Historia myśli społecznej ! -kolokwium 22.11.2011.

1. Poglądy sofistów na społeczeństwo.

•

Sofiści to ludzie, którzy „uczyli” na ulicach. Chodzili, przemawiali i
przekonywali ludzi to swoich opinii. Posługiwali się argumentacją, co było
bardzo ważnym założeniem tej szkoły.

•

Według Sofistów wiedza była czymś względnym. Zależała od okoliczności
oraz dla kogo i przez kogo była zebrana.

•

Sofiści nie uznawali czegoś takiego jak dobro absolutne. (oprócz Sokratesa)

•

Ogranicznikiem

poznania człowieka był umysł ludzki.

•

POGLĄDY :

1. Sensualizm – poznawanie poprzez zmysły, tj.: wzrok, słuch, smak, węch,
dotyk.
2. Relatywizm – brak jednej obiektywnej prawdy. Każdy człowiek posiada
własną optymalną dla niego prawdę.
3. Praktyczność – ta prawda jest lepsza, która ma większą użyteczność.
4. Konwencjonalizm – wszystkie prawdy są obiektywne, obowiązujące
wszystkich, ale które to prawdy, to jest kwestia umowna między ludźmi.

•

Protagoras

→ założenie : człowiek jest miarą wszechrzeczy.

•

Sokrates

→ każdy człowiek powinien pracować dla dobra całego

społeczeństwa, człowiek powinien także umiarkowanie współdziałać z innymi,
powinien szanować innych ludzi, ich godność,a także praworządność.

2. Platońska koncepcja idealnego państwa.

•

Państwo jako organizm. Działa dobrze jeśli wszystkie organy dobrze działają.

•

Państwo powstaje z ogólnej potrzeby ludzi do życia w społeczeństwie.

•

Państwo powinno liczyć 5040 obywateli.

•

Państwo

jest organizacją moralną ( przede wszystkim).Ale także militarną i

administracyjną.

•

Człowiek liczy się jako część społeczeństwa.

•

3 elementy : ludzie rządzący , strażnicy i żołnierze, rzemieślnicy i chłopi

(ci

ostatni zapewniali społeczeństwu środki do życia)

•

Brak własności prywatnej,

która demoralizuje społeczeństwo (ludzie dzięki

niej mogą zauważyć, że istnieje wolność jednostki).

•

Najgorszym ustrojem

jest demokracja i tyrania, najlepszym monarchia lub

arystokracja. (inne ustroje : timokracja, oligarchia)

•

Państwem mają rządzić filozofowie

.

•

Społeczeństwo to jednorodna wspólnota.

•

Indywidualizm

był czymś postrzeganym bardzo źle, nie miał prawa bytu,

liczyła się jedynie grupa, wspólnota.

•

Głównymi cnotami są : rozum, pożądanie i wola.

•

Mity są złem- demoralizują młodzież.

•

Państwo musi mieć ograniczone terytorium.

•

Brak miejsca na tradycje, obyczaje, wierzenia.

•

Społeczeństwo podzielone

na : państwo bogatych i państwo biednych zwalcza

się nawzajem i stąd nierówność i nierównowaga – brak harmonii, która jest
potrzebna do dobrego funkcjonowania.

•

Brak rodzin, małżeństw, kobiety powinny być wspólne, a dzieci powinny być
wychowywane przez państwo.( państwo dzieli dzieci na mniej i bardziej
zdolnych ).

•

Ludzie uczą się praktycznie do końca życia, dopiero po 50 roku życia można
zatrzymać się i mieć czas na prawdziwe refleksje ( nauka filozofii trwa od 30
roku życia).

•

Każda zmiana jest zmianą na gorsze.

•

Nowe nurty powodują, że państwo funkcjonuje gorzej ( zwłaszcza w muzyce)

•

Jednostki i życie społeczne są podporządkowane państwu.

•

Jaskinia Platona

– człowiek widzi tylko cienie, nie zna prawdziwego świata,

który tak naprawdę jest za nim.

3. Socjologiczny system Arystotelesa.

•

„człowiek to zwierzę polityczne/ społeczne”

. Człowiek z natury jest stworzony

do życia w społeczeństwie.

•

W społeczeństwie brak jest miejsca na indywidualizm

•

Najlepszym ustrojem jest ten, gdzie wszyscy są szczęśliwi.

•

Państwo : jednolite, samowystarczalne, wspólnota moralna !

•

Cel państwa : CNOTA!

•

Państwo jest widziane jako organizm.

•

Musi być czynnik łączący państwo.

•

Państwo istnieje dlatego, bo wszyscy ludzie potrzebują się wzajemnie.

•

Człowiek jest stworzony do życia we wspólnocie.

•

Tworzenie państwa:

1. Rodzina
2.Wspólnota wiejska
3. Państwo

•

Zmiana ustroju jest wynikiem różnego pojmowania własności lub chęć
obalenia złej władzy lub wzięcia jej dla siebie

•

Należy przestrzegać obowiązującego prawa, człowiek, który się z tego
wyłamuje jest najgorszym elementem. (najsłabsze ogniwo).

•

Podział społeczeństwa :

a) ludzie znaczni
b) masa ludowa

•

Obywatelem nie może być człowiek prosty ( ciężka praca nie pozwala na
rozmyślania, filozofowanie )

•

„złoty środek”

- zapewnia stabilność społeczeństwa. Społeczeństwo

przedstawione jest jako całość, ale wewnętrznie jest zróżnicowane pod

względem : prestiżu, majątku, zawodu)

•

Niewolnicy - „mówiące narzędzia”

•

ustroje

: zwyrodniałe ( tyrania, demokracja i oligarchia) , właściwe

( monarchia, arystokracja i politeja)

•

Politeja jest najlepszym ustrojem

( rządy stanu średniego)

•

Człowiek powinien działać dla dobra ogółu

•

Wychowanie

: gramatyka, gimnastyka, rysunki i muzyka ( muzyka jest

najwazniejsza)

•

Podział nauk

: teoretyczne, praktyczne, pojetyczne

4. Państwo Platona. Państwo Arystotelesa. Porównanie.

wyróżniki

Państwo Platona

Państwo Arystotelesa

Państwo-jak
rozumiane

Organizm, organizacja moralna
(przede wszystkim), ale także
militarna i administracyjna

Organizm , wspólnota moralna

Jak wygląda
tworzenie państwa?

---

Rodzina → wspólnota wiejska →
państwo

Ideologia

Idealizm, empiryzm, dyskusja

Realizm,empiryzm,indukcja i
dedukcja

Cele państwa

Rozum, pożądanie i wola

Cnota, szczęśliwość wszystkich lub
jak największej ilości osób

Ustroje

monarchia(królestwo), timokracja,
demokracja, tyrania, oligarchia

Monarchia, tyrania, oligarchia,
arystokracja, politeja, republika
(w tym podział na ustroje właściwe i
zwyrodniałe). Politeja jest najlepsza!

Dlaczego powstaje
państwo?

Ludzie mają ogólną potrzebę życia w
społeczeństwie

„człowiek jest zwierzęciem
politycznym” - jest stworzony do
życia w społeczeństwie

Władca

Filozofowie

Stan średni

Rodzina

Brak rodzin, małżeństw, itd.

Istnieje, jest podstawą państwa

Praca

Praca dla wspólnego dobra

Lekka-daje czas na rozmyślania,ludzie
mają pracować dla wspólnego dobra

Wychowanie

Dzieci wychowuje państwo. Muzyka
jest najgorsza- demoralizuje.
Najważniejsza jest nauka filozofii.
Nauka trwa całe życie, dopiero po 50
roku życia można mieć czas na
refleksje i odpoczynek.

Dzieci wychowuje rodzina.
Liczy się : gramatyka, gimnastyka,
muzyka i rysunek. (muzyka jest
najlepsza ) Nauki są : praktyczne,
teoretyczne i pojetyczne

Indywidualizm vs
wspólnota- grupa

Wspólnota , grupa – najważniejsza.
Indywidualizm jest tępiony.

Wspólnota i grupa najważniejsza.
Indywidualizm jest tępiony.

5. Społeczeństwo i państwo w myśli Jana z Salisbury.

- Wszystko jest tworem Boga, natury i człowieka.

−

Monarchia to siedlisko grzechu i próżności.

−

Władza świecka jest konieczna.

−

Państwo jako organizm ( widać odwołanie do Platona i Arystotelesa).

−

Ostateczny cel i racja istnienia to BÓG.

−

Problem doktryny : „Wzajemny stosunek władzy świeckiej i duchowej”

−

Budowa państwa :
1. Książę (Król) – głowa organizmu (pomazaniec boży)
2. Doradcy – serce
3. Sędziowie i zarządcy prowincji – oczy, uszy i język

4. Urzędnicy i żołnierze – ręce
5. Służące – plecy
6. Urzędnicy skarbowi i szafarze – żołądek i jelita
7. Chłopi – stopy

−

Tyran jest kara za grzechy społeczeństwa.

−

Bóg – zbawienie wieczne , jest źródłem władzy, ostateczny autor praw,
nieustająca sprawiedliwość.

−

Sprawiedliwość – prawo obowiązuje wszystkich (poddanych i rządzących)

−

Kultura – szczyt objawów rozwoju i rozumu ( prawdziwa filozofia)

−

człowiek rodzi się jak czysta karta – „tabula rasa”

−

wiedza i wychowanie to czynniki, dzięki którym można zrozumieć i pojąć
ideę człowieka, normy moralne i zasady obowiązujące.

−

Ideał Króla :
1. sprawny
2. dobrze walczący z nieprawością ( sprawiedliwy)
3. powinien być wiernym obrazem Boga na ziemi.
4. sługa ludu
5. przestrzega praw ( bożych i państwowych )

−

Wolność to utrzymanie porządku moralnego

−

na szczęśliwe życie składa się wiedza i religia

6. Św. Augustyn i Św. Tomasz z Akwinu – dwie średniowieczne koncepcje
ładu społecznego.

A. Św. Augustyn.

−

powinien panować feudalizm – droga do ładu społecznego

−

każdy człowiek jest zależny od innej jednostki

−

ludzie z natury są źli, a dobro spływa na ludzi jedynie z łaski Boga

−

Bóg ofiarowuje władzę wszystkim ludziom

−

podział ludzkości następuje ze względu na ich stosunek do Boga

−

obowiązują dwa porządki państwa :

1. państwo boże
2. państwo ziemskie
Każdy człowiek żyje w obu porządkach jednocześnie

−

Państwo jest złem koniecznym.

−

Państwo jest miejscem doczesnym.

−

Podstawą państwa jest rodzina.

−

Społeczeństwo jest połączone dzięki prawu.

−

Państwo należy utożsamiać z : porządkiem, jednością i pokojem.

−

Prawo : powinno być sprawiedliwe.

−

Istnieje coś takiego jak kres dobra i kres zła

−

Wyróżnienie 3 rodzajów życia :
1. Spokojne i rozważne.
2. Czynne, pełne działań.
3. Połączenie dwóch pierwszych sposobów.

−

Podział sekt : od 288 do 3 ostatecznych.

−

Człowiek składa się z duszy i ciała. ( z tym, że dusza ma władzę nad ciałem).

−

Celem człowieka jest dążenie do cnoty, a zarazem i szczęścia.

−

Cnotą jest np. mądre życie, ale ludzie i tak są omylni. Jedyną nieomylną istotą
jest Bóg.

−

Rozróżnienie różnych rodzajów pokoju, do którego trzeba dążyć :
1. Ciała
2. Duszy nierozumnej i rozumnej
3. Ciała z duszą
4. Człowieka z Bogiem
5. Między ludźmi
6. Pokój w domu
7. Państwa Bożego
8. wszystkich ludzi
9. Państwa ziemskiego.

B. Św.Tomasz z Akwinu.

- życie we wspólnocie jest niezbędne do życia i zbawienia (człowiek – zwierzę

społeczne)

−

prawa rządzące bytami na świecie :
1. prawa wieczyste
2. prawa naturalnego
3. prawa ludzkie

−

wszystkie byty są dalsze lub bliższe Bogu

−

Bóg jest źródłem wszystkiego. Prawa ludzkie muszą być podporządkowane
boskim.

−

Prawa obowiązujące są prawami zrozumiałymi i dostępnymi.

−

człowiek zawsze działa według hierarchii

−

Istotą społeczeństwa jest : przynależność i życie we wspólnocie

−

organicyzm : zróżnicowanie władzy i przywilejów łączące się z różnicami
obowiązków

−

sprzeciw wobec hierarchii społecznej równał się sprzeciwowi Bogu

−

społeczeństwo było uważane za wspólnotę wspólnot (rodziny, cechy, parafie,
itd.)

−

HIERARCHIA:

1. żywioły
2. rośliny
3. zwierzęta
4. człowiek

−

Podział społeczeństwa na :
1. pracujących
2. modlących się
3. wojujących

−

Państwo również jako organizm, każdy członek ma do wykonania jakieś
zadanie. Musi być samowystarczalne.

−

Dobro społeczeństwa jest ważniejsze niż dobro jednostki

−

Wiedzę zdobywa się przez doświadczenie (empiryzm)

−

Monarchia jest najlepszym ustrojem. (inne : Tyrania, Arystokracja, Oligarchia,
Demokracja, Republika)

−

Celem człowieka jest dążenie do cnoty. Cnota jest chwałą, ale tą cnote można
osiągnąć jedynie przez pogardę chwały.

7. Renesansowa myśl społeczna. Czym różniła się od średniowiecznej?

- przechodzenie od gospodarki naturalnej do gospodarki opartej na produkcji i
handlu. (rozkwit handlu morskiego).
- zmiany struktury społecznej ( urodzenie przestaje mieć znaczenie).

−

możliwość indywidualnego awansu społecznego.

−

różnice stanowe i społeczne są widoczne, ale nie w takiej skali jak w
średniowieczu.

−

Uniezależnienie polityki od religii !!!

−

Człowiek staje się najważniejszy ( humanizm) – nie Bóg.

−

Ludzie zaczynają interesować się życiem ludzkim, społecznym, a nie jedynie
boskim.

−

empiryzm był źródłem wszelkiego poznania.

−

nastąpiło załamanie się dotychczasowych autorytetów.

−

człowiek stał się istotą wolną, nie uciskaną.

−

Rozszerzenie świata (odkrycia geograficzne).

−

narzędziem obrony przed złem stała się władza!

−

Nastąpiły reformacje, zmiany

−

interes grupowy i państwowy nadal był ważny, ale nastąpiło znaczne
wzmocnienie pozycji jednostki w społeczeństwie.

8, 9. Społeczeństwo i władza w koncepcji Nicollo Machiavelliego.

- społeczeństwo istnieje tylko wtedy, gdy istnieje państwo. ( bez tego to
jedynie zbiorowisko ludzi.)

−

myślenie w kategoriach moralnych nie jest równe myśleniu w kategoriach
pragmatycznych.

−

Władca powinien być bezwzględny, brak mu zasad moralności.
„Cel uświęca środki.” ( Mimo tego, jego działania i tak powinny być na
rzecz dobra poddanych i państwa).

−

Ludzie z natury są źli, a jedyna możliwość kiedy są dobrzy, to cel który jest
w stanie ich do tego zmusić.

−

Ludzi można odpowiednio wychować jedynie przez zastraszanie, ponieważ
oni dążą do zła, a nie dobra, są chciwi. (podstawą posłuszeństwa jest strach)

−

Żadne państwo nie jest pewne i bezpieczne ( zagrożenie wojną i innymi
starciami zbrojnymi)

−

główna zasada państwa: silna władza centralna !!! - państwo jest dziełem
władcy, w żadnym wypadku Boga)

−

Cele państwa:
1. stan spokoju.
2. zerwanie z etyką
3. władca ma być nieuczciwy
4. dozwolone są wszystkie możliwe środki działania, jeśli celem tych
działań jest dobro państwa i jego pokój.
5. moralność jednostkowa nie jest równa moralności państwowej
6. Należy tępić konkurencje do władzy
7. władza ma być kierowana podstępem i siłą, ma łamać zasady etyki i
religii
8. dobry cel niweluje zło
9. religia nie przyczynia się do dobra państwa, dlatego należy ją usunąć

−

władca powinien znać historię, ponieważ jest ona podręcznikiem do
„obsługi ludzi” - opisane jest jak reagują na różne bodźce – łatwiej jest
rządzić dzięki temu.

−

Więź społeczna = podleganie władzy

−

Państwa i rządy powinny się zmieniać ! ( brak stagnacji )

−

Władca powinien wyrządzić wszelkie planowane krzywdy naraz, a nie w
jakimś okresie czasowym

−

Państwo powinno być absolutne!

10, 11. Dlaczego M. de Montaigna można określić prekursorem

antropologii kulturowej ? I jak wygląda relatywizm w myśli M. de
Montaigna?

−

szacunek należy się wszystkim

−

każda kultura jest inna i to jest najważniejsze, należy je badać i doceniać

−

nie ma nic obiektywnego, wszystko jest subiektywną oceną, brak prawd
absolutnych

−

człowiek jest częścią przyrody

−

należy żyć według praw przyrody

−

istota człowieka jest dwojaka : sztuczna i naturalna

−

nic nie jest stałe w rzeczywistości

−

wojny tworzą się przez nieporozumienia ( dlatego, że strony trzymają się
swoich racji)

−

prawo jest zmienne, bywa niesprawiedliwe

−

nie istnieje coś takiego jak państwo idealne, wszędzie są błędy i zło

−

każdy człowiek ma prawo do głoszenia swoich racji, nie ma obowiązku
posługiwania się racjami innych i życia według racji innych ludzi

−

ważnymi wartościami są : tolerancja, wyrozumiałość i konserwatyzm

−

najważniejsza jest rzeczywistość, w której się żyje, a nie idee

−

POGLĄDY:
1. Humanizm – człowiek i jego sprawy są najważniejsze

2. Sceptycyzm – co niepotrzebne jest niepewne
3. Relatywizm – prawa i obyczaje to kwestia zwyczaju

4. Naturalizm – przyroda jest wzorem dla człowieka, uczy go rozumu

5. Racjonalizm – ostateczną miarą prawdy jest rozum
6. Konserwatyzm – nowe idee nie wnoszą nic nowego ( ważna jest

rzeczywistość realna )

12. Renesansowe utopie – podobieństwa i różnice w wizjach państwa
T.More’a, F.Bacon’a i T.Campanelli.

−

genezą utopii są : krytyka istniejącego państwa oraz wizja idealnego ustroju

A. Thomas More - „Utopia”

−

struktura społeczna : książę, elity, 30 rodzin, obywatele państwa ( 10-16
członków w rodzinie)

−

brak własności prywatnej

−

podział pracy ma być zgodny z interesami społecznymi

−

ograniczony czas pracy ( 6 godzin) , ważny jest czas wolny

−

żebrakami są ofiary systemu

−

brak waluty, pieniądza

−

panuje wolność wyznania ( tolerancja wyznaniowa), ale fanatyzm religijny jest
nieuznawany. Ateizm jest nie pochwalany, ponieważ wiara jest potrzebna.

−

ma panować monarchia – władca jest wybierany przez lud w wyborach
powszechnych

−

nie ma podziału na miasta i wsie, wszystko jest jednolite, każde miasto
wygląda tak samo

−

brak handlu

−

wszystko jest ujednolicone , np. jedzenie, ubrane, domy, miasta

−

złoto i drogie kamienie są przedmiotem pogardy

−

obowiązuje czystość przedmałżeńska ( obowiązują małżeństwa, uznawany jest
dobór małżonków)

−

państwo ma nakłaniać by ludzie mieli dzieci , jednak dzieci może być po
równo w każdej rodzinie

−

w małżeństwie panuje równość , ale do pewnego stopnia, wartość patriarchatu.

−

Wyspa Utopii podzielona jest na 54 okręgi

−

bezpłatność usług medycznych

−

ustrój demokratyczny, ponieważ jest najlepszych

−

wszyscy ludzie są szkoleni na wypadek wojny, jednak jest ona ostatecznością

−

duchowieństwo nie ma żadnej władzy w państwie.

B. Francis Bacon - „Nowa Atlantyda”

−

najważniejszy jest rozum i poznanie ( doświadczenie, empiryzm)

−

rozwój nauki ma na celu zmiany w życiu na lepsze, jest przyczyną szczęścia

−

naukowcy i badania są podstawą rozwoju

−

twór nazywany „DOMEM SALOMONA” jest instytucją, która gromadzi
wiedzę zdobytą podczas wypraw Bractwa Domu Salomona, a także pełni
funkcje religijno – państwowe

−

+ moja prezentacja !!!

C. Thomas Campanella - „Miasto Słońca”

−

państwo – miasto

−

obywatele to solariusze

−

władzę sprawuje najmądrzejszy z solariuszy – Wielki Metafizyk

−

trzech ministrów : mądrości, potęgi, państwa i miłości

−

pozostali urzędnicy zajmują się dopilnowaniem wstrzemięźliwości, dobrem,
przedmiotami duchowymi

−

brak rodzin, dzieci wychowuje państwo

−

brak własności prywatnej

−

istnieje powszechne nauczanie, ponieważ wiedza jest kluczem

−

istnieje kult nauki

−

ujednolicenie ubrań

−

brak przewidywań do możliwości konfliktu z prawem, jednak gdy to nastąpiło
nadawano kary

−

małżeństwo jest zawierane wyłącznie w celach prokreacyjnych

−

kobiety bezpłodne są do użytku wspólnego

−

wszystkie dobra materialne są do użytku wspólnego, np. domy ( ludzie co jakiś
czas przeprowadzali się z domu do domu, gdzie wszystko było ich , tak jak w
domu poprzednim) – miało to na celu wyuczyć ludzi tego, żeby się nie
przywiązywali do rzeczy

−

pomoc należy się wszystkim

−

najważniejszymi naukami są :przyrodnicze i języki

−

praca trwa 4 godziny dziennie , należy mieć czas na rozwój duchowy i
fizyczny

−

praca dla niepełnosprawnych : kalecy pełnili straże, a ślepcy sortowali pierze

−

praca jest formą zdobycia prestiżu, działa na korzyść

−

wynalazki techniczne są potrzebne , aby ułatwić ludziom pracę

−

ma panować bezwzględne posłuszeństwo

−

wskazana ksenofobia

−

„im cięższa praca, tym większe poważanie w społeczeństwie”

−

wszyscy ludzie mają całkowicie identyfikować się ze swoim państwem, mają
kochać je i jego prawa

−

najważniejsze jest dobro społeczeństwa

−

kto wykracza poza normy jest przestępcą

−

ujednolicenie państwa w myśleniu i wyglądzie

13.Wizja społeczeństwa i władzy w myśli reformacji – Lutra i Kalwina.

Przyczyny reformacji :
1. osłabienie organizacji kościoła
2. demoralizacja przedstawicieli kościoła
3. niechęć papieży do reform kościoła
4. chęć usunięcia nadużyć władz kościelnych
5. fiskalizm – zbieranie pieniędzy z tytułów różnych opłat i podatków
6. krytyka idei sprzedaży odpustów
7. duchowni byli mianowani przez władzę świecką ze względu na interesy
polityczne, a nie duchowe
8. duchowni nie zajmowali się interesami kościoła, wiernych, tylko polityką

A. Marcin Luter (niemiec).

- publikacja 95 tez w Wittenberdze
- jego koncepcja nawiązywała do św.Augustyna
- miejsce kwestii religijnych jest w niewidzialnym kościele
- człowiek żyje w świecie doczesnym
- rozdzielenie władzy świeckiej i kościelnej
- rząd nie może pomóc w zbawieniu ludzi, duszy
- zadaniem rządu jest : zapewnienie bezpieczeństwa, pokoju i spokoju ( stosowanie
przymusu)
- władzy należy się bezwzględnie podporządkować
- zło i zepsucie jest następstwem grzechu – tylko państwo może zapobiec
rozpowszechnieniu tego
- „czyja władza tego religia”
- równość w kościele a nie w społeczeństwie
- rozum jest podstawą życia społecznego, a ewangelia i miłość życia duchowego
- władza pochodzi od Boga, dlatego nawet tyrana nie można obalić

B. Jan Kalwin (francuz).

- doktryna predestynacji – każdy człowiek w momencie urodzenia jest do czegoś
przeznaczony, dostaje albo zbawienie , albo potępienie.
- pomnażanie bogactwa jest dobre
- cnoty społeczne : wstrzemięźliwość, surowość obyczajów, pracowitość
- człowiek jest predestynowany do życia w jakiejś warstwie społecznej ( brak
możliwości awansu społecznego )
- legalność władzy jest tematem tabu, nie wolno nawet na ten temat dyskutować
- odrzucenie podporządkowania kościoła państwu
- kościół ma wyznaczać ścieżkę polityczną państwa
- najważniejsza jet ochrona własności
- kalwinizm to ideologia odpowiadająca interesom burżuazji

14.Dlaczego, zdaniem Hobbesa, w stanie natury nieunikniona jest wojna
wszystkich ze wszystkimi?

- rozwój jest możliwy tylko i wyłącznie na drodze walki o własne, walki o przeżycie,
walki o własne idee, wartości
- ludzie kierują się egoizmem
- ludzie walczą ze sobą z tego względu, że panuje niedostatek wszystkiego, jest to
walka o przetrwanie, zdobycz dla siebie
- istnieją rządy jednego władcy, ud jest podporządkowany, więc jedyne co może
zrobić to walczyć o wpływy między sobą.
- każdy człowiek ma silny instynkt zachowania własnej osoby

15.Dlaczego Locke’a określa się jako pierwszego filozofa społeczeństwa
obywatelskiego?

- Ludzie, żyjący w społeczeństwie zostali stworzeni, nie jest to nadane
odgórnie, jest to twór ludzi (nie Boga)

−

Społeczeństwo zbudowane zostało dzięki spontanicznej współpracy
ludzkiej

−

Moment jego powstania to moment, w którym ludzie zapragnęli
polepszenia

współpracy, życia w zgodzie i spokoju

−

każdy w społeczeństwie ma prawo do własności, życia i wolności
( własność dotyczy tego co człowiek sam wypracował)

−

pieniądz nie powinien istnieć w społeczeństwie, ponieważ niszczy równość

−

ludzie w społeczeństwie stają się z czasem agresywni i zazdrośni, dlatego
potrzebne jest prawo, sprawiedliwość, instytucje państwowe i inne twory
państwa

−

podstawą społeczeństwa jest umowa społeczna

−

UMOWA :

ludzie godzą się na wyrzeczenie całkowitej wolności, na

podstawie tej umowy można wyprowadzić odpowiednie sankcje w
przypadku jej złamania.

−

ZGODY

: początkujące i przyłączające

−

ludzie chcący żyć w społeczeństwie powinni poddać się władzy innego
człowieka, także na podstawie umowy ( taką zgodę można wycofać lub
obalić)

−

Kościół powinien być oddzielony od władzy państwowej

−

obywatele powinni brać udział w życiu politycznym

−

obywatele żyjący w społeczeństwie mają obowiązki , np. wobec Boga,
rodziców, poszanowanie innych ludzi, niewinnych, itd.

−

ludzie powinni żyć według praw natury

−

niemożliwa jest zupełna harmonia społeczeństwa

16. Stan natury u Hobbesa i Locke’a . Podobieństwa i różnice

wyróżniki

T. Hobbes

J. Locke

Umowa społeczna

Jest warunkiem istnienia
społeczeństwa, ludzie zrzekają
się prawa do całkowitej
wolności, na rzecz innych,
„wolność jednego kończy się
tam, gdzie zaczyna się wolność
drugiego”

Jest podstawą społeczeństwa.
Zrzeknięcie się wolności
całkowitej.

Władza

Ludzie wybierają władce,
któremu się podporządkowują,
tej władzy nie można zmienić,
ponieważ jeżeli człowiek
oskarża władcę oskarża też sam
siebie (bo to on sam go wybrał)

Ludzie poddają się władzy
jednego wybranego człowieka,
na podstawie umowy, tą zgodę
na władzę można zmienić,
wycofać lub obalić.

Społeczeństwo

Zostało stworzone- pierwotnie
nie istniało. Powstało dzięki
umowie.(spontaniczna
współpraca nie miała miejsca)

Zostało stworzone – pierwotnie
nie istniało. Powstało dzięki
spontanicznej współpracy
jednostek.

Teoria poznania

woluntaryzmem, racjonalizmem,
materializmem, empiryzmem i
ateizmem

Empiryzm,

racjonalizm i

utylitaryzm

Stan natury

Stan wojny wszystkich ze
wszystkimi

stan powszechnej wolności i
równości ludzkich jednostek

Obowiązywanie praw natury

Obowiązują wszystkich, bez
wyjątku!

Obowiązują wszystkich bez
wyjątku!

Główne prawo

Pokój

Rozum

17.Cechy charakterystyczne doktryny prawa naturalnego.

−

odmienność od prawa państwowego

−

źródłem tych praw jest natura

−

natura = Bóg lub nakaz rozumu lub poczucie sprawiedliwości

−

dążenie do dobra ogółu, ale także dobra jednostki

−

społeczeństwo, władza są wynikiem umowy społecznej

−

myślenie świeckie, nie religijne

−

teoria poznania przez m. in. .: empiryzm

−

dążenie do stworzenia doktryny, prawa, które obowiązywałoby wszystkich bez
wyjątku, niezależnie od narodowości, itd.