EKONOMIA KLASYCZNA liberalizm ekonomiczny  
Czynniki wzrostu bogactwa społecznego 
 praca ludzka (ilość zatrudnionych, wydajność pracy); 
akumulacja kapitału (tempo akumulacji zależy od wysokości stopy zysku i siły konkurencji).  
Paleoliberalizm - angielska szkoła klasyczna: 
istnieje pewien porządek naturalny w gospodarce; 
rozum ludzki jest w stanie odczytać prawidłowo naturalny porządek gospodarczy;  
 podstawową zasadą porządku gospodarczego jest indywidualistyczna idea wolności; 
 naturalnym motorem gospodarki jest osobisty interes; 
 porządkującym sterem gospodarki jest konkurencja.  
Adam Smith: 
Wartość użytkowa (obiektywna zdolność towaru do zaspakajania potrzeb) 
Wartość wymienna (ilościowy stosunek wymienny jednego towaru na drugi). Decyduje o niej: 
nakład pracy niezbędny do jego wytworzenia  
ilość pracy, którą można uzyskać w wymianie za swój towar  
koszty produkcji  
Dogmat:  „Ceny towarów składają się z dochodów i rozkładają się na dochody”?  
PKB składa się nie tylko z dochodów, ale z wartości wytworzonych produktów.  
Adam Smith c.d. 
dochód brutto, czyli tzw. „roczny produkt ziemi i pracy (PKB) 
dochód netto (PKB minus amortyzacja) 
 ? 
Ceny towarów rozkładają się nie tylko na dochody, ale i na część stanowiącą wartość włożonego do produkcji kapitału!  
 
David Ricardo (1772 – 1823) stworzył oryginalne teorie: 
wartości  
pieniądza  
renty gruntowej  
płacy roboczej  
rozwoju społeczeństwa 
„Wartość towarów jest wprost proporcjonalna do nakładów pracy i odwrotnie proporcjonalna do wydajności pracy”!!! 
 
SZKOŁA HISTORYCZNA niemiecka XIX w. J. Fitche, H. Muller  
Przyjęła metodę badania ekonomii od szkoły historycznej w prawie.  
Odrzuciła metodę abstrakcyjną szkoły klasycznej i w jej miejsce zaproponowała metodę indukcyjną.  
Doprowadziła do powstania nowej dziedziny nauki tzw. Historii Gospodarczej  
 
Różnice 
 
 

 
 
 
 
 

EKONOMIA NEOKLASYCZNA Ekonomia klasyczna => Marginalizm => 
EKONOMIA NEOKLASYCZNA 

Marginalizm 
drugiej połowie XIX wieku  
klasyczny system ekonomii zawiera zbyt wiele wewnętrznych sprzeczności  
rewolucja marginalna 
- nowy zestaw narzędzi analitycznych, wykorzystywanych przez ekonomistów  
porównania ze sobą wartości krańcowych 
 subiektywne doznania jednostki  
 
I Woda II Żywność III Odzież IV Schronienie V Narzędzia VI Rzeczy codziennego użytku VII VIII IX Diamenty X 
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 
9 8 7 6 5 4 3 2 1  
8 7 6 5 4 3 2 1  
7 6 5 4 3 2 1  
6 5 4 3 2 1  
5 4 3 2 1  
4 3 2 1  
3 2 1  
2 1  
1  
 

UŻYTECZNOŚĆ KRAŃCOWA 
woda jest tania, a diamenty są drogie, ponieważ wody konsumujemy dużo i jej użyteczność krańcowa jest bliska zeru,  
diamentów konsumujemy niewiele (pierścionek lub naszyjnik) i ta linia jako użyteczność krańcowa też jest odpowiednia do tej struktury 
konsumpcji, którą generujemy  
Krytyka… 
użyteczność diamentów wcale nie jest taka wysoka, to dlaczego je kupujemy ? 
Odp. 
wszystkie nasze inne potrzeby są już zaspokojone, potrzeby I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII stopnia, a więc jak mamy jeszcze jakieś 
pieniądze, to przeznaczamy je na coś, co może być dla nas w ogóle nie użyteczne  

 

Marginalizm, mikroekonomia 
Anglia: William S. Jevons - szkoła neoklasyczna (anglo-amerykańskiej)  
Austria: Carl Menger - szkoła psychologiczna (austriacka)  
Szwajcaria: Leon Walras - szkoła matematyczna (lozańska) 
 
MAKROEKONOMIA szkoła neoklasyczna Robert Lucas  
Uczestnicy gospodarki tworzą racjonalne oczekiwania.  
Na rynkach podaż i popyt w sposób ciągły dostosowują się do siebie doprowadzając gospodarkę do równowagi.  
Realny produkt gospodarki powstaje w wyniku optymalizacji decyzji dotyczących podaży pracy przez pracowników i wykorzystywania 
(pracy i kapitału) przez przedsiębiorstwa  
Keynesizm  
Działania interwencjonistyczne:  
bezpośrednie dotacje do nierentownej produkcji 
obniżanie stóp procentowych 
ulgi inwestycyjne  
preferencyjne kredyty, oddłużanie  
zasiłki dla bezrobotnych  
kontrole cen niektórych towarów  
„mnożnik inwestycyjny Keynesa” – pieniądz zainwestowany generuje w przyszłości wielokrotnie – więcej pieniędzy na spożycie, które z 
kolei pobudzają następne inwestycje a cała gospodarka nabiera rozpędu  
 
NEOLIBERALIZM  
a) gospodarka rynkowa nie jest tym samym co wolna konkurencja;  
b) całkowicie wolna konkurencja nie rozwija się sama przez się (co było decydującym błędem paleoliberalizmu), lecz musi być o wiele 
bardziej "organizowana" przez państwo;  
c) istnieje wiele rzeczy, które nie nadają się do mechanizmu rynkowego, a które jednak są bardzo ważne dla człowieka;  
d) neoliberalizm odrzuca przypisywanie mu chęci podporządkowania potrzeb ludzkich mechanizmowi rynku. Rynek ma spełniać jedynie 
funkcję służebną, ma nie być celem samym w sobie, ma natomiast jak najlepiej można troszczyć się o potrzeby ludzi. 
Monetaryzm i Milton Friedman - makroekonomiczna teoria postulująca nieaktywistyczną politykę gospodarczą  
,,Tradycyjna’’ teoria racjonalności  
Becker, Blaug, Morgenstern, Neumann 
 Działanie racjonalne – maksymalizowanie funkcji użyteczności  
W warunkach niepewności? – postulat maksymalizacji użyteczności oczekiwanej  
Herbert Simon  
Człowiek nigdy nie posiada doskonałej wiedzy zarówno o możliwych do podjęcia działaniach, jak i o przyszłych stanach rzeczy.  
Poszukiwanie informacji o tym, jakie działanie należy podjąć, by osiągnąć pewien założony wcześniej poziom satysfakcji.  
Jeśli koszt tego poszukiwania okaże się zbyt duży, człowiek zadowoli się najlepszym ze znanych mu działań.  
Heterodoksyjny nurt ekonomii austriackiej Hayek, Mises, Kirzner  
nigdy nie znamy wszystkich stanów rzeczy, które mogą się wydarzyć 
nawet jeśli znalibyśmy je, to nie bylibyśmy w stanie określić prawdopodobieństw ich wystąpienia 
człowiek nigdy nie przypisuje działaniom liczbowych użyteczności, a co najwyżej porządkuje działania od najmniej do najbardziej 
użytecznych  
 
EKONOMIA AUSTRIACKA ODRZUCA PRÓBĘ SILNEGO I DOKŁADNEGO ZDEFINIOWANIA RACJONALNOŚCI 
CZŁOWIEKA, ZADOWALAJĄC SIĘ DEFINICJĄ SŁABĄ, ALE ZA TO TRUDNĄ DO PODWAŻENIA I ŁATWĄ DO 
SZEROKIEGO ZASTOSOWANIA.