Poznań, 30 XI 2006

Diagnoza i leczenie zaburzeń

zachowania w różnych

sytuacjach klinicznych

Gabriela Jagielska

Monika Gajdzik

Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego

AM w Warszawie

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Zaburzenia zachowania i

zachowania agresywne w Polsce

zwiększenie rozpowszechnienia wśród

dzieci i młodzieży w ostatnich latach
Przyczyny:
Zmiany w sferze społeczno-kulturowej

1.

Wysokie bezrobocie

2.

Niedostateczny nadzór dorosłych

3.

Patologia rodzinna (alkoholizm, przemoc

domowa)

4.

Mniejsza stabilność rodzin (rozwody)

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Zaburzenia zachowania i

zachowania agresywne w Polsce

5. Zmiana systemu wartości (przejmowanie

wartości z kręgu kultury zachodniej)

6. Zmiana wartości warunkowana środkami

masowego przekazu

7. Gry komputerowe, agresja w programach

telewizyjnych

8. Brak korekty treści przekazywanych w

mediach ze strony dorosłych

9. Inne

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Diagnostyka różnicowa agresji

Zespół dziecka maltretowanego

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia psychotyczne

Upośledzenie umysłowe (słabsza kontrola impulsów,

rozumienie sytuacji społecznych)

Uzależnienia (nadużycie subst. psychoaktywnych, zdobywanie

pieniędzy na narkotyk)

Zaburzenia osobowości (antyspołeczna, borderline)

Całościowe zaburzenia rozwoju

Guzy mózgu

Organiczne uszkodzenie OUN (okolice nadoczodołowe)

Napadowe zaburzenia afektywne (złości, gniewu, agresji) –

ognisko w płacie skroniowym (układ limbiczny: hipokamp,

ciało migdałowate)

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Rozpowszechnienie zaburzeń

zachowania

ODD – 5-10% populacji dziecięcej
CD - 1-5% populacji

W około 50% ADHD ---- ODD/CD
Niemal wszystkie dzieci poniżej 12 rż. z

ODD/CD spełniają kryteria ADHD

2/3 adolescentów z CD spełnia

kryteria ADHD

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Współwystępowanie ODD/CD z

innymi zaburzeniami

ADHD - 75-90%
Zaburzenia lękowe - 60-75%
Depresja - 15-31%

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

ADHD a „kary cielesne”

96 % rodziców dzieci z ADHD bije swoje dzieci

92 % stosuje klapsy

70 % dzieci jest bitych bardzo często (minimum 1 raz dziennie)

61 % rodziców szarpie i popycha dziecko

50 % bije pasem

36 % szarpie za uszy i włosy

35 % dzieci jest bitych tak, że pozostają ślady na skórze

11 % rodziców dokonuje brutalnych pobić (bicie pięścią,

kopanie, bicie pasem, kablem, duszenie,

Część rodziców ma specjalne miejsce kaźni w domu.

Błachno M. i wsp., 2006

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Diagnostyka różnicowa

zaburzeń zachowania

Zespół dziecka maltretowanego

Zespół stresu pourazowego

Zaburzenia afektywne (depresja, mania)

Upośledzenie umysłowe

Nadużywanie substancji psychoaktywnych

(narkotyki zwiększające agresję, objawy

abstynencyjne, zdobywanie pieniędzy na

narkotyk)

Całościowe zaburzenia rozwoju (z-ół

Aspergera)

Psychozy

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Diagnostyka różnicowa

zaburzeń zachowania

Przyczyny somatyczne:

1.

Majaczenie

2.

Pobudzenie i drażliwość w chorobach

somatycznych (porfiria, cukrzyca,

nadczynność tarczycy)

3.

Guzy mózgu (okolicy czołowej i płata

skroniowego)

4.

Organiczne uszkodzenie mózgu (okolica

czołowa)

5.

Ogniskowe napady padaczkowe

(padaczka skroniowa)

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Terapia w zaburzeniach

zachowania

Trudna i długoterminowa
Leki, działania medyczne

w przypadku stwierdzenia zmian

organicznych w OUN

Współwystępowanie z innymi zaburzeniami

psychicznymi (ADHD, depresja, mania,

zaburzenia lekowe, zespół stresu

pourazowego)

Agresja impulsywna

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Terapia w zaburzeniach

zachowania

Czy warsztaty dla rodziców i socjoterapia

dla dziecka będą wystarczające?

Jak długo powinny trwać?

Co jeszcze?

Kto ma prowadzić terapię/resocjalizację?

Gdzie?

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

ODD – 95% rokuje dobrze

CD - 95% rokuje niepomyślnie

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Terapia w zaburzeniach

zachowania

Plan dla konkretnego dziecka (nasilenie

objawów, czynniki ryzyka, czynniki

ochronne, historia życia, kontekst sytuacyjny,

zaburzenia towarzyszące)

Terapia długotrwała
Praca z rodziną skuteczniejsza od pracy z

dzieckiem

Psychoedukacja (warsztaty min. 10-15 spotkań w

modelu behawioralnym + kontakt indywidualny)

Terapia systemowa rodziny
Mediacje (nastolatki)

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Terapia w zaburzeniach

zachowania

Praca z dzieckiem

Akceptuj dziecko (nie akceptuj

niewłaściwych zachowań)

„wyspy kompetencji”
Zabudowywanie wolnego czasu
Odcięcie od patologicznej grupy

rówieśniczej (środowiska)

Terapia indywidualna lub grupowa (trening

zastępowania agresji, trening umiejętności

społecznych) – co najmniej 25 sesji

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Terapia w zaburzeniach

zachowania

Wyrównywanie deficytów (zaległości

w nauce, reedukacja)

Współpraca ze szkołą (program

behawioralny we współpracy z

rodzicami, kontrakty zawierane z

uczniem)

Współpraca z Sądem Rodzinnym

/Kuratorem

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prezentacja przypadku –

planowanie terapii