OPRACOWANIE 2

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 2

RÓWNOWAGA NA RYNKU PRODUKTÓW I USŁUG. MODEL MNOśNIKOWY

Popyt globalny (krajowy): planowane wielkości zakupów dóbr krajowych przez

gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo (sektor budŜetowy) i podmioty

zagraniczne

AD = C + I + G + X – Z

GOSPODARKA ZAMKNIĘTA I BEZ UDZIAŁU PAŃSTWA

(Ex, Im, G = 0)

AD = C + I

ZałoŜenia:

konsumpcja zaleŜy liniowo od dochodu (funkcja liniowa: y = b + ax)

Funkcja konsumpcji: C = Ca + MPC * Y, np. C = 20 + 0,8 * Y

Ca - konsumpcja autonomiczna (niezaleŜna od dochodu)

Ci = MPC * Y - konsumpcja indukowana (zaleŜna od dochodu)

MPC

△

- krańcowa skłonność do konsumpcji

Wyprowadzenie funkcji oszczędności:

Y = C + S

S = Y – C = Y – (Ca + MPC * Y) = - Ca + (1- MPC) * Y

Funkcja oszczędności: S = - Ca + MPS * Y, gdzie MPS = 1- MPC

S = - 20 + 0,2 * Y

MPS

△

krańcowa skłonność do oszczędzania

inwestycje nie zaleŜą od dochodu (autonomiczne): I = const., np. I = 30

Zatem

funkcja popytu globalnego: AD = C + I = Ca + I + MPC * Y

AD = 50 + 0,8 * Y

Rys. 1 Funkcja konsumpcji i funkcja popytu globalnego

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 2

Równowaga na rynku dóbr: AD = AS

⇔

AD = Y

PoniewaŜ: AD = C + I oraz Y = C + S to

AD = Y

⇔

I = S

Rys. 2 Punkt równowagi na rynku dóbr

Obliczenie dochodu (produktu) równowagi:

AD = Y

⇔

50 + 0,8 * Y = Y

⇔

50 = 0,2 * Y

⇔

= 50 / 0,2 = 50 * 5 = 250

Produkt
w tym:

250

Dochód
w tym:

250

Popyt globalny
w tym:

250

Konsumpcja
autonomiczna

Dobra i usługi
konsumpcyjne

220

Na zakupy dóbr
konsumpcyjnych

220

Konsumpcja zaleŜna
od dochodu

200

Dobra i usługi
inwestycyjne

oszczędności

inwestycje

Obliczenia pomocnicze: Ci = MPC * Y = 0,8 * 250 = 200

S = - Ca + MPS * Y = -20 + 0,2 * 250 = 30 (albo S = Y – C = 250 – 220 = 30)

Nierównowaga na rynku dóbr a relacja planowanych oszczędności i planowanych

inwestycji:

Nierównowaga popytowa: AD > Y

⇔

C + I > C + S

⇔

I > S

Nierównowaga podaŜowa: AD < Y

⇔

C + I < C + S

⇔

I < S

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 2

Mechanizm równowaŜący rynek dóbr i usług:

Zał. konsumpcja planowana jest zawsze zrealizowana

(konsumpcja planowana = konsumpcja faktyczna)

(oszczędności planowane = oszczędności faktyczne)

Część planowanych inwestycji stanowią planowane inwestycje w zapasy.

Inwestycje faktyczne mogą się róŜnić od inwestycji planowanych.

RóŜnica przejawia się w niezaplanowanych wzrostach lub spadkach zapasów.

Oznacza to, Ŝe faktyczne inwestycje w zapasy mogą być > (<) od planowanych inwestycji w

zapasy.

a) jeśli

AD > Y

niezaplanowane spadki zapasów w przedsiębiorstwach ↑ Y

(inwestycje faktyczne < inwestycje planowane)

b) jeśli

AD < Y

niezaplanowane wzrosty zapasów w przedsiębiorstwach ↓ Y

(inwestycje faktyczne > inwestycje planowane)

Problem 1: o ile wzrośnie dochód (produkt) równowagi, jeśli popyt inwestycyjny

wzrośnie o 100?

100

130

150

0,8 *

→

= +

→

△

Rys. 3 Wzrost popytu inwestycyjnego

Obliczenie dochodu (produktu) równowagi po wzroście popytu inwestycyjnego:

= Y

⇔

150 + 0,8 * Y = Y

⇔

150 = 0,2 * Y

⇔

* = 150 / 0,2 = 150 * 5 = 750

Pytanie: dlaczego dochód (produkt) równowagi wzrósł o 500?

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 2

przyrosty popytu

przyrosty produktu

przyrosty dochodu

100

△

100

0, 8*100

△

0, 8*80

△

0, 8* 64

51, 2

△

51,2

…….

……..

………

500

∑

△

500

∑

△

500

∑

△

Łączny przyrost popytu, produktu i dochodu:

100

0,8 *100

0,8 * 0,8 *100 ......

100 *

100 * 5

500

1 0,8

0, 2

−

△

Wzór na sumę nieskończonego ciągu geometrycznego:

−

(gdy 0 < q < 1)

Uogólnienie:

MPC

−

△

gdzie:

MPC

MPS

−

mnoŜnik (inwestycyjny)

Zasada działania mechanizmu mnoŜnikowego: kaŜdy impuls wzrostu popytu pociąga za

sobą cały szereg kolejnych impulsów wzrostu popytu, tak, Ŝe łączny popyt, produkcja i

dochód rosną o pewną wielokrotność pierwszego impulsu. Wartość mnoŜnika informuje o

tym, jaka jest to wielokrotność.

Zadanie. W pewnej gospodarce: konsumpcja autonomiczna = 30, popyt inwestycyjny = 100,

krańcowa skłonność do oszczędzania = 0,1.

a) oblicz poziom dochodu równowagi

b) jak zmieni się dochód równowagi, jeśli popyt inwestycyjny spadnie o 10?

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 2

Problem 2: jak zmieni się dochód (produkt) równowagi, jeŜeli krańcowa skłonność do

konsumpcji spadnie do 0,5 (czyli krańcowa skłonność do oszczędzania wzrośnie do 0,5)?

Rys. 4 Paradoks oszczędności

MPC

= 0,5

= 20 + 0,5 * Y

= 50 + 0,5 * Y

Obliczenie dochodu (produktu) równowagi po spadku MPC:

= Y

⇔

50 + 0,5 * Y = Y

⇔

50 = 0,5 * Y

⇔

* = 50 / 0,5 = 50 * 2 = 100

Pytanie: dlaczego dochód (produkt) równowagi spadł o 150?

Pierwszy impuls spadku popytu: spadek konsumpcji indukowanej

= 0,8*250 = 200, C

= 0,5*250 = 125,

125

200

−

= −

△

spadki popytu

spadki produktu

spadki dochodu

= −

△

-75

0, 5* 75

37, 5

= −

△

-37,5

0, 5*37, 5

18, 75

= −

△

-18,75

…….

……..

………

500

∑

△

500

∑

△

500

∑

△

Łączny spadek popytu, produktu i dochodu:

0, 5 * 75

0, 5 * 0, 5 * 75 ......

75 *

75 * 2

150

1 0, 5

0, 5

= − −

−

= −

−

△

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 2

Produkt potencjalny – maksymalna moŜliwa do wytworzenia wielkość produktu w danej

gospodarce, w danym okresie, przy pełnym i moŜliwie efektywnym (w ramach danej

technologii) wykorzystaniu dostępnych czynników produkcji (mocy produkcyjnych)

Produkt potencjalny rośnie wtedy, gdy następuje przyrost zasobów w gospodarce (przyrost

naturalny, wzrost aktywności zawodowej, inwestycje) i / lub odbywa się postęp techniczno –

organizacyjny.

Rys. 5 Luka PKB Rys. 6 Pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych

– produkt rzeczywisty (produkt równowagi)

– produkt potencjalny

luka PKB = Y

– Y

(róŜnica pomiędzy produktem potencjalnym i rzeczywistym, świadczy o

niepełnym wykorzystaniu zasobów w gospodarce (np. o bezrobociu)