Patomorfologia

wykład, 17.X.2007, dr Pająk

Przełyk Barretta (CLO)

Przełyk Barretta – patologiczna zmiana morfologiczna w dystalnej części przełyku polegająca że
nabłonek wielowarstwowy płaski zastępowany zostaje płaskim nabłonkiem cylindrycznym
gruczołowym z komórkami śluzowymi (metaplastyczny).

Etiologia PB:

1) przewlekły refluks żołądkowo-przełykowy
2) przewlekły refluks żółciowy
3) predyspozycje genetyczne
4) achalazja przełyku – zaburzenia motoryki
5) sklerodermia
6) chemioterapia, zaburzenia chirurgiczne w okolicy wpustu żołądka
7) inne przyczyny zapalenia przełyku
8) zmiana wrodzona (z nabłonkiem żołądkowym występującym w nabłonku przełyku)
9) infekcja Helicobacter pylori
10) często współistnieje z przepukliną rozworu przełyku
11) tytoń, alkohol

Patogeneza:

1. zapalenie przełyku → ostre zapalenie przełyku → nadżerki i owrzodzenia typu peptycznego

→ bliznowacenie

2. reepitelizacja z komórek rezerwowych
3. różny kierunek różnicowania komórek rezerwowych w kierunku nabłonka gruczołowego
4. uszkodzenie komórek rezerwowych (np. mutacja p53 i p16)
5. dysplazja
6. rak gruczołowym

Endoskopia: nieregularne plamy w obrębie połączenia żołądkowo-przełykowego, wypustki,
nabłonek płaski + gruczołowy

Epidemiologia:

–

10-20% → refluks

–

44% → owrzodzenia + refluks

–

18/100.000 → jawne klinicznie

–

376/100.000 → jawne autopsyjnie

–

40-60 rż.

–

bardzo rzadko u dzieci

–

częściej mężyczźni

–

rzadko u rasy czarnej

–

dysplazja w przełyku Barretta → w 11-40% przypadków

–

ryzyko raka gruczołowego jest 30-125 razy większe u pacjentów z PB

Objawy:

1. brak
2. brak swoistych objawów przełyku Barretta (→ refluks)
3. dysfagia, uczucie palenia i pieczenia w śródpiersiu
4. ból

Diagnostyka:

1. endoskopia z pobraniem wycinka
2. badanie histopatologiczne

Monitorowanie:

1. endoskopia z pobraniem wycinków (mapping!)
2. chromoendoskopia (→ błękit metylenowy)
3. endomikroskopia z laserem konfokalnym
4. badanie histopatologiczne

Typy nabłonka gruczołowego w przełyku Barretta:

•

typowy dla żołądka: typu wpustu, typu dna

•

typowy dla jelita: typu jelita cienkiego, grubego

•

mieszany

•

dysplazja pojawia się w nabłonku jelitowym

dysplazja → w nabłonku gruczołowym jest łagodną zmianą nowotworową przedrakową w której
komórki mają obraz zbliżony do komórek nowotworowych ale nie naciekają podścieliska i nie dają
przerzutów, może być wyleczalny (low grade/high grade)

Dysplazja w przełyku Barretta (leczenie):

1. leczenie refluksu – hamowanie wytwarzania kwasu solnego (stabilizacja dysplazji,

regresja?)

2. endoskopowa fotodynamiczna ablacja błony śluzowej (np. kwas δ-aminolewulinowy,

profimer sodu), powikłanie – blizny przełyku ze zwężeniem!

3. Koagulacja błony śluzowej plazmą argonową
4. krioterapia
5. endoskopowa resekcja błony śluzowej
6. chirugia – wycięcie przełyku

Mikroskopowo:

•

komórki nawarstwiające się, ciemne, komórki kubkowe różnokształtne (low-grade);

•

brak komórek kubkowych, duże nawarstwienie, wysoka atypia komórek gruczołowych
(high-grade)

Rak gruczołowy przełyku:

Prawie wszystkie przypadki powstają na podłożu przełyku Barretta. Rzadko z gruczołów śłuzowych
przełyku i ich przewodów wyprowadzających, z ektopowej błony śluzowej w przełyku (na pewnej
wysokości przełyku wyspa gruczołowa). Wymaga różnicowania z rakiem wpustu. Leczenie
chirurgiczne.

Kryteria diagnostyczne:

1. obecność typowego dla przełyku Barretta błony śluzowej w otoczeniu guza
2. obecność dysplastycznego nabłonka gruczołowego w otoczeniu guza

Rokowanie: zaawansowane – fatalnie

Rak śródśluzówkowy – rokowanie dobre