Rozrastające się nowotwory ślinianki przyusznej - objawy wynikające z topografii
Przy guzach ślinianki przyusznej (glandula parotidea) może dojść do obwodowego
porażenia nerwu twarzowego( n. Facialis) wraz z odgałęzieniami ,którego splot
umiejscowiony jest wewnątrz gruczołu. Jako że nerw ten zaopatruje ruchowo mięsnie
mimiczne twarzy, to w obliczu jego uszkodzenia przez rozrastający się nowotwór ślinianki,
dochodzi do porażenia ww. mięśni. Uszkodzenie to dotyczy tylko części pozaczaszkowej
nerwu twarzowego, jego pnia , aczkolwiek może wynikać z uszkodzenia jądra n.VH. Przy
jednostronnym porażeniu pnia nerwu twarzowego mięsnie szpary powiek oraz m. Czołowy
nie ulegają porażeniu gdyż zaopatrywane są przez włókna z obu ośrodków podkorowych
(zakręty przedśrodkowe). Innymi objawami porażenia są:
chory nie marszczy czoła po stronie porażenia
nie może zacisnąć szpary powiek do końca (widoczna biała twardówka- objaw Bella
wynikający z odruchowego wywracania gałki ocznej ku górze przy zamkniętej
powiece)
luźno zwisający policzek przygryzany podczas jedzenia, wypełniający się treścią
pokarmową, której usunięcie wymaga „wymasowania" treści do jamy ustnej
właściwej
- fałd nosowo wargowy zanika( skrzydło nosa -> kącik ust)
kąt ust po stronie porażenia zwisa i jest ujściem dla śliny, chory nie może ułożyć ust
do gwizdania.
Uciążliwość zespołu jest umiarkowana problem stanowi głownie dyskomfort, związany ze
spożywaniem pokarmu i groteskowym wyrazem twarzy. Najpoważniejsze wydaje się być
porażenie m. okrężnego oka, którego wynikiem jest wysychanie i mętnienie rogówki, jej
stany zapalne prowadzące do konieczności usunięcia gałki ocznej. W terapii używa się gałęzi
nerwu dodatkowego kosztem prawidłowego funkcjonowania mięsni czworobocznego i
mostkowo-obojczykowo-sutkowego
Pierścień limfatyczny gardła i jeno znaczenie;
objawy przerostu migdałków
Po raz pierwszy opisał pierścień limfatyczny gardła w 1886 roku Heinrich Wilhelm
von Waldeyer. Są to „migdałki" położone w obrębie gardła:
podniebienny
gardłowy
trąbkowy
- językowy
inne
Tak jak pozostałe narządy limfatyczne organizmu ludzkiego ich zadaniem jest obrona przed
drobnoustrojami. Z ich położenia wnioskujemy, iż są zaporą przed wnikaniem
drobnoustrojów przez gardło i nos. Stan zapalny w obrębie migdałków informuje organizm o
wtargnięciu drobnoustrojów i konieczności mobilizacji systemów obronnych Dzięki nim
dzieci początkowo nieodporne nabierają odporności na choroby po ich uprzednim przebyciu
U dzieci powiększenie migdałka gardłowego prowadzi często do zatorowania nozdrzy
tylnych i wymusza oddychanie przez usta. Tak wyeksponowane gardło nie może uchronić
organizmu przed dalszym wnikaniem drobnoustrojów i stan ulega pogorszeniu W tym
wypadku powiększony migdałek zmniejsza się operacyjnie (adenotomia) - uśpienie ogólne .
znieczulenie miejscowe. Zabieg polega na zestruganiu migdałka okrężnym ostrzem W
stanach chronicznej nawracającej anginy migdałki stają się jedynie ogniskiem stanów
zapalnych więc usuwa sieje operacyjnie (tonsielktomia). Występować mogą krwawienia w
dole inigdałkowym. Gdy nie można go zatamować należy podwiązać a tacialis lub a. carotica
externa ,istnieje bowiem ryzyko zgonu. W stanach zapalnych migdałków podniebiennych
dochodzi do ich powiększenia co utrudnia połykanie i sprawia ból.
Drogi szerzenia się zakażeń i dojściu operacyjne do zatok przynosowych.
Zatoki przynosowe są przestrzeniami wypełnionymi powietrzem i pokrytymi błoną
śluzową znajdującymi się w kościach czaszki. Powstają w wyniku rozsysania się kości zara/
po urodzeniu. Są często niesymetryczne ale parzyste. W stanach zapalnych jamy nosowej
często są doskonałym środowiskiem dla rozwoju drobnoustrojów i zarazem drogą szerzenia
się stanów zapalnych.
Z zatoki klinowej na przysadkę i zatokę jamistą łożyska krwionośnego jamy czaszki i
tym samym na dół środkowy czaszki. Jest ona miejscem dojścia chirurgicznego w
operacjach przysadki, gdyż od tej struktury mózgu zatokę oddziela jedynie siodło
tureckie. Do zatoki dochodzi się przez nos i małżowiny zatoki klinowej
Z zatoki czołowej na dół przedni czaszki i płaty czołowe mózgu oraz oczodół i gałkę
oczną wraz z nerwem wzrokowym czego efektem jest utrata wzroku. Ujściem zatoki
jest lejek sitowy i rozwor półksiężycowaty. Dojście chirurgiczne znajduje się w
miejscu linii brwi gdzie wykonuje się nacięcie aby je zamaskować włosami
Następnie dłutuje się ścianę przednią.
Zatoka szczękowa może przenieść stan zapalny z jednego zęba na wszystkie w łuku
zębodołowym górnym na drodze ropnia przebijającego cienką blaszkę kostną
oddzielającą korzenie zębów od zatoki Podczas kataru bolą zęby górnych łuków gdyż
powstałe podciśnienie z zatoce szczękowej podrażnia nerwy zębowe biegnące pod
błoną śluzową ( katar z wyciągnięciem zatoki). Zatoka ta uchodzi do lejka sitowego,
który łączy się z rozworem półksiężycowatym uchodzącym do przewodu nosowego
środkowego. Dostęp do płukania uzyskuje się przebijając ścianę boczną jamy nosowe)
pozostawiając naturalny otwór dla ujścia materiału. Gdy płukanie w stanie zapalnym
nie pomaga konieczne jest usunięcie błony śluzowej. Do zatoki tej dojść można
operacyjnie również przez przedsionek ust i tą drogą usunąć patologiczne tkanki.
Miejsca znieczuleń zębów i powikłania związane z ich lokalizacja.
Do wstrzyknięcia przez stomatologa środka znieczulającego dochodzi w okolicy korzeni
leczonych zębów lub większych pni nerwowych. Zęby unerwiają;
n. podoczodołowy
n. bródkowy
n. szczękowy
n. oczny
nn. zębodołowe górne
zwój trójdzielny
n. językowy
n. zębodołowy dolny (znieczulenie zębów żuchwy) igła wbita poziomo i skośnie na
wysokości zęba mądrości pod śluzówkę przyśrodkowo na 2 cm w głąb dociera do
wejścia do kanału żuchwy gdzie znajduje się nerw zębodołowy dolny
Nie można jednocześnie znieczulić wszystkich zębów szczęki ze względu na wieloźródłowe
unerwienie jej garnituru zębowego.
Wykluwanie się zęba mądrości (8) często utrudniają pozostałe zęby trzonowe i zbyt krotka
żuchwa, często tez nie jest to w ogóle możliwe. Wówczas usuwa się ząb chirurgicznie
6. ZŁAMANIA W OBRĘBIE DOŁU PRZEDNIEGO CZASZKI - OB JA WY
Dół przedni czaszki -fossa cranii anterior, jest wypełniony przez płat czołowy mózgu, co
wyjaśnia zaburzenia węchu i zmiany osobowości przy procesach chorobowych, zachodzących
w tym obszarze. Jego dno, które równocześnie tworzy sklepienie oczodołu i jamy nosowej,
składa się z części oczodołowej kości czołowej -pars arhitalis ossis fronlalis, blaszki sitowej
- lamina cribrosa oraz z trzonu i skrzydła mniejszego kości klinowej corpus et akt minor
ossis sphenoidalis.
Na grzebieniu nkogucim - crista galli przyczepia się sierp mózgu Na
blaszce sitowej leży opuszka węchowa a w bruździe skrzyżowania ~
SH/CHS
chiasmatis
skrzyżowanie nerwów wzrokowych.
Złamania przedniego dołu czaszki mogą doprowadzać do uszkodzenia n. wzrokowego i
n.węchowego.
7. ZŁAMANIA W OBRĘBIE DOŁU ŚRODKOWEGO CZASZKI- OBJAWY
Dół środkowy czaszki -fossa cranii media, rozpościera się od skrzydła mniejszego kości
klinowej do górnego brzegu piramidy kości skroniowej. Trzon kości klinowej dzieli doi na
prawą i lewą część, w których znajdują się płaty skroniowe. Dno utworzone jest przez
skrzydło większe kości klinowej - ala major ossis sphenoidalis, do którego bocznie przyłącza
się łuska kości skroniowej, a z tyłu przednia powierzchnia piramidy kości skroniowej. Na
trzonie kości klinowej znajduje się siodło tureckie z przysadką, a bocznie zatoka jamista
Ponad grzbietem siodła - dorsum sellae znajdują się ciała suteczkowate - corpora
mamillaria.
Na przedniej powierzchni części skalistej piramidy kości skroniowej znajduje się
płaski wycisk n.trójdzielnego - impressio trigemini. Tuż przed piramidą znajduje się rzut
stawu skroniowo-żuchwowego na dół środkowy czaszki.
W procesach chorobowych, zachodzących na podstawie czaszki w okolicy dołu
środkowego, może dojść do zaburzeń przysadkowo-podwzgórzowych, zaburzeń wzrokowych
lub porażeń n.okoruchowego, a przy umiejscowieniu bocznym do zaburzeń węchu oraz
czynności mięśni gałki ocznej (n.IV, n.VI).
Złamania dołu środkowego czaszki do porażenia nerwów mięśni gaiki ocznej oraz nerwów,
trójdzielnego, twarzowego i słuchowego.
8. ZŁAMANIA W OBRĘBIE DOŁU TYLNEGO CZASZKI-OB JA WY
Dół tylny czaszki -fossa cranii posterior, jest przestrzenią znajdującą się a tyłu za siodłem
tureckim i piramidami kości skroniowej. Jest on w większej części wytworzony przez, kość
potyliczną- os occipitale i zawiera móżdżek oraz płaty potyliczne. Za siodłem tureckim
znajduje się stok - clivns, opadający w kierunku otworu wielkiego. Jest on wytworzony przez
trzon kości klinowej i kość potyliczną. Leży na nim most.
W przypadku wystąpienia procesów chorobowych w okolicy dołu tylnego czaszki
może dojść do porażenia n.bloczkowego, do wypadnięcia funkcji n.V, VI, VII, VIII w
odcinku mostowym ( lub do porażenia n.VII, VIII, IX, X, XII) w odcinku opuszkowym oraz
do zaburzeń móżdżkowych
Przy złamaniach dołu tylnego czaszki mogą wystąpić porażenia nerwów: błędnego,
dodatkowego i podjęzykowego.
mózgowiu płat opony twardej zostaje zszyty, a płat kostno-skorny umocowany w poprzednim
położeniu. Płat kostny zrasta się wówczas tak jak przy złamaniach kości
Nawiercanie czaszki było wykonywane już w czasach prehistorycznych. Podstawą tych
zabiegów było przekonanie, że „ opętanego " można wyleczyć tylko wówczas, gdy „ złemu
duchowi"' umożliwi się wyjście z głowy. Co dziwniejsze, operacje te, przeprowadzane bez
znajomości współczesnych zasad aseptyki, co najmniej część „ pacjentów
?1
przeżywała
Wskazują na to znaleziska czaszek z zagojonymi w miejscach przeprowadzanego nawiercania
brzegami kości.
9. KRWIAK NADTWRADÓWKOWY, PODTWARDÓWKOWYI
ii\y POD PA JĘCZ YNÓ WKO WY
W obrębie opon krew może się wylewać do trzech przestrzeni:
• Przestrzeń nadtwardówkowa: między oponą twardą i kością. Przeważnie rozerwana
zostaje a. meningea media w okolicy skroniowej. Po zranieniu głowy, np po upadku, chory
może utracić świadomość. Utracona przytomność powraca początkowo szybko, a następnie
po kilku godzinach ponownie ulega zaburzeniu. Wskutek nasilającego się wylewu krwi
mózgowie zostaje ucisnięte. Krwiak nadtwardówkowy odwarstwia oponę twardą, coraz
bardziej oddzielając ją od kości
• Przestrzeń podtwardówkowa ( między oponą twardą a pajęczynówką ) Krwawienie żylne
narasta przeważnie bardzo powoli; między urazem a objawami wzmożenia ciśnienia
śródczaszkowego mija kilka dni, niekiedy nawet wiele tygodni.
• Przestrzeń podpajeczynówkowa: między arachnoidea mat er a pici mater. Przyczyną jest
przeważnie pęknięcie tętniaka ( rozszerzenie naczynia krwionośnego ) tętnic koła tętniczego
Krew drażni niezmiernie wrażliwe na ból opony, tak iż występują silne bóle głowy. W
przeciwieństwie do krwawienia nad- i podtwardówkowego krwawienie podpajęczynówkowe
można rozpoznać badaniem płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn normalnie wodojasny jest
wówczas zabarwiony żółtawo lub czerwonawo. Przez wirowanie pobranego płynu można
stwierdzić w nim obecność czerwonych ciałek krwi nawet przy małych krwawieniach
Meningitis.
Zapalenie opon mózgowia może powstać wskutek przejścia procesu
chorobowego z sąsiedztwa ( np. w następstwie przebicia ropnia wyrostka sutkowatego bądź
ropnia zatok czołowych do wnętrza czaszki) lub też naczyniami krwionośnymi. Ważne
objawy to:
• Ból głowy ( opony mózgowia są bogato unerwione ).
• Sztywność karku. Ruchy głowy powodują pociąganie opon mózgowia i rdzenia, wskutek
czego ból się nasila.
• Zwiększenie liczby komórek w płynie. Normalny płyn zawiera do 4 komórek na ul
Obecność leukocytów wskazuje na zakażenie przestrzeni płynowych.
Zapalenie opon może występować jako zapalenie towarzyszące różnym chorobom zakaźnym.
np. gruźlicy, albo jako choroba samoistna, np. meningokokowe zapalenie opon.
Szczelina namiotu przy ucisku mózgu. Sztywna ściana jamy czaszki chroni wprawdzie
mózgowie przed bezpośrednim urazem, jednak jej struktura ma również wady Przy
procesach zajmujących przestrzeń w jamie czaszki, no. Krwawieniu lub obrzęku mózgu,
mózgowie zostaje ucisnięte. Wewnątrzczaszkowe wzmożenie ciśnienia utrudnia dopływ krwi,
co powoduje zmniejszone ukrwienie mózgowia i zaburzenia jego czynności. Jedynym
większym otworem w twardej ścianie, przez który możliwe jest wyrównanie ciśnienia, jest
otwór wielki w kości potylicznej. Mózgowie zostaje więc częściowo wciśnięte do tego
otworu. Pień mózgu zostaje przy tym uciśnięty, a jego czynność zaburzona. Podobne
znaczenie ma szczelina namiotu. Mało rozciągliwa opona twarda i ostre brzegi szczeliny
namiotowej działają podobnie jak brzegi kostne otworu wielkiego. Przy nasilającym się
wzmożeniu ciśnienia śródczaszkowego rozróżnia się trzy etapy zaburzeń świadomości:
• Senność ( somnoletia ). Chory utrzymuje kontakt słowny, ale reakcje są spowolnione
• Półśpiączka ( sopor ). Kontakt słowny a pacjentem nie jest możliwy, chory reaguje na
bodźce celowymi ruchami.
• Głęboka śpiączka ( comci ): brak reakcji ruchowych na bodźce zewnętrzne
Uraz czaszkowo-mózgowy. Przy złamaniach czaszki rozmiar uszkodzenia mózgowia można
niekiedy ocenić dopiero po tygodniach. Rozróżniamy trzy stopnie ciężkości urazu:
• Stopień 1 = „ wstrząśnienie mózgu " ( commotio cerebri). Dolegliwości nie trwają dłużej
niż 3 dni. Po krótkim okresie nieprzytomności ( najwyżej kwadrans ) pacjent jest przez około
godzinę zamroczony. Dołączają się silne bóle głowy Pacjent może nie pamiętać o tym. co
działo się w czasie wypadku i w poprzedzających minutach ( niepamięć wsteczna ), co
utrudnia wyjaśnienie przebiegu wypadku.
• Stopień II = lekkie stłuczenie mózgu ( contusio cerebri). Dolegliwości trwają do 3 tyg.
• Stopień III = ciężkie stłuczenie mózgu ( contusio cerebri . Dolegliwości trwają dłużej niz 3
tyg. Niektóre części mózgowia zostają zniszczone Zależnie od czynności tych okolic skutki
uszkodzenia ( „ objawy ogniskowe " ) mogą być różne ( drgawki, porażenia, zaburzenia
mowy lub widzenia itp. )
Krwawienia pod powłokami czaszki mogą występować nad okostną lub pod nią:
• Krwiak podrozcięgnowy. Krew zbiera się a luźnej tkance łącznej między czepcem
ścięgnistym a okostną. Powstaje on stosunkowo łatwo w czasie porodu, w tej części głowy.
która pierwsza przechodzi przez drogi porodowe ( „ przedgłowie " noworodków ) Podczas
gdy część dziecka znajdująca się jeszcze w ciele matki jest pod dużym ciśnieniem tłoczni
brzusznej, część wysunięta jest już zwolniona od ucisku. Ponieważ odpływ krwi zylnej a
części wolnej od ucisku jest utrudniony, płyn zbiera się w luźnej tkance łącznej Po
wyrównaniu ciśnienia przedgłowie znika przeważnie w ciągu kilku godzin.
• Krwiak podokostnowy. Ponieważ okostną zewnętrzna jest umocowana luźno do kości,
może ona również zostać od niej oddzielona przez krwawienie. W przeciwieństwie do
krwiaka podrozcięgnowego krwiak podokostnowy ogranicza się ściśle do obszaru jednej
kości, gdyż okostną jest ściśle zrośnięta z tkanką łączną szwów. Krwawienie podokostnowe
występuje również u noworodków. W przeciwieństwie do krwawienia podrozcięgnowego
rozwija się ono powoli w przeciągu pierwszych dni życia, utrzymując się tygodniami, dopóki
krew nie zostanie zresorbowana.
15 Laryngoskopia
Laryngoskopia, inaczej wziernikowanie krtani. ( gr. skopein = oglądać).
Błonę śluzowa, krtani można obejrzeć dwoma sposobami:
1. Wzierników anie pośrednie
2. Wziernikowanie bezpośrednie
Ad 1. Wziernikowanie pośrednie polega na oglądaniu wnętrza krtani w lusterku wprowadzonym przez gardło
Światło odbite od lusterka laryngologicznego z otworem pośrodku wpada do wnętrza krtani. Pierwsze takie
obejrzenie krtani udało się londyńskiemu nauczycielowi śpiewu Garcii w 1954 r. Wkrótce badanie oparte na tej
zasadzie zostało wprowadzone do medycyny.
Ad 2. Bezpośrednio można zajrzeć do krtani po silnym odchyleniu do tyłu głowy pacjenta i uciśnięciu nasady
języka oświetlona szpatulką (laryngoskopem) -jak podczas intubacji. Pacjenta układa się najczęściej na plecach
i odpowiednio ustawia głowę w stosunku do tułowia. W ten sposób można tez wykonać mniejsze zabiegi, np
pobranie wycinka do badania mikroskopowego w razie podejrzenia raka.
Obraz krtani w lusterku. Zaglądając do krtani przez lusterko laryngologiczne, widzimy w nim u gon
nagłośnię oraz idące od jej brzegów fałdy śluzówki, ograniczające wejście do krtani. Są to:
*J* Fałd nalewkowo-nagłośniowy (plica aryepiglottica) - tylko z. tylu wcięty pomiędzy dwie chrząstki
nalcwkowatc. tworzący wcięcie między nalewkowe (incisura interarytenonlea). Na fałdzie lun
wy stępują dwa guzki:
• Wypuklenie śluzówki nad chrząstką rożkowa tą - guzek rożków aty (luhcn-ulmn
cormculatiim)
• Wypuklenie śluzówki nad chrząstką klinowatą ( chrząstka Wrisberga) - guzek klinowaty
(luherculum cimeifornie)
Obraz w lusterku daje fałszywe pojęcie o ustawieniu struktur. Fałd nalewkowo-naglośniowy jest ustawiony
nie poziomo, lecz prawie pionowo! Dwa dalsze fałdy biegnące w pobliżu środka - pozornie od nagłośni do
chrząstek nalcwkowatych - w rzeczywistości odchodzą od chrząstki tarczowatej. Mamy tu poza tym nie dwa.
lecz razem cztery fałdy:
• dwa górne i boczne - fałdy przedsionkowe (plicae \>estibulares), a pod nimi i bardziej przyśrodkowo.
• fałdy głosowe {plicae vocales). łatwe do rozpoznania po białawym zabarwieniu ( w lusterku
krtaniowym można obserwować ruchy fałdów głosowych.
W lusterku krtaniowy m nic daje się zobaczyć:
• Kieszonka krtaniowa ( yentńculiis laryngis. kieszonka Morgagnicgo) pomiędzy fałdem
przedsionkowym i głosowym. Wejście do niej jest wąskie i rozszerza się bocznie i w górę. Zawarte sa
w niej liczne gruczoły mieszane, które zwilżają fałdy głosowe.
16 Punkcja żyły podobojczykowej, żyły ramienno-glowowej i żyły szyjnej zewnętrznej
Żyła podobojczykowa ( vena suhcUnia) związana jest. podobnie jak jednoimienna tetmea
unaczynienicm kończyny górnej, swoim przebiegiem i dopływami różni się w dużej mierze od letnicy
Biegnie w przedłużeniu żyły pachowej, jej ściany zrastają się z powięziami szyi. m. podobojczykowego i
pochyłego przedniego, dlatego przy ruchach obojczyka zmienia się jej światło, co ma wpływ na krążenie
krwi w tej żyle.
Żyła ramienno-«lowowa (vena brachiocephalica) powstaje z połączenia żyły szyjnej wewnętrznej i
żyły podobjezykowej.
Punkcja (nakłucie tych żył) ma wiele zalet:
• Niewielka odległość o serca
• Szerokie światło naczyń, co zapewnia dobre rozcieńczenie wstrzykiwanego środka leczniczego
• Nic wy stępują przeszkody w przepływ ie, a co może się pojawić w żyłach obwodowy cli
Aby leki podawane w czasie operacji mogły szybko i pewnie zadziałać, częslo wprowadza się przed
zabiegiem operacyjnym dren do światła żyły podobojczykowej (tzw. dostęp środkowy). Aby wykonać tego
rodzaju punkcjc. należy wkłuć iglę poniżej mostka i kierując się pod kątem ostrym, przesuwać ku górze W
żadnym razie nie wolno ustawiać igry prostopadle w stosunku do ściany klatki piersiowej, ponieważ gio/i to
przebiciem tejże ściany i uszkodzeniem płuca, co może prowadzić do odmy (pneumoilu>rax). Nakłucie żyły
podobojczykowcj wykonuje się także w celu wykonania pomiaru ciśnienia ż.yinego. a także aby np. wprowadzić
do prawej części serca, przez ż. główną górną, rozrusznik (cewnikowanie prawej części serca).
Żyła szyjna zewnętrzna {vena jugularis externa) powstaje z połączenia ż. potylicznej z ż. uszną tylna.
połączenie to ma najczęściej miejsce za małżów ina uszną.
Wstrzykniecie leku do żyły szyjnej zewnętrznej jest często wykonywane przy braku możliwości
wykonania iniekcji do żyl kończyn górnych. Aby spowodować lepsze wypełnienie się i uwidzocznicnic /
szyjnej zewnętrznej, dobrze jest ucisnąć ją kciukiem jednej ręki. jednocześnie napinając pozostałymi palcami
skórę w obrębie dołu nadobojczykowego większego. Z powodów psychologicznych należy jednak u dorosłych
pacjentów unikać wstrzyknięć do naczyń szyjnych, ponieważ budzą one znacznie większa obawę niż iniekcje
do powierzchownych żył kończyn. U dzieci wstrzyknięcie leków do żż. szyjnych zewnętrznych lub do
powierzchownych żył głowy są wykonywane znacznie częściej. Wiąże się to wyraźnie szybszym rozwojem
naczyń w obrębie głowy i szyi w porównaniu z. naczyniami krwionośnymi kończyn. W razie wstrzyknięć do żż
szyi i głowy u dzieci nie trzeba stosować dodatkowego ucisku w celu ich uwidocznienia. Obawiające się zabiegu
dzieci najczęściej krzyczą ze strachu, w związku z czyni ciśnienie wewnątrz klatki piersiowej wzrasta, a to
powoduje, że żyły powierzchowne są dobrze wypełnione.
17 Zespól zatoki tętnicy szyjnej i odruch zatoki tętnicy szyjnej
Zatoka tęt. szyjnej (sinus camticus) znajduję się w jej górnym, najczęściej najszerszym odcinku, w
miejscu rozdwojenia t. szyjnej wspólnej (bifurcatio carotidis). W ścianie zatoki t. szyjnej znajdują się
zakończenia nerwowe zwane presoreceptorami - rejestrują ciśnienie tętnicze krwi. Pobudzenia dośrodkowe
przebiegają drogą nerwu językówo-gardlowego (IX) do ośrodka naczynioruchowego znajdującego się w obrębie
rdzenia przedłużonego. Jeśli ciśnienie tętnicze krwi jest zbyt wysokie . to z. ośrodka naczynioruchowego
wysyłane są na obwód bodźce, wiedzione we włóknach przywspólczulnych. powodujące zwolnienie czynności
serca. Impulsy biegnące we włóknach wspólczulnych doprowadzają do poszerzenia światła naczyń
krwionośnych.
Odruch z zatoki t. szyjnej (powodujący spadek ciśnienia tętniczego krwi i zwolnienie akcji serca)
można wywołać mechanicznie, masując kciukiem zatokę szyjną na wysokości górnego brzegu chrząstki
tarczowatej. W czasie walki bokserskiej cios zadany w okolicę zatoki szyjnej powoduje u tak trafionego
zawodnika utratę przytomności (nokaut, k.o.).
Zespól zatoki t. szyjnej występuje w razie nadpobudliwości umiejscowiony cli w niej presorcccplorów
Nawet nieznaczne podrażnienie zatoki t. szyjnej (np. za ciasny kołnierzyk koszuli lub bluzki ńp.) może
doprowadzić u niektórych osób do omdlenia (syncope; gr. syncope = utrata przytomności, omdlenie).
18. Kark
Kark rozciąga się:
-granica górna, kresa karkowa górna (linea nuchac superior)
-granica boczna: brzegi mięśnia czworobocznego
-granica dolna: linia pozioma przebiegająca przez, wyrostek kolczysty C
Unaczynienic i unerwienie przy planowaniu chirurgicznego otwarcia jamy ciała z dostępu od tylu lub
tylno-bocznego. a także przy tworzeniu uszypulowanych płatów w chirurgii rekonstrukcyjnej.
Najczęstsze są złamania kręgów szyjnych.
-wypadki samochodowe - przy urazie odrzutowym głowa zostaje rzucona nad oparciem do przodu i do
tylu
-skok na głowę do płytkiej wody - złamania atlasu
-powieszenie - często pękają luki kręgowe i/lub ulega zwichnięciu kręg obrotowy.
- ponadto najczęściej dochodzi do złamania trzonu kręgu - wtedy ma kształt trójkątny (l/w kręg
klinowy), a nic czworokątny
- złamania kręgów są szczególnie niebezpieczne, gdy dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego
porażenie poprzeczne
- złamanie niestabilne, to takie gdy dochodzi do uszkodzenia przyległych krążków między kręgowy eh
19 KONSEKWENCJE ZŁAMANIA ŻEBER
Złamanie głownie w końcu mostkowym trzonu. Najczęściej przy
wypadkach komunikacyjnych
1. Odpryski - niegroźne utrzymywane przy kości
2. Złamania z przemieszceniem : uszkodzenie opłucnej ściennej,
otwiera sie jama opłucna , odma
Pkt. 20: ZNACZENIE KLINICZNE ODPŁYWU CHŁONKI Z GRUCZOŁU SUTKOWEGO
Naczynia chłonne tworzą sieci w płatach i wokół płatów gruczołusutkowego:
• rele lymphailcum intralobulare
• rele lymphatiaim interlobulare
Z tych sieci chłonka odpływa do:
- dołu pachowego: do węzłów chłonnych pachowych (jest to główna droga odpływu
chłonki z gruczołu piersiowego)
- jamy klatki piersiowej (poprzez przestrzenie międzyżebrowe): do węzłów chłonnych
nadobojczykowych, przymostkowych, nadbrzusznych
- gruczołu piersiwego i dołu pachowego przeciwnej strony ciała
1) w węzłach chłonnych umiejscawiają się przerzuty nowotworu gruczołu sutkowego.
zwł. w węzłach chłonnych pachowych
2) u 2/3 kobiet z rakiem piersi przerzuty te istnieją już w chwili rozpoznania nowotwoiu
W razie klasycznej operacji wszystkie węzły pachowe muszą zostać usunięte
Rzadziej występują przerzuty w węzłach przymostkowych i szyjnych
3) jeśli nie ma przerzutów (bo nie zdążyły powstać) wyzdrowienie jest możliwe
4) jeśli przerzuty już są obecne, to los chorego zależy od ich liczby i lokalizacji
5) jedyną metodą sprawdzenia, czy węzły są zdrowe czy zmienione nowotworowo jest
ich usunięcie i zbadanie pod mikroskopem
6) długotrwałe wyleczenie zapewnia całkowite usunięcie i zniszczenie wszystkich
zmienionych nowotworowo tkanek. W klasycznej operacji polega to na usunięciu
całej piersi i dokładnym oczyszczeniu całego dołu pachowego
Pkt. 21: LECZENIE CHIRURGICZNE PŁUC- PROBLEMY TOPOGRAFICZNE
Podstawowe założenia resekcji płuca (częściowe usunięcie płuca):
• nie może być żadnego otwartego połączenia między oskrzelem a jamą oplucnej-> powietrze
zasysane do opłucnej i płuco zapadałoby się
• płuca składają się ze ścian oskrzeli i naczyń krwionośnych usuwając fragment płuca można przeciąć
drogi doprowadzające krew i powietrze, a jeśli przecięte powierzchnie zbliży się do siebie, to prz\
szyciu może nie dojść do ścisłego dopasowania tych kanalików -> powietrze z pęcherzyków może
dostać się do naczyń krwionośnych (zator powietrzny), a krew z naczyń do skrzeli Dlatego cięcia
muszą być prowadzone tek. aby jak w najmniejszym stopniu uszkodzić oskrzela
• płuca nie mają żadnych poprzecznych połączeń: usuwając cale płuco (pneumonektomia). cały piat
(lobektomia) czy cały segment ( resekcja segmentowa) trzeba oddzielić pojedyncze oskrzele i
towarzyszącą mu gałąź t. płucnej i je podwiązać
• klatkę piersiową otwiera się najczęściej z boku. między 4. a 5. żebrem. Następnie szuka się miejsca
wejścia oskrzela i tętnicy płucnej do usuwanego płuca, płata czy segmentu. Podwiązuje się i oddziela
naczynia krwionośne, przecina oskrzela, które dokładnie się zaszywa. Brzegi przecięcia łączy się ze
sobą ta. aby nie pozostały kikuty. Po zabiegu ranę operacyjna drenuje się. przy czym należy
utrzymywać ujemne ciśnienie w obrębie jamy oplucnowej. tak aby płuca się nie zapadały.
Pkt 22: DROGA LIMFATYCZNA SZERZENIA SIĘ RAKA PŁUCA
Naczynia limfatyczne pluć tworzą 2 systemy:
• powierzchowny (podoplucnowy)
• głęboki (towarzyszący oskrzelom)
Z obydwu limfa kieruje się do wnęki płuca, gdyż tylko tu wchodzą i wychodzą drogi zaopatrujące i
odprowadzające. Chlonka przepływa przez następujące węzły chłonne:
nodi lymphatici pulmonales: we wnęce płuca
nodi lymphatici tracheobronchiales infenores/superiors: poniżej i powyżej rozwidlenia
tchawic)
nodi lymphatici paratracheales: wzdłuż tchawicy
Z węzłów chłonnych przytchaw iczych odchodzi na obie strony silny pień limfatyczny (truncus
bronchomediastinalis de.\ter/simster). który po stronie lewej uchodzi do ductus thoracicus. a po prawei
do ductus lymphaticus dcxter lub samodzielnie wpada do kąta żylnego. Część chłonki z płatów
dolnych pluć odpływa przez przeponę do układu chłonnego jamy brzusznej
Zajęcie poszczególnych węzłów chłonnych odgrywa dużą rolę w klasyfikacji stadiów klinicznych raka
pluć.
STADIA RAKA PLUĆ:
• Stadium I: rak umiejscowiony jest nic bliżej niż 2 cm od rozdwojenia tchawicy i ogranicza się ty Iko
do tkanki płucnej (węzły chłonne nic są zajęte, poza tym brak przerzutów odległy cli)
• Stadium II: nowotwór rozprzestrzenił się na węzły chłonne okolooskrzclowe lub wnęki płuca, poza
tym jak w Stadium I
• Stadium III: nowotwór przekracza już granice pluć. nacieka ścianę klatki piersiowej, przeponę lub
śródpiersie Jest umiejscowiony w odległości bliższej niż 2 cm od rozwidlenia tchawicy; może
ponadto doprowadzić do wysięku oplucnowego lub zajmować węzły chłonne śródpiersiowe Brak
jednak przerzutów odległych
• Stadium IV: obecne są przerzuty odległe, szczególnie dotyczy to wątroby. mózgu, nadnercza i kości
Pkt.23: MECHANIZM POWSTAWANIA ODMY OPŁUCNOWEJ 1 JEJ NASTĘPSTWA
Jeśli ciąg elastycznych włókien skierowany jest do wnęki płuca, to powoduje on zmniejszenie
objętości płuca. Jeśli powietrze wtargnie do jamy opłucnowej, to włókna elastyczne odciągną
płuca od klatki piersiowej i powstanie odma opłucnowa („pneu").
Powietrze może dostać się 2 drogami:
• z zewnątrz: przy zranieniu lub uszkodzeniu ściany klatki piersiowej; jest to ODMA
OPŁUCNOWA OTWARTA NA ZEWNĄTRZ: przy wdechu powietrze jest zasysane do
jamy opłucnowej, a przy wydechu ściskane
• od środka: przy uszkodzeniu opłucnej; jest to ODMA OPŁUCNOWA OTWARTA DO
WEWNĄTRZ, z powodu podciśnienia w jamie opłucnej powietrze przechodzi z pluć do tej
jamy
-> w obu przypadkach powietrze dostaje się do jamy opłucnej, ale nie może juz wydostać
się na zewnątrz, co prowadzi do jego gromadzenia w jamie
Ze wzgl. na pochodzenie wyróżniamy 2 postaci odmy:
• odma opłucnowa wypadkowa - spowodowana wypadkiem: rana kłuta i postrzałowa.
złamanie żeber, zmiażdżenie płuca, tez interwencja lekarska w obrębie szyi i klatki
piersiowej
• odma opłucnowa samoistna- bez zewn. Przyczyn: pęknięcie małego pęcherzyka płucnego >.\
rozedmie płuc, pękniecie guza nowotworowego lub ropnia
OBJAWY: kłujące bóle przy oddychaniu i duszność
NASTĘPSTWA:
• zapadanie się płuca po stronie uszkodzonej -> zmniejszenie sprawności oddechowej (aż do
jej zaniku). Jeśli drugie płuco nie jest całkowicie wydolne, to może dojść do stanu zagrożenia
życia
• przesunięcie śródpiersia na stronę przeciwną. Jeśli ciśnienie w odmie wzrasta, to dochodzi
do przesunięcia śródpiersia na stronę zdrową, co powoduje ucisk zdrowego płuca -
ograniczenie wydolności oddechowej poniżej połowy jej normalnej wartości W śródpiersiu
leżą serce, wielkie nacz. krwionośne i liczne nerwy ukł. autonomicznego -> w razie
przemieszczenia się tych narządów może dojść do zaburzeń wegetatywnych. Z powodu
wzrostu ciśnienia w klatce piersiowej zaburzeniu ulega też powrót żylny do serca
34. Dyskopatie - patogeneza i objawy.
Dyskopatia to choroba zwyrodnieniowa dolnych segmentów lędźwiowych kręgosłupa (głównie L4 lub L5). Jest o>:
następstwem spionizowanej postawy, obciążenia, urazów i mikrourazów oraz siedzącego trybu życia. Pierścień
włóknisty osłabia się i powstają w nim szczeliny, przez które przenika jądro miażdży stc. Powstaje wypuklina
dyskowa, czyli protruzja. Jeżeli odbywa się to w kierunku kanału kręgowego zostają podrażnione galą/ki czuciowe
oponowe. Następuje odbarczające ustawienie tułowia i wzmożone napięcie mięśni. Chory odczuwa znaczny ból.
Całkowite przerwanie pierścienia włóknistego powoduje przepuklinę dyskową, która może bezpośrednio uciskać
worek oponowy i korzonki rdzeniowe. Może być leż szerzenie się do kanału kręgowego albo następować zapadnię.
się przestrzeni międzykręgowej. W obrzeżu wytwarzają się narośle kostne (osteofity). dochodzi do zwężenia otwór
między kręgów y eh. Narośle w kierunku tylnym drażnią lub uciskają worek oponowy.
Rdzeń kręgowy kończy się już na wysokości L1/L2. przeważnie nie jest więc uszkadzany'. Jedynie wypadnięcia ki:,
szyjnego lub piersiowego, co zdarza się rzadko, może prowadzić do zgniecenia rdzenia, a co za tym idzie- do
porażenia i utraty czucia poniżej poziomu uszkodzenia (porażenie poprzeczne- paraplegia).
Doznania bólowe określa się jako:
-postrzał (I u mb ago)
-lędźw ioból (lumhalgia)
-ból korzeniowy (rwa kulszowa. ischialgia)
Oprócz bólu do najczęstszy cli objawów należą: zaburzenia czucia i osłabienie mięśniowe- podobne jak przy /.apak
nerwu kulszowego. Mogą występować trudności z oddawaniem moczu i stolca. Na podstawie umiejscowienia
dolegliwości można dość dokładnie rozpoznać, który krążek jest uszkodzony. Należy pamiętać: pomimo, iż
uszkodzenie znajduje się w rdzeniu, ból jest odczuwany tak. jakby bodziec wychodził z kończyny.
35. Splot trzewny - topografia i funkcja.
W jamie brzusznej znajdują się 2 duże sploty przedkręgowe: trzewny i między krezkowy.
Splot (rzewny (plexus coeliacus) znajduje się wokół początkowego odcinka pnia (rzewnego oraz letnią
krezkowej grn. Dokładne ograniczenia splotu trzewnego są następujące:
-od góry: przepona
-od dołu: poziom t(.nerkowych
-od boków: nadnercza
W splocie (r/ewnym. zwanym także splotem słonecznym (plexus solaris) znajdują się liczne zwoje, z których
najważniejszymi są 2 zwoje trzewne (gangi i a coeliaca) znajdujące się po bokach pnia trzewnego:
-zwój krezkowy grn (gang/ioii mesentericus superior), znajdujący się w początkowym odcinku l.krezkowej gn-
-zwoje aortowo-nerkowe (gangi i a aorticorenalia). które leżą powyżej początku tt.nerkowy cli
•Włókna wspólczulnc pochodzą z:
-odcinka piersiowego pnia wspólczulncgo jako nerwy trzewne: większy, mniejszy i najmniejszy (/;//.splam/;/;<<,
major, minor et mininnis)
-
z. dwóch grn nerwów (rzewnych lędźwiowych
•Włókna przy wspólczulnc dochodzą drogą pni błędnych (głównie pnia błędnego tylnego)
Splot trzewny jest autonomicznym centrum nerwowym narządów nadbrzusza. Nerwy tego splotu działają na
mm.gładkie, gruczoły oraz sterują czynnością przewodu pokarmowego. Zakres unerwienia jest podobny do /akie-
unaczynicnia pnia trzewnego i tętnicy krezkowej grn (wszystkie narządy nadbrzusza ora/jelita do lewego zgięcia
okrężnicy). Oddaje on sploty wtórne (drugorzędowc) wzdłuż rozgałęzień pnia trzewnego i (krezkowej grn:
-splot wątrobowy, sploty żołądkowe, splol śledzionowy, splot krezkowy grn. sploty nerkowe, sploty nadnerc/owe
splot trzustkowy.
W nerwach trzewny eh i nerwic błędnym przebiegają również włókna czuciowe (afereninc) dochodzące do /wojo<
rdzeniowych na poziomach odpowiadający cli początkom nerwów trzewnych. Włókna te prowadzą wrażenia bok"
narządów jamy brzusznej i odpowiedzialne są za l/.w. bóle odniesione, odczuwane niejednokrotnie w odległych
okolicach ciała, w przypadkach urazów lub stanów zapalnych narządów jamy brzusznej.
36. Pochewka mięśnia prostego brzucha i jej znaczenie kliniczne.
Pochewka mięśnia prostego brzucha (yagina m.recti ahcloniinis) leży w centralnym polu ścięgien ściany brzucha.
składając się z 2 blaszek:
-Powyżej kresy łukowatej (I'/iiea arcuata) jej blaszka przednia jest wytworzona przez rozcięgno m.skośnego
zcw.brzucha i przednią blaszkę rozcięgna m.skośnego wcw.brzucha. Blaszka tylna pochewki składa się z rozcięgn
m.poprzecznego brzucha i blaszki tylnej rozcięgna m.skośnego wcw.brzucha.
-Poniżej pępka (3-4cm) kończy się blaszka tylna pochewki kresą łukowatą. Od tego miejsca uzupełnieniem poch.
są: powięź poprzeczna (fascia iransversalis) i otrzewna ścienna (periloneuin parielale). Blaszka przednia w dolin, i
części jest wytworzona przez rozcięgna wszystkich 3 mięśni powłok brzusznych.
Przednia blaszka pochewki zrasta się ze smugami ścięgnistymi. natomiast tylna blaszka jest luźna i w obrębie
pochewki, na tylnej powierzchni m.prostego brzucha przebiegają naczynia nadbrzuszne grn i dln
Pochewka nie jest tylko osłoną mięśnia, ale także miejscem przy czepu jego ścięgien.
Ostre schorzenia narządów brzucha łub zapalenie otrzewnej (periionitis) objawiają się często deskowatym napie.,
powłok brzucha lub ich wciągnięciem (brzuch łódkowaty).
1.Nakłucie lędźwiowe
Jest to wkłucie do jamy podpajęczynowkowej w celu otrzymania próbki płynu mózgowo-
rdzeniowego. Ponieważ rdzeń kończy się u osoby dorosłej na wysokości kręgu L1 - L2 (w
skrajnych przypadkach na L3), przeto poniżej L3 można wkłuć się igłą do jamy
podpajęczynowkowej bez uszkadzania rdzenia (korzenie ogona końskiego odsuwają się przy
tym od igły).
Zabieg najlepiej wykonywać u pacjenta w pozycji siedzącej i pochylonej. Pochylenie do
przodu powoduje spłaszczenie lordozy lędźwiowej, dzięki czemu wyrostki kolczyste
rozsuwają się, ułatwiając wkłucie pomiędzy L3-L4 lub L4-L5. Czwarty kręg lędźwiowy
znajdujemy się najłatwiej na linii łączącej grzebienie biodrowe lub nieco powyżej..
Długą igłą przekuwamy dokładnie pośrodku aparat więzadłowy (lig. supraspinale,
lig.interspinale, lig.flavum) Gdy igła przejdzie przez więzadła do jamy nadoponowej, opór
zmniejsza się wyraźnie. Należy wówczas wejść igłą nie głębiej niż na 1 cm przez oponę
twardą i pajęczą tak, aby igła nie przeszła na wylot jamy podpajęczynowkowej i nie dostała
się do krążka międzykręgowego. O właściwej pozycji igły świadczy wypływający kroplami
płyn
Zanim igła przy punkcji lędźwiowej osiągnie jamę z płynem mózgowo-rdzeniowym, musi
przejść przez jamę nadtwardówkową wypełnioną splotami żylnymi. Może przy tym dojść do
niewielkiego krwawienia z żył. Przeważnie jest ono niegroźne, ale domieszka krwi może
zanieczyścić pobierany płyn. Nie nadaje się on wówczas do badania. Przez pochylenie
pacjenta do przodu worek opony twardej zostaje napięty i w okolicy lordoz przesunięty nieco
ku tyłowi uciskając grzbietowy splot żylny. Zmniejsza to możliwość zanieczyszczenia kaniuli
krwią. Ważne jest wkłucie dokładnie w linii środkowej. Nawet niewielkie odchylenie może
spowodować ominięcie jamy podpajęczynowkowej z boku.
Nakłucie lędźwiowe przy pozycji leżącej pacjenta (w zgięciu z podkurczonymi nogami) jest
niewygodne, gdyż utrudnia wyznaczenie linii środkowej
Około 10%-15% pacjentów po nakłuciu lędźwiowym skarży się na ból głowy nudności i
wymioty. Przyczyną jest podciśnienie w jamie podpajęczynowkowej spowodowane ubytkiem
pewnej ilości płynu z tej przestrzeni. Dolegliwości ustępują przeważnie po jednym dniu;
rzadko utrzymują się dłużej niż tydzień. Na wszelki wypadek pozostawia się pacjenta po
punkcji przez 24h w całkowitym spokoju w łóżku.
Płyn mózgowo-rdzeniowy jest głownie wytwarzany we wnętrzu mózgu skąd spływa do
rdzenia. Jeśli odpływ ten jest utrudniony, to podczas pobierania go z dolnych części może
powstać względne nadciśnienie w części górnej, a wówczas część mózgu może się wpuklic
do otworu potylicznego wielkiego bądź do szczeliny namiotu móżdżku. W lżejszych
przypadkach uszkodzone zostają pojedyncze nerwy czaszkowe, np. następuje porażenie
mm. gałki ocznej. W cięższych przypadkach może dochodzić do zaburzeń czynności
ośrodków krążenia i oddychania - sytuacji niebezpiecznej dla życia. U zagrożonych w ten
sposób pacjentów płynu m-r pobierać nie wolno. Przed każdym nakłuciem lędźwiowym
należy zbadać dno oka pacjenta, co pozwala wykryć najmniejsze nawet podwyższone
ciśnienie w mózgu.
2.Objawy raka trzustki (carcinoma pancreatis).
Rak trzustki należy do częstszych rodzajów raka. Więcej ludzi umiera z powodu raka trzustki
niż macicy. Mimo to w społeczeństwie wiedza o nim jest niewystarczająca. Nie wykazuje się
dostatecznej troski o trzustkę. Jej rak wzrasta skrycie. Często rozpoznaje się go wtedy, gdy
jest już rozległy i nie można go całkowicie usunąć, Dolegliwości zależą od umiejscowienia
guza.
Rak głowy trzustki (około 85%). Pierwszym objawem jest w większości powoli, ale stale
narastająca żółtaczka, ponieważ przewód żółciowy główny jest uciskany przez guz.
Pęcherzyk żółciowy i wątroba się powiększają. Żółtaczka i związane z nią dokuczliwe
swędzenie występują, zanim rak umiejscowi się we wspólnym ujściu do dwunastnicy
przewodu żółciowego wspólnego i trzustkowego (w brodawce Vatera). Innymi objawami
mogą być chudnięcie i utrata łaknienia. Z powodu wczesnych dolegliwości raki brodawki są
rozpoznawane najwcześniej spośród raków trzustki. Dlatego w razie możliwości operowania
ich w porę szanse przeżycia są największe.
Rak trzonu i ogona trzustki (około 15%). Żółtaczka jest dostrzegalna w późnych stadiach.
Pierwszymi objawami są ciągłe, tępe bóle w nadbrzuszu promieniujące do grzbietu. Rzutują
się one często na kręgosłup.
Rak trzustki może się szerzyć wzdłuż przewodu żółciowego wspólnego na dwunastnicę, a za
pośrednictwem krwi - zajmować wątrobę i płuca.
Rozpoznanie jest trudne, ponieważ podobne dolegliwości powoduje przewlekła zapalenie
trzustki. Otwarcie jamy brzucha i bezpośrednie obejrzenie gruczołu mogą nie dać pewnego
rozstrzygnięcia. Często jednak stwierdza się, że rak jest tak rozprzestrzeniony, iz nie ma
widoków na doszczętne usunięcie guza.
3. Zapalenie wyrostka robaczkowego, objawy wynikające z jego lokalizacji.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego w ciągu kilku godzin daje obraz choroby z silnymi
dolegliwościami brzusznymi:
Ból rozpoczyna się zwykle w okolicy pępka lub w nadbrzuszu i na ogół jest silny, często ma
postać kolki. Później przechodzi w ból ciągły. Charakterystyczne jest przemieszczanie się
bólu w okolicy pępka do prawego podbrzusza. Ból występuje przy opukiwaniu i ucisku jamy
brzusznej (ból opukowy), lecz także przy szybkim oderwaniu ręki uciskającej (ból z
oderwania). Ból staje się silniejszy podczas unoszenia wyprostowanej prawej kończyny
dolnej (objaw mięśnia lędźwiowego) lub podczas rozciągania ściany jelita grubego przy
ucisku wzdłuż jego przebiegu (objaw Rovsinga). W razie wystąpienia takiego bólu u
ciężarnej należy pamiętać, że w miarę postępu ciąży wyrostek robaczkowy przesuwa się
stale do góry i że wskutek tego punkty bólowe także Sue przenoszą ku górze.
Mdłości i nudności prowadzące do wymiotów
Gorączka (38-39*C). Często przy tym temperatura mierzona w odbycie jest przeszło 1*C
wyższa od tej mieszonej pod pacha. Wyższy wzrost temperatury w miednicy wskazuje na
bliskość ogniska choroby.
Napięcie obronne. Powłoki brzuszne napinają się w miarę postępu zapalenia i stają się
deskowate.
W stanie zapalnym wyrostka robaczkowego przy zaburzeniu położenia jelita grubego
dolegliwości mogą być umiejscowione nietypowo. Stąd przy „ostrym brzuchu" (ostro
występującym obrazie choroby z gwałtownymi bólami brzucha) trzeba myśleć także o ostrym
zapaleniu wyrostka robaczkowego, nawet, gdy silniejsze bóle nie są umiejscowione w
prawym podbrzuszu.
Żylaki odbytu - są rozdęciami ograniczonych części ciał jamistych kanału odbytu. Najczęściej guzki
krwawicze odbytu uwypuklają błonę śluzową do wnętrza światła odbytu w trzech miejscach . U
pacjentów leżących na wznak można je znaleźć w położeniu odpowiadającym godz. 3,7,11 czasem
dodatkowe guzki z pozycji 5 i 8.
Powstawanie żylakowa najczęściej związane jest z :
- wrodzonym słabszym rozwojem struktur zbudowanych z tkanki łącznej,
- nawykowymi , przewlekłymi zaparciami,
-zbyt silnym napięciem zwieracza wewnętrznego odbytu,
-ciążą,
-nadużywaniem alkoholu,
-długotrwałym pozostawaniem w pozycji siedzącej.
Wyróżniamy 3 lub 4 stopnie zaawansowania w powstawaniu guzków krwawniczych odbytu :
1 stopień-małe guzki skryte wewnątrz odbytnicy,
2 stopień-żylaki są większe i w czasie oddawanie stolca pacjent odczuwa ból, nie zawsze w czasie
defekacji musi dochodzić do krwawienia, guzki widoczne tylko
w czasie parcia na stolec,
3 stopień-po oddaniu stolca guzki krwawnicze pozostają na zewnątrz odbytu (jednak można je
przesunąć palcem do wnętrza).U pacjenta występują bóle i krwawienia.
4 stopień-hemoroidy znajdują się stale na zewnątrz odbytu, nie dają się doprowadzić do wnętrza
Powikłania :
-masywne krwawienie,
-uwięźniecie któregoś z hemoroidów w obrębie pierścienia odbytu powodując silne bóle, jeśli nie da
się go zpowrotem doprowadzić do wnętrza powstają zaburzenia w
prawidłowym ukrwieniu błony śluzowej odbytu,może dojść do martwicy nieunaczynnionych tkanek i
demarkacji uwiezionego guzka,
-zakrzepowe zapalenie żył odbytniczych,
-zapalenie żylaków występuje w razie ich wypadnięcia na zewnątrz odbytu , gdzie są narażone na
tarcia przez pośladki, co powoduje owrzodzenia,sącze , ropne rany,
-przetoki odbytu ,
-wypadnięcia odbytu.
Żylaki przełyku-krew żylna przełyku odpływa przez vena azygos do żyły głównej górnej, a krew żyiiui
żołądka zaś do żyły wrotnej wątroby.Naczynia żylne przełyku i żołądka łączą się ze sobą tworząc
zespolenia.Przy bloku żyły wrotnej (np. marskość wątroby) część krwi z żyły wrotnej odpływa do żyły
głównej górnej przez zespolenia żylne przełykowe.Żyły przełykom poszerzają się wówczas tworząc
żylaki, które podatne są na krwawienia. Nie powodują one żadnych dolegliwości , rozerwanie ich jest
przyczyną groźnego i trudnego do opanowania krwotoku do światła przewodu pokarmowego.Chory
wymiotuje świeżą krwią,czasem występują czarne stolce.
Leczenie żylaków przełyku odbywa się poprzez uciskanie-tamponowanie w miejscu ich występowania
lub poprzez odbiteracje ( nastrzykiwanie żylaków preparatami).
Laparotomia-operacyjne otwarcie jamy otrzewnej, tak że widać wszystkie organy.Pozwala to na
zbadanie wszystkich narządów podczas zabiegu(identyfikacji guzów, wykrycie jakiś zmian). Metoda
jednak niesie ze osobą możliwość komplikacji, infekcji,krwotoku .
DROGI SZERZENIA SIĘ ZAPALEŃ
• Zapalenia powierzchowne dłoni. Napięta skóra (..konstrukcja materaców a"")utrudnia ich
rozprzestrzenianie. Obrzęk jest możliwy tylko w ograniczonym stopniu; stąd większe obrzęki
występuj;) wówczas na grzbiecie ręki. Obrzęk ten może być następstwem procesu toczącego się po
stronie dłoniowej.
• Zapalenia w głębszych warstwach dłoni. Rozprzestrzeniają się wzdłuż ścięgien w kierunku palców albo
przeciwnie: na dłoniową (przednią) powierzchnię przedramienia.
• Flcgmona V (gr. phlcgmone= ropownica). Pochew ki ścięgien są idealnymi przestrzeniami do szerzenia
się procesów zapalnych. Ropień w okolicy końca paluszka (opuszki) może przebić się do pochewki
ścięgna i szybko przejść na staw. Z kciuka i palca małego ropowica szerzy się pochewkami
ścięgnistymi do pochewki kanału nadgarstka, skąd stan ten rozprzestrzenia się dalej. W kanale
nadgarstka leżą w bezpośredniej bliskości pochewki ścięgniste kciuka i zginaczy palców.. Zazwyczaj
są one ze sobą połączone. Ropowica może przejść na sąsiednie ścięgna, kierując się do palców. W ten
sposób ropowica z kciuka przenosi się na palec mały. a nic na palce 2-4. ponieważ ich pochewki nie
mają łączności z. pochewką kanału nadgarstka.
• Grzbiet ręki W luźnej ubogiej w tłuszcz tkance podskórnej grzbietu ręki procesy zapalne szerzą się
szybko. Skóra może bardzo szybko obrzęknąć. Stan zapalny może przejść na przedramię. Należy
zauważyć, że pochewki ścięgniste na grzbiecie na grzbiecie ręki znajdują się tylko na wysokości stawu
promicniowo-nadgarstkowego.
RĘKA PRZYSIĘGAJĄCA- w razie uszkodzenia n. medianus wypada czynność zginaczy w stawacli
między paliczkowym bliższym i dalszym palca wskazującego, palca środkowego, a także w stawach kciuka
Natomiast palce 4 i 5 mogą być zginane za dzięki zachowanej funkcji n.ulnaris (łokciowa część zginacza
palców głębokiego). Na skutek przewagi antagonistów trzy pierwsze palce są wyprostowane w stawacli
międzypaliczkowych. może to przypominać rękę w geście przysięgi. Czynność w stawacli między paliczków \ eh
może być jednak zachowana dzięki mm. między kostnym (ewentualnie kłębu kciuka ). unerwionym przez
n.ulnaris.
przy porażeniu nerwu pośrodkowego występują zaburzenia czucia, które obejmują dłoniową
powierzchnię- 3.5 palca licząc od kciuka.
Laicy okaleczają się cięciami poprzecznymi w okolicy bruzdy zgięcia dłoniowego. Zanim dotrze się do tętnicy.
poza ścięgnami mięśni przecina się także- wskutek położenia poy\ierzchoy\nego n medianus. Jest to bardzo
bolesne. Dlatego niektóre próby samobójcze są przerywane po uszkodzeniu n. pośrodkowego.
RĘKA SZPON IASTA-W razie uszkodzenia n ulnaris wypada czynność mięśni między kostnyeh i od strony
łokciowej czynność połowy mm glistowatych. Mięśnie te zginają w stawach bliższych palce 2-5 i prostują w
stawach międzypaliczkowych środkowych i dalszych. Przy wypadaniu ich czynności przeważa napięcie
antagonistów . Stawy między paliczków e bliższe są wyprostowane, dalsze- zgięte. Kciuk jest odwiedzony i
odprowadzony.
Zaburzenia czucia obejmują półtora palca po stronic dłoniowej oraz dwa i pól palca od strony grzbietowej
(licząc od małego palca).Najczęstszą przyczyną uszkodzenia n łokciowego są urazy mechaniczne. Niekiedy w
grę wchodzi działanie mikrourazów w okolicy bruzdy łokciowej, gdzie nerw przebiega w specjalnym kanale
Może on wtedy podlegać powolnemu uszkodzeniu np. przy niewłaściwej pozycji kończyn przy pracy.
RĘKA OPADAJĄCA -Przy porażeniu n radialis wypadają wszystkie czynności mięśni będących
prostownikami grzbietowymi stawów ręki. Jeżeli rękę trzyma zwróconą (nawróconą), to opada ona wiotko w
zgięciu dłoniowym. Przy porażeniu prostowników zaburzone jest także zaciskanie dłoni w pięść. Zginacze
palców przebiegają po stronic zginania ponad 3 lub 4 stawami. Silą ich skurczu nic wystarczy jednak do zgięcia
reki we wszystkich stawach . Dlatego przy zamykaniu dłoni w pięść dochodzi do napinania także mięsni
leżący cli grzbietowo . co zapobiega ..aktywnej niewydolności zginaczy palców". Przy porażeniu n.
promieniowego stwierdza się brak napięcia mięśni leżących grzbietowo. Aby można było utrzymać rękę w
bierny ni napięciu grzbietowym . stosuje się w takich przypadkach ..szynę utrzymującą napięcie grzbietowe .'/..
powodu uszkodzenia wszystkich prostowników staw łokciowy nic może być prostowany aktywnie Zaburzenia
czucia są niestale i dotyczą głównie grzbietowej powierzchni 1-111 palca. Przyczyną porażenia nerwu
promieniowego jest najczęściej uraz. mechaniczny. Niekiedy występuje ono na skutek niedokrwienia nerwu u
osób śpiący cli w niewygodnej pozycji, zwłaszcza pijanych.
PORAŻENIE n. tmisculocutaneus (nerwskórnomięśniony)
Z powodu zaniku obydwu zginaczy znacznie ograniczone jest zginanie w stawie łokciowym (nic jest ono
zupełnie zniesione . kiedy mięśnie przedramienia są zaopatrywane przez nie uszkodzony //. radialis i n.
medialis)
Ruch supinacji jcsl ograniczony.
PRZEPUKLINY PACHWINOWE /hermae inguimdes/
Kanał pachwinowy Iccmalis inguinalisl przechodzi skośnie przez powłoki brzucha, powyżej
przyśrodkowej części więzadla pachwinowego. Biegnie od góry i tyłu skośnie w stronę prz\środkową, w dól i
do przodu, między pierścieniem pachwinowym głębokim i powierzchownym.
Mechanizm powstawania przepukliny: Podczas napinania się mięśni ścian brzucha np.podczas działania
tłoczni brzusznej wzrasta ciśnienie wewnątrz, jamy brzusznej. Jest ono wówczas istotnie WNŻ.SZC niż w
przyległych częściach ciała (w jamie klatki piersiowej, w udzie), wyższe niż pod skórą. Narządy jaim brzusznej
wówczas są dociskane do otworów w ścianach jamy brzusznej. Jeżeli otwory te są patologicznie rozszerzone, lo
narządy wciskają się w nic i przechodzą przez nie. Jako pierwsza wpukla się otrzewna ścienna W ten sposób
powstaje w otworze kanał, przez który ZWĄ kle jako następna wciska się sieć większa. Pr/> stale wzmożony m
ciśnieniu kanał taki dalej się poszerza, a po pewnym czasie ukazuje się uwypuklenie pod skórą. W powstałej
przepuklinie wyróżnia się:
• Wrota - rozszerzony, naturalny albo sztuczny otwór w ścianie brzusznej
• Worek - uwypuklenie otrzewnej ściennej razem z powięziąjcst to cecha znamienna
• Zawartość- w puklom do worka przepuklinow ego narząd, najczęściej jelito grube, żołądek, pęcherz
moczowy, jajowód, itp.
Jeżeli jakikolwiek narząd wewnętrzny wychodzi poza obręb jamy brzusznej bez otaczającego go worka
(np.przez pękniętą ranę operacyjną, to mówimy wtedy o wytrzewieniu lub wypadnięciu tr/cw /evcrcntio.
prolapsus/).
Wrota przepukliny Wśród przepuklin pachwinowych wyróżniamy:
• Prosta /directa/- przechodzi przez, ścianę brzuszną najkrótszą drogą przez dól pachwinowy
przyśrodkowy. W miejscu tym ścianę brzuszną tworzą: otrzewna ścienna, powięź poprzeczna, brzegi
ścięgniste pierścienia pachwinowego powierzchoyynego, powrózek nasienny (u kobiet mamy wię/adlo
obłe macicy) i skóra. Większy opór mechaniczny mogą tu stawiać tylko brzegi pierścienia
pachwinowego powierzchownego. Zawsze jest nabyta!
• Skośna /obliqua siy c indirecta/- przebywa drogę znacznie dłuższą, od dołu pachw inowego bocznego
przez pierścień pachwinowy głęboki i kanał pachwinowy do pierścienia pacłiwinowego
powierzchownego. Może to być przepuklina wrodzona lub nabyta. Podczas zstępowania worka
niosznowego jądro ciągnie ze sobą wyrostek pochwowy otrzewnej. Z dolnej części tego wyrostka
powstaje osłonka pochwowa jądra, otaczająca jądro i najądrze a reszta wyrostka zwykle zanika. Jeśli ta
reszta nie zarasta i utrzymują się stosunki embrionalne, lo powstaje kanał dla przepukliny
1
skośnej
wrodzonej.
Różnice zależne od pici i wieku:
• Now orodek- częsta jest przepuklina pachwinowa skośna wrodzona szczególnie z. powodu
niczarośnięcia wyrostka pochwowego, który musi pozostać drożny, gdy zstępowanie jąder jest
opóźnione i nic zostaje zakończone przed urodzeniem. Częste krzyki noworodka zwiększają ciśnienie
w jamie brzusznej i ułatwiają powstawanie różnych przepuklin.
• Mężczyzna- w ciągu całego życia najczęściej powstają przepukliny pachwinowe proste
• Kobieta- częstość występowania przepukliny jest znacznie mniejsza ze względu na wąski kanał
pachwinowy i małe pierścienic pachwinowe (mała średnica lig.teres uteri. nic ma jąder które zstępują^
rozpychają kanał, zwykle brak pozostałości wyrostka pochwowego otrzewnej. Wyjątkowo tylko
stwierdza się jako jego pozostałość mały uchyłek ldiverticulum Suckil. który może być powodem
powstawania przepukliny pachwinowej lub leż torbieli Icystis Suckil
Rozpoznanie różnicowe. Przepuklinę pachwinową należy odróżnić od:
• Przepuklina udowa Iherniafemoralisl- przepuklinami pachwinowy mi są t\ łko le. które
wychodzą z jamy brzusznej przez dól pachwinowy przyśrodkowy lub boczny. Przepukliny
wychodzące pod skórę pod więzadlem pachwinowym są przepuklinami udowy mi. Wiolami
przepukliny rzadko są: dól nadpęcherzowy. kanał zasłonowy.
• Wodniak jądra Ihytlrocete testisl- w niezarośiętcj części wyrostka pochwowego może gromadzie
się płyn. Przy jego większej objętości może to przypominać przepuklinę pachwinową schodzącą
do worka mosznowego. W odróżnieniu od mętnej treści jelitowej lub tkanki tłuszczowej sieci
większej, wypełniającej worek przepuklinowy, wodniak zawiera zwykle przezroczystą, jasna
ciecz. W celu rozpoznania, z czym mamy do czynienia, podświetlamy od tylu inosznę latarką
elektryczną: przepuklina nie przepuszcza światła, yy przypadku yyodniaka światło prześwieca na
czerwono Idiaphcmoscopial.
*t*
Żylaki powrózka nasiennego lvaricocelel- obrzmienie w obrębie moszny może być wyy\olane
zastojem krwi yy splocie wiciowatym. czyli żylakami powrózka. Po stronic lcyyej y\y stępują one
częściej ze względu na niekorzystną drogę odpływu krwi do lewej żyły nerkowej i bezpośredni
odpływ do żyły głównej dolnej po prawej strome.
Operacja przepukliny: celem jest zabezpieczenie wrót przepukliny lak by nigdy więcej nie
mogła przejść przez nie . w przepuklinie prostej można zszyć jej wrota pojedynczymi szwami: w
przepuklinie skośnej należy zostawić szczelinę dla przejścia powrózka nasiennego. Wg melody Eduardo
Bassiniego (obecnie stosuje się poszczególne jego odmiany) ściąga się w dół ponad kanałem
pachwinowym brzegi mięśnia skośnego wewnętrznego i mięśnia poprzecznego brzucha i przyszywa się
je mocno do więzadla pachwinowego- zostaje wzmocniona tylna ściana kanaki pachwinowego. W
obrębie pierścienia pachwinowego głębokiego należy zostawić wystarczająco miejsca, lak aby
nasicniowód i naczynia krwionośne dla jądra mogły przez nie swobodnie przejść . w razie zbyt ciasnego
zszycia mogą zostać uciśnięte naczynia jądrowe, czego pierwszym objawem jest powiększenie jądra i
jego bolcsność: otwieramy ranę operacyjną, rozszerzamy pierścień głęboki. a jeśli doszło do znacznego
uszkodzenia jądra to je usuwamy (u kobiet można pierścień głęboki zupełnie zaszyć). Jeżeli nie da sic
odprowadzić do jamy brzusznej uwiężniętej przepukliny, to należy ją operacyjnie zlikwidować i
odprowadzić zawartość przepukliny do jamy brzusznej. Gdy dochodzi do uszkodzenia ściany jelita, to
należy tą część wyciąć. Przepuklina pachwinowa uwięźnięta musi być /operowana tak szybko jak to
możliwe (zagrożenie życia!).
ZNACZENIE KLINICZNE ZAGŁĘBIENIA ODBYTNICZO-MACICZNEGO
/excavatio rectouterina/
U kobiet jajniki, jajowody, macica, sklepienie pochwy oraz narządy szczątkowe (nadjajniki.
przy jajniki) objęte są więzadlem szerokim macicy /lig.larum uteril. Tylna blaszka więzadla pokrywa nie tylko
trzon i szyjkę macicy. ale i tylną część sklepienia pochwy, schodzi więc niżej od blaszki przedniej, zaginając się
następnie pod ostrym kątem ku górze, wchodzi na przednią ścianę odbytnicy. W skutek takiego przebiegu
otrzewnej między macicą a odbytnicą powstaje zagłębienie odbytniczo-maciczne.
Na wysokości dna tego zagłębienia u kobiet znajduje się fałd poprzeczny błony śluzowej odbytnicy
Iplica iranwersa red i I
tzw. Fałd Kohlrauscha; spośród trzecli fałdów poprzeczny cli odbytnicy ten jest
najznac/niejs/y. wyczuwa się go palcem wprowadzonym do odbytnicy-> leży na prawej ścianie w odległości
ok.6cm od odbytu, ma kształt pólpicrścicnia. szerokość ok.2cm. Badając macicę per rectum można wymacać od
tylu jej kształt.
Podczas badania ginekologicznego z. użyciem zwierników należy pamiętać, że macica w prawidłowym
ustawieniu nachylona jest ku przodowi do wchodu miednicy- przodonachy lenie /anteyersio uleri/. a oś trzonu /
osią cieśni i szyjki tworzy kąt otwarty ku przodowi- przodozgięcie /antefle.sio uteri/. Jeżeli to nachylenie
/ostanie pominięte to idąc po prostej przez pochwę do macicy można przebić się przez sklepienie ty Ine pochwy
uszkadzając otrzewną: w wyniku może dojść do zapalenia otrzewnej.
56. Objawy uszkodzenia piatów czolowvch.
Główne ośrodki korowe:
• zakręt przedśrodkowy - pole ruchowe (4 pole Brodmanna) - reprezentacja somatyczna: homunkulus
Uszkodzenie: hcmiplegia (porażenie połowicze) mięśni po przeciwległej stronie ciała. Zachowane odruchy.
• zakręt czołowy dolny - ruchowy ośrodek mowy (pole Brocka)
Uszkodzenie: afazja motoria (niemota ruchowa)- Mięśnie ust i krtani są sprawne - chory może rzuć. połykać, gwizdać iip
rozumie co się do niego mówi. ale nie może sam mówić.
• ruchowe pola asocjacyjne
Uszkodzenie: aparaksja - niemożność wykonania celowego ruchu
• zakręt czołowy środkowy (cz. tylna) - ośrodek skojarzony cli ruchów gałek oczny cli i ośrodek pisania
Uszkodzenie: agraphia atactica (mechaniczna niemożność pisania)
• ośrodki kojarzeniowe przednie - miejsce tworzenia myśli, pojęć, nowych idei
Uszkodzenie - np. ludzi starszych obserwuje się zmiany w tych ośrodkach-obniżona zdolność zapamiętywania nowych r
przy stosunkowo dobrej pamięci dawnych wydarzeń.
• powierzchnia boczna i podstaw na - zdolność myślenia, osobowość
Uszkodzenie:
zespół płata czołowego: -ogólne osłabienie napędu, również, w dziedzinie psych., ograniczony koniaki ze
światem zewnętrznym.
-objawy echa: przymusowe powtarzanie ruchów (echopraksja), powtarzanie słów
(ccholalia).
-automaty z.my chwytne. przede wszystkim w zakresie ust i ręki. Chory wkłada do
ust wszystko co daje się chwycić, w lżejszych wypadkach pojawiają się tylko
przymusowe mchy ust i ruchy chwytne rąk.
-objawy jak przy uszkodzeniu móżdżku (gdy uszkodzona jest droga czolow o-
mostowa): abazja - niemożność chodzenia, astazja - stania, akaty zja - siedzenia.
ataksja - wykonywania zborny cli ruchów
zespól uszkodzenia zakrętów oczodołowych:
-zaburzenie uczuciowości z rozpadem ..świata wartości", utrata zainteresowania
przyszłością, chorzy żyją chwilą bieżącą i zaspokajaniem swoich napędów.
-jeżeli jednocześnie zmniejsza się napęd, to chorzy przestają dbać o siebie, jeżeli
się zwiększa - to zachowanie często staje się nieprzyzwoite
-zdolności intelektualne początkowo są zachowane, zanikają jednak w miarę
postępu choroby
LATERALIZACJA: cięższy przebieg ma uszkodzenie półkuli dominującej!
57?. Objawy uszkodzenia piatów skronoiwych.
Główne ośrodki korowe:
• zakręt skroniowy górny (część przednia) - zakręt Hcschla (41 pole Brodmanna) - korowy ośrodek słuchu sly szenie d/•••••
Uszkodzenie: głuchota korowa
• zakręt skroniowy górny - korowy ośrodek rozumienia dźwięków
Uszkodzenie: afazia acustica (niemota duchowa)
• zakręt skroniowy górny (tylna część) - czuciowy ośrodek mowy (ośrodek Wcrnickiego) - ośrodek pamięci słyszanego i
wypowiadanego słowa -język ojczysty najlepiej chroniony
Uszkodzenie: aphasia sensoria (niemota czuciowa) - brak zrozumienia słyszanej mowy oraz upośledzenie
mówienie (spowodowane niemożnością usłyszenia własnej mowy) - chory mówi. ale występuje u mego
mówienie zamienne - paraphazia - niewłaściwe używanie słów. np. ..kura" zamiast "góra".
57?. Objawy uszkodzenia piatów ciemieniowych.
Główne ośrodki korowe:
• zakręt zaśrodkowy - pole czuciowe (1.2.3 pole Brodmanna)
Uszkodzenie: henuanaesthcsis (bezczulność po przeciwległej stronie ciała). Zachowane odruchy. Może to powodować i
wtórne zaburzenia ruchu. Agnozjc - zaburzenia rozpoznawania - niemożność rozpoznania przedmiotu po dotyku
Wtórnie mogą rozwijać się afazja i apraksja.
• przednia część płata ciemieniowego - ośrodek pamięci dotyku
Uszkodzenie: amnesia tectilis (niepamięć dotykowa)
• zakręt kątowy - ośrodek wzrokowy mowy. ośrodek czytania i pisania - pamięć obrazu znaków pisarskich.
Uszkodzenie: aleksja (ślepota słowa, brak zrozumienia pisma): alcxia literalis lub verbalis (głoskowa lub słowna), IUOA.
wystąpić agraphia amnestica (pamięciowa niemożność pisania)
• tylna część płata ciemieniowego - ośrodek pamięci wykonywania wyuczonych ruchów i ośrodek pamięci prawidłowe.
używania przedmiotów - ruchy zautomatyzowane.
Uszkodzenie: np. u ludzi starszych ośrodek ten stopniowo zanika - trudności z ubieraniem się. jedzeniem.
58. Objawy uszkodzenia piatów potylicznych.
Główne ośrodki korowe:
• klinck i okolice bruzdy ostrogowej - area striata. (17 pole Brodmanna) - miejsce spostrzegania obrazów
Uszkodzenie: ślepota korowa - chory nic rozpoznaje widzianych zjawisk ani przedmiotów, ludzi poznaje
jedynie po glosie, przedmioty po dotyku
• pole potyliczne i pole przcdpolylicznc - służą do zrozumienia i pamięci widzianego obrazu
Uszkodzenie, amnesia opiica (ślcpola duchowa), np. muzyk po uszkodzeniu tych struktur nic poznaje instrumentu na kit
grał. a dopiero kiedy na nim zagra, przypomni sobie jego nazwę pod wpływem pamięciowego ośrodka słuchowego
59. Us/kod/cnia torebki wewnętrznej
1. Torebka wew. jest najważniejszym zgrupowaniem włókien projekcyjnych (rzutowy cli)
2. Budowa anatomiczna
Ograniczenie:
*przyśrodkowo z przodu -.jądro ogoniaste /nucleus caudatus/
*przyśrodkowo z. tylu - wzgórze /thalamus/
*bocznic -jądro soczewkowalc /nucleus lentiformis/
Podział:
*odnoga przednia /crus antenus/
*kolano /genu capsulae/
*odnoga tylna /crus postcrius/
część włókien biegnie poniżej albo ku tyłowi od jądra soczewkowatego:
*pars sublcntiformis
*pars rctrolcntiformis
Drogi:
Przez torebkę wew. biegną:
*drogi doprowadzające - promicnistości wzgórza
*drogi odprowadzające - droga piramidowa. droga korowo-mostowa
Ułożenie dróg w torebce wew.:
* odnoga przednia: - droga czolowo-mostowa
- promicnistości wzgórzowe przednie
*kolano torebki: - droga korowo-jądrowa (droga piramidowa do jąder ruchowych nn.czas/.kowych)
* odnoga tylna: - włókna korowo-rdzeniowe (droga piramidowa z włóknami motoryczny nii kolejno dla mm
szyi. ręki. przedramienia, ramienia, barku klatki piersiowej, brzucha, uda. podudzia, stopy..odbytnicy)
- promicnistości wzgórzowe środkowe
*część podsoczewkowa: - droga skroniwo-mostowa
- promienistość wzrokowa
- promienistość słuchowa
*część zasoczewkowa: - pęczek cieinieniowo-potyliczno-inostowy
- promicnistości wzgórzowe tylne
USZKODZENIA TOREBKI WEWNĘTRZNEJ:
Najczęściej są spowodowane przez, choroby naczyń krwionośnych:
1. Niedokrwienie w skutek skurczu naczyń, zakrzepu lub zatoru
2. ..Masywne krwawienie" po pęknięciu naczynia krwionośnego (szczególnie podatne aa. thalanioslriatac anterolatcral.
odchodzące od a. cerebri media)
Udar torebkowy:
- przeciw stronna hcmiplcgia (porażenie połowicze) - uszkodzenie dróg piramidowych
- przeciw stronne zaburzenia czucia - uszkodzenie promicnistości wzgórza
- hemianopsja-wy padnięcie przeciw stronnego pola widzenia-uszkodzenie promicnistości wzrokowej
- niedosłyszenie - uszkodzenie promienislości słuchowej
60. Układ limbiczny i jego znaczenie kliniczne.
Jest to stosunkowo nieprecyzyjne określenie, używane głównie przez fizjologów i larmakologów. Nie ma zgodności co do leg(>
struktury wchodzą w jego skład.
Budowa:
Układem limbic/.nym (brzeżnym. rąbkowym) nazywamy struktury kresomó/.gowia położone na powierzchni przyśrodkowej
mózgowia, tworzące strukturę o kształcie litery C. która otacza ciało modzelowate i boczną część śródmózgowia.
1. Płat limbiczny /lobus limbicus/
część zewnętrzna: zakręt obręczy /gyrus cinguli/
zakręt hipokampa /gynis parahippocampalis/
część wewnętrzna: nawlec/.ka szara /indusium griseum/
zakręt lasiemeczkowaty /gyrus fasciolaris/
zakręt zębaty
hipopkamp
2. Węchoinózgowic
3. Przegroda przezroczysta
4. Ciało migdałowate
5. Ciała suteczkowatc
6. Jądro przednie i przyśrodkowe wzgórza
7. Prążek krańcowy
PoJączenia;
Wewnętrzne: - krąg Papc/.a: pierścień neuronów łączący hipokamp. ciała suteczkowatc. jądra przednie
wzgórza i zakręt obręczy. *obustronnc przerwanie - prowadzi do stłumienia uczuć, procesów agresji
włókna sklepienia
pęczek suteczkowo-wzgórzow y
włókna łączące przegrodę przezroczystą z jądrami wzgórza
Zewnętrzne: łączące układ limbiczny z tworem siatkowatym, i ośrodkami międzymózgowia: stosunkowo
niewiele jest połączeń z korą.
Funkcja:
1. "mózg trzewny" - przewód pokarmowy, ciśnienie krwi. akcja serca, oddech.
2. koordynacja somatycznego i autonomicznego układu nerwowego.
3. reakcje emocjonalne: percepcja - świadomość wrażeń, afekt - samopoczucie, wola - napęd do podjęcia działania.
4. stany psychiczne: strach, agresja, walka, ucieczka, zadowolenie, przyjemność.
5. zachowania seksualne, popęd, macierzyństwo. homoscksualizm('?).
6. pamięć.
* drażnienie ciał migdałowatych u kota: -ślinotok. oblizywanie się. ruchy żucia, wzmożone wydzielanie soków trawieniu eh
>reakcje ze str. układu pokarmowego
-wyraźne zwiększenie agresywności
u ludzi drażnienie ciał migdałowatych: -uczucie grozy, niczym nie opanowanego lęku. chęci ucieczki lub obrony
Hipotezy:
WniosckC?) I. Nadmierne wydzielanie soku żołądkowego u pacjentów z. ..nadczynnymi" ciałami migdałowatymi, wiążące SK
chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy może być wynikiem nieprawidłowości tych struktur.
WniosckC?) 2. Agresja i napady szalu często występują u pacjentów u których guz mózgu rozwinął się w okolicach ciaia
migdałowatego.
*Zabiegi psychochirurgiczne (chirurgia psychokorekcyjna)- lata 50-te. 60-tc.
• natręctwa - przecięcie odnogi przedniej torbki wewnętrznej, podcięcie koty oczodołowej, uszkodzenie w / :;
zakrętu obręczy (cingulotomia)
• lęk- capsulotonna anlerior. podcięcie kory oczodołowej, uszkodzenie w zakresie zakrętu obręcz}
• agresja - anw gdalolomia
• anorcxia nenosa - uszkodzenie kory oczodołowej
• ciężkie uzależnienia, dewiacje seksualne- uszkodzenie podwzgórza.
Obecnie nie stosowane ze względu na występowanie poważnych objawów ubocznych.
Zastąpione leczeniem farmakologicznym.
*Choroba Alzheimera - charakteryzuje się odkładaniem złogów [5-amyioidu w tkance nerwowej. W zaawansowanym siadm
choroby zmiany obejmują między innymi: struktury hipokampa oraz ciała migdałowate. To jest powodem głównego objawu
- zaburzeń pamięci.
PODSTAWOWE PROBLEMY KLINICZNE I BUDOWA STAWU BIODROWEGO
Panewka stawu biodrowego. U dzieci i młodzieży 3 kości tworzące panewkę stawu łączą się ze sobą za
pośrednictwem chrząstkozroslu. który pod względem kształtu można przyrównać do litery Y. Chrząstkozrost ten
jest dobrze widoczny w obrazach RTGjako ..pozorna szczelina". U osób dorosłych chrząstkozrost przechodzi w
połączenie ścisłe o typie kościozrostu.
Głowa kości udowej. Osadzona na długiej szyjce jest wy raźnie oddalona od trzonu. Tkwi głęboko w
panewce stawowej, a swą stosunkowo znaczną ruchomość w stawie biodrowym zawdzięcza obecności długiej
szyjki. Zwiększenie możliwości mchowych w stawie biodrowym (związane z występowaniem długiej szyjki)
jest okupione większą możliwością jej złamania.
Kąt utworzony przez oś szyjki kości udowej i oś trzonu u dorosłych wynosi średnio 128'. Jeżeli kąt ten odbiega
od normy to możemy mieć do czynienia z:
a) Biodrem szpotawym- gdy kąt ten jest mniejszy niż 128°. Do powstania takiego biodra dochodzi na
skutek nadmiernego obciążenia szyjki kości udowej i jednoczesnego zmniejszenia się jej
wytrzymałości. Nadmierny ciężar powoduje parcie na szyjkę i uciskają ku dołowi. Jeśli w i\ ni czasie
kość jest zbyt podatna i elastyczna (np. w krzywicy u dzieci), to kąt pomiędzy szyjką a trzonem kości
udowej się zmniejsza. Często się zdarza, że biodro szpotawe jest wadą wrodzoną, może być równie/
wynikiem złego zrośnięcia się szyjki po jej uprzednim złamaniu. Następstwami biodra szpotawego są.
ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym: jeśli jest to szpotawość obustronna, wy stępuje chód
..kaczy": utykanie pojawia się przy jednostronnym biodrze szpotawy m; znacznie szybciej zużywają się
powierzchnie stawowe, co z kolei wpływa na zmiany w obrębie kręgosłupa: przy jednostronnym
skróceniu kończy dolnej dochodzi do bocznego wygięcia kręgoslupa=skoliozy (+napięcie mm.grzbietu
i silne bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej.
b) Biodrem koślawym-jeśli kąt ten jest widocznie większy niż 128°. Malc dzieci mają zazwyczaj
naturalnie koślawe biodra. W czasie wzrastania dochodzi u ludzi do zmniejszenia się tego kąta z
wartości ok. 150° do 128". Przypadki, w których kąt fizjologiczny wzrasta w życiu osobniczym,
dotyczą: pacjentów zmuszonych do długiego okresu pozostawania w pozycji leżącej, osób z
porażeniami mięśniowymi, chorych mających protezy kończyn dolnych. Pacjenci skarżą się na szybkie
męczenie podczas chodzenia i ograniczenie ruchomości w obrębie stawu biodrowego
Jeśli dochodzi do znacznych odchyleń między szyjką a trzonem kości udowej, należy podjąć decyzję o
chirurgicznej korekcji powstałej wady losteostomia siihtrochanlerica .
Unaczynicnie stawu biodrowego. W patologii możemy mieć do czynienie z martwica, głowy kości udowej
Zaopatrzenie Ludowej jedynie przez tętnicę biegnącą w więzadle głowy wydaje się niewy starczające. W razie
zmian w obrębie chrząstki nasadowej (np.u młodocianych) dochodzi do rozluźnienia połączenia pomiędzy
szyjką a głową k.udowej, na skutek tego głowa kości wysuwa się z panewki stawowej i z powodu
niedostatecznego zaopatrzenia w krew tętniczą istnieje możliwość wystąpienia martwicy głowy tej kości.
Zakres ruchomości w stawie biodrowym u zdrowych, dorosłych ludzi wynosi w poszczególnych rodzajach
ruchów:
• Prostowanie-Zginanie 10"-()°-130"
• Odwiedzenie- Przy wiedzenie 40"-()"-30"
• Obrót na zewnątrz- Obrót do wewnątrz 50"-0"-40"
Ruchomość w stawie biodrowym należy sprawdzać pamiętając, że współdziała w tych ruchach pogłębianie się
lub wyrównanie wygięcia części lędźwiowej kręgosłupa (lordozy lędźwiowej). Aby wyłączyć len dodatkowy
mechanizm, zachodzący w czasie ruchów zgięcia i prostowania w stawie biodrowym, należy unieruchomić
przeciwległą kończynę dolną. Podczas badania zakresu mchów zginania prawej kończy ny dolnej lewą należy
unieruchomić przytrzymując ją w pozycji wyprostowanej.
Zwichnięcia stawu biodrowego dzielimy na
A. Nabyte (pourazowe= traumatyczne)- może być spowodowane zadziałaniem znacznej, pochodzącej /
zewnątrz, siły doprowadzającej do uszkodzenia połączenia pomiędzy głową kości udowej a panewką.
Torebka stawowa i część więzadcl stawu biodrowego ulega rozerwaniu. Więzadlo biodrow o-udou e
najsilniejsze więzadlo organizmu, pozostaje prawie zawsze nienaruszone . dlatego głowa k.udowej nie
może się wysunąć z panewki ku górze i przodowi, lecz kieruje się w stronę brzuszną lub grzbietową.
Kończyna dolna pacjenta jest ustawiona w stawie biodrowym w silnym obróceniu na zewnątrz lub cło
wewnątrz.
B. Wrodzone- mniej więcej u 2% noworodków stwierdza się ubytki w obrębie chrzestnego stropu panewki
stawu biodrowego. Głowa Ludowej, nie znajdując dostatecznego oporu i zabezpieczenia przy
KOŃCZYNA GÓRNA
1.Złamanie obojczyka i jego powikłania
- złamanie należy do najczęstszych przy upadku na wyprostowaną rękę lub bark
kość ulega przerwaniu zwykle w środkowej lub obwodowej trzeciej części irzoniK rzadsze sa
złamania barkowego lub mostkowego końca)
-dochodzi do przemieszczenia- ku górze ciągnięty jest odłam pr/yśrodkowy przez mięsień
mostkówo-sutkowo-obojczy kowy. odłam obwodowy- ku dolowi przez ciężar kończy n\; prze
mieszczenie osiowe spowodowane jest przez mięsień podobojczykowy. U dzieci w złamaniach
podokostnowy eh może wystąpić tylko przemieszczenie kątowe.
POWIKŁANIA: uszkodzenie lub ucisk końcami odłamu na splot ramienny. tętnicę podobojczykową.a nawet na
oslcpck opłucnej
PIERWSZA POMOC: założenie chusty trójkątnej lub przy bandażowanie kończyny do klatki piersiowej.
2.Złamanie szyjki chirurgicznej kości ramieniowej i jego powikłania
-tj. złamanie w miejscu, gdzie trzon jest zwężony i położony dystalnic w stosunku do dwóch guzków: to częste
miejsce złamań.
-jest ono wy nikicm urazu pośredniego z odwiedzenia lub z przy w Jedzenia. Wicloodlamowe złamania są wy in
kiem urazu bezpośredniego.
-pojawia się obrzęk i bolcsność tuż. poniżej stawu rainiennego. U osób szczupły cli widoczne jest ustawienie
kątowe.
POWIKŁANIA: przy złamaniach szyjki chirurgicznej może dochodzić do porażenia lub do uszkodzenia nerwu
pachowego, znajdującego się w bliskim sąsiedztwie.
3.Znacy.enic kliniczne żył powierzchownych kończyny górnej
Żyły powierzchowne, skórne uchodzą do żył głębokich na ogół w obrębie końca bliższego kończyny. Pomiędzy
układem żył powierzchownych, a głębokich są liczne połączenia. Żyły skórne mają liczne zastawki, co ułatwi;;
odpływ krwi i zapobiega jej cofaniu się. Żyły główne kończyny górnej tworzą na grzbiecie dłoni, przedramicnie
bogatą sieć. Na przedramieniu krew odpływa do dwóch dużych żył skórnych: żyły odpromicnioucj i żyły odbi
ciowej.
-Żvlv ..M"
W zgięciu łokciowym większe żyły tworzą układ w formie litery ..M". Przy dużej ilości tkanki tłuszczowe;
większe połyskują na niebiesko przez skórę. Mogą być też widoczne jako odkształcenia piastycznet więcej \.
mężczyzn, ponieważ mają mniej tkanki tłuszczowej). Żyły ..M." wykorzystywane są głównie do iniekcji doży!
nycli.
INIEKCJE DOŻYLNE:
-dotyczą głownie żył przedramienia i zgięcia łokciowego, gdzie wkłucia są bezbolesne, a skóra cienka i delikai-
na.
U małych dzieci, iniekcji dokonuje się z żył szyjny cli zewnętrznych ( żyły kończyny górnej są słabo widoczne;
-żyły typu ..M." wykorzystuje się do iniekcji i pobierania krwi: kroplówki przetacza się do ży 1 przedramienia
PODCINANIE ŻYŁ:
-okaleczający się bruzdami ( poprzecznymi cięciami) w okolicy zgięcia dłoniowego, zanim dotrą do tętnicy
poza ścięgnami mięśni przecinają także nerw pośrodkowy. Jest to bardzo bolesne, dlatego większość prób same.
bójczych kończy się po uszkodzeniu nerwu pośrodkowego.
4. Zespól cieśni nadgarstka
W wąskim kanale nadgarstka ( 9 ścięgien: 4 powierzchowne. 4 głębokie. I kciuka: + nerw pośrodkowy nc>r.</s
nwdiamis)
szczególnie narażony jest nerw pośrodkowy. Obrzęki pochewek ścięgien w kanale lub inne procesy
wymagające przestrzeni mogą prowadzić do ucisku nerwu. Nerw sygnalizuje pacjentowi len ucisk jako ból
Zespól cieśni nadgarstka należy do zespołów uciskowy cli nerwów.
Ucisk na nerw pośrodkowy może prowadzić do pojawienia się ręki.. przysięgającej" ( błogosławiącej) na sku
tek wypadnięcia czynności zginaczy w stawach międzypaliczkowycli: bliższym i dalszym palca wskazującego.
środkowego i kciuka. Palce 4 i 5 mogą być swobodnie zginane, dzięki zachowanej funkcji nerwu łokciowego.
5. Zastrzał / Panaritiuml i zanokcica / Paronychia/- szerzenie się zapaleń w obrębie ręki.
Zastrzał- ropne zapalenie tkanek po stronie dłoniowej palców. Zakażenie może rozwijać się w skórze ( z podna-
skórkowy. śródskórny). w tkance podskórnej ( z .podskórny), w kości ( z. kostny), w stawach międzypaliczko
wycli ( z.stawowy) lub w pochewkach ściegnistych ( z. ścięgnisty).
Zanokcica- ropne zapalenie walu paznokciowego. Zmiany dotyczą części lub całego wału wokół paznokcia
Ropień w zanokcicy jest prawie zawsze ropniem śródskórny ni.
Znaczenie kliniczne żył kończyn dolnych.
Żyły powierzchowne kończyny dolnej:
- żyła odpiszczelowa ( vena saphena magna): biegnie od kostki przyśrodkowej, ku gor/.e
na przyśrodkowej stronie goleni i uda,. Ok. 3 cm poniżej więź. pachwinowego przebija
blaszkę powięzi szerokij uda i w rozworze odpiszczelowym uchodzi do żyły udowej (v.
femora/is).
-
żyła odstrzałkowa (vena saphena parva) od kostki bocznej biegnie ku goze na tylnej
powierzchni goleni w kierunku dołu podkolanowego i tam uchodzi do żyły podkolaowej
(y.poplitea).
Na przepływ krwi w naczyniach żylnych kończyny dolnej mają wpływ dwa główne
czynniki:
1) wysokie ciśnienie hydrostatyczne : związane z odległością jaką musi pokonać krew
płynąca z kończyn dolnych do serca. Obciążenie naczyń zmniejsza się dzięki
obecności zastawek, jednakże zmiana pozycji z leżącej na stojącą powoduje wyraźny
wzrost ciśnienia krwi. Powoduje to utrudnienie w przepływie, nadmierne wypełnienie
żył, napinanie się ich ścian i poszeżenie światłą. W pozycji stojącej w kończynach
dolnych zalego około 0,4 ł krwi z całej objętości krwi krążącej w organizmie, co min
objawia się ogólnym spadkiem ciśnienia krwi, co jest wyrównywane przez
przyspieszenie akcji serca.
2) Żyły głębokie : poddane są czynności „pompy mięśniowej", gdyż przebiegają
podpowięziowo, pomiędzy mięśniami. Między żyłami powierzchownymi i głębokimi
liczne zespolenia poprzez tzw żyły przeszywające (w. perforances) Żyły te
wyposażone są w zastawki, które pozwalają na jednostronny przepływ krwi w
kieruku od pow. do głębokich. Jeśli nastąpi wzrost ciśnienia w żyłach
powierzchownych jest wyrównywany przed odpływ krwi do żż. głębokich oraz. prze/
rytmiczne napinanie się skóry w czasie ruchów wykonywanych w poszczególnych
stawach( „pompy stawów") i dzięki uciskowi, jakiemu poddawane są stopy podczas
chodzenia.
Żyły przeszywające występują w trzech grupach:
^ żyły Crocketta, w dalszej części goleni;
"^ żz. Boyda w okolicy dołu podkolanowego;
•ł
żż. Dodda, biegnące na wysokości kanału przywodzicieli;
Zaburzenia przepływu krwi w żyłach kończyn dolnych:
pojawiają się w miarę upływu lat, poci
wpływem wysokiego ciśnienia hydrostatycznego gdy żyły powierzchowne ulegają
rozciągnięciu. Poszeżone naczynia uwypuklają skórę tworząc żylaki. Często w takich
przypadkach upośledzona jest rola zastawek i krew przepływa w obu kierunkach, cofając się
do żył powierzchownych co uwidacznia zmiany żylakowate;
Krew w tak zmienionych naczyniach płynie wolniej niż w normalnych. Żylaki można
podzielić na:
- pierwotne, dotyczące żył powierzchownych ( niewydolność zastawek prowadzi do
obukierunkowego przepływu i w efekcie do zastoju krwi w naczyniach)
- wtórne, powstające w wyniku zmian zakrzepowych, dotyczących żył głębokich i prowadzą
do niedrożności tych naczyń i w efekcie do nadmiernego obciążenia żył powierzchownych i
poszerzenia ich światła.
Dolegliwości:
*uczucie ciężaru i powiększenie obwodu kończyn,
*bólu kończyn w nocy,
*obrzęki kończyn,
^przebarwienia skóry i owrzodzenia.
Rozpoznanie żylaków jest proste ze względu na łatwe ich rozpoznanie na pierwszy rzut oka.
jednakże warto zrobić badania aby rozpoznać charakter- pierwotny lub wtórny;
Powikłania i niebezpieczeństwo: nie są ogólnie zbyt wielkie, jednakże istnieje ryzyko
zakrzepicy i oderwania się skrzepu, co może doprowadzić do zatoru. Krwawienie z żylaków
tamuje się przez wysokie ułożenie kończyn dolnych i założenie opaski uciskowej
Zakrzepowe zapalenie żył jest bardzo bolesne, lecz najczęściej przebiega bez dodatkowych
powikłań.
Żyły są ponadto wykorzystywane do transplantacji w operacjach serca
Kanał udowy i znaczenia kliniczne:
Najbardziej przyśrodkowa część rozstępu naczyń, położona pomiędzy z Udową,
więzadłem pachwinowym i rozstępowym jest wypełniona przez tk. Łączną Tworzy ona
sitowatą przegrodę między wnętrzem miednicy mniejszej a obszarem należącym do konczym
dolnej. Otwór ograniczający wejście do opisywanej przestrzeni nazywamy pierścieniem
udowym (aniilus femoralis). Zaznacza on wejście do wypełnonej tk. Łączną potencjalnej
przestrzeni między brzegami mm. biodrowo-lędzwiowego i grzebieniowego a kończącej się w
pobliżu rozworu odpiszczelowego ( hiatus saphenus) . Do tej przestrzeni może wpuklac się
jelito, dochodzi do jej popszerzenia i wytworzenia kanału udowego ( canalis femoralis).
Przepukliny udowe: powstają na skutek wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, co
powoduje rozciągnięcie łącznotkankowej przegrody w obrębie pierścienia udowego i
wpuklania się pętlijelita do przyśrodkowej części rozstępu naczyń, czyli do potencjalnie
istniejącego kanału udowego. Tworzą się przepukliny udowe które przez w/w kanał
przedostają się w kierunku rozworu odpiszczelowego. Przepukliny udowe są wyczuwalne pod
skórą uda poniżej więź. pachwinowego.
Linia Choparta:
Paryski chirurg, F. Chopart zaproponował wykonywanie amputacji stopy wzdłuż
poprzecznej lini, jaka powstaje z połączenia stawów leżących pomiędzy proksymalnie
leżącymi kością skokową i piętową i położonych do nich dystalnie kk. Łudkowatą i
sześcienną. Jama stawu poprzecznego ciągnie się od przedniej strony stawu skokowego
dolnego ( stawu skokowo-piętowo-łudkowego) w kierunku bocznego brzegu stopy. Obecnie
linia ta ma znaczenia bardziej historyczne, ponieważ amputację, o ile to możliwe wykonuje
się bez otwierania jam stawowych. Staw poprzeczny ma znaczenie w określaniu ruchomości
stawów stopy przy omawianiu ruchów obrotowych.
Linia Lisfranca
Linia łącząca jamy stawów stępowo- śródstopnych. Kiedyś ważna w procesach
amputacyjnych, jeszcze niedawno linia ta i w/w raczej miały znaczenie historyczne, ze
względu na trudne możliwości protezowania, ze względy jednak na powstanie nowych
technologii budowania protez wraca się amputacji wzdłuż tych linii.
Wysklepienie stopy :
Wysklepienie stopy można określać jako czynne, tj. tworzone przez napięcie
odpowiednich męśni, oraz bierne, powodowane przez więzadła. Zalicza się do nich:
•^ więzadła układające się w warstwie głębokiej po stronie stopy, które przebiegają za w s/e
łącząc ze sobą sąsiadujące kości np. w piętowo-łódkowe podeszwowe;
-> więź. podeszwowe długie (lig. Plantarum longum) tworzące warstwę środkową- rozpięte
po stronie podeszwowej stopy między k. piętową a podstawami k. śródstopia,
•ł
powierzchownie biegnące rozcięgno podeszwowe (aponeurosisplantans),
rozpoczynające się na guzie piętowym i przyczepiającym się do powierzchni
podeszwowej paliczków śrokowych.
+ mięśnie które budują wysklepienie ze skryptu.
Dół podkolanowy i jego połączenia :
Ograniczeniami dołu podkolanowego są boki rabu tworzonego od góry przez tylnej
grupy uda (m. dwugłowy od str bocznej i m. półścięgnisty i m półbłoniasty od str
Przyśrodkowej), a od dołu przez obie głowy m. brzuchatego łydki.
Połączenia dołu podkolanowego z komorami mięśnowymi uda i goleni
Doł podkolanowy jest wypełniony elemantami tkanki tłuszczowej i łącznej,
otaczającymi naczynia krwionośne i nerwy. W czasie ruchów zgoniania w stawie kolanowym
dół ten wyraźnie się pogłębia. W czasie prostowania dół ten się wyrównuje a tkanka
tłuszczowa odpychana jest na boki i obserwuje się uwypuklenie tej okolicy Tkana łączna
otaczająca naczynia krwionośne i nerwy w kanale przywodzicieli przechodzi w tk łączną
dołu podkolanowego, dzięki czemu ma on połączenia w obrębie uda i goleni, a mianowicie
-^ poprzez kanał przywodzicieli i biegnące w nim naczynia z komorą mięsni prostowników
uda;
-> wzdłuż n. kulszowego z komorą mm. zginaczy uda;
-> wzdłuż t.piszcelowej tylnej i n. piszcelowego z omora mm. zgibnaczy goleni"
•ł
wzdłuż t. piszczelowej przedniej z komorą mm. prostowników goleni.
Połączenia te maja znaczenie ze względu na szerzenie się stano zapalnych powstających w
tej okolicy.
WODOGŁWIE
1. Anatomia
Komory-przestrzenie w mózgowiu wypełnione płynem mózgowo-rd/eniowym
• Boczne- parzyste, znajdują się w kresomózgowiu bocznym. Każda z nich składa się / czterech części
rogu przedniego w płacie czołowym, części środkowej w piacie ciemieniowym, rogu tylnego w placie
potylicznym oraz rogu dolnego w placie skroniowym. Przez, foramen interveiitnkulare łączą się z koni.
trzecią. P części środkowej i rogu tylnym jest plexus choroideus, produkujący phn m-r. Nad komorą
znajduje się ciało modzelowate, a przyśrodkowo i dolnie od nich-wzgorze
• Trzecia-meparzysta, znajduje się w międzymózgowiu. pomiędzy wzgórzami. Do jej przedniej części
uchodzą przez otwory międzykom. komory boczne, a tylna łączy się z. wodociągiem. /. przodu komora
dochodzi do kresomózg. środkowego, z tylu jest szyszynka, od dołu ścianę jej tworzy podwzgórze, po
bokach wzgórza, a na ścianie górnej znajduje się splot naczyniówkowy
• Aqueduktus cerebri- wodociąg, łączy kom trzecia z czwartą. Znajduje się w środmo/gowiu. pomięd/\
pokrywka (tektum) śródmózgowla a nakrywką(tegmentum) konarów mózgu.
• Komora czwarta- również nieparzysta, tylomózgowie. Leży między móżdżkiem a mostem i rdzeniem
przedłużonym, jej dno to fossa rhomboidea (czworokątny). Kaczy się od przodu z wodociągiem, od t\ lu /
kanałem centralnym rdzenia. Posiada również połączenia z jamą podpajęcz.ynówkową: dwa otwory
(aperturae laterales yenlncułi quarti)w części tylnej prowadzą do eisterna pontis lateralis. a jeden
(apertura medialis ventr. cjuarti) do eisterna cerebellomedullans. Są to jedyne miejsca kontaktu ukl
komorowego z jamą podpaj.
Przestrzeń podpajęczynówkową - jama pomiędzy oponą pajęczą a miękką, znajduje się w niej phn. Tworzy ziarnistości
(granulationes), które resorbuja płyn, oraz zbiorniki, znajdujące się ponad dużymi zagłębieniami. Zbiorniki wymienione są w
skrypcie(str 14), ja tyko wspomnę o największym, móżdżkówo-rdzeniowym, do którego wykonuje się nakłucie przez
foramen magnum w celu pobrania płynu m-r.
W tych wymienionych wyżej przestrzeniach znajduje się płyn m-r. Jego objętość wynosi ok 150ml. Produkowany jest prze/
sploty naczyniówkowe komór w ilości 6()()ml na dobę, taką sama objętość resorbuja ziarnistości pajęczynowki i naczynia
opony miękkiej.
2. Klinika
Wodogłowie powstaje na skutek zwiększenia ilości płynu mózgowo- rdzeniowego w wyniku:
• Zmniejszenia resorpcji płynu ( np. podczas zapalenia opon), co prowadzi do gromadzenia się płynu w
przestrzeni podpajęczynówkowej (i komorach), i ucisku na mózgowie od zewnątrz
• Zaczopowania wodociągu lub otworów kom czwartej, przez co phn gromadzi się w ukl komorowym i
rozpycha mózgowie od wewnątrz.
Dzieci z. wodogłowiem posiadają znacznie powiększoną, balonowatą czaszkę.
Istnieje kilka sposobów odbarczenia zbyt dużej ilości płynu:
• Wentrikulostomia przednia -polega na przebiciu dna kom trzeciej i połączeniu jej ze zbiornikami pajęczynowki
znajdującymi się pod między mózgowiem
• Zespolenie komorowo- zbiornikowe - dren od rogu tylnego kom bocznej jest wyprowadzony przez czaszkę na
zewnątrz (wywiercony otwór w kościach sklepienia) i poprowadzony przez foramen magnum z powrotem do
wnętrza czaszki, do zbiornika móżdżkowo- rdzeniowego
• Zespolenie komorowo - przedsionkowe - j.w., tylko że dren poprowadzony jest z komory bocznej do ż.yh szyjnej i
ma do prayvego przedsionka serca
• Zespolenie komorowo - otrzewnowe - j.w.. ale do otrzewnej
W tych zespoleniach istnieje niestety duże ryzyko zakażeń, poza tym są średnio wygodne dla pacjenta .)
CAŁKOWITE I POŁOWICZNE PRZERWANIE CIĄGŁOŚCI RDZENIA
Określenie efeklóyy przerwania ciągłości rdzenia wiążą się ze znajomością przebiegu dróg nerwowych w sznurach ora/
wysokością położenia i wyjścia odpowiednich nerwów rdzeniowych.
Drogi.
1. sznur przedni
• rdzeniowo- wzgórawa przednia, wstępująca, czucie dotyku i ucisku. Wchodzą do rdzenia korzeniami
rdzeniowymi, przechodzą do sznurów po drugiej strome rdzenia) skrzyżowano, yy pniu jako lemniscus
spinalis, do wzgórzatjądro brzuszne tylno- boczne), i do kory
• rdzeniowo- siatkowata, wstępująca
• korowo- rdzeniowa przednia(piramidowa przednia), zstępująca, nieskrzy/.oyyana
• pozapiramidowe: pokrywowo - rdzenioyya (skrzyżowana na wys śródmózgow la- decussatio tegmeuli
yentralis). siatkowo - rdzeniowa przednia, przedsionkowo- rdzenioyya przedmą, zstępujące
2. sznur boczny
• rdzeniowo - wygórzowa boczna - czucie bólu i temp. biegnie jak przednia ale \y innym sznurze
• rdzeniowo- móżdżkowe tylna i przednia, wstępujące, czucie ze stawów i mięsni
• rdzeniowo- pokrywowa, -siatkowa, -oliwkowa
• korowo- rdzenioyya boczna(piramidowa boczna)- zstępująca, skrzyżowana na wysokości piramidi niniei
więcej foramen magnum)
• pozapiramidowe: czerwieniło - rdzeniowa skrzyżowana na wys śródmózgowia- decussatio tegmenti
dorsalis), siatkov\o - rdzeniowa boczna, oliwkowo-rdzeniowa, przedsionkowo-rdzeniowa boczna
3. sznur boczny
• pęczek smukh' i klinowaty, czyli droga rdzcniowo-opuszkowa. yy stępujące, czucie głębokie, ucisk. dol\i
Skrzyżowane w dccussatio lemniscorum/most albo śródmozgowle). idą do wzgorzaijądro brzusznego
ty Ino bocznego) i dalej do korv.
Porażenie poprzeczne całkowite (najczęściej na skutek urazu) - wiąże się z przerwaniem wszystkich dróg i całkowita utiata
łączności rdzenia z korą. Charakteryzuje je początkowo:
• całkowite /.niesienie czucia poniżej uszkodzenia (znajomość segmentowego unerwienia pozwala okreslu
wysokość urazu)
• porażenie mięśni (również spadek fonicznego napięcia)
• zanik odruchów: np. trzymania moczu (elektem jest u mężczY/.n często pnapizni - przetrwały w/w ód i
• ogólnoustrojowy spadek ciśnienia na skutek znacznego zaniku aktywności wspólc/ulnej poniżej mieisca
urazu i utrzymania aktywności pr/ywspółezulnej nerwu błędnego
Po pewnym czasie rdzeń poniżej miejsca urazu zyskuje pe\Mią autonomicznośc. co jest obserwowane jako powrót niektóry cl
odruchów mięśniowych i aulonomicznych(np. trzymanie moczu i opróżnianie pęcherza, jednak dzieje się lo bez udziału
świadomości, więc dość spontanicznie) oraz powrót fonicznego napięcia mięśni.
Stopień uszkodzenia zależy od wysokości urazu
• powyżej C4 - śmiertelne, porażenie mm oddechowych
• powyżej C5 - porażenie wszystkich 4 kończyn - tetraplegia
• C6-C7 - niedowład rąk. porażenie mm nóg
• Th 11 -Th 12 - porażenie kończyn dolnych
• Od Th 12 w doi - zespól stożka - porażenie zwieraczy, zaburzenia czucia przysr części nog i ich w mlkosc
Porażenie połowiczne - np. yy \yyniku guza, objawy zależą od tego. które drogi się krzyżują po\y\zej. a które poniżej UUCJM..
uszkodzenia. Schemat ogólny:
• Po stronie uszkodzenia:
- zniesienie czucia głębokiego (pęczki smukły i klinowaty)
- osłabienie czucia dotyku (impulsy dotykowe biegną wieloma drogami)
- niedowład spastvc/ny - znaczne osłabienie czynności mięśniowej
• Po stronie przeciwnej:
-zniesienie czucia bólu t temp. osłabienie czucia dotyku (drogi rdzeniowo- yy/gorzowe)
-osłabienie pracy mięśni
• Całkowite zniesienie czucia w wąskim pacie na wysokości urazu i }io tej samej stronie
ZNIECZULENIE PRZEWODOWE
Pozwala na znieczulenie znacznych obszarów ciała bez zastosowania narkozy. Polega na yy prowadzeni u środka
znieczulającego do przestrzeni między oponoyyyeh rdzenia kręgowego, co prowadzi do zaniku aktywności nn. ul/enioywcii
Środek znieczulający wprowadza się do:
1. jamy podpajęe/.Yiiówkowej, jest to na/yyyane znieczuleniem rdzenioyyym.
• Zazwyczaj nakłuwa się yy okolicę lędżwio\vą(L4-L5), jak przy pobieraniu płynu m-r .gdy/ lam lr/on\
kręgów są najwyższe, poza tym nie ma ryzyka uszkodzenia stożka rdzeniowego (sięga do I,.s). Pacieul
znajduje się yy pozycji leżącej, głowę ma przygiętą do kolan, co jeszcze powięks/a odległość pomięd/\
lukami kręgów.
• Środek zniecz. jest yy roztyyor/e cięższym niż płyn. yvięc obszar znieczulenia zależy od ułożenia pacjen
1
.;:
prze/ pierwsze 15 min po injekcji (tyle czasu środek wiąże się z nerwami rd/enioyyymi i.
• Stosuje się 4 rodzaje znieczulenia:
-siodłowe, dla zabiegów yy okolicy odbytu, obszar znieczulenia obejmuje leż. pr/yśr. c/ęsc ud
-niskie - znieczulone są kończyny dolne i narządy płciowe
-średnie - dla zabiegów w podbrzuszu
-w y sokie - dla zabiegów yy nadbrzuszu
• Oczywiście lek nie może dojść za wysoko - powyżej C4 unieczynnia mm oddechowe
• Jakość włókna również wpływa na stopień i wysokość znieczulenia. Osłonka miehnowa utrudnia
yyiązame się środka z nerwem. I tak,jeśli znieczulenie nn czuciowych przyjmie się jako poziom 0. to
-neryyy ruchowe, posiadające grubą mielinę, zostaną unieczynnione o 2 segmenty niżej
-neryyy autonomiczne, nie psiadające mielim, zostaną unieczynnione o 2 segmenty wyżej
2. jamy nadtwardówkowej. jest to nazwane znieczuleniem zewnąlrzoponow ym.
• W tym typie znieczulenia wprowadza się 1()\ yyięcej środka
• Wadą jest to, że wymaga większej wprawy u anestezjologa, jest trudniejsze do wykonania
Niebezpieczeństwo polega na możliwości wkłucia się do jamy podpajęc/ynówkowej i y\proy\ad/enie do
tej przestrzeni yyiększej ilości środka niż w znieczuleniu rdzenioyyym. Innym problemem jest obecnosi.
licznych splotówżylnych w jamie nadtwardówkowej, dlatego podczas wykonywaniu zabiegu /aws/e
należ\' sprawdzać, czy igła nie weszła w żyłę
• Zaletami są np. łatwiejsze określenie miejsca znieczulenia, możliwość podłączenia stałego wlewu pizy
bardzo bolesnych dolegliwościach.
CHOROBA PARKINSONA
Choroba Parkinsona, czyli drżączka porażna, jest to zespól hipokinelye/no-hipertonic/ny (w odróżnieniu od pląsawic\
1 łuntingtona. która jest hiperkinetyczno-hipotoniczna). związany
1
/. uszkodzeniem ueuronóyy części zbitej istoty
1
czarnej
ITektem tego jest niedobór dopaminy, produkowanej przez te komórki.
Istota czarna leZ\ w śródmózgoyyiu, pomiędzy konarem mózgu a nakrywką (tegmentuni). stanowi charakterystyczny
widoczny makroskopowo cieńmy pas. Jest częścią układu pozapiramidowego. odpowiadającego za napięcie mięśniowe i
generowanie bezwolnej czynności mięśni wywołujących zautomatyzowane, niezależne od woli i uch\ (iprocz istoty czai nei
do tego układu należą:
• W kresomozgowni bocznym:
-jądro ogoniaste.
-skorupa! putamen. jej uszkodzenie daje pląsawicę)
-gałka blady (globus palhdus)
• W międzAmozgowiu - jądro niskowz.górzowe
• W sródmozgow iu
-jądro czerw ienne - lączv impulsy z móżdżku, przedsionków i kory. regulując napięcie mięśniowe
-istota czarna
-jądra wzgórków górnych i dolin cli- odruchy obronne na bodźce słuchowe i wzrokowe
• W rdzeniomózgowiu - ośrodki ukl siatkowatego
• Ponadto - kora przedmuchowi tylnej części zakrętów czołowych piata czołowego.
Trochę o funkcji ukl pozapir. (nie całkiem dla mnie zrozumiale):
/.woje podstawiło w\kazują pewną dwoistość czynnościową i ich uszkodzenie będzie się wiązało z pewnum objawami 1
tak:"
- jądro ogoniaste i skorupa stanowią hamulec - ich uszkodzenie to hiperkineza
-części wzgórza i gałka blada to napęd - ich uszkodzenie daje hipokinezę (Lippert)
(I szkodzenie istoty czarnej rdzenia w iąże się ze zniesieniem hamowania gaiki bladej, co z kolei pow oduje w zrost akl\ w IKN
(poprzez brak hamowania) jądra niskowzgórzowego. kory i wzgórza. ( Wozniak, sir 167-108)
C)bja\\\ choroby Parkinsona to
• zespół hipokiiielYczno-hipertoniczny, czyli ubóstwo ruchów spowodowane wzmożonym napięciem mięsni brak
przMiichów. Charakterystyczny ruch małymi kroczkami, brak mimiki - ..twarz maskowata "
• trudności z łykaniem i oddychaniem
• sztywność koncz\n
• drżenie spoczynkowe, drżenie rąk z charakterystycznym ruchem ..liczenia pieniędzy", czyli drżeniem kciuka
względem pozostałych palców
• wzmożone wydzielanie śliny, lez, polu. łoju - „twarz natłuszczona"
KRĄŻENIE PŁODOWE
Charakterystyka:
Łożysko przebiega równolegle do całego krążenia, dlatego arterializacja krwi płodu w
łożysku jest tylko częściowa(ok.60%). Dodatkowo krew miesza się w prawym przedsionku /
krwią ubogą tlen(40%). DO krążenia jest wyrzucana z serca krew mieszana. Część tej krwi
wraca do łożyska. Układ pracuje mało wydajnie.
Mała wydajność w przekazywaniu gazów powoduje,że wysycenie krwi tlenem wynosi
80%. Kompensacja za pomocą większej liczby krwinek czerwonych i większą liczba
hemoglobiny. Hemoglobina płodowa ponadto wiąże tlen. Po urodzeniu ciągu pół roku zostaje
ona zastąpiona hemoglobiną dorosłego. Nadliczbowe erytrocyty są usuwane z krążenia
dziecka. Barwnik krwi zostaje przekształcony w barwniki żółciowe. Powoduje to lekka
„żółtaczkę noworodków".
Przebieg:
W okresie życia wewnątrzmacicznego krew do organizmu płodu dopływa poprze/
łożysko żyłą pępkową. Żyła pępkowa przebiega w pępowinie razem z dwiema tętnicami
pępkowymi, które odprowadzają krew z organizmu płodu do łożyska, gdzie następuje jej
utlenowanie i wzbogacenie w substancje odżywcze.
Żyła pępkowa po przejściu przez pierścień pępkowy i wejściu do jamy brzusznej
kieruje się do wnęki wątroby, gdzie oddaje gałąź prowadzącą krew bezpośrednio do żyły
głównej dolnej; nosi ona nazwę przewodu żylnego. Druga gałęzią łączy się z lewym
odgałęzieniem żyły wrotnej, skąd, po przejściu drogą naczyń włosowatych wątroby.
odprowadzana jest żyłami wątrobowymi do żyły głównej dolnej i dalej do prawego
przedsionka, z którego większość krwi przez otwór w przegrodzie międzyprzedsionkowej -
otwór owalny płynie do lewego przedsionka. Z lewego przedsionka krew dostaje się do lewej
komory, skąd aortą jest rozprowadzana po całym organizmie, aby poprzez tętnice biodrowe
wewnętrzne doprowadzić ją do tętnic pępkowych, którymi wraca do łożyska. Nale/\
zaznaczyć, że część krwi z żyły głównej dolnej i cała krew z żyły głównej górnej i zatoki
wieńcowej miesza się i dostaje się do prawej komory, skąd pniem płucnym niewielka jej
część płynie do płuc jako krew odżywcza, a znaczna część przez przewód tętniczy(Bottalla)
dostaje się do łuku aorty.
Po urodzeniu:
Po przerwaniu krążenia łożyskowego we krwi narasta szybko dwutlenekwęgla Wyzwala lo
poprzez chemoreceptory ruchy oddechowe. Rozszerzenie klatki piersiowej powoduje
rozprzężenie płuc. Opór w płucach spada i krążenie się nasila Zwiększa się ilosc krwi
nadchodzącej z płuc do lewgo przedsionka. CIśeninie w tym przedsionku rośnie a w prawym
spada, ponieważ krew z łożyska już nienadchodzi. Przegrody ograniczające otwór owaln\
zostają do siebie przyciśnięte. W ciągu pierwszych miesięcy życia obydwie przegrody otworu
owalnego isę zrastają. Zamknięte zostają również przewód tętniczy i przewód żylny
Przetrwałe połączenia stanowią około 20% wad wrodzonych serca.
• Niedomknięcie się otworu owalnego
• Otwarty przewód tętniczy , przeciążenie płuc i serca
Wady Serca
Przez wady serca rozumie się wrodzone bądź nabyte odchylenia w budowie zastawek serca,ścian
przegrodowych i wielkich naczyń, mogące prowadzić do zaburzeń czynnościowych.
Wady Zastawkowe
Rodzaje:
•Stenoza, zwężenie zastawki
Zastawki nie otwierają się wystarczająco szeroko. \^zęsc serca poiuzona przeu zwężoną zasiaw^ą musi
przez zwiększone ciśnienie przepompować wystarczającą objętość krwi. Wyższe ciśnienie powoduje
pogrubienie warstwy mięśniowej. Naczynia krwionośne miokardium nie poszerzają się wtórnie w wyniku
tego procesu. Ukrwienie staje się niewystarczające. Obciążona część serca staje się coraz mniej wydoina
dochodzi do zastoju krwi, osłabiona część serca sie poszerza (ulega rozstrzeni).
•Niedomykalność zastawki
Zastawki nie zamykają się szczelnie.Krew przepływa z komory do przedsionka lub tętnicy płucnej,aorty i
wraca z powortem do komory. Powoduje to ,że pewna objętość krwi stale krąży między komorą , a
przedsionkiem lub aorta i tętnicą płucnąCkrew krążąca"). Serce musi przepompować znacznie więcej krwi
,żeby zaopatrzyć organizm. Obciążona część serca ulega powiększeniu. W wyniku nadmiernego
obciążenia dochodzi wcześniej czy później do niewydolności.
Można wyróżnić 8 typów wad(x2), występują również wady wielozastawkowe i wady kombinacyjne {
połączenie stenozy i niedomykalności)
Patogeneza:
Mogą być wrodzone lub nabyte:
•Zaburzenia rozwojowe: Doprowadzają do zwężenia zastawki. Zle wykształcona sama zastawKa,część
serca przylegająca do zastawki, wielkie naczynia krwionośne. W skrajnych przypadkach zastawka może
być całkowicie zamknięta(atrezja zastawki). Do tego dołącza kolejne zaburzenie rozwojowe, w wyniku
którego krew może omijać zastawkę . Najczęstszą wadą rozwojową jest zwężenie zastawek
półksiężycowatych pnia płucnego (wrodzona stenoza płucna). Podaczas różyczkinp
•
Zapalenie wsierdzia mięśnia sercowego: Zastawki ujść przedsionkowo-komorowych i
półksiężycowate są częścią wsierdzia. Gdy dochodzi do jego zapalenia, płatki zastawkę nabrzmiewają i
sklejają się ze sobą i dochodzi do zwężenia zastawki. Po procesie zapalnym zastawki mogą się obkrczyc
lub może dojść do powstania w ich obrębie otworków. Następstwem tego może być niedomykalność
zastawki. Płatki zastawek ujść przedsionkowo-komorowych mogą nieprawidłowo przylegać do siebie, w
przypadku gdy dojdzie do obkurczenia.skiejenia bądź pęknienica strun ścięgnistych. Zapalenie wsierdzia
iest na>częstsz
u
m objawem towarzyszącym goryczce reumatyczne', które' punktem vv
u
'ścia iest ropne
zapalenie migdałków podniebienych. Może dojść do bezpośredniego wsiewu bakteri do wsierdzia w
przebiegu posocznicy. Zastawki lewego serca są zazwyczaj bardziej uszkodzone niż prawe. Najczęstszą
wadą jest
•Zawał mięśnia sercowego: Powikłaniem po przeżytym zawale może być niedomykalność mitralna w
wyniku uszkodzenia mięśni brodawkowych lub rozciągnięcia się pierścienia włóknistego zastawki.
•Zwapnienia: Tkanka zastawki może stwardnieć i w końcu zwapnieć. DOchodzi wtedy do zwężenia
£-a2>LCTVvr\i. i > i a j c ^ _ ^ o C i c j o p u L y t \ a i ICI o i c i i u i - c i a w i l c i i i i c ł .
Występowanie:
• Zastawka mitralna 70%
• Zastawka aortalna 25%
• Zastawka trójdzielna 4%
• Zastawka płucna 1%
Przykłady:
Stenoza mitralna (normalnie 4-6) w ostatnim stadium 0,5-1cm2
L . a l l Z y ! i laiiifc; lvi w t vV i c w y m pi *H=VJOI\JI i f \ u , ^JI/LCVJŁ>IWI i c f \ oi<^ pwVvicr\o*-a . L_/VJVI II/U^LJ w
\J ^ . a o l O j u w z_y l a u i t
płucnych.Płuca stopniowo wypełniają się płynem.Pacient zaczyna stopniowo odczuwać duszności. Zastój
stopniowo przenosi się na tętnice płucne. W związku ze zwiększonym oporem płucnym prawa komora
musi znacznie więcej pracować. Ściana prawej komory ulega pogrubieniu , co doprowadza do
upośledzenia ukrwienia. Pojawia się niewydolność prawokomorowa). Dochodzi do zastoju krwi w prawym
przedsionku i żyłach krążenia dużego.
Przy zatorze krwi w lewym przedsionku tworzą się skrzepliny, które mogą być przetransportowane do
innych części ciała(zatory tętnic, udar mózgu)
Niedomykalność mitralna
Krew cofa się z lewej komory do lewego przedsionka. Przeciążenie lewego serca doprowadza wpierw do
poszerzenia jego jamy ,a w końcu do osłabienia jego wydolności. Wówczas krew znowu gromadzi się w
krążeniu płucnym i dalej podobnie do stenozy mitralnej.
Stenoza aortaina
Może być nabyta(zapalenie reumatyczne) lub wrodzone (wady rozwo'oweVPrzerost lewej komor
v/
gdyż
musi ona wytworzyć większe ciśnienie. Następuje niedostateczne zaopatrzenie m.serca w krew.
Występują napady dusznicy , utraty przytomności, gdyż serce nie jest w stanie przepompować
odpowiedniej ilości tlenu do mózgu. Wraz z osłabieniem siły lewej komory' dochodzi do zastoju kwi w
krążeniu płucnym.
Operacje w wadach zastawkowych:
• Komisurotomia: poszerzanie zwężonej zastawki
• Uszczelnianie zastawki przez : skrócenie długich strun ściegnistych, nałożenie łatek, zwężenie
pierścienia zastawkowego
Postacie wrodzonych wad serca
Mogą urodzić się żywe tylko takie dzieci, których serce miało taką wydolność w okresie życia
wewnątrzrnacicznego , jaka potrzeban jest do życia pozapłodowego.
• ubytek w rzegrodzie międzykomorowej
• ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej
• przemieszczenie aorty i tętnicy płucnej
• niedostateczne zarośnięcie przewodu Botaiia
• Zwężenie cieśnl aorty
Wady dotyczące przegród
Powodują wzajemne mieszanie się krwi odtlenowanej prawego serca z utlenowaną lewego. Kierunek
przepływu ukierunkowany jest różnicą ciśnień.
•Przepływ krwi z lewej na prawą: po urodzeniu Krążenie w lewym secu jest wyższe mz w prawym.
Następuje przeciążenie krążenia płucnego. Prawa komora pompuje więcej krwi , następuje jej przerost i
niewydolność. Małe tętniczki płuc pogrubiają swoje ściany, opór przepływu wzrasta. Nadciśnienie płucne
Przy cały czas zwiększającym się ciśnienieniu w prawym sercu , może dojść do wyrównania ciśnień w
obu sercach i następuje odwrócenie przepływu z prawej na lewą.
•Przepływ kwi z prawej na lewą: w czasie życia płodowego(przewód Botalla. W życiu pozamacicznym
może wystąpić tylko np wtedy gdy tętnica płucna jest zwężona i prawa komora musi tłoczyć krew pod
większym ciśnieniem.
Następuje mieszanie się krwi utlenowanei z nieutlenowaną, skóra przejmuje niebieski zabarwienie. Całe
ciało jest gorzej zaopatrywane w krew.
Ubytek przegrody międzykomorowej: foramen inten/entriculare leży w obrębie części błoniastej
przegrody międzykomorowej, czasami spotykane ubytki w części mięśniowej przegrody.
Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej: Najczęstszą przyczyną jest niedomknięcie foramen ovale p;;
urodzeniu. Może powstać również w wyniku niedostatecznego połączenia się septum primum z
poduszeczkami wsierdziowymi lub przerwania dużego otworu wtórnego. Różnica ciśnienń nie jest duża,
więc objawy występują dopiero gdy ubytek przekroczy 15mm średnicy.
Mięsień przewodnictwa serca - czynność i najważniejsze problemy patologiczne
Składa się z:
• Węzeł zatokowo-przcdsionkowy: leży w górnej ścianie prawego pr/.edsionka w okolicy zatoki żyl głów mci'
między ujściem ż\ly głównej górnej i uszkiem prawego przedsionka. (60-80 uderzeń na minutę)
• Węzeł przedsionkowo-komorowy: leży w dnie przedsionka prawego, między ujściem zatoki wieńcowej a
płatkiem przegrodowym zastawki trójdzielnej.(40-50 uderzeń na minutę)
• Pęczek przedsionków o-koinorowy(Hissa): w obrębie części błoniastej dzieli się na 2 odnogi praw;) i lewa.
które podążając ku dołowi obejmują część mięśniową przegrody. Następnie dzielą się na włókna Purkinjego.
wplatają się w mięśniowkę komór i mięśni brodawkowatych. (30-40 uderzeń na minutę)
Węzeł zatokowo-przcdsionkowy pełni nadrzędna rolę w układzie bodźcowo przewodzącym.
Wyróżniamy 2 rodzaje zaburzeń:
• Zaburzenia powstawania bodźców: Nadrzędna rola węzła zatokowo przedsionkowego
Jeżeli impulsy tworzone zbyt szybko -> tachykardia
Jeżeli impulsy tworzone zbyt wolno -> bradykardia
Nierównomiernie wytwarzanie bodźców ->arytmia
W przypadku niezależnej pracy 2 ośrodków powstają skurcze dodalkowe(ckstrasyslolc). przyspieszona czy mu
komór serca(tachy kardia komorowa) rytm podwójny (rozkojarzenic czynnościowe)
• Zaburzenia przewodzenia: W warunkach prawidłowych pobudzenie węzła zatokowo-przedsionkowego pi7\
ścianę przedsionka dociera do węzła przedsionkówo-komorowego. skąd przez pęczek Hissa i wl. Purkinicgi-
dociera do komórek mięśnia sercowego.
Blok SA. - zaburzenie na poziomie węzła zatokowego a przedsionkiem
Blok AV - zaburzenie na poziomie przedsionka a węzła przedsionków o-komorow ego
Lub w obrębie przegrody międzykomorowej
Stopnie nasilenia:
lilak Al' 1 stopień:
Przewodzenie zostaje wydłużone w czasie. Pobudzenie przedsionka pociąga za sobą. w
dłuższym odstępie czasu niż zwykle, pobudzenie komór
lilak Al' 2 stopień:
Przewodzenie zostaje co jakiś czas zahamowane. Nic każde przewodzenie przedsionka
powoduje odpowiedź komorową.
lilak Al' 3 stopień:
Przewodzenie całkowicie przerwane. Przedsionki i komory kurczą się z różną częstości,;
Czasami skurcz przedsionków nakłada się na rozkurcz komór, wtedy krew jest przepompowywana z komor
przedsionków. Mogą występować skurcze komór i przedsionków jednocześnic(krcw nie jest w ogóle
pompowana)
Dolegliwości:
Od niepokoju, ucisk w okolicy sercowej, duszności, zawroty głowy, osłabienie, omdlenie . niewydolność krążenia
Jedną z ważniejszych metod diagnostycznych jest EKG
Rozruszniki:
Zaburzenia początkowo leczy się farmakologicznie, jeżeli to nic pomaga lo implantuje się rozrusznik, który pobudza
mięśniowkę serca impulsem 5V w czasie trwania lms z żądaną częstością rytmu. Stymulator wszczepia się w ścianę
klatki piersiowej i łączy się cienkimi przewodami z elektrodami. Mogą być one rozmieszczone:
• Wcwnątrzsercowo: przewód wprowadzony przez odpowiednią żyłę i opiera się o ścianę komory prawej U
nowych urządzeniach dwulamowy eh elektrodę wprowadza się również do prawego przedsionka. Zalety Pi
wprowadzeniu elektrody nie otwiera się klatki piersiowej (można przebić przez prowadnicę ścianę prawej
komory.
• Zcwnątrzsercowo: Elektrody przymocowane do nasierdzia. wadą jest obszerna operacja
Stymulatory:
-Zsynchronizowane rytmem kardiotopowym: czas wytworzenia impulsu ściśle związany z EKG
-Sterowane rytmem przedsionków: po każdym pobudzeniu przedsionka, zostaje wysłany impuls do depolaryzacji
komór.
-Hamowanych rytmem kardiotopowym: impuls wysyłany wtedy, kiedy brak wiasiu-'
elektrycznej aktywności serca.
Tamponada serca
to uciśnięcie serca przez płyn szybko zbierający się w worku osierdziowym.
Przyczyny
Główne przyczyny tamponady serca to:
• ostre zapalenie osierdzia, które powoduje gromadzenie się wysięku w osierdziu;
• krwawienie do osierdzia, spowodowane urazem klatki piersiowej (np. pchnięcie nożem w
okolicę serca) lub pęknięciem ściany serca po jego zawale.
Występuje wzrost ciśnienia w worku osierdziowym. Ciśnienie krwi w żyłach uchodzących eh)
serca jest bardzo niskie. Wkrótce zostają one uciśnięte przez wzrastające ciśnienie w worku
osierdziowym. 300ml płynu już jest stnem krytycznym
Objawy
Płyn obecny w worku osierdziowym naciska na serce. Krew płynąca w żyłach nie może
swobodnie wpływać do tak uciśniętego serca i dlatego serce pompuje coraz mniej krwi do
tętnic Dochodzi do poszerzenia żył, w których gromadzi się krew (często widoczne jest
poszerzenie żył szyjnych). Akcja serca przyspiesza, a ciśnienie tętnicze spada.
Charakterystycznym objawem tamponady jest tętno paradoksalne (zmniejszone ciśnienie
tętnicze podczas wdechu). Tony serca stają się coraz cichsze; przykładając dłoń do klatki
piersiowej, trudno jest wyczuć uderzenia serca. Chory odczuwa duszność i ma przyspieszony
oddech. W ciężkiej tamponadzie dochodzi do wstrząsu i zaburzeń lub utraty świadomości
Diagnostyka
Tamponada serca to stan zagrożenia życia. Należy ją jak najszybciej rozpoznać na podstawie
objawów.
Obecność płynu w worku osierdziowym można najszybciej potwierdzić w badaniu
ultrasonograficznym (echokardiografia).
W gwałtownie narastającej tamponadzie prześwietlenie klatki piersiowej promieniami
rentgenowskimi najczęściej ukazuje małe, słabo ruchome serce.
Leczenie
Nakłucie osierdzia i upuszczenie płynu uciskającego serce.
Rokowanie
Nieleczona tamponada prowadzi do zgonu. Szybkie wykonanie nakłucia osierdzia i usunięcie
nadmiaru płynu pozwala uratować życie pacjenta.
TARCZYCA
Wole
Niedoczynność tarczycy u osoby dorosłej prowadzi do zgrubienia wskutek powiększenia tarczycy. WV •
występuje często w krajach alpejskich co może tłumaczy następująca hipoteza: w krajach tych woda
zawiera bardzo mało jodu . który jest głownie dostarczany tą droga . W związku z niedoborem jodu
tarczyca nie może wytwarza wystarczającej ilości hormonów . Niski poziom hormonów tarczycy wph \
kolei pośrednio na wytwarzanie h o r m o n u tropowego tarczycy, który powoduje przerost tarczycy.
Wzrost wola
Tarczyca nie może się powiększać do tyłu ze względu na kręgosłup , w związku z tym rozrost gruczoh
odbywa się głównie do przodu i na boki. Mięśnie gnykowe stawiają mały opór a mięsień mostkowo-
obojczykowo-sutkowy zostaje odsunięty na bok. Powiększa się obwód szyi. Czasami może się zdarzy
powiększenie głębokich węzłów chłonnych szyi może symulować wole. Głowna różnicą między wolem
węzłami jest to że przy połykaniu pozostają one nieruchome.
Ucisk powiększającej się tarczycy powoduje zwężenie dróg oddechowych i przełyku. Dolegliwości poją-.
się przy połykaniu. Tchawica natomiast dzięki szkieletowi chrzestnemu stawia początkowo opór. jedn.
chrząstki , które w normie mają kształt litery U nie mogą sprosta zwiększającemu się ciśnieniu i tra< >
swoją naturalną sprężystośc(tracheomalacja) i nie mogą utrzymywać drożności .
Niekiedy wole powiększa się głównie w dół wchodząc do klatki piersiowej (wole zamostkowe). Z powo-
małych rozmiarów górnego wejścia do klatki piersiowej wcześnie dochodzi do obrzmienia żył szyjnych
trudności w połykaniu i oddychaniu.
Krążenie oboczne
tarczycy tworzące połączenia z otoczeniem tarczycy jest tak dobrze rozwinięte . że pi
operacji wola można podwiązać wszystkie 4 tętnice tarczowe w pobliżu gruczołu . a mimo to pozostał;
reszta tarczycy z przytarczycami jest wystarczająco zaopatrywana w krew . Podczas operacji wola nalt
podwdąza proksymalne kikuty większych żył . ponieważ może wystąpić zator powietrzny. Ujemne cisn;;
w klatce piersiowej powoduje że żyły tarczowe zasysają powietrze.
Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego
Nerw krtaniowy wsteczny przylega do trarczycy od tyłu i jest szczególnie zagrożony przy operacji us< \ •
wola. Może również zosta uszkodzony przez szybko rosnące wole.
Początkowo zostają uszkodzone włókna unerwiające m. Pierścienno - nalewkowy i jako że jest on
rozwieraczem szpary głośni , czynność ta zostaje upośledzona.
W razie pełnego porażenia nerwu krtaniowego wstecznego zanika czynność wszystkich mięśni krtań;
wyjątkiem mięśnia pierścienno- tarczowego.
Badanie tarczycy i scyntygrafia
Obmacywanie gruczołu tarczowego
Bezpośrednio można zbadać tylko cieśn tarczycy . Badanie rozpoczyna się od krtani : najpierw
obmacujemy łuk chrząstki pierścieniowatej, a następnie leżącą niżej tchawicę. Jeśli polecimy pac jen
przełknięcie śliny to wyczujemy miękki ,poprzecznie położony wałek grubości palca.
Płaty tarczycy są pokryte mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym i nie dają się wyczu.
Scyntygrafia tarczycy
Scyntygrafia jest obok USG podstawową metodą oceny anatomicznej tarczycy. Badanie to pozwala
ocenę położenia, wielkości i struktury tego ważnego gruczołu do krewnego. Ponadto scyntygrafia oku
jaki sposób poszczególne części tarczycy działają, t.j. wytwarzają hormony.
W tarczycy mogą powstawać guzki. Obecność takich guzków wymaga wyjaśnienia ich charakteru
tego zależy dalsze postępowanie (leczenie farmakologiczne, operacja czy tylko obserwacja).
Scyntygrafia jest badaniem prostym i bezpiecznym. Polega na wstrzyknięciu dożylnym minimalnej
znacznika promieniotwórczego (technetu). Stosowane dawki są obojętne dla zdrowia, także dla samej
tarczycy.
15-30 minut po iniekcji pacjent przykłada szyję na kilka m i n u t do garnmakamery. która rejestruje o<
tarczycy.
Prawidłowa tarczyca jest dość symetryczna, niepowiększona i wykazuje równomierny wychwyt zna<
Guzki tarczycy mogą się w scyntygrafii przedstawiać jako:
1) obszary o zmniejszonym wychwycie znacznika - tzw. guzki zimne:
2) obszary o zwiększonym wychwycie znacznika - tzw. guzki gorące:
3) obszary o takim samym stopniu gromadzenia znacznika jak
reszta tarczycy - tzw. guzki ciepłe.
Niezależnie od obrazu scyntygraficznego charakter każdego większego litego guzka tarczycy powinie;
wyjaśniony za pomocą biopsji cienkoigłowej.
Czemu służy badanie
Badanie służy ocenie morfologii tarczycy i stopnia zróżnicowania tkanki w guzkach tarczycy. Rozpozna:
"guzek tarczycy" nie jest równoznaczne z rozpoznaniem now
T
otworu. Złośliwe raki tarczycy są choroba «s
rzadką, stanowiącą kilka procent wszystkich guzków tego narządu. Przeważnie są to torbiele (których >•
w ogóle nie operuje, a jedynie n a k ł u w a i aspiruje zawartość) lub łagodne gruczolaki. które operuje się
zależności od wyników badań, między innymi właśnie scyntygrafii.
Z innych wskazań, scyntygrafia ocenia wielkość gruczołu i stopień ewentualnego schodzenia za mosiei.
(wole zamostkow
T
e). Po operacji całkowitego usunięcia tarczycy scyntygrafia służy do oceny doszczętnos
zabiegu, a po zabiegach częściowej resekcji gruczołu badanie ocenia gromadzenie znacznika w
występującym niekiedy wolu nawrotowym. Scyntygrafię tarczycy wykonuje się również przy podejrzeń i',
rzadko występujących w
r
ad rozwojowych gruczołu (np. wrodzony brak jednego z płatów) lub odszczepov
tarczycy (np. wole językowe).
OPERACYJNY DOSTĘP DO DRÓG ODDECHOWYCH
1. Laryngotomia - chrząstkę tarczową rozcina się w linii pośrodkowej . Otwiera się krtań jak ksiazi
stwarza optymalny wgląd w
r
jej wnętrzefnp. podczas operacji r a k a krtani)
2. Konikotomia - Stożek sprężysty przecina się poprzecznie pomiędzy chrząstką tarczowa'
pierscieniowatą. Uzyskuje się wtedy dobry dostęp do dolnych dróg oddechowych. W
zagrażającego uduszenia z powodu obrzęku gardła i krtani można w ten sposób zapewnie do;
powietrza. Wymacuje się chrząstkę tarczowatą i pierscieniowatą i przecina stożek pomiędzy s
równolegle do łuku chrząstki pierścieniowatej. J e s t to zabieg po którym występuje uszkodzenie ki i.
3. Tracheotomia
a) górna - pomiędzy chrząstką pierscieniowatą a cieśnią tarczycy
b) środkowa - przecięcie cieśni tarczycy
c) dolna - nacięcie poniżej cieśni tarczycy. Ponieważ tchawica biegnie mniej więcej równolegi-
kręgosłupa oddala się o n a w kierunku dolnym coraz bardziej od skóry , dlatego podczas tracheo<
dolnej odległość od ciecia skóry do tchawicy jest większa. Dodatkowe utrudnienie stwarzają duże
zstępujące od cieśni tarczycy do górnego otworu klatki piersiowej. Trzeba je przeciąć i dokla
podwiązać. Do tracheostomy wprowadza się plastykową rurkę w celu utrzymania dostępu powieli/
Po zagojeniu rany po tracheotomii może dochodzić do zwężenia tchawicy wskutek obkurczam
tkanki bliznowatej. Wskazaniami do tracheotomii są zranienia, zapalenia , guzy. ciała obce w ki
J e d n a k większość takich zabiegów^ wykonywana jest u pacjentów w
T
ośrodkach intensywnej ter.
Otwór w tchawicy umożliwia połączenie płuc z a p a r a t e m oddechowym. Zmniejsza się prze.
przestrzeń martwa i opór dróg oddechowych. Pozwala to także na oczyszczenie dróg oddec hou \ < :
śluzu, ropy i krwi a jednocześnie uniemożliwia zachłyśnięcie się wymiocinami.
narządy zmysłów i nerwy czaszkowe
1. Niedosluch pr/ewodzcniowy
Przyczyiui jest przeszkoda, leżąca w przewodzie słuchowym zewnętrznym lub uchu środkowym. Może b>ć to
nadmierna ilość wosku, odłożona w przewodzie. Przy jej usuwaniu za pomocą płukania przeciwwskazaniem
jest brak ciągłości błony bębenkowej, gdyż ciała obce znacznie tnidniej byłoby usunąć z jamy bębenkowej niż z
przewodu słuchowego.
Inna przyczyną powstania niedosluchu przewodzeniom ego jest podciśnienie w jamie bębenkowej. Przy
zamkniętej trąbce słuchowej powietrze nie dostaje się z gardła do jamy bębenkowej, w związku z c/.ym
wytwarza się w niej podciśnienie. W wyniku tego błona bębenkowa pukla się do jamy. nie mogąc swobodnie
drgać. Skuteczną metodą jest przedmuchani trąbki słuchowej.
Kolejną przyczyną niedosluchu jest perlak. Jest to uwypuklenie tkanek pokrywających przewód słuchów \
zewnętrzny, wrastające również do ucłia środkowego, mogące zniszczyć kosteczki słuchowe. Postępowanie
lecznicze polega na usunięciu perlaka, następnie wykonaniu zabiegu tympanoplastyczncgo(odtworzcniu aparatu
przewodzącego dźwięk w uchu środkowym).
Bardzo częstym schorzeniem jest otoskleroza. Rozpoczyna się zwykle między 20 a 40 rokiem życia. Częściej
chorują kobiety. Dolegliwościami są niedosluch i szum w uszach. Chorzy słyszą znacznie lepiej w hałaśliwy m
otoczeniu. Przyczyną niedosluchu w otosklerozic jest unieruchomienie podstawy strzemiączka w okienku
owalnym, w związku z czym drgania nie są przenoszone na ucho wewnętrzne. Postępowanie lecznicze to zabieg
operacyjny, polegając) na usunięciu strzemiączka.
2. niedosluch odbiorczy -jest spowodowany uszkodzeniem ślimaka lub nerwu ślimakowego.
3.0toskopia
wziernikowanie ucha odbywa się za pomocą otoskopu (taki lejek), wprowadzanego do przewodu słuchowego
zewnętrznego. Błona bębenkowa jest oświetlona źródłem światła przymocowanym do lejka. Zdrowa błona ma
barwę żółtą i umożliwia obejrzenie kosteczek słuchowych, słuchowy cli których najwyraźniej widać rękojeść
młoteczka (prążek od góry do środka błony). Błona nie jest idealnie okrągła, w górnej części uwypukla się lekko
ku górze. Zdrowa błona jest ciągła i uwidacznia pojedyncze naczynia krwionośne. W zmianach zapalnych
wskazuje ona zaczerwienienie, zaś otwory pojawiają się w przebiegu ropni.
4. unerwienie skórne głowy (do powtórzenia dokładnie ze skiyptu z anatomii)
skóra głowy zaopatrywana jest przez gałęzie nerwu trójdzielnego oraz gałęzie splotu szyjnego.
Cala okolica twarzy unerwiona jest przez nerw trójdzielny.
- nerw oczny (n. czołowy, n. nosówo-rzęskowy)- grzbiet nosa. powieka górna okolica czołowa i część okolic\
ciemieniowej.
-nerw szczękowy (n. podoczodolowy. n. jarzmowy)- skóra między szparą powiek a szparą ust. z. wyjątkiem
grzbietu nosa. skóra bocznej części twarzy z pozostałą częścią okolicy ciemieniowej.
- nerw żuchwowy (n. bródkowy. n. uszno-skroniowy)- dolna warga, skóra policzków oraz okolica skroniowa
Włókna czuciowe ze splotu szyjnego (n. uszny wielki) unerwiają skórę okolicy podżuchwowej. kąta żuchwy. do
tyłu od linii szczy towo-uszno-bródkowej.
5. punkty uciskowe nerwu trójdzielnego
w tych miejscach większe gałęzie nerwów wychodzą z. czaszki lub przebiegają w pobliżu ostiy cli brzegów
kostnych.
-n. czołowy - w otworze nadoczodolowym (wcięciu nadoczodolowy ni)
-n. podoczodolowy - otwór podoczodolowy szczęki
-n bródkowy - otwór bródkowy w trzonie żuchwy.
Leżą one zdłuż linii pionowej przyśrodkowo od kąta ust. Odczucie bólu przy uciskaniu któregoś z punktów
może świadczyć o nerwobólu n. trójdzielnego, zapaleniu opon mózgowych, zwiększonym ciśnieniu wewnątrz
czaszki lub schorzeniach dna jamy nosowej.
6. porażenie nerwu twarzowego
w zależności od miejsca, w którym nerw został uszkodzony może przybierać dwojaką postać:
-porażenie ośrodkowe - dotyczy dróg łączących ośrodki ruchowe z jądrem nemu w pniu mózgu
-porażenie obwodowe - uszkodzenie jądra, bądź pnia nerwu.
w przypadku całkowitego przerwania nerwu dochodzi do porażenia wszystkich mięsni wyrazowych twarzy Przy
jednostronnym porażeniu ośrodkowym mięsnie otoczenia szpaty powiek i czoła zachowują funkcję, gdyż są
unerwione obustronnie
objawy uszkodzenia pozaczaszkowej części nerwu:
- po stronic porażenia chory nie marszczy czoła
-nicdomykanie powieki, przy próbie domknięcia występuje tzw. objaw Bella (widzimy twardówkę)
-policzek wisi. gdyż nerw policzkowe nie może przesunąć utworzonej ..torby"' ku zębom.
-fałd nosów o-wargowy zanika
-kąt ust zwisa po stronic porażenia, chory nic może zacisnąć szpan ust
objawy dodatkowe przy uszkodzeniu pnia nerwu w kanale n. twarzowego:
-jeżeli uszkodzenie mialo miejsce powyżej odejścia struny bębenkowej występują zaburzenia smaku w przedniej
polowie języka, odczuwane przez pacjenta jedynie przy obustronnym porażeniu.
-jeżeli uszkodzenie mialo miejsce powyżej odejścia nerwu strz.emiączkowcgo mięsień strzemiączkowy przestaje
działać, w związku z. czym nawet ciche dźwięki powodują gwałtowne ruchy strzemiączka. co wywołuje o
choiych bolesne wrażenia słuchowe. Jest to tzw. nadwrażliwość słuchowa.
USZKODZENIE NERWU TWARZOWEGO MOŻE BYĆ KONSEKWENCJĄ ŹLE WYKONANEGO
ZABIEGU CHIRURGICZNEGO
Jeśli po przypadkowym przecięciu nemu w czasie zabiegu nic ma nadziei na powrót przewodnictwa bodźców.
należy podjąć próbę przeszczepu innego nerwu, który mógłby zaopatrzyć ruchowo oko. Najczęściej jest to galą/
ruchowa n. dodatkowego.
Jaskra (glaucoma)
Wzrost ciśnienia śródgalkowego powoduje ucisk na siatkówkę, (obraz chorobowy wzmożonego ciśnienia
śródgalkow ego określono niekiedy jako zielona zaćmę ze względu na zielonkawy połysk źrenic w ostrych
przypadkach lej choroby).
Najczęslrzą przyczyną jest zaburzenie odpływu w kacie komory.
Częstość występowania: 1-2% osób po 40 roku życia.
Przebieg:
- w pierwszych etapach, brak dolegliwości, choroba może być stwierdzona w rutynowym badaniu okulislycz.il) m
- następnie: nieokreślone doleglhvości-> bóle głowy.
pieczenie oczu.
niewyraźne, mgliste widzenie,
w ciemności pierścienic barwne dookoła świateł.
chory unika jasnego światła.
- przy napadach jaskry promieniują silne bóle od oka do czoła, choremu zagraża ślepota (jaska jest w środkowej
Europie najczęstszą przyczyną ślepoty 15-20%).
Leczenie:
- ułatwienie odpływu cieczy wodnistej, np. przez rozszerzenie kąta komory:
zabieg operacyjny:
- irydektomia przypodstawna
(wycięcie okienka na zewnętrznym
brzegu tęczówki-> ciecz wodnista
wytwarzana w komorze tylnej oka ma
bezpośredni odpływ do kąta komory)
- operacja przetokowa ( sztuczm
odpływ przez twardówkę na zewnątrz).
- cyklodializa (odprowadzenie ciecz.)
wodnistej do naczyniówki).
- trabekulotomia (rozerwanie struktur w
kącie oka).
- goniotomia( nacięcie kąta oka).
- cyklodiatcrmokoagulac.ja(przcpalnnic
albo zamrażanie ciała rzęskowego).
Odklejanie siatkówki (ablatio lub amotio retinae)
• powstawanie:
Nabłonek barwnikowy oraz. warstwa czopków i pręcików leżą luźno obok siebie. Są ze sobą ściśle połączone
tylko w części ślepej siatkówki i w miejscu wyjścia nerwu wzrokowego. Ciśnienie wewnątrzgałkowe przyciska
poprzez ciało szkliste listek wewnętrzny siatkówki do zewnętrznego. Jeśli ciśnienie w gałce ocznej znacznie się
zmniejsza, to oba listki siatkówki mogą się rozdzielić. To samo może się zdarzyć, gdy ciało szkliste kurcz.) się
nadmiernie z wiekiem. W miejscach, w których ciało szkliste jest połączone z siatkówką przez pasma włókien.
może ono pociągać wewnętrzny listek siatkówki. Ponieważ pozbawiona tkanki łącznej siatkówka nie jest mocna
może się łatwo rozerwać. Gdy powstaje pęknięcie siatkówki, wówczas płyn dostaje się miedz.) oba jej listki i
oddziela je od siebie.
Częstość występowania: 0.1 % wszystkich ludzi (u 2 % jest powikłaniem u operowanych na zaćmę).
Dolegliwości:
* odsunięcie tęczówki za
pomocą środków zwężających
źrenicę (środki pobudzające układ
przy współczuł ny)
• Są odczuwane przez pacjenta jako błyski światła, następnie chory widzi ciemne muszki w polu
widzenia (to małe krwawienia).
• Wznosi się często ciemny ..mur"', lub tez spada na dól kurtyna (odrywa się siatkówka, która uwypukla
się do wnętrza oka).
• W przypadku odklejcnia plamki lub przykrywają odwarstwiona część siatkówki, chory nie ma
możliwości widzenia.
Leczenie:
Oba oddzielone listki siatkówki musza być do siebie zbliżone. Zabieg operacyjny składa się / trzech etapów
1. Wpuklenie. Twardówka zostaje wpuklona od zewnątrz w kierunku miejsca rozerwania, tak aby oba
listki siatkówki ponów nic przyległy do siebie.
2. Wmocowanie. Aby oba listki siatkówki nie odzieliby się ponownie, należy je ze sobą zlepić. W tym
celu wywołuje się w miejscu rozerwania małe ognisko zapalne. Poprzez:
Zamrożenie (krioterapia: przypalanie (dia-
kładzie się oziębiona termiczna koagulat-
do - 7()"C sztabkę metalową cja lub laserowa),
na twardówkę)
Odsysanie:
Płyn między obiema blaszkami siatkówki odsysa się za pomocą igły iniekcyjnej.
Aparat akomodacji:
Nastawienie na odległość:
Ostrość obrazu padającego na siatkówkę jest regulowana przez soczewkę. Gdy soczewka uwypukla się silniej.
ogniskowa przesuwa się ku przodowi (nastawienie doblizy). przy mniejszym uwypukleniu soczewki- ku ulowi
(nastawienie na większą odległość). Ze względu na elastyczność soczewka osobnika młodego może przybierać
kształt bardziej kulisty; pozostaje zawieszona na ciele rzęskowym w ten sposób, że jest przez nic napinana Przy
patrzeniu na bliską odległość kąt załamania soczewki musi być czynnie zwiększony, aparat w icszadlowy
soczewki rozluźnia się i wówczas soczewka się zaokrągla.
Zez
Odchylenie gałek ocznych od położenia równoległego:
Do wewnątrz-> zez zbieżny Na zewnątrz-> /&/. rozbieżny
(slrahismus convergens) (strahi.simts ctivergens)
Przyczyny zeza:
1. Nadwzroczność (hypermetropia). Przystosowanie soczewki do odległości (akomodacja) przy widzeniu
dwuocznym jest związane z mchami gałki ocznej. Przy patrzeniu w dal oczy SA ustawione równolegle.
im bliżej znajduje się obiekt na który się patrzy, tym bardziej oczy obracają się do wewnątrz To
zespolenie kierunku patrzenia i wypukłości soczewki normalnie występuje w prawidłowym oku. u
krotko- i dalekowid/ow staje się przy wadach kształtu oka nieskuteczne. Jeżeli ktoś ma nadwzroczność
2 dioptrii, to po to. by mógł widzieć ostro na odległość soczewka oka musi być tak uwypuklona jak u
osobnika o normalnym widzeniu patrzącego na odległość 0.5 m. Odpowiednio oko obraca się wówczas
mimowolnie do wewnątrz, tak jak gdyby oglądany obiekt znajdował się w odległości 0.5m. Dalekow idz
zezuje wiec do wewnątrz, krótkowidz- na zewnątrz.
2. Słabość widzenia dwuocznego. W każdym oku powstaje oddzielny obraz. Obrazy z obu oczu musza w
mózgowiu nakładać się na siebie.Dlatego kierunki patrzenia oczu musza dokładnie sobie odpowiadać,
tak by oba obrazy zlewały się ze sobą. Małe odchylenia (do 10") mogą być przez mózgowie
wykonywane, przy większych odchyleniach występuje podwójne widzenie. Jeżeli zdolność łączenia
obu obrazów jest zmniejszona, to i ruchy gałek ocznych nic odpowiadają sobie dokładnie. U licznych
osób osie oczu w pozycji spoczynkowej nie SA ustawione równolegle, co wy Tonuje się dopiero przy
patrzeniu. Jeśli wyrównanie to jest zbyt słabe, występuje zez. W lżejszych wypadkach staje się on
widoczny dopiero przy zmęczeniu lub przy zatruciach (np. pod wpływem alkoholu).
3. Niejednakowa siła załamania oczu (anizometropia). Jeżeli jedno oko jest krótkowzrocznc.a drugie
nadwzroczno, to do wyrównania krótkowzroczności stosuje się soczewkę rozpraszająca, a do
wyrównania nadwzroczności soczewkę skupiająca. Jedna z nich zmniejsza obraz, druga zas powiększa.
wskutek tego obrazy powstające w obu oczacli nie SA jednakowej wielkości. Jeżeli różnica wynosi
więcej niż 4 dioptrie, obrazy nic mogą się zlewać. Również jeżeli jedno i drugie oko jcsl
krótkowzroczne lub nadwzroczno, ale jedno w stopniu znacznie większym niż drugie, to powstaje
problem niejednakowej wielkości obrazów u osób noszących okulary.
4. Słabość pojedynczych mięsni. Jeżeli jeden z 6 mięsni oka jest osłabiony lub porażony, to przy patrzeniu
w określonym kierunku jedno oko nie dociąga. Ten zez porażony (strahisinus paroli lycus/ ujawnia się
tylko przy patrzeniu w określonych kierunkach.
Podwójne widzenie (diplopia)
Jeżeli obrazy powstające w obu oczach nie mogą się zlewać ze sobą. to chory widzi wówczas podwójnie Sa
dwa sposoby uniknięcia podwójnego widzenia.
1. Chory ..wyłącza jeden obraz". Mozg odbiera tylko jeden z dwóch obrazów, najczęściej jedno oko staje
się prowadzące- daigie towarzyszy ruchom oka prowadzącego (zez towarzyszący). obraz z drugiego
oka nic jest odbierany.
2. Biedne zaprogramowanie siatkówki. Dotyczy oka tow rzyszacego i polega na takim jego ustawieniu, by
obraz padał nie na plamkę (przystosowana do najostrzejszego widzenia), ale na inne miejsce w
siatkówce, które nic jest pod względem budowy właściwe, ale odpowiada oku prowadzącemu Traci się
przy tym na ostrości widzenia.
Leczenie dzieci:
1. Okulary•-> jeżeli zez polega wyłącznie na nadwzroczności lub krótkowzroczności, to znika po
zastosowaniu odpowiednich okularów lub szkieł kontaktowych.
2. Przykrywanie oka prowdzacego (okluzja). Wzmacnianie oka dotychczas podporządkowanego,
zmuszając je do widzenia (oko prowadzące jest wyłączane naprzemiennie).
3. Poprawianie biednego /.programowania siatkówki. Jeżeli w oku uosledzonym siatkówka była zle
zaprogramowana, to zle zaprogramowane oko musi być od początku działania wzmacniającego
najpierw zamykane na kilka miesięcy. W tym okresie ma ono się przełączyć z biednego
zaprogramowania.
4. Zabieg chirurgiczny. Celem przedstawionych wyżej metod jest doprowadzenie do jednakowego
widzenia w obu oczach i przekształcenie zeza towarzyszącego w zez zmienny. Jeżeli się to uda. można
przez zabieg operacyjny poprawie biedne ustawienie oka. Przy zezie wrodzonym zabieg operacyjny
można wykonywać już u pol rocznego dziecka, po to by oboje oczu dalej rozwijało się prawidłowo
5. Ćwiczenia widzenia obuocznego (ortooptyka). Operowane dziecko w wieku od 4 do 7 lat powinno
uczęszczać do ..szkoły widzenia", w której specjalista ćwiczy z dzieckiem na specjalnych aaratacli
(synaptoforach) widzenie obuoczne.
Operacja zeza:
Wydłużenie lub skrócenie mięsni gaiki ocznej. Skrócenie miesnia jest stosunkowo proste: wytwarza się
fałd w ścięgnie. Wydłużenie jest trudniejsze- nie można wszyć dodatkowej czesci: dlatego oddziela się
ścięgno od jego przyczepu do gałki i przyszywa kilka milimetrów ku tyłowi (przesuniecie ku tyłowi).
Przez określona kombinacje skróceń i przesunięć ku tyłowi można zlikwidować v.c/. w płaszczy żnic
zarówno poziomej, jak i pionowej (niejednakowa wysokość kierunku spojrzenia), jednakże wyrównanie
to rzadko może być dokonane z dokładnością do l". Przesuniecie przyczepu miesnia o 1 mm zmienia
kierunek patrzenia o 5". Operacja może wiec jedynie z. grubsza poprawie biedne ustawienie Dokładne
ustawienie można osiągnąć przez dalsze ćwiczenia.
Przy zezie porażonym, porażony jest jeden lub kilka mięsni oka. W tych przypadkach próbuje się
zastąpić czynności tych micsni przeszczepami czesci mięsni lub ścięgien w oczodole
Jeżeli biedne zaprogramowanie siatkówki, zostanie usunięte operacyjnie, to dochodzi wówczas do
podwójnego widzenia. Dziecko może przyuczyć się szybko, w przeciwieństwie do osoby dorosłej