KRYZYS
CZY
PRZEŁOM
POŁOWY ŻYCIA
KRYZYS
CZY
PRZEŁOM
POŁOWY ŻYCIA
Osiągnięcie wieku średniego
•
Nowa perspektywa spostrzegania zadań i problemów
•
Zmiana koncepcji siebie
•
Zmiana percepcji czasu
•
Reewaluacja dokonań ambicji zawodowych
•
Reewaluacja znaczenia życia rodzinnego
•
Nasilenie stresu i radzenie sobie z nim
•
Motywacja do zmian i poszukiwanie własnej
autentyczności
Przemiany „połowy życia”
•
Związane z
wydłużaniem się ludzkiego
życia
•
Długość życia ludzkiego
•
Epoka brązu – 18 lat
•
Starożytna Grecja – 20 lat
•
Średniowiecze – 31 lat
•
XVII- XVIII wiek – 50 lat
•
Przełom XIX i XX wieku – 50
•
Rok 1975 – 70 lat (państwa rozwinięte cywilizacyjnie)
•
Przełom XX i XXI wieku
»
kobiety 76,4
»
mężczyźni 67,6
Zagrożenie „połową życia”
•
Związane ze skrzywieniem
współczesnej kultury w kierunku
promowania
witalności, urody, seksu,
wolności i radości życia
•
Znaczne zmniejszenie zainteresowania
mądrością, doświadczeniem,
poczuciem spełnienia,
czy bilansem życia w obliczu
nadchodzącej śmierci
Zagrożenie „połową życia”
•
Starość, z którą dawniej wiązały się
przywileje i rola mędrca, stała się sprawą
wstydliwą
•
Człowiek po przekroczeniu 70 lat –
zepchnięty na margines życia
społecznego i rodzinnego
Zagrożenie „połową życia”
•
Pospiszyl (1985)
–
Spadek prestiżu osób starszych
powoduje lęk przed starością,
odczuwany prawdopodobnie przez
wszystkich ludzi przekraczających 40
rok życia.
Kryzysy życiowe
•
Zainteresowaniem filozofów i teologów
•
Wyraz w legendach, mitach i bajkach
•
Wyraz w twórczości artystycznej –
głównie literatura i film
Z literatury
•
Joseph Conrad – rozpoczął karierę
literacka mając 37 lat
•
Smuga cienia – znakomita alegoria
przełomu środka życia
•
Postępujesz naprzód,
a twoim śladem niedostępnie i
niepostrzeżenie posuwa się czas.
Aż przychodzi chwila, w której
spostrzegasz przed sobą smugę cienia
ostrzegającą cię,
że dzień pierwszej młodości dobiegł już
do końca.
J.Conrad
•
W tym to właśnie okresie nawiedzają
człowieka dziwne chwile, o których
mówić zamierzam.
•
Chwile znużenia, przesytu,
niezadowolenia z siebie.
•
Chwile niezrozumiałego uporu.
•
Człowiek jeszcze względnie młody
dopuszcza się wtedy
najnierozważniejszych czynów
– żeni się bez namysłu lub porzuca swój
zawód bez jakiejkolwiek przyczyny.
•
Myśli moje były mieszaniną
najromantyczniejszych marzeń i
trzeźwego obrachunku z sobą.
psychoanaliza
•
Kluczowy problem kryzysu połowy życia
jest „
personalizacja śmierci
”, czyli
odniesienie jej do siebie samego
•
Wyraźne uświadomienie sobie
skończoności własnego życia
•
„Śmierć w Wenecji” Tomasza Manna
(36 lat w momencie pisania)
•
Główny bohater Gustaw Aschenbach
oczarowany młodością Tadzia – zobrazowanie
zmagań z poczuciem przemijania i coraz
silniejszym lekiem przed śmiercią
Z literatury
•
Alejo Carpentier Podróż do źródeł czasu.
•
Elia Kazan Układ
•
Anne Tyler Drabina czasu
Z filmu
•
Układ Elii Kazana 1963
•
Sposób bycia Jana Rybkowskiego 1965
•
Sułtani westernu Rona Underwooda 1991
•
Kolejność uczuć R. Piwowarskiego 1993
•
Mamma Mia 2008 Phyllidy Lloyd
Z muzyki
•
Nic nie boli tak jak życie Budka Suflera
Twórczość
•
Dramaty Szekspira napisane między 35 a 45
rokiem jego życia
–
Juliusz Cezar, Hamlet, Otello, Król Lear, Makbet
•
Przemiany twórczości na bardziej nasyconą
filozoficzna refleksją u:
–
Goethe, Mickiewicz, Hesse
•
Samuel Beckett
–
Czekając na Godota w 43 roku życia
Przemiany około 40 r.ż.
•
Sigmund Freud
•
Carl Gustaw Jung
•
Alfred Adler
•
Burrhus F. Skinner Walden Two
•
Ronald Reagan – przemiana polityczna
•
Marcin Luter 35 r.ż.
•
Lech Wałęsa – 37 lat na czele strajku
Oleś –
PRZEŁOM
połowy życia
•
Odpowiednik kryzysu, ale z pozytywnym
wydźwiękiem
•
Doświadczenia osób w wieku 35-45 lat
•
Ważna zmiana jakościowa i uchwycenie
nowej perspektywy przyszłości dzięki
doświadczeniom z przeszłości i
świadomości ograniczoności życia.
Spojrzenie na specyfikę
połowy życia
•
Pesymistyczne
•
Optymistyczne
Przełom życia - optymistycznie
•
okres szczytowych możliwości
•
największych sukcesów i osiągnięć,
•
okres powodzenia ekonomicznego i stabilizacji,
•
rosnącego autorytetu i wpływów w dziedzinie
zawodowej,
•
satysfakcji z życia,
•
autonomii i poczucia bezpieczeństwa,
•
twórczej inicjatywy i skuteczności w radzeniu
sobie z przeciwnościami
R.White – 5 trendów rozwojowych
•
Stabilizacja tożsamości ego
•
Nawiązywanie głębszych związków
interpersonalnych
•
Pogłębianie dziedzin aktywności
•
Humanizacja wartości
•
Wzrost znaczenia troski o innych
R.White – 5 trendów rozwojowych
Wymienione kierunki rozwoju,
obejmujące odniesienia do:
innych ludzi,
samego siebie,
wartości
działań,
w przypadku ich integracji mogą wskazywać
na
model osobowości dojrzałej
Pesymistycznie
•
Okres maksymalnego nasycenia stresu
związanego z pracą zawodową i sytuacją
rodzinną
•
Czas trudnych przemian wewnętrznych
•
Konfrontacja z problemem starości i
skończoności życia
•
To mogą być powody
KRYZYSU
Pesymistycznie
•
Potwierdzenie w statystykach dotyczących
częstotliwości występowania zaburzeń i
chorób psychosomatycznych
•
są uważane za objawy lub skutek unikania
świadomej konfrontacji z problemami
połowy życia (
skutek nierozwiązanego
kryzysu
).
•
Najczęściej obecny w sztuce
Peck - 4 podstawowe mechanizmy
przystosowawcze
•
nauczyć się bardziej cenić mądrość niż siłę i
atrakcyjność fizyczną
•
obydwie płci muszą wypracować nowe kryteria
wzajemnej oceny, opierające się w większym
stopniu na niepowtarzalnych cechach
indywidualnych, a mniej na atrakcyjności
seksualnej
Peck - 4 podstawowe mechanizmy
przystosowawcze
•
ukształtować w sobie umiejętność zmiany
obiektu zaangażowania emocjonalnego zarówno
w odniesieniu do ludzi jak i form aktywności
•
zachowanie elastyczności umysłowej, otwartości
na nowe idee i sposoby działania