation. Format for
bibliographic information interchange on magnetic tape.

Aktualne wersje tych norm:

 ANSI/NISO Z39.2:1994 Information interchange format. Odpowiednik ISO
 ISO 2709:2008 Information and Documentation. Format for information exchange

 (Polska wersja) PN-ISO 2709:1998 Informacja I dokumentacja. Format do wymiany

informacji.



Od 1994 prowadzone są prace nad ujednoliceniem (harmonizacją) formatów USMARC,
UKMARC i CAN/MARC; ujednoliconemu formatowi nadano nazwę MARC 21 :

USMARC + CANMARC + UKMARC = MARC 21



1999 opublikowanie pierwszego wydania MARC 21 format for bibliographic data oraz MARC
21 format for authority data; 2000 opublikowanie MARC 21 for holding data oraz MARC 21
format for classification



Harmonizacja ułatwia wymianę danych, w tym w skali międzynarodowej, ograniczy potrzebę
konwersji danych, zmniejsza koszty katalogowania

UNIMARC (Universal MARC Format)



Powstał w 1977 roku,



utworzony przez IFLA

REKORD W FORMACIE MARC 21:



STRUKTURA – odnosi się do fizycznej postaci rekordu na nośniku elektronicznym



OZNACZNIKI ZAWARTOŚCI



ZAWARTOŚĆ REKORDU

OZNACZNIKI ZAWARTOŚCI REKORDU W FORMACIE MARC 21:

Etykiety pól (trzyznakowe, składają się zcyfr)

Wskaźniki pól (dwa jednoznakowe: mała litera, cyfra lub spacja)

Kody podpól (dwuznakowe – składają się z separatora PODPOLA ($ lub \) oraz małej litery lub cyfry.

STRUKTURA REKORDU W FORMACIE MARC 21: (ISO 2709)

Etykieta rekordu

tablica adresów

pola danych

Ogólne informacje

Długość i lokalizacja

Pola danych zmiennej długości

poszczególnych pól danych

ELEMENTY REKORDU W FORMACIE MARC 21:

1) Etykieta rekordu (składa się z 24 znaków ponumerowanych od 00 do 23; dane sa identyfikowane
przez numer pozycji, którą zajmują. Tu informacje o długości rekordu, strukturze tablicy adresów itp.)

2) Tablica Adresów – zaczyna się od znaku oznaczonego numerem 24; zawiera informacje
pozwalające na identyfikację i lokalizację danych zawartych w rekordzie. Informacja o poszczególnych
polach jest zapisana przy pomocy 12 znaków(każde 12 znaków oznacza numer pola, długość i
lokalizację) ^ - separator pola

3) Pola Danych – obejmują pola danych kontrolnych, stałej długości