KOD UCZNIA

Liczba uzyskanych punktów:

KONKURS BIOLOGICZNY

D L A SZKÓŁ G I M N A Z J A L N Y C H

województwa podlaskiego

STOPIEŃ W O J E W Ó D Z K I

23-03-2010

Instrukcja dla ucznia:

1. Test konkursowy będzie trwał 90 minut.

2. Po uważnym przeczytaniu i zrozumieniu treści zadania oraz analizie rysunków,

wybierz prawidłową odpowiedź w zadaniach zamkniętych. Prawidłową odpowiedź

zaznacz znakiem X.

3. W zadaniach otwartych samodzielnie sformułuj odpowiedź i zapisz ją

w wyznaczonym miejscu.

4. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka, ani gumki.

Jeżeli pomylisz się i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to źle zaznaczoną otocz kółkiem,

po czym zakreśl znakiem X literę właściwą.

POWODZENIA

1

Zad. 1 (0-1)
Poniżej przedstawiono opis pewnego procesu.

Woda przechodzi z komórki o stosunkowo rozcieńczonym roztworze w wakuoli do sąsiedniej

komórki o bardziej stężonym roztworze. Nie jest tu wykorzystywana energia. Proces ten trwa,
dopóki woda nie dojdzie do naczyń drewna w centrum korzenia. Opis ten charakteryzuje
proces:

A. Transportu aktywnego

B. Transpiracji

C. Oddychania komórkowego

D. Osmozy

Zad. 2 (0-1)
Liście zarodnionośne to liście:

A. Służące jedynie do przeprowadzania asymilacji dwutlenku węgla

B. Na których w gametangiach rozwijają się gamety

C. Położone wyłącznie w dolnej części łodygi

D. Na których w zarodniach powstają zarodniki

Zad. 3 (0-2)

Spośród podanych niżej cech wybierz dwie, charakterystyczne dla chełbi modrej:

A. Układ pokarmowy zakończony otworem odbytowym

B. Jest obojnakiem

C. Płaszczyzny symetrii dzielą ciało na podobne części

D. Otwór gębowy otoczony jest ramionami

E. Narządy wewnętrzne umieszczone są w worku trzewiowym

Zad. 4 (0-1)
Ludzie wspinający się na wysokie góry mają trudności z oddychaniem z powodu mniejszej
zawartości tlenu w powietrzu. Dlatego, przygotowując się do wspinaczki wysokogórskiej,
przebywają przez kilka tygodni na większych wysokościach. W ich krwi pojawia się wówczas
więcej krwinek czerwonych. Człowiek wspinający się na wysokie góry musi mieć zwiększoną

liczbę krwinek czerwonych ponieważ.

A. „Dodatkowe" krwinki czerwone chronią te osoby przed przeziębieniem w ostrym,

górskim klimacie

B. Na dużych wysokościach nad poziomem morza brakuje dwutlenku węgla - głównego

składnika powietrza wdychanego

C. Krwinki czerwone transportują tlen do mięśni, które zużywają go podczas pracy do

uwalniania niezbędnej im energii

D. Krwinki czerwone zwiększają krzepliwość krwi i pomagają wytwarzać skrzep podczas

krwotoków

M \ <

Zad. 5 (0-1)
Który z wymienionych szeregów jednostek taksonomicznych jest właściwie uporządkowany
od jednostki najniższej do najwyższej.

A. Gatunek, rodzaj, rząd, rodzina, gromada, typ

B. Typ, gromada, rodzaj, rodzina, rząd, gatunek

C. Gatunek, rodzaj, rodzina, rząd, gromada, typ

D. Gatunek, rodzina, rodzaj, rząd, gromada, typ

Zad. 6 (0-1)

Który z wymienionych czynników w sposób zasadniczy nie wpłynie na wzrost i rozwój
grzybów.

A. Temperatura niższa o 2°C od optymalnej

B. Intensywność światła

C. Zasoby związków organicznych w podłożu

D. Zasobność środowiska życia w wodę

Zad. 7 (0-1)
Na schemacie przedstawiono przekrój poprzeczny przez korzeń rośliny nasiennej.

Tkanka przewodząca zaznaczona na schemacie symbolem literowym X przewodzi:

A. Wodę i sole mineralne do części nadziemnej rośliny

B. Substancje odżywcze do korzeni bocznych

C. Substancje odżywcze tylko w poprzek korzenia

D. Wodę i sole mineralne do korzeni bocznych

3

Zad. 8 (0-1)

Tabela przedstawia częstotliwość liczby oddechów oraz częstotliwość bicia serca w czasie

Wiek

Liczb oddechów na
minutę

Ciśnienie skurczowe (mmHg)

Noworodek

40

60

3-6 miesięcy

30-40

80

1 rok

20-30

90-100

5 lat

20

100

8 lat

12-20

105

Jaki wniosek można sformułować na podstawie danych zawartych w tabeli?

A. Liczba oddechów w czasie jednej minuty maleje wraz z wiekiem.
B. Dzieci bez względu na wiek mająjednakowe ciśnienie
C. Częstotliwość bicia serca rośnie wraz wiekiem.
D. Liczba oddechów w czasie jednej minuty osiąga najwyższą wartość u osób powyżej 65

roku życia

Zad. 9 (0-1)
Pierwszy etap powstawania moczu-filtracja krwi zachodzi w:

A. Kanaliku zbiorczym

B. Kanaliku krętym

C. Kłębuszku nerkowym

D. Miedniczce nerkowej

Zad. 10 (0-1)
Materiał genetyczny zawarty w jądrze komórek psa rasy jamnik i chińskiej odmiany wiśni
różni:

A. Kolejność ułożenia nukleotydów

B. Rodzaj występujących w nim zasad azotowych

C. Zasada komplementarności

D. Budowa nukleotydów

Zad. 11 (0-1)
O ewolucyjnych przodkach współczesnego Homo sapiens możemy wnioskować na podstawie
obecności:

A. Kości ogonowej

B. Zębów przedtrzonowych

C. Dwunastnicy

D. Gruczołów hormonalnych

Zad. 12 (0-1)

Właściwą zależność między glonem i grzybem przedstawia schemat:

woda, sole mineralne

A. Grzyb • Glon

M

związki organiczne

związki organiczne

A. Grzyb • Glon

<

woda

woda, sole mineralne, cukry

A. Grzyb • Glon

<«

związki organiczne

cukry

A. Grzyb • Glon

<

:

woda

Zad. 13 (0-1)
Badania profilaktyczne pozwalają na:

A. Ocenę stanu jakości wód w Polsce

B. Określenie sposobu leczenia chorób bakteryjnych

C. Tworzenie organizmów zmodyfikowanych

D. Wczesne wykrycie choroby nowotworowej

Zad. 14 (0-1)
Elementami łuku odruchowego kolanowego powstałego w wyniku stuknięcia gumowym
młoteczkiem w miejsce położone lekko poniżej kolana są:

A. receptor i efektor w skórze nogi

B. receptor w skórze a efektor w mięśniu nogi

C. receptor i efektor w mięśniu nogi

D. receptor w mięśniu nogi a efektor w mózgu

Zad. 15 (0-1)

Jeśli w D N A komórek ciała świnki morskiej stwierdzono, że cytozyna stanowi 25%, to po
replikacji tego kwasu w powstałej potomnej cząsteczce D N A tymina będzie stanowiła:

A. 17,5%

B. 75%

C. 25%

D. 50%

Zad. 16 (0-1)

Na schematach I i II przedstawiono gałązki dwóch przedstawicieli roślin nagonasiennych.

Gałązki te należą do:

A. I- sosna zwyczajna, II- świerk pospolity

B. I- sosna zwyczajna, II - kosodrzewina

C. I- świerk pospolity, II- jodła pospolita

D. I- jodła pospolita, II świerk pospolity

Zad. 17 (0-2)

Spośród wymienionych cech zaznacz dwie, które charakteryzują rolnictwo ekologiczne.

A. Wykorzystywanie energii pochodzącej z wody i wiatru

B. Wykorzystywanie energii ze spalania węgla kamiennego

C. Nawożenie pól nawozami sztucznymi

D. Wytwarzanie produktów o słabej jakości biologicznej

E. Wykorzystywanie naturalnej broni biologicznej

F. Stosowanie pestycydów

6

Zad. 18 (0-1)
Na kariotyp kobiety zdrowej, której ojciec chorował na hemofilię składają się:

A. 44 pary autosomów oraz chromosomy płci X

H

X

h

B. 22 autosomy oraz para chromosomów płci XX

C. 22 pary autosomów oraz chromosomy płci X

H

X

h

D. 23 pary autosomów oraz chromosomy płci X

h

X

h

Zad. 19 (0-2)

Spośród podanych niżej nazw zaznacz dwie, które są charakterystyczne dla sosny.

A. Łuska nasienna

B. Splątek

C. Zarodnik

D. Barwny o kwiat

E. Owocnia

F. Pęcherz powietrzny

Zad. 20 (0-1)
Gruczoł kuprowy u kaczki służy do wytwarzania wydzieliny:

A. Zapachowej

B. Przywabiającej osobnika płci przeciwnej

C. Natłuszczającej pióra

D. Chroniącej skórę właściwą przed wysuszeniem

Zad. 21 (0-1)

Bliźnięta jednojajowe są identyczne ponieważ:

A. Obie komórki będą dziedziczyły identyczne geny od rodziców

B. Każda komórka odziedziczyła różne geny

C. Połączeniu uległy jedna komórka jajowa i dwa plemniki

D. Ich rozwój odbywał się w organizmie matki w jednakowym czasie

• f *

Zad. 22 (0-2)

Z podanych niżej chorób wybierz i zaznacz choroby bakteryjne człowieka, których
profilaktyka polega na wywołaniu odporności swoistej czynnej.

A. Gruźlica

B. Zatrucie jadem kiełbasianym

C. Zapalenie płuc

D. Tężec

E. Angina

F. AIDS

Zad. 23 (0-1)
W uzębieniu stałym człowieka siekaczy jest:

A. 2

B. 4

C. 6

D. 8

Zad. 24 (0-3)

Spośród wymienionych niżej cech wybierz i zaznacz trzy, które są wspólne dla człowieka i
szympansa.

A. Mimika twarzy

B. Wystająca przegroda nosowa

C. Położenie oczu z przodu trzewioczaszki

D. Budowa stopy

E. Typ małżowiny usznej

F. Szerokość kości miednicy

Zad. 25 (0-2)
Oceń prawdziwość poniższych zdań wpisując znak „+" w odpowiedniej rubryce tabeli (P -
prawda, F-fałsz)

Zdanie

P

F

Monokultury rolne charakteryzują się dużą różnorodnością
biologiczną.
Temperatura, wilgotność, oświetlenie nie decyduje o występowaniu
odmiennych gatunków.
Bogactwo gatunków występujących na Ziemi składa się na
różnorodność gatunkową.
Różnice między osobnikami należącymi do tego samego gatunku
świadczą o różnorodności genetycznej.

X

Zad. 26 (0-1)
Uporządkuj wymienione niżej definicje ekologiczne zgodnie ze wzrostem ich poziomu
organizacji, wpisując w odpowiednie rubryki tabeli cyfry od Ido 4

Ogół osobników danego gatunku zamieszkujący dany teren
Środowisko życia naszej planety

Zespół organizmów żyjących na określonym terenie
Zespół ożywionych i nieożywionych elementów środowiska

Zad. 27 (0-3)
Aparaty szparkowe występujące w skórce dolnej liścia odpowiedzialne są za wymianę
gazową. Wymień 3 gazy, które w normalnych warunkach przedostają się przez aparaty
szparkowe.

Trzy gazy:

Zad. 28 (0-1)
Populacje dwóch gatunków żyjących na tym samym terenie mogą na siebie bardzo
różnorodnie oddziaływać. Wzajemne wpływy populacji mogą być korzystne lub niekorzystne.

Postanowiono doświadczalnie zweryfikować następującą hipotezę badawczą" liście
słonecznika zawierają związki chemiczne ograniczające wzrost innych roślin".
W doświadczeniu wykorzystano: 20 nasion ogórka, wyciąg z liści słonecznika, wodę, 2
talerzyki, bibułę.
Wymień materiał badawczy składający się na próbę kontrolną w tym doświadczeniu.
Materiał badawczy

Napisz, które z nasion (A, B, C czy D) ma największe szanse na szybkie wykiełkowanie.

Odpowiedź uzasadnij podając jeden argument.

Zad. 29 (0-2)

Schemat przedstawia nasiona fasoli kiełkujące w glebie.

powierzchnia
gleby

Nasienie

Argument

Zad. 30 (0-2)
Na schematach przedstawiono różne rodzaje komórek.

Do każdej z poniżej wymienionych cech przyporządkuj odpowiedni rodzaj komórki wpisując
oznaczenie literowe (A - D)

I. Nie zawiera jądra komórkowego

II. Jest zdolna do przekazywania informacji

III. Odpowiada za skurcz ścian tętnic

IV. Uczestniczy w reakcjach odpornościowych organizmu

Zad. 31 (0-2)

Schemat przedstawia przykłady organów roślinnych.

Jaki rodzaj narządów (analogiczne czy homologiczne) przedstawiono na powyższym
schemacie. Odpowiedź uzasadnij podając jeden argument.
Rodzaj narządów

Argument

Zad. 32 (0-1)
Na schemacie przedstawiono przemiany glukozy i kwasu mlekowego w mięśniach

szkieletowych i wątrobie.

Napisz, w jakich warunkach w mięśniach zachodzi proces fermentacji mlekowej.

10

Zad. 33 (0-2)
Na wykresie przedstawiono zróżnicowanie wysokości wśród 15-letnich dziewczynek.

130 135 140 150 155 160 165 170 175 180 186 190 wzrost w (cm)

Wymień dwie przyczyny takiej zmienności wzrostu.

Przyczyny: 1

2

Zad. 34 (0-3)
Zmiany w materiale genetycznym organizmów można uzyskać 3 metodami:

A. Zmiana aktywności istniejącego genu

B. Wprowadzenie nowego genu

C. Wprowadzenie dodatkowej kopii istniejącego genu

Uzupełnij tabelę wpisując oznaczenie literowe (A, B, lub C) metody modyfikacji genetycznej

Efekt mutacji

Metoda modyfikacji genetycznej

Jabłka o smaku gruszki
Pomidory o wydłużonym okresie dojrzewania
Kury składające większe ilości jaj

11

Nr

zad.

Oczekiwana odpowiedź ucznia-schemat odpowiedzi Konkurs

Biologiczny etap wojewódzki

Maksymalna
punktacja za

zadania

1

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt D

1

2

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt D

1

3

Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt C , D

4

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt C

1

5

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt C

1

6

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt B

1

7

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt B

1

8

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt A

1

9

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt C

1

10

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt A

1

11

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt A

1

12

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt A

1

13

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt D

1

14

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt B

'

15

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt C

1

16

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt C

1

17

Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt A, E

18

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt C

1

19

Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt A, F

20

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt C

1

21

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt A

1

22

Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt A, D

2

23

Za wybór prawidłowej odpowiedzi - 1 pkt D

1

24

Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt A, C , E

3

25

Za prawidłowe zaznaczenie dwóch odpowiedzi - 1 pkt

F, F, P, P

2

26

Za uporządkowanie wszystkich elementów - 1 pkt

1,4,2,3

1

27

Za prawidłowe wymienienie każdego z gazów - po 1 pkt
Tlen, dwutlenek węgla, para wodna; uznajemy zapis za pomocą

symboli chemicznych

3

28

Za prawidłowe wymienienie wszystkich elementów - 1 pkt

10 nasion ogórka, talerzyk, bibułka, woda

1

29

Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt A
Znajduje się we właściwym położeniu/ korzeń i zawiązek

pędu/kiełek rosną w prawidłowym kierunku

2

30

Za prawidłowe przyporządkowanie dwóch elementów - 1 pkt.

I - B, II - C, III - A, rv - D

2

31

Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt

Homologiczne

Mają podobny plan budowy/wspólne pochodzenie, ale
przystosowane są do pełnienia innych funkcji

2

32

Za prawidłową odpowiedź - 1 pkt

(Podczas intensywnych ćwiczeń), gdy mięsień jest niedotleniony/
w warunkach beztlenowych

1

33

Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt

Cechy dziedziczne/geny/materiał genetyczny

Czynniki środowiskowe
Odżywianie

Układ hormonalny

2

34

Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po 1 pkt.

B, A , C

3

2

i