Technik_organizacji_produkcji_filmowej_i_telewizyjnej_313[07].Z3.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Proces produkcji audycji telewizyjnej, warunki nadawania programu
telewizyjnego

4.1.1.

Materiał nauczania.

4.1.2.

Pytania sprawdzające

4.1.3.

wiczenia

4.1.4.

Sprawdzian postępów

4.2. Produkt telewizyjny, przychody z reklam, program stacji telewizyjnej

4.2.1.

Materiał nauczania

4.2.2.

Pytania sprawdzające

4.2.3.

wiczenia

4.2.4.

Sprawdzian postępów

4.3. Produkcja programu telewizyjnego

4.3.1.

Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o przygotowaniu i organizacji

produkcji audycji telewizyjnej.

W poradniku zamieszczono:

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia realizowane w tej jednostce modułowej.

Materiał nauczania umoŜliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianu. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz
inne źródła informacji.

wiczenia, które zawierają.

Przykłady zadań oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy
i umiejętności z zakresu całej jednostki.

Wykaz literatury.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś dokonać wyboru wszystkich poprawnych

odpowiedzi (pytanie moŜe zawierać jedną, dwie, lub trzy poprawne odpowiedzi, podobnie jak
to jest na egzaminie państwowym). JeŜeli masz trudność ze zrozumieniem tematu lub
ć

wiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualnie sprawdzenie,

czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Schemat układu jednostek modułowych

313[07].Z3.01

Zarządzanie programem

telewizyjnym

313[07].Z3.02

Planowanie produkcji

audycji telewizyjnej

313[07].Z3

Organizacja produkcji

telewizyjnej

313[07].Z3.03

Przygotowanie i organizacja

produkcji audycji telewizyjnej

313[07].Z3.04

Prowadzenie dokumentacji

finansowej związanej z produkcją

audycji telewizyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować zakres działania, wyposaŜenie i sytuację rynkową funkcjonujących
przedsiębiorstw w zakresie produkcji telewizyjnej,

−

charakteryzować strukturę organizacyjną producenta telewizyjnego z wyjaśnieniem jego
działów, wyposaŜenia i zadań,

−

wskazywać źródła finansowania produkcji audycji telewizyjnej,

−

charakteryzować system pracy w produkcji telewizyjnej,

−

wskazać stanowiska robocze w systemie pracy w telewizji,

−

definiować pojęcia związane z produkcją i opracowaniem audycji telewizyjnej, jej
i dystrybucją,

−

definiować pojęcia usługi produkcyjnej, koprodukcji w produkcji telewizyjnej,

−

opisywać tok produkcji audycji telewizyjnej z uwzględnieniem róŜnych gatunków

−

charakteryzować poszczególne etapy realizacji audycji telewizyjnej,

−

wskazywać ekipę realizacyjną audycji telewizyjną,

−

charakteryzować pracę poszczególnych członków ekipy realizacyjnej audycji
telewizyjnej,

−

określać komórki organizacyjne w przedsiębiorstwie telewizyjnym w zakresie produkcji
telewizyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

sklasyfikować format projektu produkcyjnego,

−

dokonać analizy zamówienia programowego audycji telewizyjnej,

−

skompletować ekipę zdjęciową do zrealizowania kaŜdego z rodzajów audycji
telewizyjnej,

−

zorganizować warunki socjalno-bytowe ekipy realizacyjnej,

−

wskazać i dokonać analizy umowy zawieranej z kontrahentami uczestniczącymi
w produkcji audycji telewizyjnej,

−

zawrzeć umowy z realizatorami i podwykonawcami,

−

rozliczyć wypłaty z umów z realizatorami,

−

monitorować zapotrzebowanie na sprzęt telewizyjny i personel techniczny niezbędny do
produkcji kaŜdej z omawianych audycji telewizyjnych,

−

przygotować harmonogram prac na kaŜdy etap produkcji i czuwać nad jego realizacją,

−

skoordynować produkcję audycji telewizyjnej,

−

kierować zespołem pracowników,

−

przygotować propozycję oferty dla klienta,

−

przygotować korespondencję w zakresie produkcji telewizyjnej,

−

zorganizować produkcję audycji telewizyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZNIA

4.1. Proces produkcji audycji telewizyjnej, warunki nadawania

programu telewizyjnego

4.1.1. Materiał nauczania

Głównymi uczestnikami podstawowego rynku telewizyjnego są:

−

nadawcy telewizyjni,

−

producenci telewizyjni,

−

dystrybutorzy oferty programowej,

−

domy mediowe (medialne),

−

widzowie, jako ostateczni.

KaŜdy z tych uczestników ma do spełnieniu swoje zadania, które wynikają ze specyfiki tego rynku.

Na rynku telewizyjnym moŜna wyróŜnić następujące fazy działalności:

−

powstanie pomysłu audycji telewizyjnej lub programu telewizyjnego

−

organizacja i realizacja audycji lub programu telewizyjnego (przygotowanie produkcji)

−

produkcja audycji lub programu telewizyjnego

−

sprzedaŜ lub przekazanie audycji lub programu telewizyjnego do rozpowszechniania (obrót
tymi produktami),

−

emisja programu telewizyjnego, którego częścią są audycje telewizyjne przez telewizję
kablową lub rozsiewcą.

(Rys 1) Przedstawia schemat procesu powstawania i emisji audycji telewizyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pierwsza  faza  procesu  produkcji  audycji  telewizyjnej  to  powstanie  pomysłu.  Audycję
telewizyjną  naleŜy  wymyślić  i  napisać  jej  konspekt.  Na  podstawie  tego  konspektu  trzeba
napisać  scenariusz  i  sporządzić  kosztorys,  określić  zakres  zakupu  niezbędnych  usług
potrzebnych  do  realizacji  audycji.  NaleŜy  równieŜ  zastanowić  się  nad  źródłami  finansowania
produkcji audycji. W szczególności reklam, produkt placement , zakupu przez stację telewizyjną,
sprzedaŜy  formatu,  praw  autorskich  do  emisji,  sponsoring  itp.  Musi  być  to  określone  na  etapie
projektu  produktu,  jakim  jest  audycja.  Niekiedy  zamawiający  audycję  Ŝąda  przygotowania
szczegółowego  scenariusza,  eksplikacji  realizatorskiej  czy  nawet  kasety  demo  ze zrealizowanym
naprędce  fragmentem  przyszłej  audycji  (zwłaszcza  w  przypadku  serialu,  lub  większych  form
programowych).

Drugą  fazę  stanowi  organizacja  produkcji  i  przystąpienie  do  realizacji  audycji.  Do
wyprodukowania audycji potrzebny jest odpowiedni potencjał produkcyjny. Podstawowy potencjał
techniczny w tym obszarze gospodarki to:

−

kamery telewizyjne,

−

odpowiednio wyposaŜone studio telewizyjne, które najczęściej jest praktycznym miejscem
realizacji audycji,

−

zestawy montaŜowe,

−

wozy transmisyjne,

−

studia emisyjne, które umoŜliwiają nadawanie i rozpowszechnianie programu
telewizyjnego.

Ponadto są niezbędni pracownicy, którzy umieją wymieniony sprzęt fachowo obsłuŜyć.

Audycja moŜe być nagrywana w studiu telewizyjnym, realizowana poza studiem a potem
montowana lub nadana na Ŝywo. RównieŜ produkcja audycji moŜe być nagrywana lub nadana na
Ŝ

ywo w plenerze z wykorzystaniem wozu transmisyjnego. Wyprodukowaną audycję telewizyjną

naleŜy dostarczyć do ostatecznego odbiorcy jakim jest widz.

Widz  ogląda  audycję  telewizyjną  za  pośrednictwem  urządzeń  odbiorczych  –  telewizorów
i monitorów  –  przekazujących  sygnał  od  nadawcy  telewizyjnego,  który  emituje  program
telewizyjny. Poszczególne audycje są częściami tego programu. Nadawca dysponuje odpowiednimi
urządzeniami  nadawczymi  umoŜliwiającymi  emisję  programu  telewizyjnego,  który  moŜna
rozpowszechniać za pośrednictwem:

−

nadajników naziemnych,

−

satelity telekomunikacyjnego,

−

sieci kablowych.

Regulacje prawne
DuŜe znaczenie w regulacjach dotyczących nadawania programu telewizyjnego w poszczególnych
krajach europejskich mają konwencje i dyrektywy Rady Europy, które koncentrują się przede
wszystkim na zasadach swobodnego przepływu usług telewizyjnych wewnątrz Unii Europejskiej.
NajwaŜniejsze z nich to:

−

Konwencja o telewizji ponadgranicznej z 5.05.1989 r.,

−

Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich nr 89/552/EEC z dnia 3.10.1989 r.
w sprawie koordynacji określonych przepisów prawnych i administracyjnych krajów
członkowskich w zakresie wykonywania działalności telewizyjnej,

−

Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich nr 92/100/EEC z dnia 19.11.1992 r. dotycząca
prawa wynajmu i wypoŜyczania oraz określonych praw pokrewnych w zakresie własności
intelektualnej,

−

Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich z dnia 27.09.1993 r. w sprawie koordynacji określonych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przepisów prawa autorskiego oraz praw pokrewnych w odniesieniu do przekazu satelitarnego
i rozpowszechniania kablowego,

−

Dyrektywa Komisji Finansów Publicznych 2000/52/WE z dnia 26.07.2000 r. w sprawie przej-
rzystości stosunków finansowych między Państwami Członkowskimi i przedsiębiorstwami
publicznymi,

−

Komunikat Komisji Finansów Publicznych w sprawie zasad stosowania pomocy
państwa na rzecz nadawania programów publicznej radiofonii i telewizji
(2001/C320/04).

NaleŜy  zaznaczyć,  Ŝe  Konwencja  o  telewizji  ponadgranicznej  z  5.05.1989  r.,  która  w Polsce
weszła  w  Ŝycie  1.05.1993  r.,  przez  działalność  telewizyjną  rozumie  nadawanie
i rozpowszechnianie  programu.  Konwencja  ta,  dotyczy  usług  programowych  zawartych
w transmisjach.  Celem  jej  jest  ułatwienie  stronom  transmisji  międzynarodowych  oraz
retransmisji  telewizyjnych  usług  programowych.  Transmisja  wg  Konwencji  oznacza  pierwotną
emisję  za  pomocą  nadajnika  naziemnego,  kabla  lub  jakiegokolwiek  rodzaju  satelity,  w  postaci
zakodowanej  lub  nie,  telewizyjnych  usług  programowych  do  odbioru  masowego.  Natomiast
retransmisja  oznacza  fakt  odbioru  i  jednoczesnego  nadawania,  bez  względu  na  zastosowane
ś

rodki techniczne, całych i nie zmienionych telewizyjnych usług programowych lub waŜnych

fragmentów takich usług, emitowanych przez stację telewizyjną do odbioru masowego  W art. 4
Konwencja  podkreśla  swobodny  odbiór,  a  takŜe  domaga  się  od  sygnatariuszy,  Ŝe  nie  będą
ograniczać retransmisji telewizyjnych usług programowych na swych terytoriach. W konwencji
zostały  omówione  sprawy  dotyczące  m.in.  programów,  reklam,  sponsoringu.  Podstawowym
celem Konwencji jest stworzenie zasad swobodnego przepływu informacji między wszystkimi
państwami Europy.

Konwencja odgrywa duŜą rolę w tworzeniu europejskiego porządku medialnego.

1.10.1998  r.  wydano  protokół  zmieniający  Konwencję.  Protokół  uznaje  za  rozstrzygające,
w czyjej  jurysdykcji  działa  nadawca.  Okoliczność  tę  ustala  się  głównie  przez  badanie,  na
terytorium  którego  kraju  ma  siedzibę  nadawca.  Protokół  precyzuje,  kiedy  uwaŜa  się,  Ŝe
nadawca ma siedzibę na terytorium danego kraju (tu: strony transmitującej). Uwzględnia przy
tym następujące kryteria:

−

lokalizacja głównych władz przedsiębiorstwa,

−

miejsce podejmowania zasadniczych decyzji programowych,

−

miejsce wykonywania pracy przez znaczną część pracowników zaangaŜowanych
w działalność związaną z obsługą programu telewizyjnego,

−

miejsca rozpoczęcia legalnej działalności nadawczej, pod warunkiem Ŝe nadawca
utrzymuje nadal trwałe i rzeczywiste powiązanie z gospodarką tego kraju.
Warunki nadawania programu telewizyjnego
W Polsce nadawanie i rozpowszechnianie programów telewizyjnych regulowane jest

przez ustawę o radiofonii i telewizji z 29.12.1992 r. (z późniejszymi zmianami) oraz przez
rozporządzenia wydawane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiT) wraz
z wykładniami prawa przez właściwe sądy.

Warunkiem nadawania programu telewizyjnego jest posiadanie koncesji wydawanej przez

KRRiT.
Procesowi koncesyjnemu nie podlega Telewizja Polska S.A., gdyŜ jako telewizja publiczna ma
zagwarantowane ustawowo prawo do nadawania. Natomiast rozprowadzanie programu
w sieciach kablowych wymaga zgłoszenia do rejestru sieci kablowych i koncesji - podobnie
jak w wypadku wszystkich innych komercyjnych nadawców telewizyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rynek telewizyjny
Na  rynku  telewizyjnym  działają  przedsiębiorstwa,  które  mają  za  zadanie  zaspokoić  potrzeby
i pragnienia  ostatecznego  odbiorcy,  czyli  widza.  Przedsiębiorstwa  te  świadczą  usługi  dla  ich
odbiorców, wypełniając zadania telewizji, do których zalicza się m.in:

−

dostarczanie informacji,

−

udostępnianie dóbr kultury i sztuki,

−

ułatwianie korzystania z oświaty i dorobku nauki,

−

upowszechnianie edukacji obywatelskiej,

−

dostarczanie rozrywki,

−

popieranie krajowej twórczości audiowizualnej.

Od  otwarcia  rynku  radiowo-telewizyjnego  dla  nowych  podmiotów  gospodarczych,
niezaleŜnych  od  państwa,  wykształciły  się  w  krajowej  praktyce  następujące  modele
podmiotów,  których  przedmiotem  działalności  gospodarczej  jest  nadawanie  i/lub
rozpowszechnianie programu telewizyjnego oraz produkcja audycji telewizyjnych:

−

podmiot, który zajmuje się tylko nadawaniem i/lub rozpowszechnianiem programu
telewizyjnego bez zaplecza produkcyjnego umoŜliwiającego wyprodukowanie audycji
telewizyjnej,

−

podmiot, który zajmuje się nadawaniem i/lub rozpowszechnianiem programu telewizyjnego
oraz posiada potencjał produkcyjny umoŜliwiający wyprodukowanie audycji we własnym
zakresie,

−

podmioty gospodarcze zajmujące się wyłącznie produkcją audycji oraz programów
telewizyjnych i/lub świadczące inne usługi na rzecz produkcji tych audycji innym
podmiotom.

Producentem telewizyjnym jest podmiot gospodarczy (bez względu na formę  organizacyjno-
prawną),  który  zajmuje  się  organizacją  produkcji  audycji  telewizyjnych  lub  programu
telewizyjnego  i/lub  świadczy  usługi  na  ich  rzecz.  Producent  telewizyjny  moŜe  działać  na
zamówienie  czy  teŜ  zlecenie  innego  podmiotu  gospodarczego,  który  np.  dostarczył  scenariusz
i chce sfinansować produkcję audycji.
Producentami mogą być:

−

nadawcy telewizyjni,

−

operatorzy telewizji kablowych,

−

producenci nie związani bezpośrednio z nadawaniem lub rozpowszechnianiem programu
telewizyjnego.

Nadawca  moŜe  mieć  moŜliwość  produkcji  audycji  telewizyjnej  co  wiąŜe  się  z posiadaniem
odpowiedniego  potencjału  produkcyjnego  jak:  kamery,  studio  telewizyjne  itp.  Posiadanie
potencjału  produkcyjnego  wiąŜe się z ponoszeniem kosztów jego utrzymania, niezaleŜnie od
tego,  kto  ten  potencjał  produkcyjny  posiada,  nadawca  czy  teŜ  podmiot,  który  dostarcza
wyspecjalizowaną usługę.

Działalność producenta telewizyjnego obejmuje m.in.:

−

pisanie scenariuszy,

−

produkcję audycji telewizyjnych,

−

produkcję całych programów telewizyjnych,

−

organizację produkcji audycji telewizyjnej lub jej części,

−

usługi w zakresie: montaŜu audycji, wynajmu sprzętu, studia telewizyjnego i radiowego,
funkcjonowania zespołów realizacyjnych,

−

inne specyficzne usługi potrzebne do zrealizowania audycji lub programu telewizyjnego.

Producentem niezaleŜnym, (pojęcie które wprowadziła nowelizacja ustawy o radiofonii
i telewizji), wobec danego nadawcy, jest producent nie pozostający w stosunku pracy z danym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nadawcą,  nie  będący  sam  nadawcą  i  nie  posiadający  udziałów  w  organizacji  nadawcy
oraz w którym nadawca ani Ŝaden podmiot od niego zaleŜny bądź naleŜący do tej samej grupy
kapitałowej  nie  posiada  Ŝadnych  udziałów,  a  w  zarządach  nie  zasiadają  Ŝadne  osoby
pozostające w stosunku pracy z danym nadawcą lub będące nadawcami.
Producenci telewizyjni dostarczają ofertę programową dla nadawców telewizyjnych.

Istotną rolę na rynku telewizyjnym odgrywają dystrybutorzy oferty programowej. Te

przedsiębiorstwa  dostarczają  nadawcom  pozycje  programowe.  Są  przedstawicielami  studiów
filmowych  i  ich  oferty  produkcyjnej.  Często  sami  są  inwestorami  w  produkcję  filmów,  które
później  po  premierze  kinowej  i  na  płytach  DVD  (lub  kasetach  wideo)  emitują  nadawcy
telewizyjni.  Sieci  telewizyjne  równieŜ  w  tych  inwestycjach  partycypują,  aby  zapewnić  sobie
w pierwszej  kolejności  emisję  tych  pozycji,  zwłaszcza  jeśli  były  to  pozycje  szczególnie
lubiane przez widzów.

WaŜną grupą na rynku telewizyjnym odgrywają przedsiębiorstwa, które dysponują

sprzętem  telewizyjnym.  Niezbędny  on  jest  do  produkcji  audycji  telewizyjnych.
Przedsiębiorstwa  te  świadczą  usługi  w  zakresie  wynajmu  sprzętu  telewizyjnego  np.  kamer
telewizyjnych,  zestawów  montaŜowych,  oświetlenia,  itp.  lub  specjalistycznych  usług  np.
postprodukcyjnych.

Inne przedsiębiorstwa oferują wynajem studiów telewizyjnych wraz z wyposaŜeniem

technicznym.  Są  to  najczęściej  wyspecjalizowane  przedsiębiorstwa  telewizyjne,  których
podstawową  działalnością  jest  świadczenie  usług  produkcyjnych  producentom  czy  teŜ
telewizjom.

Dźwięk do audycji telewizyjnych nagrywany jest niekiedy takŜe w studiach radiowych,

a potem miksowany z obrazem (zgrywany) podczas montaŜu.

Nadawca telewizyjny (stacja telewizyjna) jest podmiotem gospodarczym, który nadaje
i rozpowszechnia program telewizyjny w całości i bez zmian. MoŜna wyróŜnić następujące
rodzaje nadawców telewizyjnych:

−

publiczny,

−

niepubliczny,

−

społeczny.

Nadawca publiczny ma zagwarantowaną koncesję na nadawanie programu telewizyjnego
z mocy ustawy. Wśród ustawowych zadań telewizji publicznej wynikających z realizacji
misji naleŜy w szczególności:

−

tworzenie  i  rozpowszechnianie  programów  ogólnokrajowych,  programów  regionalnych,
programów  dla  odbiorców  za  granicą  w  języku  polskim  i  innych  językach  oraz  innych
programów  realizujących  demokratyczne,  społeczne  i  kulturalne  potrzeby  społeczności
lokalnych,

−

tworzenie i rozpowszechnianie programów wyspecjalizowanych, na których
rozpowszechnianie uzyskano koncesję,

−

budowa i eksploatacja nadawczych i przekaźnikowych stacji radiowych
i telewizyjnych,

−

rozpowszechnianie przekazów tekstowych,

−

prowadzenie prac nad nowymi technikami tworzenia i rozpowszechniania programów
radiowych i telewizyjnych,

−

prowadzenie działalności produkcyjnej, usługowej i handlowej związanej z twórczością
audiowizualną, w tym eksportu i importu,

−

popieranie twórczości artystycznej, literackiej, naukowej oraz działalności oświatowej,

−

upowszechnianie wiedzy o języku polskim,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

tworzenie i udostępnianie programów edukacyjnych na uŜytek środowisk polonijnych
oraz Polaków zamieszkałych za granicą.
Rolę publicznego nadawcy pełni Telewizja Polska S.A. Jej siedziba znajduje się

w Warszawie.  Dysponuje  takŜe  ośrodkami  regionalnymi,  tzw.  terenowymi.  Telewizja  Polska
S.A.  nadaje  dwa  programy  ogólnopolskie,  programy  regionalne  „w  sieci"  swoich  oddziałów
oraz program satelitarny „TV Polonia", przygotowywany z myślą o Polakach zamieszkałych za
granicą  oraz  produkuje  i  emituje  kanały  tematyczne.  TVP  S.A.  ma  zagwarantowane
ustawowo  wpływy  z  abonamentu,  który  płaci  kaŜdy  posiadacz  odbiornika  telewizyjnego
oraz wpływy z normalnej działalności operacyjnej z tytułu:

−

sprzedaŜy czasu reklamowego,

−

z audycji sponsorowanych,

−

z konkursów, np. typu audiotele,

−

z obrotu prawami do audycji,

−

ze świadczonych usług, np. wynajmowanie środków produkcji itd.

TYP S.A. moŜe otrzymywać dotacje celowe z budŜetu państwa na cele oświatowe.

Nadawcami niepublicznymi, zwanymi potocznie komercyjnymi, są pozostałe podmioty
gospodarcze, które otrzymały koncesję na nadawanie programu telewizyjnego od KRRiT
Zadaniem telewizji niepublicznej jest:

−

dostarczanie informacji,

−

udostępnianie dóbr kultury i sztuki,

−

dostarczanie rozrywki,

−

popieranie krajowej twórczości audiowizualnej.
W dziedzinie programowej w typowych telewizyjnych stacjach komercyjnych moŜna

wyróŜnić następujące gatunki telewizyjne: filmy, seriale, telenowele, teleturnieje, audycje
informacyjne, publicystyka, bajki dla dzieci, audycje tematyczne, np. o modzie itd.

Największe komercyjne stacje telewizyjne, które mają największy udział w rynku

ogólnopolskich to TVN i Polsat S.A. Te dwie grupy są najsilniejsze na polskim rynku
telewizyjnym. Inne to TV 4, TV Puls, oraz inne telewizje o charakterze lokalnym

Specyficznym nadawcą telewizyjnym jest nadawca społeczny. Nadawcą społecznym jest
nadawca:

−

którego program upowszechnia działalność wychowawczą i edukacyjną, działalność
charytatywną, respektuje chrześcijański system wartości za podstawę przyjmując
uniwersalne zasady etyki oraz zmierza do ugruntowania toŜsamości narodowej,

−

w którego programie nie są rozpowszechniane audycje ani inne przekazy, które mogą
zagraŜać fizycznemu, psychicznemu i moralnemu rozwojowi niepełnoletnich,

−

który nie nadaje reklam lub telesprzedaŜy oraz sponsorowanych audycji lub innych
sponsorowanych przekazów,

−

który nie pobiera opłat z tytułu rozpowszechniania, rozprowadzania lub odbierania jego
programu.
Motywem działalności telewizji niepublicznych jest osiąganie zysku. MoŜna wyróŜnić w tym

wypadku telewizje płatne i bezpłatne. Telewizje płatne są kodowane, co oznacza, Ŝe ich programy
moŜna odbierać za pomocą specjalnych dekoderów. Natomiast telewizje bezpłatne nie pobierają
opłat za swoje programy.

Telewizje niepubliczne utrzymują się z własnych przychodów. Wpływa to na dobór i jakość

emitowanych programów. W duŜej mierze, niezaleŜnie od sytuacji finansowej danej telewizji,
wpływ na dobór i jakość programów mają udziałowcy. WyróŜnić tu moŜna przychody ze
sprzedaŜy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

reklam i audycji sponsorowanych,

−

wiadczonych usług,

−

produkcji audycji, np. reklamówek,

−

konkursów audiotele,

−

czasu antenowego, innego niŜ emisja reklam,

−

pozostałej.

Odbiorcy telewizji kodowanej płacą abonament za tę ofertę programową co jest głównym źródłem
jej przychodów.

Za pośrednictwem satelitów, programy nadają takŜe polskojęzyczne stacje telewizyjne, i to

nie tylko z kapitałem polskim. Oprócz wcześniej wymienionych polskich telewizji, które równieŜ
nadają przez satelitę, istnieją  teŜ  polskojęzyczne  stacje,  które  nadają  z  zagranicy,  np.  Polonia  l
z Włoch,  Eurosport  (niektóre  pozycje  programowe),  Planeta  Polska.  Świadczy  to  o  globalizacji
telewizji i zainteresowaniu zagranicznych koncernów polskim rynkiem, który na tle innych krajów
europejskich przedstawia się jako spory

Obecnie w Polsce widzowie mają do dyspozycji platformy cyfrowe (o przekazie cyfrowym):

Cyfra-t-  i  Polsat  Cyfrowy.  Oferują  one  kanały  tematyczne.  Za  pośrednictwem  tych  stacji
telewizyjnych moŜna odbierać programy np. HBO, Animal Planet, CNN, Discovery Channel, Fox
Kids, Polsat, TVN, Canal +, Travel i wiele innych. Ponadto za pośrednictwem tych platform moŜna
odbierać stacje radiowe. W przyszłości za pośrednictwem telewizji cyfrowych i telewizyjnych sieci
kablowych  będzie  moŜna  równieŜ  korzystać  z  internetu,  usług  telekomunikacyjnych,  bankowych.
Będzie to zaleŜeć od rozwoju nowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Jest to
zupełnie  inna  jakość,  niŜ  ta  do  której  są  dotychczas  przyzwyczajeni  widzowie  tradycyjnej
telewizji.

Obok przedstawionych stacji telewizyjnych znajdują się podmioty gospodarcze, które zajmują

się rozpowszechnianiem programów telewizyjnych za pośrednictwem telewizyjnych sieci
kablowych. Są to operatorzy telewizji kablowych.
Rozpowszechnianiem programu telewizyjnego jest:

−

bezprzewodowa emisja programu do równoczesnego, powszechnego odbioru (system
powszechnego odbioru),

−

wprowadzanie programu do sieci kablowej (system zbiorowego odbioru).
Na podstawie ustawy naleŜy przyjąć, Ŝe telewizyjna sieć kablowa (telewizja kablowa) jest to

podmiot gospodarczy, który rozpowszechnia programy telewizyjne za pomocą sieci kablowej
i został wpisany do rejestru sieci kablowych.

Program telewizyjny moŜna rozpowszechniać za pośrednictwem:

−

nadajników naziemnych,

−

satelity telekomunikacyjnego,

−

sieci kablowych.
Często telewizje kablowe oferują własny program, poświęcony lokalnym sprawom.
Operator sieci kablowej wprowadza programy do sieci kablowej w następującej kolejności:

−

ogólnokrajowe programy radiofonii i telewizji publicznej,

−

regionalne programy radiofonii i telewizji publicznej dostępne na danym obszarze,

−

programy nadawców społecznych dostępnych na danym obszarze,

−

programy innych nadawców krajowych dostępnych na danym obszarze,

−

programy innych nadawców krajowych i nadawców zagranicznych.
Przewodniczący KRRiT moŜe, w uzasadnionych przypadkach, wydać decyzję zezwalającą

na inną kolejność wprowadzania programów do sieci kablowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Operatorzy sieci kablowych, oprócz programów telewizyjnych, mogą oferować takŜe inne

usługi, aby zachęcić klientów do korzystania z sieci. Mogą być one wykorzystane do
transmisji danych komputerowych czy do usług internetowych.

Kolejną metodą rozprowadzania programu telewizyjnego, rozwijającą się intensywnie, jest

przekaz sygnału za pośrednictwem satelity. Z ziemi ze stacji nadawczej sygnał nadawany jest do
satelity.  Na  satelicie  znajduje  się  przekaźnik,  który  ma  za  zadanie  m.in.  wzmocnić  i  przekazać
sygnał.  Następnie  sygnał  dociera  do  wszystkich  odbiorców,  którzy  odbierają  program  za  pomocą
anteny  satelitarnej  lub  za  pośrednictwem  sieci  kablowych.  Stacja  telewizyjna  musi  wynająć
transponder na satelicie, poprzez który nadaje na obszarze objętym sygnałem satelity.

Dzięki przekazowi satelitarnemu stacje regionalne mogą stać się stacjami ogólnopolskimi czy

nawet kontynentalnymi. Tym sposobem moŜna ominąć ograniczenia przyznanej koncesji na
nadawanie programu telewizyjnego na wyznaczonym obszarze.

Sygnał telewizyjny moŜe być przesłany techniką analogową lub cyfrową. Sygnał cyfrowy

jest systemem binarnym. Dzięki transmisji cyfrowej jakość odbieranego programu staje się
lepsza, bardziej odporna na zakłócenia zewnętrzne sygnałów. Stosując cyfrowy przekaz sygnału
moŜna zmieścić więcej kanałów telewizyjnych w jednym paśmie niŜ w systemie analogowym,
a takŜe wprowadzić nowe usługi. Tak więc, przyszłość naleŜy zdecydowanie do techniki
cyfrowej.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakich znasz uczestników rynku telewizyjnego?

Jakie znasz fazy działalności na rynku telewizyjnym?

Jakie znasz regulacje prawne dotyczące nadawania programu telewizyjnego?

Jakie znasz warunki nadawania programu telewizyjnego?

Co rozumiesz pod pojęciem rynek telewizyjny?

Co rozumiesz pod pojęciem producent telewizyjny?

Co rozumiesz pod pojęciem producent niezaleŜny?

Co rozumiesz pod pojęciem nadawca telewizyjny?

Co rozumiesz pod pojęciem nadawca publiczny?

10.

Co rozumiesz pod pojęciem nadawca niepubliczny?

11.

Jakie zadanie pełni telewizja niepubliczna?

12.

Co rozumiesz pod pojęciem nadawca społeczny?

13.

Na czym polega rozpowszechnianie programu telewizyjnego?

14.

Jakie znasz metody rozpowszechniania programu telewizyjnego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj w formie opisowej fazy działalności na rynku telewizyjnym. Zaprezentuj

wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące faz działalności na rynku
telewizyjnym,

zapoznać się z fazami działalności na rynku telewizyjnym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

opracować w formie opisowej fazy działalności na rynku telewizyjnym,

dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−−−−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik

−−−−

literatura z rozdziału 6 dotycząca faz działalności na rynku telewizyjnym.

Ćwiczenie 2

Wpisz w poniŜszą tabele definicje poszczególnych pojęć. Zaprezentuj wykonane

wiczenie.

Pojęcia

Definicje

Rynek telewizyjny

Producent telewizyjny

Producent niezaleŜny

Nadawca telewizyjny

Nadawca publiczny

Nadawca niepubliczny

Nadawca społeczny

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące poszczególnych pojęć,

wpisać w powyŜszą tabelę definicje poszczególnych pojęć,

dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−−−−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik

−−−−

literatura z rozdziału 6 dotycząca proces produkcji audycji telewizyjnej.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić uczestników rynku telewizyjnego?

wymienić fazy działalności na rynku telewizyjnym?

wymienić regulacje prawne dotyczące nadawania programu

telewizyjnego?

wymienić warunki nadawania programu telewizyjnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Produkt telewizyjny, przychody z reklam, program stacji

telewizyjnej

4.2.1. Materiał nauczania

Produkt telewizyjny

Program telewizyjny jest to uporządkowany zestaw audycji telewizyjnych, reklam

i innych przekazów, regularnie rozpowszechniany pochodzący od jednego nadawcy. Natomiast
programem wyspecjalizowanym jest program, w którym nie mniej niŜ 70 %

;

czasu nadawania

programu w ciągu miesiąca, w godzinach 6-23, stanowią audycje i inne przekazy realizujące
przyjętą specjalizację

Audycja telewizyjna jest to część programu telewizyjnego, stanowiąca odrębną całość ze

względu  na  treść,  formę,  przeznaczenie  lub  autorstwo  programu.  Audycja  telewizyjna  moŜe
przybierać  róŜne  formy  gatunkowe.  MoŜe  być  to  np.  teleturniej,  dziennik  telewizyjny  jako
całość,  a  takŜe  jego  poszczególne  części  (jedna  filmowa  informacja  w  dzienniku),  reportaŜ,
audycja publicystyczna, talk-show, teleturniej, sitcom i inne

W środowisku telewizyjnym audycję telewizyjną nazywa się programem. Nawet

komórki  organizacyjne  stacji  telewizyjnych  mają  w  nazwie  słowo  program,  np.  Dyrekcja
Programów  Informacyjnych,  Dział  Programów  Informacyjnych,  Redakcja  Programów
Sponsorowanych.  Nazwa  „audycja”  jest  uŜywana  i  typowa  dla  radia.  Określenie  audycja
telewizyjna,  wprowadzone  przez  ustawę  o  radiofonii  i  telewizji,  jest  uŜywane  w  oficjalnych
dokumentach.

Program telewizyjny, a w nim poszczególne audycje telewizyjne, tak jak kaŜdy produkt

musi być adresowany do kogoś i korzystnie sprzedany odbiorcy. Za pośrednictwem oglądanej
stacji telewizyjnej widz staje się odbiorcą tego produktu. Zarząd lub upowaŜnieni pracownicy
stacji telewizyjnej powinni odpowiedzieć na pytania:

−

czy tę audycję kupić,

−

czy wyprodukować we własnym zakresie.
Podstawowym kryterium powinien być zysk jaki przynosi produkt, aczkolwiek naleŜy

pamiętać takŜe o innych celach, jak choćby niezwykła waga społeczna przekazywanej treści.

Z emisją programu telewizyjnego są związane przychody nadawcy telewizyjnego:

−

ze sprzedaŜy czasu reklamowego,

−

z audycji sponsorowanych,

−

z konkursów audiotele,

−

z wynajmowania czasu antenowego, np. na potrzeby kampanii wyborczej lub audycji typu
TV shop,

−

od operatorów telewizyjnych sieci kablowych.
Jakość prezentowanej oferty programowej przez nadawcę będzie mieć wpływ na osiągane

przychody. Dlatego nadawcy telewizyjnemu nie powinno być obojętne, co oferuje widzowi,
a tym samym, co kupuje od producentów telewizyjnych.

Producent audycji telewizyjnej musi ją odpowiednio wypromować. Wszystkie

zainteresowane strony (nadawcy, operatorzy telewizji kablowej) powinni wiedzieć o istnieniu
tego  produktu.  Wielu  autorów  i  producentów  po  ukończeniu  produkcji  audycji  zapomina  juŜ
o niej,  co  jest  błędem.  Po  ukończeniu  tej  produkcji  dopiero  zaczyna  się  właściwa  praca.
Produkt  ten  naleŜy  dobrze  „ulokować",  tzn.  sprzedać  tak,  aby  uzyskiwać  odpowiednie
przychody  ze  sprzedaŜy  audycji  lub  sprzedaŜy  praw  do  emisji.  MoŜna  to  powierzyć
dystrybutorowi,  którego  zadaniem  jest  zaopatrywanie  stacji  telewizyjnych  w  pozycje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

programowe. Dziś takŜe moŜna sprzedać tzw. formaty audycji, na podstawie których zostały
wyprodukowane audycje w innych krajach i były tam popularne.

Koszty promocji obejmują:

−

reklamę w innych środkach masowego przekazu (radio, prasa),

−

produkcję zwiastunów audycji,

−

inne środki promocji, np. plakaty, bilboardy, maskotki itd.
Taki sposób najczęściej dotyczy najciekawszych lub najatrakcyjniejszych pozycji

programowych. Zaliczyć do nich moŜna nowe audycje, filmowe hity, gorące wydarzenia, np.
koncert gwiazdy muzyki, wybory prezydenckie itd.

Audycję rozpatruje się inaczej, jeśli ukazuje się ona na antenie telewizyjnej jednorazowo,

inaczej zaś, gdy cyklicznie. NaleŜy przy tym pamiętać, Ŝe widz jest przyzwyczajony do układu
ramowego  programu  w  swojej  telewizji,  a  szczególnie  swoich  ulubionych  pozycji
programowych.  Tego  nie  naleŜy  lekcewaŜyć,  gdyŜ  moŜe  to  spowodować  spadek  liczebności
widowni audycji, a tym samym zmniejszyć oglądalność stacji telewizyjnej.

W Polsce audycje telewizyjne muszą respektować chrześcijański system wartości, choć

nigdy w ustawodawstwie krajowym nie sprecyzowano, co naleŜy przez to rozumieć.
Emitowane programy telewizyjne nie mogą propagować działań sprzecznych z prawem czy
z polską racją stanu, a takŜe postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem
społecznym.

O znaczeniu warunków kupowania audycji telewizyjnej do programu telewizyjnego

decyduje to, Ŝe jest ona utworem audiowizualnym w rozumieniu prawa autorskiego. Ustawa
o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4.02.1994 r. reguluje prawną istotę utworu
audiowizualnego, a zwłaszcza to:

−

kto jest właścicielem utworu,

−

jakie prawa i komu przysługują do utworu,

−

kto jest współtwórcą utworu.
Najwięcej komplikacji prawnych pojawia się z powodu nienaleŜytego respektowania

osoby współtwórcy utworu i posiadanych przez nią praw. Współtwórcami utworu
audiowizualnego zgodnie z art. 69 ustawy są osoby, które wniosły wkład twórczy w jego
powstanie, a w szczególności: reŜyser, operator obrazu, twórca adaptacji utworu literackiego,
twórca

utworów

muzycznych

lub

słowno-muzycznych

stworzonych

dla

utworu

audiowizualnego oraz twórca scenariusza

Autorskie prawa majątkowe do utworu audiowizualnego przysługują producentowi. Jeśli

w  danej  audycji  telewizyjnej  występują  inne  utwory,  np.  muzyczne,  to  domniemywa  się,  Ŝe
producent  utworu  audiowizualnego  nabył  autorskie  prawa  majątkowe  do  tych  utworów
stworzonych na jego zamówienie lub włączonych do utworu audiowizualnego, jednakŜe tylko
w  zakresie  eksploatacji  audiowizualnej  tego  utworu,  o  czym  stanowi  art.  70,  pkt  2  ustawy
o prawie  autorskim  i  prawach  pokrewnych.  Producent  utworu  audiowizualnego  jest
obowiązany do zapłaty naleŜnego wynagrodzenia reŜyserowi, twórcom scenariusza, utworów
muzycznych  i  słowno-muzycznych  oraz  odtwórcom  głównych  ról  w  utworze
audiowizualnym.

Wynagrodzenie naleŜne współtwórcom utworu audiowizualnego jest naliczane

i wypłacane  w  dwóch  etapach.  To  co  dzieje  się  w  etapie  pierwszym,  reguluje  umowa
producenta  z  współtwórcami  utworu.  Etap  drugi  przebiega  pod  dyktando  regulacji
ustawowych  zgodnie  z  którymi  wynagrodzenie  z  drugiego  etapu  jest  proporcjonalne  do
wpływów z tytułu publicznego odtwarzania utworu. Stanowią one, Ŝe prawo do wynagrodzenia
powstaje  równieŜ  z  tytułu  publicznego  odtwarzania  utworu  przez  czas  trwania  praw

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

majątkowych  do  niego.  Ma  to  istotne  znaczenie  przy  ustalaniu  kosztów  eksploatacji  utworu.
NaleŜy  wręcz  przyjąć,  Ŝe  wraz  z  nowym  utworem  audiowizualnym  -  audycją  telewizyjną,
„wyprodukowano" kolejne prawa autorskie i obrót tymi prawami moŜe przyjmować korzystne
dla producenta formy: np. sprzedaŜ pełnych praw autorskich do audycji, udzielenie licencji na
emisję  jednorazową  lub  wielokrotną  z  róŜną  opcją  jej  częstotliwości.  Dlatego  teŜ  w  umowie
telewizji  z  producentem  naleŜy  dokładnie  zaznaczyć  pola  eksploatacji  audycji.  Odrębne  pola
eksploatacji stanowią w szczególności (art. 50):

−

w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu: wytwarzanie określoną techniką
egzemplarzy utworu, w tym zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,

−

w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono –
wprowadzanie do obrotu, uŜyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy,

−

w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niŜ określony w pkt 2 – publiczne
wykonanie,  wystawienie,  wyświetlenie,  odtworzenie  oraz  nadawanie  i  reemitowanie,
a takŜe  publiczne  udostępnianie  utworu  w  taki  sposób,  aby  kaŜdy  mógł  mieć  do  niego
dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
W  umowie  równieŜ  naleŜy  określić  zasady  i  formy  wykorzystania  fragmentów

dostarczonej audycji w celach informacyjnych i promocyjnych. Natomiast bez uszczerbku dla
praw twórców, artystów wykonawców i producentów fonogramów i wideogramów, organizacji
radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze
swoich nadań programów w zakresie:

−

utrwalania

−

zwielokrotniania określoną techniką,

−

nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną,

−

reemitowania,

−

wprowadzania do obrotu ich utrwaleń,

−

odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu,

−

udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby kaŜdy mógł mieć do nich dostęp
w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

W  praktyce  radiofonii  i  telewizji  rozróŜnia  się  kategorię  tzw.  wielkich  i  małych  praw.  Te
pojęcia  nie  mają  legitymacji  ustawowej,  lecz  tak  przyjęło  się  te  prawa  nazywać.  Pojęcia  te
występowały  w  podpisywanych  przez  ZAiKS  tzw.  umowach  generalnych  z  telewizjami
i rozgłośniami  radiowymi.  Stowarzyszenie  Autorów  ZAIKS,  które  jest  najstarszą  organizacją
w Polsce  reprezentującą  właścicieli  praw  autorskich,  definiuje  utwory  naleŜące  do  kategorii
wielkich praw:
a)

utwory stanowiące duŜe formy literackie, sceniczne, sceniczno-muzyczne, muzyczno
choreograficzne i pantomimiczne będące zamkniętą całością tematyczną i artystyczną,
nadawane w całości lub w części, a w szczególności:

−

w dziedzinie utworów literackich: powieści, opowiadania, nowele, scenariusze
słuchowisk, utwory wierszowane powyŜej 13 linijek wraz z tytułem z wyjątkiem
tekstów w utworach słowno-muzycznych;

−

w dziedzinie utworów dramatycznych, dramatyczno-muzycznych: opery, operetki,
wodewile, musicale, komedie muzyczne, dramaty, komedie, farsy.

do kategorii „wielkich praw" naleŜą takŜe większe części tych utworów, stanowiące
zamkniętą kompozycyjnie twórczą całość tematyczną i artystyczną, jak np. akt opery,
albo akt dramatu (sztuki teatralnej).

do kategorii „wielkich praw" nie zalicza się nadań pojedynczych fragmentów utworów,
które nie mają charakteru zamkniętej całości tematycznej i artystycznej (arie operowe,
uwertury itp.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

do kategorii „wielkich praw" naleŜą opracowania utworów zaliczonych do kategorii
„wielkich praw", takie jak tłumaczenia, przeróbki, adaptacje, scenariusze słuchowisk
powstałych na podstawie istniejących utworów,

utwory naleŜące do kategorii „wielkich praw" nie tracą tego charakteru, gdy nadawane
są w odcinkach.

Utworami naleŜącymi do „małych praw" są utwory słowne z zakresu literatury pięknej,
muzyczne, słowno-muzyczne i choreograficzne, nie zaliczone do „wielkich praw" o których
mowa była wcześniej.

Przychody z reklam

Znaczącymi obecnie przychodami stacji telewizyjnych są wpływy m.in. z reklamy

i audycji sponsorowanych.

Reklamą (według ustawy i radiofonii i telewizji) jest kaŜdy przekaz, nie pochodzący od

nadawcy, zmierzający do promocji sprzedaŜy albo innych form korzystania z towarów lub
usług, popierania określonych spraw lub idei albo osiągnięcia innego efektu poŜądanego przez
reklamodawcę, nadawany za opłatą lub inną formą wynagrodzenia.

Sponsorowaniem jest bezpośrednie lub pośrednie finansowanie albo współfinansowanie

tworzenia lub rozpowszechniania audycji lub innych przekazów, przez podmiot nie będący
nadawcą lub producentem audycji, dla upowszechnienia, utrwalenia lub podniesienia renomy
nazwy,

firmy,

towaru

lub

usługi,

znaku

towarowego

lub

innego

oznaczenia

indywidualizującego sponsora lub jego działalność.

Nadawane reklamy nie tylko powinny być rzetelne i uczciwe, ale teŜ nie powinny

wprowadzać konsumentów w błąd ani przynosić szkody ich interesom. Reklamy adresowane
do dzieci lub wykorzystujące dzieci w charakterze aktorów powinny unikać wszystkiego, co
mogłoby przynieść szkodę ich interesom, oraz uwzględniać szczególny charakter tej grupy
widzów.

Reklamy mają być wyraźnie wyodrębnione w programie i oznaczone w sposób nie

budzący  wątpliwości,  Ŝe  są  reklamami  i  nie  pochodzą  od  nadawcy.  Zakazane  są  reklamy
działające  na  podświadomość  widza.  W  reklamach  nie  mogą  występować  wizualnie  lub
uŜyczać  swojego  głosu  osoby,  które  regularnie  prezentują  programy  informacyjne,  takie  jak
dzienniki czy magazyny aktualności.

Na emisji reklam nie moŜe ucierpieć ciągłość i wartość programu oraz dobro posiadaczy

praw  do  tego  programu.  Filmy  fabularne  i  filmy  telewizyjne,  z  wyłączeniem  serii,  seriali
i audycji  dokumentalnych,  trwające  ponad  45  minut,  mogą  być  przerwane,  w  celu  nadania
reklam  lub  telesprzedaŜy,  wyłącznie  jeden  raz  podczas  kaŜdego  okresu  pełnych  45  minut.
Kolejne przerwy w celu nadania reklam lub telesprzedaŜy są dopuszczalne, jeŜeli film trwa co
najmniej 20 minut dłuŜej niŜ dwa lub więcej okresów  pełnych  45  minut.  Natomiast  audycje
mogą  być  przerywane  w  celu  nadania  reklam  lub  telesprzedaŜy,  jeŜeli  okres  pomiędzy
kolejnymi przerwami w danej audycji wynosi w programie telewizyjnym co najmniej 20 minut.

W programach złoŜonych z niezaleŜnych pozycji, programach sportowych lub innych

programach o podobnej strukturze, mających przerwy, reklamy mogą być nadawane wyłącznie
pomiędzy poszczególnymi pozycjami lub w przerwach. W transmisjach z uroczystości
religijnych nie umieszcza się reklam.

Nie wolno równieŜ przerywać reklamami audycji:

−

serwisów informacyjnych i magazynów na temat aktualnych wydarzeń,

−

audycji o treści religijnej,

−

audycji publicystycznych i dokumentalnych o czasie krótszym niŜ 30 nut; jeŜeli czas ich
emisji wynosi co najmniej 30 minut,

−

audycji przeznaczonych dla dzieci.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Telewizja publiczna nie moŜe przerywać reklamami audycji, z wyjątkiem audycji z transmisji
sportowej.  RównieŜ  zakazana  jest  reklama  ukryta  (kryptoreklama),  czyli  przedstawianie
w  audycjach  towarów,  usług,  nazwy,  znaku  towarowego  lub  działalności  przedsiębiorcy
będącego  producentem  towaru  lub  świadczącego  usługi,  jeŜeli  zamiarem  nadawcy,
w szczególności  związanym  z  wynagrodzeniem  lub  uzyskaniem  innej  korzyści,  jest
osiągnięcie efektu reklamowego oraz jeŜeli moŜliwe jest wprowadzenie publiczności w błąd
co do charakteru przekazu.

Reklama nie moŜe:

−

naruszać godności ludzkiej,

−

zawierać treści dyskryminujących ze względu na rasę, płeć lub narodowość,

−

ranić przekonań religijnych lub politycznych,

−

zagraŜać fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi niepełnoletnich,

−

sprzyjać zachowaniom zagraŜającym zdrowiu, bezpieczeństwu lub ochronie
ś

rodowiska.

Zakazane jest nadawanie reklamy:

−

wyrobów tytoniowych, rekwizytów tytoniowych, produktów imitujących wyroby
tytoniowe lub rekwizyty tytoniowe oraz symboli związanych z uŜywaniem tytoniu,

−

napojów alkoholowych,

−

usług medycznych,

−

produktów leczniczych,

−

wideoloterii, gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, zakładów
wzajemnych, gier na automatach.

RównieŜ zakazuje się nadawanie reklam:

−

nawołujących bezpośrednio małoletnich do nabywania produktów lub usług,

−

zachęcających małoletnich do wywierania presji na rodziców lub inne osoby w celu
skłonienia ich do zakupu reklamowanych produktów lub usług,

−

wykorzystujących zaufanie małoletnich, jakie pokładają oni w rodzicach, nauczycielach
i innych osobach,

−

w nieuzasadniony sposób ukazujących małoletnich w niebezpiecznych sytuacjach.

Natomiast generalnie reklamowanie napojów alkoholowych:

−

nie moŜe być adresowane do małoletnich,

−

nie moŜe wiązać konsumpcji alkoholu z tęŜyzną, fizyczną lub prowadzeniem
samochodu,

−

nie moŜe zawierać stwierdzenia, Ŝe alkohol jest środkiem leczniczym pobudzającym
bądź środkiem rozwiązywania problemów osobistych,

−

nie powinny zachęcać do nieumiarkowanego spoŜycia alkoholu ani teŜ przedstawiać
abstynencji lub umiarkowania w negatywnym świetle.

W wypadku leków i metod leczenia powinny być one łatwo rozpoznawalne jako takie,

rzetelne, prawdziwe i moŜliwe do weryfikacji oraz zgodne z wymogiem ochrony jednostki przed
szkodą.

Konwencja o telewizji ponadgranicznej wymagała pewnych zmian wskutek rozwoju rynku

telewizyjnego. Dlatego teŜ 1.10.1998 r. podpisano protokół zmieniający konwencję.

W protokole tym wyjaśniono, Ŝe do reklam nie zalicza się:

−

informacji sporządzanych przez nadawcę w związku z jego własnymi programami oraz
materiałów towarzyszących, które pochodzą bezpośrednio z tych programów,

−

informacji nadawanych bezpłatnie w interesie publicznym oraz apeli słuŜących celom
dobroczynnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakazane jest sponsorowanie:

−

dzienników,

−

audycji publicystycznych o treści społeczno-politycznej,

−

audycji poradniczych i konsumenckich,

−

audycji wyborczych lub bezpośrednio związanych z kampanią wyborczą,

−

udycji religijnych.
W wypadku sponsorowania audycji poprzez udostępnianie nagród dla uczestników konkursu,

gry lub innej formy współzawodnictwa dopuszcza się dwukrotnie wskazanie osoby, która
udostępniła nagrody, oraz nazwy towaru lub usługi stanowiącej nagrodę w czasie trwania audycji.
JednakŜe nie mogą być nagrodami produkty lub usługi, których reklama jest zakazana. Przepisy te
są waŜne zwłaszcza dla producentów teleturniejów.

Wszystkie te regulacje prawne mają wpływ na kształt emitowanego programu,

a równocześnie wpływają na koszty jego wytworzenia oraz uzyskiwane przychody. Regulacje
prawne mają bardzo silny wpływ na działalność przedsiębiorstw telewizyjnych na tym
konkurencyjnym rynku oraz nie pozostają bez wpływu na ich płynność finansową, rentowność
i bezpieczeństwo egzystencji tych przedsiębiorstw.

Program stacji telewizyjnej

Program telewizyjny jest sumą audycji telewizyjnych, które wypełniają jego treść. Treść

programową naleŜy zaplanować co później przekłada się na program ramowy nadawcy
telewizyjnego. Program ten musi być planowany z duŜym wyprzedzeniem. Dlatego teŜ
nadawca telewizyjny poszukuje producentów, którzy wypełnią program treścią.

KaŜda telewizja ma swój układ ramowy programu, zwany popularnie ramówką. Układ

ramowy programu przedstawia plan telewizyjnego dnia. W  kaŜdej  telewizji  wiadomo  w  jakim
paśmie  godzinowym  będą  nadawane  audycje  publicystyczne,  filmy,  dzienniki.  Przykładem
takim  jest  dziennik  telewizyjny  o  19:30  w  programie  l  TVP,  który  jest  emitowany  o  tej
godzinie  od  niepamiętnych  czasów.  Jedynie  nazwy  tego  dziennika  się  zmieniały.  Z  jednej
strony  ramówka  ułatwia  planowanie  zakupów,  produkcję  audycji  oraz  planowanie  kosztów
programu,  z  drugiej  zaś  strony  ułatwia  reklamodawcom  planowanie  i  prowadzenie  kampanii
reklamowych.

Ramówka zawiera stałe, regularnie nadawane pozycje programowe. Układana ona jest

z uwzględnieniem  róŜnych  pasm  oglądalności  tzn.  dobowych  przedziałów  czasowych,
w których  zainteresowanie  widzów  jest  większe  lub  mniejsze,  np.  pasmem  o  największej
oglądalności  tzw.  prime  time  są  godziny  18-22.  W  tych  godzinach  zazwyczaj  proponuje  się
główne wydanie wiadomości i najlepsze bądź najpopularniejsze filmy [Popularna.. .1999].

Proces tworzenia ramówki jest skomplikowany. NaleŜy uwzględnić w nim gusty

widzów, a takŜe preferencje własnych pracowników tworzących audycje. Układ ramowy
programu odzwierciedla cele danej stacji telewizji, a tym samym politykę programową zarządu
stacji lub jej właścicieli.

Telewizja publiczna zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji musi realizować tzw. misję

publiczną. Dlatego teŜ, nie zawsze moŜe sobie pozwolić na eliminacje kosztownych
w produkcji pozycji programowych jak np. teatr. Inne cele i zadania ma telewizja komercyjna,
której motywem działania jest osiągnięcie zysku z prowadzonej działalności gospodarczej.

Poza tym ramówka musi uwzględniać prawo, które odnosi się do nadawanych treści

programowych. Przykładem takim jest nadawanie audycji zawierające treści erotyczne.
W Polsce mogą one być nadawane tylko i wyłącznie w godzinach 23:00-6:00. To samo dotyczy
filmów zawierających sceny przemocy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Układ ramowy programu stacji telewizyjnych nigdy nie jest stały. Zmienia się on

bowiem w zaleŜności od potrzeb widzów, a nawet pory roku.

Program telewizyjny powinien być atrakcyjny treściowo i absorbujący oraz zmieniać się

tak,  aby  przyciągał  stale  widzów.  Dlatego  teŜ  o  zakupie  ciekawych  dla  widza  propozycji
programowych  trzeba  myśleć  odpowiednio  wcześniej.  Przykładowo,  prawa  do  emisji
ciekawych  filmów  kupowane  są  od  ich  dystrybutorów  na  wyłączność.  Trwa  ona  najczęściej
około  dwóch  do  trzech  lat.  Umowy  licencyjne  przewidują  z  reguły  dwie  –  trzy  emisje
w okresie  wyłączności.  Wyłączność  oznacza  to,  Ŝe  w  tym  okresie  Ŝadna  inna  stacja
telewizyjna na konkretnym obszarze nie wyemituje zakupionego filmu.

Większa oglądalność danego programu telewizyjnego moŜe zapewnić większe wpływy

z emitowanych reklam oraz pozwala znaleźć odpowiedniego producenta audycji lub sponsora.
Program  ramowy  musi  uwzględniać  koszty  pozyskania  tych  pozycji  programowych,  gdyŜ
kaŜda  stacja  telewizyjna  określa  limit  wydatków  na  zakupy  programowe.  Wynikać  to  moŜe z
sytuacji  ekonomicznej  danej  stacji  telewizyjnej  oraz  wymagań  konkurencyjnego  rynku  na
którym  trzeba  walczyć  o  pozyskanie  lub  o  utrzymanie  widza  przy  swoim  produkcie.
Dlatego naleŜy ustalić optimum kosztowe dla ramówki.

Atrakcyjność programu telewizyjnego uzaleŜniona jest od poziomu kosztów pozyskania

pozycji programowych i posiadanych zasobów finansowych przeznaczonych na ten cel. Tak
więc, czasem program telewizyjny wypełniają tańsze pozycje programowe a innym razem –
droŜsze. Suma tych kosztów w pewnym okresie powinna zmieścić się w określonym, wcześniej
załoŜonym poziomie kosztów.

W ramówce wyróŜnia się dni tygodnia, godziny oraz nadawane pozycje programowe.

W skład ramówki wchodzą:

−

seriale (pozycje wieloodcinkowe),

−

telenowele (seriale charakteryzujące się tym, Ŝe nadawane są z duŜą częstotliwością,
nawet codziennie),

−

filmy (pozycje jednoodcinkowe, filmy np. familijne przeznaczone dla całych rodzin),

−

teatr telewizji,

−

bajki dla dzieci,

−

teleturnieje (audycje rozrywkowe, mające jednak na celu sprawdzenie określonej wiedzy
bądź umiejętności zawodników biorących w nich udział),

−

magazyny (audycje poświęcone określonej tematyce, np. modzie, filmowi, wędkarstwu
itd.),

−

reportaŜe,

−

talk-show,

−

realisty show,

−

muzyka,

−

audycje na Ŝywo,

−

audycje publicystyczne poświęcone róŜnorodnej tematyce aktualnej w danym okresie,

−

dzienniki (audycje, które relacjonują bieŜący dzień i przygotowywane ą kilka razy
dziennie),

−

audycje sportowe (w tym transmisje i relacje zawodów sportowych oraz informacje),

−

telezakupy (audycje poświęcone sprzedaŜy za pośrednictwem ekranu telewizora),

−

inne (np. transmisje z obrad parlamentarnych, sitcomy, docusoap, itp.)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymienione pozycje naleŜy wypełnić treścią. Jest to zadanie dziennikarzy, producentów

audycji telewizyjnych i innych twórców audycji.

Niektóre instytucje czy teŜ organizacje proponują nadawcom nieodpłatną emisję własnych

audycji na antenie. MoŜe być to film o przedsiębiorstwie czy teŜ informator o wydarzeniach
w mieście przekazanych przez wydział promocji miasta. Nadawca pozyskuje audycję, ale
najczęściej wiąŜe się to z tym, Ŝe produkuje tę audycję na zlecenie zainteresowanego. Dzięki
temu, nadawca zarabia na wykorzystaniu swojego potencjału produkcyjnego.

Aktualnie u wielu nadawców obserwuje się odejście od własnych produkcji na rzecz

zakupu  pozycji  programowych  od  niezaleŜnych  producentów.  Dlatego  teŜ  producenci
telewizyjni  muszą  się  starać  przekonać  osoby  zamawiające  audycje  do  swoich  produktów.
Produkowane przez nadawcę we własnym zakresie audycje to takie, które są wizytówką –
wyróŜnikiem stacji telewizyjnej i nadawca nie chce stracić nad tym  produktem kontroli, np.
serwisy informacyjne.

Audycję telewizyjną trzeba przede wszystkim wymyślić, a więc naleŜy posiadać ciekawy

pomysł. MoŜe być to nowy teleturniej, reportaŜ, audycja publicystyczna, audycja rozrywkowa,
audycja dotyczącą zwierząt, itp. JeŜeli juŜ pomysł audycji został sformułowany, to naleŜy
napisać konspekt audycji (krótki opis audycji) i scenariusz (opis przebiegu audycji).

Konspekt powinien zawierać następujące informacje o audycji:

−

tytuł audycji,

−

tematykę i rodzaj audycji,

−

cele do osiągnięcia,

−

planowany czas emisji,

−

proponowaną obsadę realizacyjną, itp.

WaŜną częścią konspektu jest wskazanie adresata, czy rodzaju widowni do której dany

produkt  jest  kierowany.  Najlepiej,  aby  równieŜ  podać  przybliŜoną  widownię  lub  zdobycie
odpowiedniej  oglądalności.  Konspekt  powinien  być  czytelny  i  zawierać  główne  informacje
o proponowanej audycji. Tak sporządzony dokument przedstawia się redaktorowi naczelnemu,
redaktorowi  zamawiającemu  lub  do  odpowiedniej  komórki  kwalifikacyjnej  (w  zaleŜności  od
struktury organizacyjnej) w telewizji. Nadawca telewizyjny by pozyskać nową audycję moŜe
ogłosić  konkurs,  którego  przedmiotem  moŜe  być  scenariusz,  konspekt  audycji,  produkcja
audycji na podstawie scenariusza lub konspektu.

Wybrane konspekty audycji telewizyjnych wraz z przybliŜonym kosztami analizowane

są przez komisję, która kieruje je do negocjacji. Negocjacje prowadzone są przez
przedstawicieli nadawcy telewizyjnego np. dyrektora finansowego i redaktora naczelnego, czyli
strony zamawiające z oferentem, czyli producentem telewizyjnym. W szczególności
negocjowane są:

−

warunki finansowe produkcji wynikające z przedstawionego kosztorysu,

−

formy płatności i rozliczeń,

−

zakres współpracy m.in. korzystanie z usług nadawcy telewizyjnego,

−

ilość odcinków i czas emisji,

−

harmonogram produkcji,

−

prawa do audycji i późniejsza eksploatacja tych praw, w tym wykorzystanie audycji,

−

parametry i standardy techniczne nośników na których audycja zostanie przekazana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Korzystanie z usług nadawcy telewizyjnego moŜe dotyczyć określenia środków

technicznych,  za  pomocą  których  będzie  realizowana  produkcja  audycji  telewizyjnej,
określenie obsady ekipy  realizacyjnej, obsady  aktorskiej itp. KaŜdy nadawca telewizyjny ma
wypracowane  zasady  współpracy  z  zewnętrznymi  producentami.  Najczęściej  zasady  te
przedstawione są w formie zarządzeń zarządu przedsiębiorstwa. Ma to istotne znaczenie, jeśli
przedmiotem  działalności  nadawcy  telewizyjnego  jest  równieŜ  produkcja  telewizyjna
a nadawca  posiada  własny  potencjał  produkcyjny,  który  powinien  być  maksymalnie
wykorzystany, a oferowane usługi korzystnie sprzedane.

Jeśli strony dojdą do porozumienia to podpisana zostaje umowa o wykonanie dzieła. Po

podpisaniu umowy, a w nim kosztorysu, w określonym terminie audycja skierowana zostaje do
produkcji  i  następuje  proces  jej  realizacji.  Po  wyprodukowaniu  audycji  jest  ona  poddana
kolaudacji.  Podczas  kolaudacji  nadawca  wnosi  lub  nie  swoje  zastrzeŜenia.  Jeśli  są
zastrzeŜenia  do  produkcji,  to  producent  musi  poprawić  swoje  dzieło.  Audycja  telewizyjna
kierowana jest do emisji po pozytywnym procesie kolaudacji oraz pozytywnej ocenie kontroli
technicznej  nośnika,  na  którym  audycja  została  utrwalona.  Termin  emisji  audycji  wynika
z ramówki.

Koszt audycji telewizyjnej stanowi jeden z czynników decydujących o koszcie programu

telewizyjnego  a  w  konsekwencji  całkowitym  koszcie  działalności  nadawcy  telewizyjnego
i operatora  telewizji  kablowej.  Fakt  ten  pozostaje  w  ścisłym  związku  z  wysokością  opłat
jakie  pobierane  są  od  telewidza.  Opłaty  te  przyjmują  róŜną  formę,  poczynając  od
abonamentu  na  rzecz  telewizji  publicznej,  poprzez  opłaty  za  korzystanie  z  sieci  telewizji
kablowej, oraz na zakupie dekoderów i wnoszeniu opłat w przypadku telewizji z sygnałem
kodowanym  kończąc.  KaŜdy  program  telewizyjny  i  audycja  telewizyjna  ma  sobie  właściwy
zakres  i  poziom  kosztów  wytworzenia,  którego  nie  moŜna  pod  Ŝadnym  względem
porównywać  a  tym  bardziej  utoŜsamiać  z  kosztem  emisji  programu  telewizyjnego  zwanym
potocznie kosztem programu.

PoniewaŜ nasila się konkurencja między nadawcami telewizyjnymi i producentami

audycji  telewizyjnych,  coraz  bardziej  zmuszani  są  oni  do  troski  o  odpowiednią  wysokość
kosztu swojego produktu. Stwarza to naturalny klimat dla tworzenia takiego modelu rachunku
kosztów  i  zarządzania  kosztami,  w  którym  znajdzie  odbicie  całość  istoty  produktu
audiowizualnego.

Konspekt
PRZYKŁAD
Koncepcja programu telewizyjnego typu BIZNES SHOW
ZŁOTY INTERES
1.  PRZESŁANIE PROGRAMU

W uproszczeniu mówiąc, przeciętny człowiek potrzebuje do szczęścia w zasadzie dwóch

rzeczy: miłości i pracy. DoŜyliśmy czasów, w których o miłość jest duŜo łatwiej niŜ o pracę.
W  Polsce  brak  pracy  jest  tematem  wciąŜ  bardziej  wstydliwym  niŜ  brak  miłości.  Pewnie
dlatego  większość  formatów  telewizyjnych  zajmuje  się  sprawami  związanymi  z  potrzebą
miłości,  a  jak  na  razie  nie  ma  praktycznie  programów  zajmujących  się  problemami
związanymi z powszechnym juŜ brakiem pracy.

Dlatego proponujemy program telewizyjny, w którym chcemy pomóc ludziom mającym

pomysł na własną działalność gospodarczą.
2. Ogólne zasady programu:

„Złoty interes" to rozrywkowy, ale i jednocześnie edukacyjny program telewizyjny,

z elementami talk show, w którym bezrobotni mający dobre pomysły na własną działalność

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gospodarczą mogą zdobyć pieniądze na ich realizację cotygodniowego programu będzie
prezentacja pięciu osób, które wały się zmienić coś w swoim dotychczasowym Ŝyciu i pragną
podjąć samodzielną działalność gospodarczą według własnego pomysłu, przed owym Jury
Fachowców oraz przed zgromadzoną w studio Widownią , składającą się z Bezrobotnych.

Właśnie zgromadzona w studio Widownia podejmie decyzję na podstawie prezentacji

Uczestnika oraz ocen Jury, komu z piątki Uczestników przyznać na realizację najlepszego
pomysłu na własną działalność gospodarczą, w wysokości 10 tysięcy złotych, Narratorem
i gospodarzem wszystkich etapów programu jest Prowadzący dziennikarz.

KaŜdy zakwalifikowany na podstawie specjalnego castingu Uczestnik programu zostanie

najpierw  przedstawiony  Widowni  i  Jury  w  formie  minutowego  felietonu  filmowego
zrealizowanego  przez  Prowadzącego  program  dziennikarza,  opisującego  sytuację  Ŝyciową
Uczestnika oraz jego potencjalne moŜliwości, a takŜe ukazującego jak Uczestnik zachowywał
się  podczas  castingu.  Następnie  ten  Uczestnik  uzyskuje  prawo  do  trzyminutowej  prezentacji
swojego  pomysłu  na  własną  działalność  gospodarczą  przed  Jury  Fachowców,  składającego
się  z  Psychologa,  Ekonomisty  oraz  znanego  Człowieka  Sukcesu.  KaŜdy  z  Jurorów  ma
zapalone  na  stoliku  zielone  światełko  dopóki  jest  zainteresowany  prezentacją  pomysłu
Uczestnika.  W  momencie,  kiedy  Juror  traci  zainteresowanie  prezentacją  Uczestnika  włącza
czerwone światełko. Uczestnik ma prawo tak długo opisywać swój pomysł dopóki słucha go
z zainteresowaniem chociaŜ jeden Juror

Po prezentacji Uczestnika Prowadzący wypytuje Jurorów o ich oceny oraz motywacje ich

decyzji o zapaleniu zielonego lub czerwonego światła dla Uczestnika.

Po zaprezentowaniu się całej piątki Uczestników Prowadzący wypytuje wybrane osoby

z Widowni o ich wraŜenia, przypomina teŜ pokrótce sylwetki wszystkich Uczestników,
poczym ogłasza głosowanie zgromadzonej w studio Widowni.

Uczestnik, który otrzyma największy procent głosów zgromadzone w studio Widowni

wygrywa dotację w wysokości 10 tysięcy złotych na realizację swojego pomysłu na własną
działalność gospodarczą, oczywiście z moŜliwością obserwacji jego poczynań przez
telewizyjną ekipę z programu „Złoty interes".

Z biegiem czasu będziemy prezentować widzom przebieg realizacji zwycięskich

pomysłów na działalność gospodarczą, poddając je ocenie fachowców i widzów.

3. Typowy przebieg programu:

Prowadzący przed Wydziałem ds. Zatrudnienia kwalifikuje bezrobotnych do udziału
programie w charakterze Widowni.

Zwiastun, informujący o zasadach tego programu.

Czołówka programu „Złoty interes".

Prowadzący wita telewidzów oraz Widownię zgromadzoną w studio i przedstawia
Jury Fachowców: Psychologa; Ekonomistę oraz znanego Człowieka Sukcesu.

Prowadzący zaprasza Laureata poprzedniego programu i rozmawia z nim o stanie
zaawansowania jego przedsięwzięcia.

Po tym wstępie Prowadzący prezentuje na widocznym dla wszystkich telebimie
Felieton filmowy o pierwszym z Uczestników.

Po Felietonie zaprasza Pierwszego Uczestnika do trzyminutowej prezentacji swojego
pomysłu na własną działalność gospodarczą.

Podczas  prezentacji  Pierwszego  Uczestnika  Członkowie  Jury  Fachowców  mają
zapalone  lampki  o  zielonym  lub  czerwonym  kolorze.  Uczestnik  moŜe  opowiadać  o
swoim  pomyśle  dopóty  dopóki  chociaŜ  jeden  z  Jurorów  ma  zapaloną  lampkę  o

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zielonym kolorze.

Po zakończeniu prezentacji Pierwszego Uczestnika Prowadzący wypytuje Jurorów o
ich oceny oraz motywacje ich decyzji o zapaleniu zielonego lub czerwonego światła
dla Uczestnika.

10.

Według tego schematu trwa teŜ prezentacja pozostałej czwórki Uczestników.

11.

Po zaprezentowaniu się całej piątki Uczestników Prowadzący wypytuje wybrane
osoby z Widowni o ich wraŜenia, przypomina teŜ pokrótce sylwetki wszystkich
Uczestników, poczym ogłasza głosowanie zgromadzonej w studio Widowni;

12.

Prowadzący  ogłasza  wyniki  głosowania  Widowni.  Uczestnik,  który  otrzyma
największy  procent  głosów  wygrywa  dotację  w  wysokości  10  tysięcy  złotych  na
realizację  swojego  pomysłu  na  własną  działalność  gospodarczą  oczywiście  z
moŜliwością  obserwacji  jego  poczynań  przez  telewizyjną  ekipę  z  programu  „Złoty
interes".

13.

Prowadzący przedstawia telewidzom oraz wszystkim zgromadzonym w studio
felieton filmowy o przebiegu realizacji zwycięskich pomysłów na działalność
gospodarczą, poddając je następnie ocenie fachowców i widzów.

14.

Prowadzący Ŝegna się i zaprasza na następny program.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co rozumiesz pod pojęciem program telewizyjny?

Co rozumiesz pod pojęciem program wyspecjalizowany?

Co rozumiesz pod pojęciem audycja telewizyjna?

Co obejmują koszty promocji?

Komu przysługują autorskie prawa majątkowe?

Co rozumiesz pod pojęciem ZAIKS?

Co rozumiesz pod pojęciem reklama?

Jakich audycji nie wolno przerywać reklamami?

Czego nie moŜe reklama?

10.

Czego nadawanie reklamy jest zakazane?

11.

Czego sponsorowanie jest zakazane?

12.

Co rozumiesz pod pojęciem program stacji telewizyjnej?

13.

Co wchodzi w skład ramówki?

14.

Co powinien zawierać konspekt?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyobraź sobie, Ŝe jesteś właścicielem małej firmy „Kacper” Studio Filmowe.

wiadczysz usługi z zakresu: wideofilmowanie (śluby i przyjęcia weselne, I Komunie Święte,

Studniówki, realizacja filmów, zdjęć oraz oprawa muzyczna wszelkiego rodzaju innych
imprez okolicznościowych).Sporządź ofertę dla klienta z wyceną realizacji swoich usług.
Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kalkulacji kosztów,

zapoznać się z metodami i sposobem przeprowadzania kalkulacji kosztów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sporządzić ofertę w postaci tabeli z wyceną realizacji swoich usług,

dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−−−−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik,

−−−−

kalkulator,

−−−−

literatura z rozdziału 6 dotycząca produktu telewizyjnego.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie program telewizyjny?

2) wyjaśnić pojęcie program wyspecjalizowany?

3) wymienić komu przysługują autorskie prawa majątkowe?

4) wyjaśnić pojęcie reklama?

5) wymienić jakich audycji nie wolno przerywać reklamami?

6) wymienić czego nadawanie reklamy jest zabronione?

7) wymienić czego sponsorowanie jest zabronione?

8) wymienić co wchodzi w skład ramówki?

9) określić co powinien zawierać konspekt?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Produkcja programu telewizyjnego

4.3.1. Materiał nauczania

Produkcję programu telewizyjnego moŜna podzielić na poszczególne etapy:

−

budowa układu ramowego,

−

zakup audycji telewizyjnych dla potrzeb programu telewizyjnego,

−

produkcja własnych audycji tv,

−

dostarczenie audycji telewizyjnych,

−

reklama programu telewizyjnego,

−

emisja programu telewizyjnego.

Budowę  układu  ramowego  (ramówkę)  przedstawiono  w  podrozdziale  Program  stacji
telewizyjnej.

Zakup  audycji  telewizyjnych  jest  podporządkowany  ramówce.  Najczęściej  audycje
nabywane  są  w  tzw.  pakietach  od  dystrybutorów.  Obok  najlepiej  sprzedawanych  filmów,
w pakiecie  znajdują  się  inne  filmy  lub  audycje,  które  nie  cieszą  się  wysokim  popytem.
Niemniej  mogą  stanowić  uzupełnienie  podstawowej  oferty.  WaŜną  częścią  zakupów  obok
filmów  są  małe  formy  do  których  moŜna  zaliczyć  teledyski  z  muzyką  bądź  krótkie  etiudy,
które stanowią dodatkową atrakcję nadawanego programu.
Ramówka stanowi bazę odniesienia do planu produkcji własnej. W odpowiednich pasmach
emitowane  są  audycje  wytworzone  przez  nadawcę.  Dlatego  teŜ  naleŜy  zaplanować  koszty
własnej produkcji, a wcześniej ilość potrzebnych godzin emisji programu. RównieŜ musi być
określony rodzaj audycji np. teleturnieje, dzienniki itp.
Zakupiona  audycja  moŜe  być  dostarczona  róŜnymi  sposobami  do  stacji  telewizyjnej.  Część
audycji telewizyjnych jest dostarczana przez dystrybutora na kasetach, czy teŜ innym nośniku
np. CD-ROM (reklamy).

Program stacji telewizyjnej w załoŜeniu ma dotrzeć do jak największej liczby odbiorców,

którymi są widzowie. Ilość kanałów telewizyjnych pozwala widzowi wybierać taki program,
który go najbardziej interesuje. Dlatego teŜ do widza trzeba dotrzeć i to nie tylko za
pośrednictwem własnych anten. Promocja programu stacji telewizyjnej odbywa się przy
pomocy:

−

opisu programu telewizyjnego w prasie,

−

zwiastunów wybranych audycji telewizyjnych na antenie własnej lub obcej,

−

reklam w prasie,

−

reklam emitowanych w radiu,

−

reklam na tablicach (billboardy),

−

internetu.
Reklama i jej częstotliwość za pośrednictwem róŜnych mediów jest elementem kampanii

reklamowej.  Kampania  reklamowa  programu  telewizyjnego  powinna  być  dobrze
zaplanowana,  gdyŜ  wiąŜe  się  to  z  ponoszeniem  jej  kosztów.  Istotą  reklamy  jest  dotarcie  do
odbiorcy  produktu.  Z  punktu  widzenia  ponoszonych  kosztów  istotne  jest,  aby  efektywność
reklamy była duŜa przy minimalnych kosztach własnych.

Emisja audycji telewizyjnej musi respektować prawa autorskie. Audycji telewizyjnej

nie moŜna wyemitować bez zgody właściciela praw autorskich do tejŜe audycji. Dlatego teŜ
w umowie zakupu praw do emisji audycji telewizyjnej powinno być jednoznacznie
określone:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ile naleŜy zapłacić z tytułu naleŜnych praw autorskich,

−

formę i termin płatności,

−

na jakim obszarze zakupiona audycja moŜe być emitowana, czyli muszą być określone
tzw. pola eksploatacji.

Tabela 1. Koszty programu telewizyjnego

L.p.

Nazwa

Wartość

zł

Struktura

1. Pozycje programowe

a) wartość zakupionych audycji telewizyjnych b) koszty produkcji
własnych audycji c) koszty praw autorskich

2. Koszty reklamy programu telewizyjnego;

a) w prasie b) billboardy c) w rozgłośniach radiowych d) Internet e)
produkcja zwiastunów f) pozostałe

4. Koszty redakcyjne

a) wynagrodzenia b) narzuty na wynagrodzenia c) usługi
telekomunikacyjne d) amortyzacja sprzętu e) materiały biurowe f)
czynsz za wynajmowane pomieszczenia i ich eksploatację g) koszty
badań marketingowych h) pozostałe

5. Koszty emisji programu

KOSZTY PRODUKCJI PROGRAMU TELEWIZYJNEGO
(1+2+3+4+5)

Organizacja produkcji

Właściwe przygotowanie organizacyjne produkcji ma istotny wpływ na późniejsze

ponoszenie kosztów produkcji audycji telewizyjnej a tym samym programu telewizyjnego.

Produkcja audycji telewizyjnej jest specyficznym procesem o zespołowym charakterze.

Członkowie  ekipy  realizacyjnej  muszą  umieć  ze  sobą  ściśle  współpracować.  KaŜdy
pracownik  zaangaŜowany  w  produkcję  audycji  telewizyjnej,  a  w  szczególności  podczas
realizacji  audycji  na  Ŝywo,  pewne  czynności  musi  wykonywać  intuicyjnie  bardzo  często  na
podstawie  rutynowych  komend  lub  w  ogóle  bez  słownego  komentarza.  Dotyczy  to
w szczególności  kamerzystów,  oświetleniowców,  prezenterów  itp.  Dlatego  dobór
odpowiedniego  zespołu  realizacyjnego  ma  zasadnicze  znaczenie.  W  konsekwencji  właściwy
dobór obsady realizacyjnej w duŜej mierze decyduje o końcowym rezultacie wyprodukowanej
audycji.

Zespół realizacyjny to zespół realizatorów:

−

obrazu,

−

wiatła,

−

dźwięku,

−

oświetlenia,

−

kamerzystów,

−

prowadzących audycję,

−

autorów

−

innych osób potrzebnych do wyprodukowania audycji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W telewizji poszczególne audycje mogą realizować zarówno własne zespoły

producenckie (wewnętrzne), jak teŜ producenci zewnętrzni (niezaleŜni od nadawcy). Zarówno
wśród pracowników stacji telewizyjnych jak i innych producentów telewizyjnych są zespoły
ludzi, którzy systematycznie ze sobą współpracują. Tak tworzą się najczęściej samoistne
grupy producenckie przechodzące niejako od audycji do audycji.

Kosztorys wstępny sporządzany jest zawsze przed ostatecznym skierowaniem audycji do

produkcji.  Poszczególne  pozycje  kalkulacyjne  kosztów  są  oparte  o  dane  rzeczywiste  lub
szacunkowe.  Danymi  rzeczywistymi  znanymi  z  „góry"  są  najczęściej  koszty  wynajęcia
techniki  telewizyjnej,  studia  itp.,  których  ceny  moŜna  znaleźć  w  ofertach  (cennikach)
poszczególnych  producentów  lub  stacji  telewizyjnych.  W  przypadku  wynagrodzenia
poszczególnych  współtwórców  audycji  zazwyczaj  stawki  za  udział  w  produkcji  są  z  nimi
kaŜdorazowo negocjowane i zaleŜą one od róŜnych czynników takich jak: fachowość, pozycja
zawodowa, popularność wśród widzów.

Produkcja audycji telewizyjnej wymaga zaangaŜowania potencjału produkcyjnego (np.

kamery,  studio  telewizyjne)  oraz  poniesienia  kosztów  za  usługi  niezbędne  do  jej  produkcji.
Właściciele potencjału produkcyjnego stosują cenniki swoich usług opartych na ich własnych
kalkulacjach  kosztów.  Przykładowo,  jeśli  potrzebna  jest  do  realizacji  audycji  animacja
komputerowa  to  producent  tej  audycji  moŜe  kupić  tę  usługę,  co  przekłada  się  na  koszty  jej
produkcji.

WaŜnym elementem organizacji produkcji audycji jest sporządzenie harmonogramu jej

produkcji.  Harmonogram  ten  powinien  być  sporządzony  przed  przystąpieniem  do  produkcji
audycji  i  zwyczajowo  jest  załączany  do  kosztorysu.  Sporządzanie  harmonogramu  produkcji
powinno  być  obowiązkową  praktyką,  poniewaŜ  zasoby,  jak:  kamery,  studia,  zestawy
montaŜowe są ograniczone.

Harmonogram produkcji obejmuje m.in. takie informacje jak:

−

ilość i terminy dni zdjęciowych,

−

czas i termin potrzebny na budowę i ustawienie scenografii (jeśli zachodzi taka potrzeba),

−

termin i czas wynajęcia studia,

−

termin i czas wynajęcia ekipy realizacyjnej

−

skład ekipy realizacyjnej,

−

szczegóły planu pracy aktorów i/lub prowadzących,

−

inne.
Odpowiednia organizacja produkcji audycji ma wpływ na późniejsze ponoszenie kosztów

jej produkcji. Dlatego proces organizacji produkcji musi być zaplanowany i przemyślany
w najdrobniejszych szczegółach.

Kosztorys danej audycji lub cyklu, na podstawie scenariusza lub konspektu sporządza

kierownik produkcji w porozumieniu z m.in.:

−

autorem scenariusza, reŜyserem i scenografem,

−

osobami odpowiedzialnymi za technikę telewizyjną, (najczęściej technologiem
telewizyjnym i/lub inŜynierem studia telewizyjnego lub wozu transmisyjnego),

−

dyrektorem, redaktorem naczelnym stacji (lub często delegowanym przez niego
producentem

−

wykonawczym),

−

zespołem realizacyjnym (w tym realizatorami: wizji, fonii i światła),

−

czasami teŜ z pozostałymi autorami i uczestnikami audycji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kierownik produkcji reprezentuje i działa w imieniu producenta audycji; odpowiada m.in.
za:

−

skosztorysowanie produkcji audycji w fazie planowania,

−

właściwą organizację produkcji (np. ustalanie terminów, rezerwację

−

sprzętu, organizację zespołów realizujących poszczególne części audycji),

−

nadzorowanie harmonogramu produkcji czyli dotrzymanie terminów realizacji,

−

utrzymanie dyscypliny finansowej w fazie realizacji,

−

negocjowanie stawek wynagrodzeń i kosztów usług realizacyjno-technicznych.
Telewizja bez wątpienia jest skomplikowanym medium które przy produkcji i emisji

wykorzystuje  wysokiej  klasy  wyposaŜenie  techniczne.  Do  obsługi  tego  wyposaŜenia
potrzebni są więc ludzie o wysokich kwalifikacjach. Stąd organizacja produkcji telewizyjnej
nie jest prosta. DuŜo przy tym zaleŜy właśnie od sprawnego kierownika produkcji, od którego
wymaga  się  umiejętności  łączenia  setek  detali  i  inwencji  twórczej.  NaleŜy  znaleźć
odpowiednie terminy realizacji, zarezerwować studio, itp. JeŜeli biorą udział w audycji znane
osobistości  to  często  bywa,  Ŝe  właśnie  pod  ich  kalendarz  trzeba  wszystko  zaplanować.  Bez
odpowiednich  umiejętności  organizacyjnych  kierownika  produkcji  jest  mała  szansa
w osiągnięciu  sukcesu  polegającego  na  zamianie  pomysłu  audycji  w  realny,  wytworzony
produkt.

Charakterystyka kosztów produkcji audycji telewizyjnej

Dla producenta telewizyjnego obiektem kalkulacyjnym kosztów jest wytwarzana przez

niego audycja telewizyjna. Jej powstawanie charakteryzują:

−

czas realizacji,

−

zaangaŜowanie środków techniki telewizyjnej i innej,

−

zróŜnicowany rodzaj oraz jakość pracy ludzkiej.
Ma to wpływ nie tylko na ostateczną wysokość kosztu wytworzenia audycji, lecz równieŜ

na jego strukturę. Tak więc o strukturze kosztów wytwarzania decyduje przyjęty zestaw
kryteriów klasyfikacji kosztów.

Logika powstawania audycji telewizyjnej nakazuje wyróŜniać następujące grupy kosztów

wytworzenia:

−

koszty redakcyjne,

−

koszty wykorzystania techniki telewizyjnej,

−

koszty realizacyjne.
Redakcja audycji telewizyjnej jest waŜnym etapem w procesie jej powstawania. W etapie

tym następuje konkretyzacja wizji autorów pomysłu co w dalszym efekcie ma wpływ na
ostateczny kształt antenowy audycji. Składa się na to m.in. nabycie praw autorskich,
napisanie scenariusza, dobór uczestników audycji, podpisanie umów z wykonawcami itd. Na
koszty redakcyjne składają się koszty:

−

wynagrodzeń zwanymi tu honoriami wraz narzutami,

−

nabycia materiałów filmowych,

−

nabycia praw autorskich,

−

nabycia innych niezbędnych usług,

−

pozostałe, bezpośrednio związane z pracami redakcyjnymi.
Koszty wynagrodzeń obejmują w szczególności wynagrodzenie: kierownika produkcji,

wszystkich współtwórców audycji - utworu audiowizualnego (w tym reŜysera, scenarzysty,
autora opracowania muzycznego), lektora oraz wykonawców takich jak: prowadzący audycję,
gości, aktorów itp. w zaleŜności od rodzaju audycji. W przypadku wykorzystania
przygotowanych specjalnie do audycji felietonów czy relacji - takŜe autora felietonu i relacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

np. z jakiegoś wydarzenia, a takŜe dokumentalistów dokonujących wyboru materiałów
archiwalnych dla potrzeb audycji, jeśli wymaga tego jej formuła.

W przypadku produkcji specjalistycznej audycji telewizyjnej często zdarza się Ŝe

niezbędne jest równieŜ zatrudnianie wielu konsultantów - specjalistów we właściwych dla
tematu danej audycji dziedzinach. MoŜe to dotyczyć audycji historycznych, medycznych itp.
Jeśli będzie to koprodukcja z partnerem zagranicznym zapewne nie obejdzie się równieŜ bez
tłumaczy.

Koszty materiałów filmowych mogą dotyczyć zakupu materiałów gotowych filmowych

niezbędnych do wykorzystania w audycji.

Koszty praw autorskich dotyczą zakupu licencji do audycji telewizyjnch, filmów lub ich

fragmentów,  praw  autorskich  i  wykonawczych.  Bez  tych  praw  nie  wolno  bowiem
eksploatować  utworów  audiowizualnych  zgodnie  z  ustawą  o  prawach  autorskich  i  prawach
pokrewnych.  Za  wykorzystanie  utworów  muzycznych  czy  teŜ  audiowizualnych
w produkowanych audycjach naleŜy się ich twórcom wynagrodzenie.

Pozycja usługi dotyczy wszelkich usług, które są potrzebne do sprawnej realizacji

produkcji.  Mogą  teŜ  być  to  tłumaczenia  tekstów.  W  przypadku  teleturnieju  np.  naleŜy
zatrudnić pracowników lub specjalistyczne przedsiębiorstwo do obsługi konkursu, np. lektora
czy  teŜ  obsługi  systemu  komputerowego  z  właściwym  oprogramowaniem  tak,  aby  moŜna
sprawnie  przeprowadzić  konkurs.  W  zaleŜności  od  charakteru  produkowanej  audycji  usługi
mogą być mniej lub bardziej skomplikowane.

W kosztach redakcyjnych znaczący udział mogą mieć równieŜ podróŜe słuŜbowe, które

najczęściej są niezbędne przy organizacji produkcji. Są to koszty delegacji, hoteli, transportu,
wyŜywienia itp. Nie zawsze moŜna zrealizować audycję tylko w jednym miejscu. Przykładem
są audycje publicystyczne, gdy reporterzy muszą odwiedzić kilka miejsc w celu zrobieniu
dokumentacji.

Pozostałe koszty redakcyjne to zakup materiałów biurowych, kaset, nagród i inne

niezbędne do prawidłowego funkcjonowania redakcji. RównieŜ moŜna zaliczyć do tej pozycji
- koszty rozmów telefonicznych, gdyŜ redakcja nie moŜe pracować bez podstawowych
ś

rodków łączności jak telefony czy teŜ internet.

Na koszty techniczne składają się koszty wynajęcia niezbędnego sprzętu do realizacji

audycji  telewizyjnej  jak:  zestawów  zdjęciowych,  zestawów  montaŜowych,  wozu
transmisyjnego  czy  teŜ  całego  studia  telewizyjnego  oraz  pozostałego  specjalistycznego
sprzętu  technicznego.  W  kosztach  technicznych  mieszczą  się  równieŜ  koszty  przygotowania
efektów specjalnych.

Reporterski zestaw zdjęciowy tworzy kamera telewizyjna wraz z oprzyrządowaniem

takim  jak:  statyw,  monitor,  mikrofony  przewodowe  i  bezprzewodowe,  mikser  fonii  oraz
przenośny zestaw oświetleniowy. Kamery reporterskie słuŜą do rejestracji obrazu i dźwięku.
Rejestracja  obrazu  moŜe  odbywać  się  na  nośniku  magnetycznym,  lub  innym  nośniku,  np.
dyski optyczne. Kamera równieŜ moŜe pracować w studiu telewizyjnym, ale wówczas obraz
przekazywany jest do reŜyserki i dopiero tam rejestrowany na magnetowidzie lub emitowany
ze studia „na Ŝywo". W zaleŜności od złoŜoności zestawu zdjęciowego koszty jego wynajęcia
będą  róŜne.  Najczęściej  za  dodatkowe  wyposaŜenie  zestawu  zdjęciowego  trzeba  równieŜ
zapłacić. Dlatego waŜna jest właściwa dla danych potrzeb kaŜdorazowa konfiguracja zestawu
zdjęciowego. Od tego bowiem zaleŜą koszty wynajęcia tego zestawu.

Zestaw montaŜowy słuŜy do łączenia obrazu, dźwięku, muzyki czy teŜ innych podkładów

słuŜących  do  uzyskania  zamierzonego,  końcowego  efektu.  Aktualnie  w  produkcji
telewizyjnej  wykorzystuje  się  juŜ  wyłącznie  montaŜ  elektroniczny,  najczęściej  montaŜ  ten
odbywa  się  komputerowo  przy  wykorzystaniu  specjalistycznego  oprogramowania
komputerowego.  Nieliniowy  komputerowy  (cyfrowy)  zestaw  montaŜowy  ma  znacznie  wiele
więcej  moŜliwości,  niŜ  do  niedawna  stosowane  analogowe  zestawy  montaŜowe  (liniowe),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

włącznie  z  zaprogramowaniem  kolejności  łączenia  poszczególnych  sekwencji.  Zestaw
sterowany  jest  komputerem.  MoŜna  na  nim  bardzo  często  bezpośrednio  wykonać  efekty
specjalne,  wpisać  napisy,  a  takŜe  wykonać  grafikę  tzw.  montaŜe  kompozycyjne  itp.  Wybór
konkretnego  typu  zestawu  zaleŜy  od  potrzeb  realizacyjnych  oraz  moŜliwości  finansowych
producenta.

Studio telewizyjne jest to miejsce rejestracji/emisji audycji telewizyjnej i jej produkcji.

W studiu telewizyjnym, w zaleŜności od wielkości i jego wyposaŜenia, znajdują się wszystkie
urządzenia techniczne, które pozwalają i umoŜliwiają zrealizowanie przedsięwzięcia, którego
efektem końcowym jest zapisanie audycji na nośniku lub wyemitowanie jej na Ŝywo na
antenie. W studiu znajduje się miejsce na zorganizowanie planu zdjęciowego. Na planie
zdjęciowym ustawia się scenografię, oświetlenie planu oraz kamery itp. W reŜyserce i pokoju
aparatury znajduje się niezbędna aparatura elektroniczna taka jak: mikser wizyjny i foniczny,
monitory, magnetowidy, magnetofony oraz sterownik oświetlenia i inne.

Studio obsługuje zespół realizacyjny, natomiast zestaw montaŜowy – montaŜysta. Przy

czym pamiętać naleŜy, Ŝe montaŜ moŜe dotyczyć zarówno obrazu i dźwięku jak i obu tych
warstw osobno, w zaleŜności od skomplikowania audycji telewizyjnej.

Studio posiada równieŜ pełne zaplecze techniczne dla realizatorów audycji

telewizyjnych, takie jak:

−

toalety,

−

catering,

−

miejsca do charakteryzacji,

−

inne.

W przypadku realizacji większej audycji telewizyjnej w plenerze, np. widowiska

sportowego  na  stadionie,  niezbędne  staje  się  uŜycie  wozu  transmisyjngo  z  wyposaŜeniem.
Wóz  transmisyjny  pełni  w  terenie  rolę  reŜyserki  studia  telewizyjnego,  jeśli  zaś  zostanie
dodatkowo  wyposaŜony  w  wóz  łączowy  lub  satelitarny  takŜe  jako  zespołu  emisyjnego.  Wóz
transmisyjny  jest  uŜywany  do  produkcji  na  zewnątrz,  tzn.  w  miejscach  gdzie  coś  się  dzieje.
Mogą  być  to  zawody  sportowe,  czy  teŜ  spektakl  teatralny  lub  koncert  w  hali  widowiskowej.
WyposaŜenie  takiego  wozu  pozwala  zarejestrować  zdarzenie,  do  którego  nie  wystarcza  tylko
ekipa  reporterska.  Wóz  transmisyjny  wraz  z  wyposaŜeniem  umoŜliwia  przemieszczanie  się
oraz  posiada  środki  łączności,  które  słuŜą  do  utrzymania  kontaktu  z  realizatorami
programu telewizyjnego znajdujących się zarówno na planie jak i w siedzibie w telewizji.
Do  tego  celu  wykorzystuje  się  najczęściej  łączność  bezprzewodową  lub  przewodową
bazując  na  łączach,  które moŜna wynająć od operatorów telekomunikacyjnych na czas danej
transmisji lub na dłuŜszy okres.

Na koszty realizacyjne składają się:

wynagrodzenia wraz z narzutami obsługi kamer, studia, zestawów montaŜowych:

−

pracowników i współpracowników realizatorów obrazu, dźwięku, światła

−

operatorów kamer,

−

montaŜysty,

−

inŜynierów i techników,

−

asystentów i realizatorów,

−

operatorów oświetlenia,

−

operatorów magnetowidów,

−

innych osób związanych bezpośrednio z realizacją audycji,

2) koszty obsługi planu zdjęciowego:

−

wynagrodzenia wraz z narzutami,

−

obsługa planu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

charakteryzacja,

−

rekwizyty,

−

kostiumy,

−

materiały eksploatacyjne potrzebne do obsługi planu zdjęciowego (Ŝarówki, folie itp.)
itp,

3) usługi budowy dekoracji:

−

wynagrodzenia z narzutami,

−

koszty materiałów do budowy dekoracji,

−

usługi niezbędne przy budowie dekoracji,

4) pozostałe koszty:

−

nośniki do rejestracji np. kasety,

−

wyŜywienie ekipy podczas zapisu audycji,

−

inne np. kopiowanie itd.

W skład zespołu realizacyjnego wchodzą:

−

realizator wizji,

−

realizator dźwięku,

−

realizatorzy światła,

−

operatorzy kamer, którzy obsługują studio podczas nagrania lub emisji na Ŝywo audycji.
W niektórych telewizjach dzieli się osoby obsługujące kamery na operatorów kamer

(kamerzystów)  i  operatora  obrazu.  RóŜnica  polega  na  tym,  Ŝe  operator  kamery  jest  prowadzony
przez  realizatora  wizji  i  pracuje  w  większym  zespole  w  studio  telewizyjnym  lub  wozie
transmisyjnym.  Natomiast  operator  obrazu,  w  porozumieniu  z  autorem  audycji,  najczęściej
samodzielnie podejmuje wszystkie decyzje co do sposobu filmowania. Jest niejako okiem autora,
przekazuje treść i jego wizję.

Realizacja audycji telewizyjnej polega na nadaniu jej formy pozwalającej przekazać jej

treści  odbiorcy.  Przesyłanie  treści  audycji  moŜe  odbywać  równocześnie  z  jej  realizacją
(w  czasie  rzeczywistym,  „na  Ŝywo").  Częściej  jednak treść  audycji  jest  najpierw nagrywana,
następnie poddawana montaŜowi i po tym kierowana do emisji.

Kosztorys audycji telewizyjnej

Znajomość mechanizmów i przyczyn powstawania kosztów jest pomocna w budowie

budŜetów kosztów produkcji, a takŜe kosztorysu pojedynczej audycji telewizyjnej. Na budŜet
kosztów produkcji składa się suma kosztów pojedynczych audycji telewizyjnych lub cykl
audycji, np. teleturnieje.

O budŜecie kosztów produkcji moŜna mówić wtedy, kiedy istnieje zatwierdzony plan

produkcji  audycji  telewizyjnych  stworzony  na  podstawie  wynegocjowanych  z  producentami
(wewnętrznymi  lub  zewnętrznymi)  kosztów  produkcji  poszczególnych  audycji.  Dopiero  na
podstawie takiego planu  moŜna sporządzić budŜet kosztów produkcji audycji telewizyjnych.
BudŜet  kosztów  produkcji  musi  mieścić  się  w  wyznaczonym  przez  decydenta  (np.  zarząd
stacji  telewizyjnej)  limicie  przyznanych  środków  finansowych,  gdyŜ  niezbędne  jest
posiadanie środków na pokrycie wydatków na ich produkcję.

W przypadku jednej audycji moŜna mówić o kosztorysie jej produkcji. Kosztorys to

zestawienie,  które  zawiera  dane  o  ilości  i  rodzaju  zaangaŜowanego  sprzętu  telewizyjnego,
zakupie  usług,  praw  autorskich  i  zasobów  ludzkich  wyraŜonych  wartościowo  w  przyjętym
układzie  kalkulacyjnym  kosztów.  Po  wyprodukowaniu  audycji  sporządza  się  kosztorys
powykonawczy,  który  jest  podstawą  do  rozliczenia  kosztów  produkcji  i  ich  ostatecznej
akceptacji.  Kosztorys  audycji  odpowiada  na  pytania:  ile  jest  potrzebnych  pieniędzy  na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zrealizowanie  przedsięwzięcia  oraz  ile  moŜna  spodziewać  się  pieniędzy  na  potrzeby
produkcji.  Powstaje  więc  wariant  optymistyczny  i  pesymistyczny,  najczęściej  w  fazie
negocjacji  z  zamawiającym.  Bez  odpowiednich  środków  finansowych  nie  ma  sensu
rozpoczynać produkcji.

Podstawowymi celami sporządzania kosztorysu audycji są:

−

poznanie poziomu kosztów jej produkcji przed podjęciem decyzji o skierowaniu do
realizacji,

−

planowanie kosztów produkcji audycji, bloków programowych i programu
telewizyjnego,

−

planowanie zaangaŜowania zasobów sprzętowych (zestawy zdjęciowe, zestawy
montaŜowe, studio telewizyjne i wozy transmisyjne, transport itp.), usług zewnętrznych,

−

pomiar ilościowy i wartościowy zuŜycia zasobów ludzkich, rzeczowych, finansowych
i materiałowych,

−

racjonalizację zuŜycia zasobów,

−

sporządzenie budŜetu kosztów produkcji audycji,

−

sporządzenie budŜetu kosztów programu emitowanego przez stację telewizyjną,

−

sporządzenie budŜetu kosztów przedsiębiorstwa,

−

kontrolowanie kosztów na poziomie wykonywania zadania produkcyjnego,

−

planowanie środków finansowych niezbędnych do wyprodukowania audycji,

−

racjonalizację wydatkowania środków finansowych.

Przykładowy kosztorys audycji telewizyjnej

Tabela 2. KOSZTORYS AUDYCJI [A. Wurtzel, J. Rosenbaum 1995]

Tytuł
Producent

Pozycja

Koszt
planowany

Koszt
rzeczywisty

Odchylenia

Producent / Producer

ReŜyser / Director

Scenarzysta / Writer/Script

Prawa autorskie / Rights

Muzyka/Musie

Koszty ogólnego zarządu/Office Overhead

Pozostałe koszty /Miscellaneous

Ubezpieczenie społeczne/Pension & Welfare

1. RAZEM

Studio / Studio/technicians

Data sporz

dzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Asystent reŜysera / Assistant Director

Realizator światła / Lighting Director

Scenograf/ Scenie Designer

Budowa scenografii / Set Construction

a) Dostawy / Supplies

b) Pracownicy / Personnel

Dodatkowy sprzęt / Special eąuipment

Taśma filmowa / Film stock

Kasety video / Yideotape Stock

Garderoba / Wardrobe

Rekwizyty / Props

Wydatki / Expenses

a) wyŜywienie / Food

b) zakwaterowanie / Lodging

c) transport / Transportation

Grafika / Graphics

Przegrywanie i montaŜ / Yideotape Editing &
Postproduction

Pozostałe koszty / Miscellaneous

Koszty nieprzewidywalne / Contingency

Narzuty związkowe / Union Benefits

2. RAZEM

RAZEM KOSZT PRODUKCJI

Układy kosztorysów mogą być bardzo róŜne w zaleŜności od potrzeb producenta, czy teŜ

zamawiającego a takŜe w zaleŜności od zwyczajów panujących na lokalnym rynku. Niemniej
moŜna zauwaŜyć ich cechy wspólne.

W kosztorysach moŜna wyróŜnić trzy podstawowe segmenty kosztów:

−

koszty redakcyjne, w tym pozyskania praw autorskich,

−

koszty techniki telewizyjnej i usług niezbędnych do realizacji audycji,

−

koszty pracy ekipy realizacyjnej,
Segmenty te odzwierciedlają organizację procesu produkcyjnego audycji telewizyjnej.

WyróŜnione  segmenty  kosztów  produkcji  audycji  telewizyjnych  składają  się  z właściwych
sobie  pozycji  kalkulacyjnych  kosztów.  UŜywanie  róŜnego  rodzaju  szablonów  pozwala  na
lepsze  planowanie  kosztów  i  skrócenie  czasu  sporządzania  kosztorysu.  To  takŜe  zmniejsza

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

szansę na popełnianie błędów w kalkulacji kosztów audycji. Najczęściej błędy te polegają na
nieuwzględnianiu pewnych pozycji w kalkulacji kosztów. NaleŜy pamiętać o tym, Ŝe audycja
telewizyjna jest najczęściej niepowtarzalna.

Jednak nie zawsze prezentowane są w kosztorysach takie pozycje lub grupy kosztów jak:

koszty ubezpieczeń, koszty likwidacji scenografii i dekoracji czy teŜ koszty promocji.

MoŜna przyjąć, Ŝe prosta audycja telewizyjna produkowana w studiu telewizyjnym nie

potrzebuje specjalnego ubezpieczenia. Jeśli jednak będzie to koncert, to moŜe zdarzyć się
uszkodzenie sprzętu.

Przy imprezach z duŜą ilością wykonawców z udziałem publiczności, producent audycji

musi uzyskać zgody wszystkich słuŜb porządkowych, straŜy poŜarnej, policji, itp. zgodnie
z ustawą o imprezach masowych; nieprzestrzeganie tych przepisów grozi odpowiedzialnością
cywilno-prawną.

Ubezpieczenie się przedsiębiorstwa od następstw nieszczęśliwych wypadków oraz

odpowiedzialności  cywilnej  jest  juŜ  powszechną  praktyką.  Naturalnie,  niezaleŜnie  od  tego,
większość  przedsiębiorstw,  które  dysponują  własnym  sprzętem  telewizyjnym  ma  ogólne,
całoroczne  pakiety  ubezpieczeń  swojego  majątku.  Niemniej  mogą  zdarzyć  się  uszkodzenia
i kradzieŜe  wynajętego  sprzętu  do  realizacji  audycji  telewizyjnej.  W  szczególności
naraŜone  na  uszkodzenia  są  kamery  reporterskie  podczas  wszelkich  demonstracji
i manifestacji  ulicznych,  a  takŜe  w  sytuacji  wysyłania  takich  ekip  w  rejony  konfliktów
i wojen.

W kosztorysach powinno uwzględniać się koszty likwidacji scenografii i dekoracji uŜytych

w audycji telewizyjnej. W przypadku gdy jest to audycja cykliczna – koszty ich
magazynowania. O tych pozycjach kosztów często zapomina się podczas sporządzania
kosztorysów i nie wyodrębnia się tej grupy kosztów.

W praktyce koszty promocji nie są wyeksponowane, często kryją się pod innymi pozycjami

kosztów.  MoŜe  być  to  zakup  kaset,  montaŜ  itp.  Jednak  dla  przejrzystości  kosztorysu  koszty  te
powinny  być  wyodrębnione,  jeśli  jest  to  moŜliwe  i  celowe.  Dotyczy  to  zwłaszcza  audycji
cyklicznych  emitowanych  na  antenie.  Mogą  być  to  reklamy  audycji  w  innych  środkach
masowego przekazu, druk folderów informacyjnych o audycji dla sponsorów nagród itp.

W kosztorysie powinna być uwzględniona pozycja kosztów nieprzewidzialnych. MoŜe

ona wystąpić w szczególności w audycjach realizowanych w terenie, gdyŜ wielu rzeczy nie da
się z góry przewidzieć tak jak w nagraniu studyjnym. Koszty te powinny być rozliczane po
zakończeniu produkcji, niemniej muszą być przygotowane takie właśnie rezerwy finansowe.

Koszty pośrednie produkcji audycji w kosztorysach najczęściej planuje się za pomocą

narzutu procentowego od kosztów bezpośrednich. Powszechne to rozwiązanie stosowane jest
we  współpracy  telewizji  z  producentami  zewnętrznymi  z  zastrzeŜeniem,  Ŝe  wielkość  tego
wskaźnika wymaga uprawdopodobnienia przez producenta zewnętrznego.

Niezbędnym elementem uzupełniającym kosztorys audycji jest harmonogram produkcji.

Tabela 3. Przykładowy harmonogram nagrywania i montaŜu audycji rozrywkowej

L.p. Czynność

Data

1. Filmowanie nagród

10.01.2007

2. MontaŜ przygotowanych materiałów nagród

11.01.2007

3. Budowa scenografii

17.01.2007

4. Nagranie

18-19.01.2007

5. Rozbiórka scenografii

20.01.2007

6. MontaŜ cyklu 1 0 odcinków

20-31.01.2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Konieczność łącznego posługiwania się kosztorysem i harmonogramem produkcji

usprawniają zarządzanie produkcją audycji telewizyjnej i umoŜliwia właściwą kontrolę
procesów produkcyjnych.

Harmonogram produkcji audycji telewizyjnej powinien jasno określać kiedy odbywają

się poszczególne etapu produkcji.

Audycje telewizyjne produkowane są na indywidualne zamówienie klienta, a więc jest to

produkcja  na  zamówienie.  Uruchomienie  zlecenia  produkcyjnego  następuje  po  podpisaniu
umowy przez zamawiającego i producenta. Integralną częścią tej umowy jest wynegocjowany
kosztorys  i  sprecyzowane  zadania  kaŜdej  ze  stron.  RównieŜ  waŜnym  elementem,  obok
kosztorysu,  jak  juŜ  zaznaczono,  jest  harmonogram  produkcji  audycji  telewizyjnej
i oczywiście  scenariusz,  które  zwyczajowo  równieŜ  traktuje  się  jako załączniki  do  kontraktu
produkcyjnego.

Organizacja produkcji audycji telewizyjnej zostanie pokazana na przykładzie produkcji

audycji rozrywkowej.

Do grupy audycji o charakterze rozrywkowym moŜna zaliczyć bardzo wiele ciekawych

pozycji  programowych.  MoŜe  być  to  zarówno  teleturniej,  kabaret,  audycja  świąteczna
z koncertami,  spotkania  z  ciekawymi  ludźmi  w  formie  zabawy,  a  nie  „gadających  głów",
szopki  noworoczne,  parodie  Ŝycia  codziennego  lub  inne  audycje  poświęcone  ciekawym
wydarzeniom.

Audycje tego typu mogą być emitowane cyklicznie zgodnie z ramówką lub produkowane

i  emitowane  okazjonalnie  w  okolicznościowych  ramówkach  świątecznych  bądź
weekendowych. Przykładowe audycje rozrywkowe to np. Kabaretowa Liga Dwójki, Maraton
uśmiechu,  Dziennik  telewizyjny  Jacka  Fedorowicza,  Familiada,  Europa  da  się  lubić.
WyróŜniają się one często bardzo odmiennymi celami oraz bardzo róŜnym zaangaŜowaniem
zasobów  niezbędnych  do  ich  produkcji.    Audycja  o  charakterze  rozrywkowym  jest  prawie
zawsze  szczególnym  artystycznym  przedsięwzięciem.  Oprócz  dobrej  organizacji  produkcji
liczy się przede wszystkim świetny pomysł, który zostanie zaakceptowany przez telewidzów,
dobra  -  najlepiej  znana  obsada  wykonawców,  którzy  gwarantują  publiczność  przed
telewizorami oraz właściwie dobrany repertuar tekstowy i muzyczny.

Nad całością artystyczną sprawuje piecze reŜyser wspomagany przez realizatora

telewizyjnego oraz scenografa.

Przykładowa produkcja telewizyjna to 50-minutowa audycja satyryczna o charakterze

spektaklu,  z  udziałem  znanych  artystów  estrady  i  aktorów  oraz  publiczności.  W  audycji
przewidziane  są  piosenki  w  wykonaniu  aktorów  wraz  z  akompaniamentem  zespołu
muzycznego.  Planowane  są  3  dni  zdjęciowe.  Cały  okres  produkcji  potrwa  14  dni.  Nagranie
audycji ma nastąpić w wynajętym obiekcie (sali teatralnej), a nie w studiu telewizyjnym.

Najpierw powstał konspekt (pomysł) audycji a następnie scenariusz audycji i kosztorys.

W scenariuszu audycji opisano szczegółowo zawartość audycji, jej autorów oraz uczestników.
Ta opisowa część projektu jest niezbędnym elementem całej propozycji programowej.
Scenariusz jest niezbędny, aby moŜna było realnie oceniać dostarczony kosztorys w aspekcie
planowanych kosztów produkcji audycji.

W kosztorysie wyodrębniono następujące grupy kosztów:

−

honorariów współtwórców i zespołu produkcyjnego,

−

realizacji zdjęć,

−

realizacji nagrania muzyki do spektaklu,

−

realizacji dźwięku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

oświetlenia,

−

scenografii, dekoracji i rekwizytów,

−

kostiumów scenicznych i garderoby,

−

charakteryzacji,

−

obsługi planu zdjęciowego,

−

transportu,

−

montaŜu i udźwiękowienia,

−

nośniki magnetyczne (kasety),

−

pozostałe.

Do spektaklu zaangaŜowani zostali znani główni aktorzy oraz aktorzy drugoplanowi,

którzy mają wspomagać główne postacie. Teksty piosenek muszą odzwierciedlać przesłanie
całego spektaklu.

Cały spektakl z udziałem publiczności będzie nagrywany w wynajętym obiekcie.
Do realizacji takiego przedsięwzięcia naleŜy skompletować ekipę realizacyjną,

odpowiednie kamery, sprzęt dźwiękowy, oświetlenie, wózki do kamer, ramię kamerowe, itp.
Nagranie  zrealizowane  zostanie  z  wykorzystaniem  dwóch  reporterskich  zestawów
zdjęciowych.  Nie  zakładano  w  tym  projekcie  uŜycia  wozu  transmisyjnego.  Realizacja  zdjęć
wymaga  zaangaŜowania  reŜysera,  realizatora  wizji,  kamerzystów,  itd.  Sprzęt  do  tego  typu
produkcji  najczęściej  się  wynajmuje,  gdyŜ  dla  wielu  producentów  utrzymanie  zwłaszcza
sprzętu  transmisyjnego  i  duŜego  zespołu  ludzi  nie  jest  po  prostu  opłacalne.  Stąd  do  tego
przedsięwzięcia jest on jednorazowo wynajmowany. Dotyczy to oczywiście teŜ zespołu ludzi,
którzy ten sprzęt obsługują. W praktyce na naszym rynku produkcyjnych usług telewizyjnych
jest wielu bardzo dobrych specjalistów z niezbędnymi kwalifikacjami, których moŜna zawsze
zaangaŜować tylko do obsługi konkretnej produkcji.

Zanim dojdzie do pracy na planie to naleŜy wcześniej nagrać w studiu dźwiękowym

piosenki  z  udziałem  zespołu  muzycznego,  który  będzie  akompaniował  podczas  spektaklu.
Podczas  samego  nagrania  spektaklu  muzyka  będzie  puszczana  z  playbacku.  Do
wcześniejszego nagrania muzyki naleŜy wynająć studio dźwiękowe i realizatora nagrania.

Obiekt zdjęciowy wymaga odpowiedniego nagłośnienia obiektu i obsługi zarówno

playbacku, jak i urządzeń do nagrywania dźwięku na Ŝywo (live). NaleŜy uwzględnić koszty
w kosztorysie produkcji.

Istotnym elementem realizacji zdjęć jest właściwe oświetlenie planu zdjęciowego wraz ze

sceną.  Światła  są  elementem  gry  scenicznej  i  ich  odpowiednia  gra  pozwala  na  uzyskanie
lepszego  efektu  scenicznego.  Stąd  teŜ  naleŜy  wynająć  oświetlaczy,  którzy  mają  równieŜ
doświadczenie  sceniczne.  Zupełne  inne  warunki  pracy  są  w  profesjonalnym  studiu
telewizyjnym  niŜ  w  wynajętym  obiekcie,  gdzie  trzeba  praktycznie  wszystko  zaplanować
i ustawić w warunkach nowej sceny.

Sama oprawa sceniczna wymaga przygotowania i budowy odpowiedniej scenografii

właściwej  dla  tego  spektaklu.  Zatem  naleŜy  wykonać  odpowiednie  dekoracje  i  rekwizyty,
kupić  je  albo  wynająć.  W  ten  proces  zaangaŜowani  są:  scenograf,  który  przedstawia
koncepcję  scenografii  spektaklu,  jego  asystenci,  rekwizytor,  asystent  rekwizytora  i  kaŜdy
z nich ma swoje zadania do wykonania. Osobnym elementem są kostiumy. Podczas nagrania
audycji aktorzy będą musieli przebierać się i zmieniać kostiumy  w zaleŜności od konkretnej
sceny. W związku z tym kostiumograf musi opracować koncepcję ubioru a później naleŜy te
kostiumy  kupić,  uszyć  lub  wynająć.  Podczas  samego  kręcenia  zdjęć  musi  być  obecny
garderobiany, aby ktoś panował nad wszystkimi kostiumami i kolejnością ich przygotowania
dla aktorów. RównieŜ muszą być wynajęte pomieszczenia na garderoby, gdzie aktorzy mogą
przygotować  się  do  poszczególnych  scen.  Po  uŜyciu  kostiumów,  a  przed  ich  oddaniem  do
wypoŜyczalni, naleŜy je wyprać.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas spektaklu muszą być obecni charakteryzatorzy. NaleŜy więc wynająć miejsce dla

stanowisk charakteryzacji, kupić niezbędne usługi i materiały do charakteryzacji aktorów oraz
zaangaŜować charakteryzatorów.

Plan zdjęciowy musi mieć zapewnioną obsługę. Poszczególne ekipy realizacyjne muszą

mieć  wzajemny  kontakt  na  planie.  Nie  naleŜy  zapominać  teŜ  o  posiłkach  profilaktycznych
(catering)  i  napojach  ze względu,  Ŝe  aktorzy  i  ekipy  długi  czas  spędzają  na  planie.  RównieŜ
plan  zdjęciowy  musi  mieć  kierownika,  który  będzie  tym  wszystkim  właściwie  zawiadywał
i koordynował.

Podczas realizacji zdjęć i wcześniej - do organizacji planu zdjęciowego niezbędny jest

transport. Transport niezbędny jest w róŜnych fazach produkcji do przewoŜenia kamer,
rekwizytów, dekoracji, ludzi. Koszty transportu przedstawiono w tabeli 3.33.

Ostatnim etapem produkcji tego typu przedsięwzięcia jest postprodukcja, czyli montaŜ

i udźwiękowienie.  Materiał  zapisany  podczas  realizacji  zdjęć  naleŜy  odpowiednio  zgrać
w kolejności  poszczególnych  sekwencji,  aby  nadać  temu  materiałowi  postać  50  minutowej
audycji.  Dźwięk,  który  został  nagrany  podczas  zapisu,  musi  przejść  odpowiednią  obróbkę,
aby  dostarczona  kaseta  do  telewizji  spełniała  jej  wymagania  techniczne  do  emisji.  Normy
w tej  dziedzinie  określa  nadawca  telewizyjny.  RównieŜ  naleŜy  przegrać  audycję  na  kasety
przeglądowe VHS.

Podczas produkcji tego typu przedsięwzięcia naleŜy wynająć obiekty zdjęciowe,

ubezpieczyć  aktorów  i  ekipy,  wynająć  hotele  itp.  Obsługa  biurowa  produkcji  równieŜ  musi
mieć  swoje  miejsce,  gdyŜ  podczas  realizacji  przedsięwzięcia  naleŜy  na  bieŜąco  załatwiać
róŜne  sprawy  kontrahentów.  Ponadto  trzeba  pamiętać  o  przygotowaniu  fotosów  dla  celów
promocji (np. zdjęć do prasy).

Pomysł i organizacja takiego przedsięwzięcia artystycznego wymaga szczególnego

przemyślenia. Programy satyryczne i muzyczne są jedne z trudniejszych artystycznie do
wyprodukowania.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie znasz etapy produkcji programu telewizyjnego?

Co wchodzi w zakup audycji telewizyjnej?

Jakimi sposobami jest dostarczana do stacji telewizja?

Co powinno być określone w umowie zakupu praw do emisji audycji telewizyjnej?

Co obejmują koszty programu telewizyjnego?

Co rozumiesz pod pojęciem organizacja produkcji?

Jakie informacje obejmuje harmonogram produkcji?

Kto sporządza kosztorys danej audycji?

Jaki zakres obowiązków pełni kierownik produkcji?

10.

Jakie znasz koszty produkcji audycji telewizyjnej?

11.

Co obejmuje koszty wynagrodzeń?

12.

Co obejmują koszty praw autorskich?

13.

Co składa się na koszty realizacyjne?

14.

Co wchodzi w skład zespołu realizacyjnego?

15.

Co obejmuje kosztorys audycji telewizyjnej?

16.

Jakie znasz podstawowe cele sporządzania kosztorysu audycji?

17.

Jakie znasz podstawowe segmenty kosztów w kosztorysach?

18.

Jakie grupy kosztów wyodrębnia się w kosztorysie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Charakteryzuj w formie opisowej koszt produkcji audycji telewizyjnej. Zaprezentuj

wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kosztów produkcji audycji
telewizyjnej,

zapoznać się z kosztami produkcji audycji telewizyjnej,

scharakteryzować w formie opisowej koszt produkcji audycji telewizyjnej,

dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−−−−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura z rozdziału 6 dotycząca kosztów produkcji audycji telewizyjnej.

Ćwiczenie 2

Sporządź kalkulacje kosztów realizacji audycji telewizyjnej. Zaprezentuj wykonane

wiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kalkulacji kosztów
realizacji audycji telewizyjnej,

zapoznać się z metodami i sposobem przeprowadzania kalkulacji kosztów,

opracować tabelę kalkulacji kosztów realizacji audycji telewizyjnej,

w pierwszej kolumnie wpisać, zaproponowane przez siebie koszty, w drugiej kolumnie –
ich wartość,

obliczyć koszty całkowite,

dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−−−−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik

−−−−

kalkulator,

−−−−

literatura z rozdziału 6 dotycząca kalkulacji kosztów realizacji audycji telewizyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić etapy produkcji programu telewizyjnego?

określić co powinna zawierać umowa zakupu praw do emisji audycji
telewizyjnej?

wymienić co obejmują koszty programu telewizyjnego?

wymienić kto sporządza kosztorys?

określić zakres obowiązków kierownika produkcji?

wymienić koszty produkcji audycji telewizyjnej?

określić co obejmują koszty praw autorskich?

wymienić co obejmuje kosztorys audycji?

wymienić podstawowe segmenty kosztów w kosztorysie?

10)

wymienić grupy kosztów w kosztorysie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Głównymi uczestnikami podstawowego rynku telewizyjnego są

nadawcy telewizyjni.

komedianci.

wizaŜyści.

garderobiane.

Podstawowy potencjał techniczny rynku produkcji telewizyjnej to
a)

sieci kabli.

nadajniki satelitarne.

zestawy montaŜowe.

regulacje prawne.

3. Przedsiębiorstwa telewizyjne świadczą usługi dla odbiorców, wypełniając zadania

telewizji m.in.
a)

dostarczają informacji.

udostępniają nadajniki satelitarne.

zapewniają finanse.

udostępniają twórczość.

Producent telewizyjny to

podmiotem gospodarczy, który nadaje i rozpowszechnia program telewizyjny
w całości i bez zmian.

pozostałe podmioty gospodarcze, które otrzymały koncesję na nadawanie programu
telewizyjnego od KRRiT.

podmiot gospodarczy (bez względu na formę organizacyjno-prawną), który zajmuje
się organizacją produkcji audycji telewizyjnych lub programu telewizyjnego i/lub
ś

wiadczy usługi na ich rzecz.

podmiot, który zajmuje się tylko nadawaniem.

Producentami mogą być

nadawcy telewizyjni.

wspólnicy.

publiczne zgromadzenia.

niepubliczne zgromadzenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Działalność producenta telewizyjnego obejmuje m.in.

pisanie opowiadań.

pisanie dialogów.

pisanie scenariuszy.

organizacja budŜetu.

WaŜna grupą na rynku telewizyjnym odgrywają przedsiębiorstwa, które dysponują

sprzętem telewizyjnym.

nagraniami akcji.

budŜetem.

kostiumami.

Nadawca telewizyjny to

podmiot, który zajmuje się tylko nadawaniem.

jest podmiotem gospodarczym, który nadaje i rozpowszechnia program telewizyjny
w całości i bez zmian.

pozostałe podmioty gospodarcze, które otrzymały koncesję na nadawanie programu
telewizyjnego.

specjalne studia telewizyjne.

Następujące rodzaje nadawców telewizyjnych to

publiczny.

osobowy.

grupowy.

powołany.

10.

Nadawca publiczny ma zagwarantowaną koncesję na nadawanie programu telewizyjnego z

mocy ustawy.

prezydenta danego miasta.

proboszcza parafii.

burmistrza.

11. Scenariusz to

surowiec przeznaczony do sfilmowania.

napisane do czytania.

napisane do recytowania.

napisane do opowiadania.

12. ReŜyser z gotowym pomysłem udaję się do

reŜysera.

scenografa.

asystenta.

scenarzysty.

13. Kto pisze scenariusz

scenarzysta

operator

asystent

dźwiękowiec

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Scenariusz jest pisany w czasie

przeszłym.

teraźniejszym.

przyszłym.

tylko i wyłącznie przeszłym.

15. Pracą ekipy budowlanej steruje

reŜyser.

scenarzysta.

kierownik budowy dekoracji.

asystent.

16. Zalecenia działu technicznego to głównie

liczenie sprzętu.

układanie sprzętu.

drobne naprawy urządzeń elektronicznych.

dobranie oświetlenia.

17.

Dział techniczny to

operatorzy kamer.

operatorzy utrzymania porządku.

lektorzy.

researcherzy.

18.

Dział redakcji to

dźwiękowcy.

copywriterzy.

researcherzy.

operatorzy kamer.

19.

Kolejność prac przygotowawczych do produkcji audycji telewizyjnej to

skompletowanie ekipy zdjęciowej i podpisanie z nimi stosowanych umów
określających czas pracy i wynagrodzenie.

skompletowanie kostiumów.

skompletowanie metraŜu.

dobranie metraŜu.

20. Koszty obsługi planu zdjęciowego to

wynagrodzenia wraz z narzutami.

montaŜyści.

operatorzy kamer.

nośniki do rejestracji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Przygotowanie i organizacja produkcji audycji telewizyjnej

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem: