STOŻEK Dane: 
d= 18,5 mm – średnica mniejsza 
D= 37 mm – średnica większa 
α= 39° – kąt    wierzchołkowy   
h=26,12 mm 
∆= (D-d) / h 
∆= 18,5 / 26,12 = 0,7083 
 
Metody wykonywania stożków: 
* Toczenie przez skręcenie suportu narzędziowego; stosowane dla stożków krótkich o dużej zbieżności   
*Wykorzystując podziałkę na obrotnicy można sanie narzędziowe ustawid pod rozmaitymi kątami w zależności od potrzeby. Posuw noża 
odbywa się ręcznie. Zaletą jest możliwośd wykonywania stożków o dużych i małych kątach oraz łatwośd skręcania sao na obrotnicy o 
dany kąt. Wadą jest to, że można obrabiad tylko stożki o wysokości mniejszej od długości przesuwu sao narzędziowych, ręczny posuw 
wpływa niekorzystnie na gładkośd powierzchni+   
* Toczenie nożami kształtowymi; stosowane do stożków bardzo krótkich o bardzo dużej zbieżności, 
* Toczenie stożka nożem, którego krawędź skrawająca jest pochylona do osi wałka pod odpowiednim kątem. Metoda ta znalazła 
zastosowanie przy toczeniu stożków krótkich+   
* Toczenie przez przesunięcie konika w płaszczyźnie poziomej; stosowane do stożków długich o niewielkiej zbieżności   
*Po zamocowaniu przedmiotu obrabianego w kłach wrzeciona i konika przesuwa się korpus konika w kierunku poprzecznym i pewną 
wielkośd. Zaletą toczenia stożka z przesuniętym konikiem jest możliwośd zastosowania mechanicznego posuwu wzdłużnego, wadami zaś 
– mała dokładnośd obróbki i trudnośd dokładnego przesunięcia konika o zamierzoną wartośd+   
* Toczenie przy pomocy liniału lub przyrządu; stosowane dla stożków raczej dłuższych o niewielkiej zbieżności. 
* Toczenie na tokarce z kopiałem mechanicznym 
* Toczenie na tokarce z kopiałem hydraulicznym 
* Toczenie na tokarce sterowanej numerycznie 
 
Elementy tokarki z podzespołami: 
A- wrzeciennik   
B- wanna podstawy   
C- podstawa (nogi: lewa, prawa)   
D- łoże z prowadnicami   
E- suport z sankami narzędziowymi   
F – konik   
G- silnik elektryczny ( niewidoczny z tyłu wrzeciennika)   
H- pulpit sterowniczy   
2. skrzynka prędkości   
3. skrzynka posuwów   
4. przekładnia gitarowa   
5. przekładnia pasowa   
6. śruba pociągowa   
7. osłona uchwytu   
8. drzwiczki przekładni pasowej i gitarowej   
9. osłona tylna   
10.osłona imaka   
11. osłona śruby pociągowej 
 
Elementy tokarki biorące udział w wykonywaniu gwintów: 
* Śruba pociągowa – element wykonawczy służący do zmiany ruchu obrotowego na prostolinijny wykorzystywany podczas nacinania 
gwintów nożem na tokarce. Śruba ta współpracuje zawsze z nakrętką dzieloną zazębiającą się z nią po zamknięciu zamka. Tokarka 
posiadająca śrubę pociągową, mająca możliwośd nacinania gwintów musi byd wyposażona w możliwośd zmiany kierunkowości obrotów 
ruchu głównego.   
* Suport – wykonuje ruch posuwowy, składający się z następujących elementów składowych: sao wzdłużnych, linii nachylonej pod 
różnymi kontami do osi wrzeciona. Oba te elementy są napędzane ze skrzynki posuwów. Jest to mechanizm służący do przekazywania 
napędu z wrzeciona na śrubę lub wałek pociągowy i do zmiany ich prędkości obrotowych, dzięki czemu uzyskuje się różne wartości 
posuwów. 
* Wrzeciono tokarki – precyzyjnie ułożyskowany element obrabiarki w kształcie wału, najczęściej z otworem osiowym. Służy do 
zamocowania narzędzia (wrzeciono narzędziowe, np. we frezarce czy wiertarce) lub obrabianego przedmiotu (wrzeciono przedmiotowe, 
np. w tokarce). Do mocowania narzędzia lub uchwytów tokarskich często wykorzystywany jest stożek Morse’a 
 
 

Gwint – spiralne wyżłobienie na bocznej ściance śruby, wkrętu lub na wewnętrznej ściance nakrętek 
 
Podział Gwintów: 
Gwinty dzielą się na:   
• walcowe i stożkowe, ze względu na kształt powierzchni, na której są wykonane,   
• trójkątne, trapezowe, prostokątne i okrągłe ze względu na kształt zarysu,   
• zewnętrzne (wykonane na powierzchni wałka, zwane gwintem śruby) i wewnętrzne wykonane w otworze, zwane gwintem nakrętki),   
• prawe (wkręcające się przy obrocie zgodnym z ruchem wskazówek zegara) i lewe wkręcające się przy obrocie przeciwnym do ruchu 
wskazówek zegara),   
• metryczne, modułowe, calowe i diametral pitch ze względu na sposób normalizowania podziałki,   
• jednokrotne (zwane jednozwojnymi, w których podziałka jest równa skokowi) i wielokrotne (zwane wielozwojnymi, w których 
podziałka P jest mniejsza od skoku Ph = z⋅P, gdzie z- krotnośd gwintu),   
Ze względu na dużą różnorodnośd gwintów tylko częśd z nich została znormalizowana. 
Do gwintów tych należą:   
a) gwint metryczny - trójkątny walcowy o kącie zarysu 60°, stosowany w Polsce i w większości krajów europejskich,   
b) gwint calowy (Whitwortha) - trójkątny walcowy o kącie zarysu 55°, stosowany głównie w krajach anglosaskich,   
c) gwinty rurowe calowe: *walcowy trójkątny o kącie zarysu 55°, *stożkowy trójkątny o kącie zarysu 55°, *stożkowy trójkątny o kącie 
zarysu 60° (tzw Briggsa),   
d) gwint trapezowy symetryczny - walcowy o kącie zarysu 30°, stosowany głównie w połączeniach ruchowych o zmiennych kierunkach 
obciążenia,   
e) gwinty trapezowe niesymetryczne: *walcowy o kącie zarysu 30°, *walcowy o kącie zarysu 45°   
f) gwinty walcowe okrągłe: *gwint Edisona, stosowany głównie w elektrotechnice, *gwint pochłaniaczy i masek (PN-70/Z-02000), *gwint 
opakowao szklanych, metalowych i z tworzyw sztucznych oraz zamknięd metalowych i z tworzyw (PN-72/0-79082) 
 
Technologie wykonywania gwintów (Technologia wykonania elementu gwintowego) 
Rozróżniamy dwie odmiany toczenia gwintów: kształtową i (stosowaną rzadziej) obwiedniową. Do toczenia kształtowego gwintów 
stosuje się noże kształtowe pojedyncze oraz wielokrotne. Toczenie gwintów pojedynczym nożem na tokarce jest obróbką mało wydajną. 
Narzędzie jest jednak proste i tanie. Mogą to byd noże imakowe do gwintów zewnętrznych i wewnętrznych 1 oprawkowe: trzpieniowe, 
słupkowe i krążkowe. Dokładnośd gwintu uzyskiwana przy toczeniu nożem pojedynczym jest średnio 2 klasy. W specjalnych warunkach 
(przy zastosowaniu dokładnej śruby pociągowej o urządzeniu korekcyjnym) można osiągnąd dokładnośd 1 klasy. Głębokośd gwintu 
(zwłaszcza gwintów o dużych skokach) zmusza do zdejmowania warstwy skrawanej w kilku przejściach.