Patomorfologia

wykład, 17.X.2007, dr Pająk

Przełyk Barretta (CLO)

Przełyk Barretta – patologiczna zmiana morfologiczna w dystalnej części przełyku polegająca że 
nabłonek   wielowarstwowy   płaski   zastępowany   zostaje   płaskim   nabłonkiem   cylindrycznym 
gruczołowym z komórkami śluzowymi (metaplastyczny).

Etiologia PB:

1) przewlekły refluks żołądkowo-przełykowy
2) przewlekły refluks żółciowy
3) predyspozycje genetyczne
4) achalazja przełyku – zaburzenia motoryki
5) sklerodermia
6) chemioterapia, zaburzenia chirurgiczne w okolicy wpustu żołądka
7) inne przyczyny zapalenia przełyku
8) zmiana wrodzona (z nabłonkiem żołądkowym występującym w nabłonku przełyku)
9) infekcja Helicobacter pylori
10) często współistnieje z przepukliną rozworu przełyku
11) tytoń, alkohol

Patogeneza:

1. zapalenie przełyku → ostre zapalenie przełyku → nadżerki i owrzodzenia typu peptycznego 

→ bliznowacenie

2. reepitelizacja z komórek rezerwowych
3. różny kierunek różnicowania komórek rezerwowych w kierunku nabłonka gruczołowego
4. uszkodzenie komórek rezerwowych (np. mutacja p53 i p16)
5. dysplazja
6. rak gruczołowym

Endoskopia:   nieregularne   plamy   w   obrębie   połączenia   żołądkowo-przełykowego,   wypustki, 
nabłonek płaski + gruczołowy

Epidemiologia:

–

10-20% → refluks

–

44% → owrzodzenia + refluks

–

18/100.000 → jawne klinicznie

–

376/100.000 → jawne autopsyjnie

–

40-60 rż.

–

bardzo rzadko u dzieci

–

częściej mężyczźni

–

rzadko u rasy czarnej

–

dysplazja w przełyku Barretta → w 11-40% przypadków

–

ryzyko raka gruczołowego jest 30-125 razy większe u pacjentów z PB

Objawy:

1. brak
2. brak swoistych objawów przełyku Barretta (→ refluks)
3. dysfagia, uczucie palenia i pieczenia w śródpiersiu
4. ból

Diagnostyka:

1. endoskopia z pobraniem wycinka
2. badanie histopatologiczne

Monitorowanie:

1. endoskopia z pobraniem wycinków (mapping!)
2. chromoendoskopia (→ błękit metylenowy)
3. endomikroskopia z laserem konfokalnym
4. badanie histopatologiczne

Typy nabłonka gruczołowego w przełyku Barretta:

•

typowy dla żołądka: typu wpustu, typu dna

•

typowy dla jelita: typu jelita cienkiego, grubego

•

mieszany

•

dysplazja pojawia się w nabłonku jelitowym

dysplazja → w nabłonku gruczołowym jest łagodną zmianą nowotworową przedrakową w której 
komórki mają obraz zbliżony do komórek nowotworowych ale nie naciekają podścieliska i nie dają 
przerzutów, może być wyleczalny (low grade/high grade)

Dysplazja w przełyku Barretta (leczenie):

1. leczenie   refluksu   –   hamowanie   wytwarzania   kwasu   solnego   (stabilizacja   dysplazji, 

regresja?)

2. endoskopowa   fotodynamiczna   ablacja   błony   śluzowej   (np.   kwas  δ-aminolewulinowy, 

profimer sodu), powikłanie – blizny przełyku ze zwężeniem!

3. Koagulacja błony śluzowej plazmą argonową
4. krioterapia
5. endoskopowa resekcja błony śluzowej
6. chirugia – wycięcie przełyku

Mikroskopowo: 

•

komórki nawarstwiające się, ciemne, komórki kubkowe różnokształtne (low-grade); 

•

brak   komórek   kubkowych,   duże   nawarstwienie,   wysoka   atypia   komórek   gruczołowych 
(high-grade)

Rak gruczołowy przełyku:

Prawie wszystkie przypadki powstają na podłożu przełyku Barretta. Rzadko z gruczołów śłuzowych 
przełyku i ich przewodów wyprowadzających, z ektopowej błony śluzowej w przełyku (na pewnej 
wysokości   przełyku   wyspa   gruczołowa).   Wymaga   różnicowania   z   rakiem   wpustu.   Leczenie 
chirurgiczne.

Kryteria diagnostyczne:

1. obecność typowego dla przełyku Barretta błony śluzowej w otoczeniu guza
2. obecność dysplastycznego nabłonka gruczołowego w otoczeniu guza

Rokowanie: zaawansowane – fatalnie

Rak śródśluzówkowy – rokowanie dobre