Katedra i Klinika Psychiatrii

Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane używaniem

alkoholu (F10)

Zespół uzależnienia wg ICD-10

Kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych,
wśród których przyjmowanie substancji lub grupy substancji dominuje
nad innymi zachowaniami, które miały poprzednio dla pacjenta
większą wartość.
Głównym objawem zespołu uzależnienia jest pragnienie (często
silne, czasami przemożne) przyjmowania substancji psychoaktywnej
(która może być lub nie – środkiem stosowanym w medycynie),
alkoholu lub tytoniu.

Przyjęcie substancji nawet po bardzo długim okresie
anstynencji może wyzwalać zjawisko gwałtownego nawrotu
innych objawów zespołu, znacznie szybciej niż pojawienie się
uzależnienia u osób poprzednio nieuzależnionych.

Zespół uzależnienia wg ICD-10

Na ostateczne rozpoznanie uzależnienia pozwala identyfikacja trzech
lub więcej następujących cech lub objawów występujących łącznie
przez pewien okres czasu w ciągu ostatniego roku:

1.Silne pragnienie przyjmowania substancji albo poczucie przymusu
jej przyjmowania;

2.

Trudności kontrolowania zachowania związanego z przyjmowaniem

substancji, jego rozpoczęcia, zakończenia lub liści;

3.

Fizjologiczne objawy stanu odstawienia, występujące po

przerwaniu lub zmniejszeniu ilości przyjmowanej substancji, w
postaci charakterystycznego dla danej substancji zespołu
abstynencyjnego, albo używanie tej samej lub podobnie działającej
substancji, w celu zmniejszenia nasilenia bądź uniknięcia objawów
abstynencyjnych;

Zespół uzależnienia wg ICD-10

4. Stwierdzenie tolerancji, mianowicie w celu wywołania skutków
powodowanych poprzednio przez dawki mniejsze, potrzebne są dawki
coraz większe – typowym przykładem są osoby uzależnione od alkoholu
lub opiatów, przyjmujące dobowe dawki, które u osoby bez zwiekszonej
tolerancji mogą być przyczyną zatrucia albo śmierci;

5. Z powodu przyjmowania substancji psychoaktywnych narastające
zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań,
zwiększona ilość czasu poświeconego na zdobywanie lub przyjmowanie
substancji, albo na odwracanie następstw jej działania;

6. Przyjmowanie substancji, mimo wyraźnych dowodów takich jawnie
szkodliwych następstw, jak: uszkodzenie wątroby na skutek
intensywnego picia, stany obniżonego nastroju w wyniku okresów
intensywnego przyjmowania substancji albo polekowe upośledzenie
funkcji poznawczych

Używanie szkodliwe wg ICD-10

Sposób przyjmowania substancji psychoaktywnych, który powoduje
szkody zdrowotne.

Mogą to być szkody somatyczne (np. zapalenie wątroby u osób
wstrzykujących sobie substancje czy u alkoholików) albo psychiczne
(np. epizody zaburzeń depresyjnych wtórne do intensywnego picia
alkoholu).

Rozpoznanie wymaga stwierdzenia, że aktualna szkoda została
spowodowana używaniem substancji psychoaktywnej.

Ostre zatrucie

Objawy psychiczne: drażliwośd, chwiejnośd afektywna (euforia, smutek),
upośledzona uwaga, zaburzone myślenie (podejrzliwośd, interpretacja urojeniowa),
obniżenie poziomu świadomości, odhamowanie popędów, zachowania agresywne.

Objawy fizyczne: bełkotliwa mowa, trudności w utrzymaniu postawy stojącej,
chwiejny chód, oczopląs poziomy, przekrwienie twarzy, nastrzyknięcie spojówek.

Głębokośd i szybkośd pojawienia się objawów zatrucia zależą od indywidualnej
tolerancji (tzw. „słaba i mocna głowa”)
wpływ także ma stan odżywienia – w ogóle i w dniu upicia się

w stanach upojenia alkoholem dochodzid może do zachowao kryminalnych

zwiększa się urazowośd – może maskowad uraz głowy -> krwiak podtardówkowy ->
zgon

ZATRUCIE (UPICIE) PATOLOGICZNE

• Spełnione są ogólne kryteria ostrego zatrucia, z

wyjątkiem tego, że zatrucie patologiczne występuje po
wypiciu ilości alkoholu, która u większości ludzi nie
wystarcza do wywołania zatrucia.

• Występuje gwałtowna agresja słowna lub fizyczna, która

nie jest typowa dla danej osoby, gdy jest trzeźwa.

• Objawy występują bardzo szybko

(zwykle

parę minut) po spożyciu alkoholu.

• Brak potwierdzenia organicznego zaburzenia

psychicznego i innych zaburzeo psychicznych.

Abstynencyjny Zespół Alkoholowy (AZA)

- grupa objawów o różnej konfiguracji i nasileniu występujących po
całkowitym lub częściowym wycofaniu substancji używanej w sposób
powtarzany, zwykle długotrwały i/lub wysokich dawkach.

- występuje zazwyczaj nie później niż 12-24 godziny

- po redukcji ilości spożytego alkoholu objawy mogą (ale nie muszą)

byd słabiej wyrażone, niż po całkowitym odstawieniu

ALKOHOLOWY ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY

(AZA)

Objawy zespołu abstynencyjnego niepowikłanego:

Wegetatywne:

pocenie się, nudności i/lub wymioty, tachykardia

lub wzrost RR,

Fizyczne:

złe samopoczucie lub osłabienie, drżenia języka,

powiek, wyciągniętych rąk lub całego ciała, bóle głowy,
męczliwość, utrata łaknienia;

Psychiczne:

bezsenność, lęk, niepokój i/lub pobudzenie

psychoruchowe, rozdrażnienie, dysforia, przemijające
złudzenia albo omamy: wzrokowe, dotykowe
lub słuchowe

ALKOHOLOWY ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY

POWIKŁANY

Występuje u około 5-15% osób

• majaczenie drżenne (delirium tremens)

• napady drgawkowe

• ostra halucynoza alkoholowa

Alkoholowy Zespół Abstynencyjny

Powikłany

Czynniki ryzyka powikłanych AZA:

1. Odczuwanie intensywnego głodu alkoholu

2. Współistniejąca ostra choroba somatyczna (zapalenie płuc, ostre zapalenie
trzustki, krwawienie z przewodu pokarmowego, niedokrwistośd)

3. Używanie innych środków, leków (BZD, barbiturany)

4. Zaburzenia funkcji wątroby, wzrost AspAT

5. Stan po urazie, zabiegu operacyjnym

6. Wiek powyżej 60 r.ż. (może byd w każdym wieku)

Majaczenie alkoholowe – 5% uzależnionych

- początek w 48-72 godzin po przerwaniu picia, czas trwania 2-3 doby
- zaburzenia świadomości – kontaktu, orientacji i uwagi
- objawy wegetatywne: gorączka (> 38,5°C), pocenie, tachykardia (>100),

wysokie RR (>140/90), silne drżenie

- przeżywanie nieistniejącej rzeczywistości
- częste omamy wzrokowe
- urojeniowa interpretacja otoczenia (doznao omamowych)
- brak wglądu
- znaczny lęk
- silne pobudzenie ruchowe - stwarza duże zagrożenie
- narastanie objawów w nocy

Stan zagrożenia życia: wysoka śmiertelnośd (obecnie < 1%), ryzyko zaburzeo oddychania
i zaburzeo rytmu serca, wymaga intensywnej opieki medycznej i określenia czynników
ryzyka rozwoju majaczenia czy współistnienia choroby somatycznej.

Abstynencyjne napady drgawkowe

- charakter toniczno-kloniczny

- 1-2 napady (u ¼ osób, w ciągu 6-12 godz.)

- rzadko stan drgawkowy (3%)

- 8-48 godz. po przerwaniu picia

- zmiany w EEG krótkotrwałe i przemijające

- czasami pod nieobecnośd innych objawów AZA

- pierwszy napad w życiu wymaga pełnej diagnostyki

- napady początkowo ogniskowe sugerują inne podłoże

- ryzyko wystąpienia drgawek ma podłoże genetyczne

Ostra halucynoza alkoholowa

Ostra halucynoza alkoholowa (ostra omamica), opisana została w 1883 r. przez
Kraepelina.

Jest ona drugą co do częstości występowania psychozą alkoholową i towarzyszy
innym objawom zespołu abstynencyjnego.

Przez niektórych uważana jest za odmianę majaczenia alkoholowego.
występuje u pacjentów z wieloletnim uzależnieniem od alkoholu w 2 lub 3 dniu
abstynencji

Początek jest z reguły nagły.
Najczęściej chory zaczyna słyszed głosy, które grożą mu, wymyślają, czasami
oskarżają, a kiedy indziej żywo dyskutują na jego temat, bądź nakazują co ma robid.
Zdarza się, że nakazują popełnienie samobójstwa (chory słyszy np.: "powieś się...
powieś się"), bądź zrobienie sobie jakiejś krzywdy, np. głos nakazuje odcięcie sobie
ręki ("albo sobie utniesz rękę, albo ci urżniemy łeb").

Ostra halucynoza alkoholowa

W miarę trwania choroby mogą dołączyd się usystematyzowane urojenia, często
prześladowcze, ściśle związane z zasłyszanymi treściami, np. przekonanie, że
wrogowie organizują zamach na życie chorego, dysponują aparaturą podsłuchową, a
nawet oddziaływają na niego poprzez ściany, sufit czy podłogę.

Urojeniom towarzyszy na ogół niepokój, lęk, obniżenie nastroju.

Zdarzają się zachowania agresywne i autoagresywne.

Nierzadkie jest występowanie omamów czuciowych (np. chodzące po ciele robaki
bądź mrówki, albo też kasza czy włosy w jamie ustnej).

Choroba trwa zwykle od kilku dni do miesiąca, wymaga intensywnego leczenia
farmakologicznego, nierzadko w warunkach szpitalnych.

EPIDEMIOLOGIA

• Prawdopodobieostwo nadużywania lub uzależnienia od

alkoholu dotyczy 13% populacji

• Częściej jest spotykane u mężczyzn (3-4 razy), ale wskaźniki u

kobiet mają tendencję rosnącą

WZORCE PRZEWLEKŁEGO NADUŻYWANIA

ALKOHOLU

• Systematyczne codzienne nadmierne picie

• Systematyczne znacznie nasilone picie, występujące

tylko podczas weekendów

• Ciągi picia przeplatane okresami trzeźwości

Fizjologiczna reakcja na alkohol

Fizjologiczna reakcja na alkohol:

- od 0,3 do 0,5 promila: nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie
krytycyzmu, upośledzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz zaburzenia
widzenia:
- 0,3 promila - oko dostrzega gorzej rodzaj i kształt przedmiotów ukazujących się w
głębi pola widzenia, następuje obniżenie zdolności dostrzegania ruchomych źródeł
światła
- 0,4 promila - czas adaptacji oka do ciemności po olśnieniu wydłuża się o ok. 2/3
- 0,5 promila - czas reakcji na nowe bodźce wzrokowe ulega opóźnieniu, zdolnośd
dostrzegania ruchomych świateł obniża się o 1/3, pojawia się również opóźnienie i
osłabienie dostrzegania przedmiotów na obwodzie pola widzenia.
- do 0,7 promila: zaburzenia sprawności ruchowej (niezauważalne osłabienie
refleksu), nadmierna pobudliwośd i gadatliwośd, a także obniżenie samokontroli
oraz błędna ocena własnych możliwości, które często prowadzą do fałszywej oceny
sytuacji

Fizjologiczna reakcja na alkohol

- do 2,0 promili: zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej,
obniżenie progu bólu, spadek sprawności intelektualnej (błędy w logicznym
rozumowaniu, wadliwe wyciąganie wniosków itp.), pogłębiający się w miarę
narastania intoksykacji alkoholowej; opóźnienie czasu reakcji, wyraźna drażliwośd,
obniżona tolerancja, zachowania agresywne, pobudzenie seksualne, wzrost
ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca.
- do 3,0 promila: zaburzenia mowy (bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia
równowagi (chód na szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona
sennośd; znacznie obniżona zdolnośd do kontroli własnych zachowao (w większości
przypadków trudno mówid o jakimkolwiek prawidłowym samodzielnym działaniu i
wykonywaniu skoordynowanych ruchów).
- do 4,0 promila: spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, osłabienie lub
zanik odruchów fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia świadomości prowadzące
do śpiączki.
- powyżej 4,0 promili: Stan zagrożenia życia, głęboka śpiączka, zaburzenia czynności
ośrodka oddechowego i naczyniowo-ruchowego, możliwośd porażenia tych
ośrodków przez alkohol.

Stadia choroby alkoholowej wg Jellinka

•E. M. Jellinek pierwszy przedstawił, w jaki sposób dochodzi do powstawania i
pogłębiania się uzależnienia od alkoholu, podzielił proces powstawania choroby na fazy.
Autor wyróżnia następujące stadia choroby alkoholowej:

•Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od
konwencjonalnego stylu picia

•Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych –
palimpsestów

•Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem

•Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów

ZESPOŁY POWIKŁAO PSYCHIATRYCZNYCH ZZA

• Halucynoza alkoholowa: przewlekła
• Zespół amnestyczny Korsakowa
• Otępienie w przebiegu uzależnienia
• Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd zazdrości, obłęd

opilczy, "Zespół Otella")

• Depresja
• Samobójstwa

Przewlekła halucynoza alkoholowa

Przewlekła halucynoza alkoholowa (halucynoza Wernickego) jest stanem psychotycznym,
utrzymującym się po ustąpieniu objawów ostrej psychozy, ale może rozwinąd się też
samoistnie.

Może ona trwad miesiącami, a nawet latami.

Zaostrzenia choroby mogą następowad zarówno w wyniku przerwania abstynencji, jak i w
stanach gorszego samopoczucia fizycznego i psychicznego.

Główny objaw: omamy słuchowe słowne o przykrej treści, komentujące sytuację pacjenta
lub nakazujące mu wykonanie jakiejś czynności, a nawet skłaniające do samobójstwa

Omamom mogą towarzyszyd powiązane z nimi urojenia

Obecny może byd lęk

Obecna może byd dyssymulacja

Zespół amnestyczny Korsakowa

Zespół Korsakowa (organiczny zespół Korsakowa, psychoza Korsakowa lub zespół amnestyczny
Korsakowa) - neuropsychiatryczne zaburzenie na podłożu organicznym o różnej etiologii.

Bardzo często występujące u alkoholików, pojawia się także w następstwie urazów, powikłao
kiły, zatrucia tlenkiem węgla. Niektórzy z badaczy zespół ten wiążą także z brakiem witamin z
grupy B.
Zespół ten występuje także w przypadkach dwustronnego uszkodzenia środkowych części
płatów skroniowych, górnej części pnia mózgu, ciał suteczkowatych, hipokampa i niektórych
jąder wzgórza, może występowad również przy anoreksji.

Występują ostre zaburzenia pamięci bieżącej i niedawnych zdarzeo (przy zachowaniu wspomnieo
sprzed choroby), luki pamięciowe wypełniane konfabulacjami zwykle o treści wielkościowej,
pojawia się apatia, chory ma również problemy z jasnym i logicznym rozumowaniem. Może
wystąpid także pobudzenie z euforią czy objawy neurologiczne.

Nie występują za to objawy charakterystyczne dla otępienia, takie jak zaburzenie myślenia
abstrakcyjnego, upośledzenie sądzenia, czy inne zaburzenia wyższych czynności korowych.

Przewlekłe psychozy alkoholowe

– wieloletnie utrzymywanie się objawów

psychotycznych (omamy, urojenia)

– dośd dobre przystosowanie społeczne

– czasem zdolnośd do pracy zarobkowej

– leczenie farmakologiczne nie eliminuje objawów

Paranoja alkoholowa

(Alkoholowy obłęd zazdrości, obłęd opilczy,

“Zespół Otella”)

- występuje u mężczyzn, zwykle po 40 roku życia.

- pojawienie się wyraźnych objawów choroby poprzedzone jest na ogół nadmierną
podejrzliwością wobec partnerki.

- spotykane u wszystkich prawie alkoholików wątpliwości co do wierności partnerki,
tu nabierają stopniowo cech urojeo. Narastają nieporozumienia z powodu
zadręczających pytao dotyczących niewierności seksualnej, żądania wyjaśnieo,
śledzenie, sprawdzanie bielizny osobistej i pościelowej, szukanie śladów na ciele.

- dośd częste są pogróżki, agresja wobec partnerki i jej domniemanych kochanków
oraz wymuszanie przyznania się do winy.

Paranoja alkoholowa

(Alkoholowy obłęd zazdrości, obłęd opilczy,

“Zespół Otella”)

- argumentem przemawiającym za zdradą jest praktycznie każde zachowanie
partnerki, jej zły i dobry humor, obecnośd mężczyzn w miejscu pracy, a każde wyjście
z domu może stanowid dowód, że spotyka się z kochankami

- w rozwiniętej chorobie dochodzi do zawężenia wszelkich zainteresowao,
zaniedbania pracy i koncentracji na poszukiwaniu dowodów niewierności partnerki.

- partnerka lub domniemany kochanek stają się niejednokrotnie ofiarami czynów
agresywnych, a nawet zabójstwa

- schorzenie to przebiega przewlekle i jest na ogół dośd oporne na leczenie
farmakologiczne (neuroleptyki).

SOMATYCZNE POWIKŁANIA ZZA

• Zanik mózgu
• Encefalopatia Wernickego – Korsakowa
• Encefalopatia z niedoboru kwasu foliowego
• Polineuropatia
• Kardiomiopatia
• Nadciśnienie tętnicze
• Zapalenie błony śluzowej żołądka
• Wrzód trawienny
• Zaparcia
• Zapalenie trzustki
• Alkoholowe zapalenie, marskośd wątroby
• Impotencja
• Niedokrwistości
• Wypadki

POWIKŁANIA ZZA -

PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY (Fetopatia

alkoholowa)

• Upośledzenie umysłowe

• Mikrocefalia (małogłowie)

• Upośledzenie wzrostu

• Malformacje twarzy

Diagnostyka uzależnienia od alkoholu

Pytając pacjenta o picie alkoholu należy doprecyzowad, że mamy
na myśli wódkę czystą, piwo, wino, alkohole kolorowe, nalewki,
itp. oraz alkohole niespożywcze.

Dla części pacjentów alkohol = wódka czysta (tylko!)

Diagnostyka uzależnienia od alkoholu

Gdy pojawiają się charakterystyczne objawy:
1. zwiększa się częstośd i ilośd wypijanego alkoholu
2. zmienia się cel picia ( alkohol staje się lekiem na niepowodzenia,

frustrację)

3. picie staje się stereotypem ( celebracja picia alkoholu, sytuacje związane

z piciem dominują życie, narasta niepokój, drażliwośd w sytuacji
niemożności napicia się )

4. alkohol spożywany jest w sytuacjach niedozwolonych ( prowadzenie

pojazdów pod wpływem, picie w pracy, w ciąży, w okresie karmienia
piersią )

5. notuje się incydenty upojenia
6. picie alkoholu niepokoi, osoby z otoczenia sugerują odstawienie lub

ograniczenie picia

7. picie alkoholu służy leczeniu objawów abstynencyjnych („ picie na klina”)
8. pojawiają się palimpsesty, tzn. nie pamiętamy sytuacji związanych z

piciem

9. picie alkoholu pomimo narastania negatywów związanych z piciem,

socjalnych, zdrowotnych, rodzinnych

Znaczy to że picie alkoholu staje się problemem.

Diagnostyka uzależnienia od alkoholu

Nie każda osoba pijąca alkohol w nadmierny sposób jest uzależniona, niektórzy
nadużywają alkoholu lub piją w sposób szkodliwy.

Konieczna jest dokładna diagnostyka.
Niektóre schorzenia, można wykryd na podstawie badao dodatkowych np.
laboratoryjnych czy obrazowych. W przypadku choroby alkoholowej takie badania mają
tylko pomocnicze znaczenie.

Znane są testy, na podstawie, których z dużym prawdopodobieostwem możemy
podejrzewad Alkoholizm, niektóre z nich pacjent może wykonad samodzielnie, inne
wykonuje personel medyczny, najbardziej znane to Michigan Alcoholism Screning Test
(MAST), CAGE, Karty Jellinka, Test Baltimorski, Test Woronowicza i uważany obecnie za
najbardziej wartościowy wśród testów przesiewowych AUDIT.
http://meet.free.ngo.pl; http://alkoholizm.eu/

Badając pacjenta w kierunku choroby alkoholowej , bierzemy pod uwagę wywiad od
badanego, osób bliskich, badanie stanu ogólnego i psychicznego.

Diagnostyka uzależnienia od alkoholu

Możemy podejrzewad uzależnienie od alkoholu u osób z objawami
somatycznymi:

1.dolegliwościami przewodu pokarmowego, zażywających duże ilości środków
zobojętniających kwas żołądkowy, skarżących się na nudności poranne, u których
występuje żółtaczka, inne objawy uszkodzenia lub niewydolności wątroby,
zapalenie trzustki.
2. częstymi urazami głowy, potłuczonymi żebrami, siniakami.
3. objawami neurologicznymi takimi jak drżenie, polineuropatia, drgawki, zespół
móżdżkowy z ataksją, zaburzeniami równowagi, chodu.
4. specyficznym wyglądem twarzy z obrzękiem, zaczerwienieniem, zmianami
naczyniowymi głównie policzków i nosa.
5. wegetatywnymi objawami abstynencyjnymi, nadciśnieniem tętniczym,
tachykardią
6. kardiomiopatią
7. ogólnie złym stanem zdrowia, wyniszczeniem, niedokrwistością,
charakterystycznym zapachem.

Diagnostyka uzależnienia od alkoholu

W badaniu psychiatrycznym podejrzewamy chorobę alkoholową u osoby
zgłaszającej:

niepokój, drażliwośd, lęk, zaburzenia snu, nietypowe zaburzenia depresyjne, zachowania
dysforyczne, agresywne, pewne charakterystyczne zaburzenia psychotyczne np.
urojenia zdrady, omamy słuchowe, zaburzenia funkcji poznawczych, koncentracji,
zaburzenia pamięci.

Pacjenci uzależnieni mają często wyraźnie zaburzony krytycyzm co do ilości i częstości
spożywanego alkoholu.
Pytani o przyczyny swoich niedostosowanych zachowao, nie wiążą ich ze spożyciem
alkoholu, szukają powodów w czynnikach środowiskowych.

Stwierdzenie u pacjenta nasilonych objawów alkoholowego zespołu abstynencyjnego (
bardzo pomocne jest badanie skalą CIWA – A), padaczki alkoholowej, majaczenia
drżennego, halucynozy alkoholowej, psychozy Korsakowa lub encefalopatii
Wernickiego często upoważnia lekarza do rozpoznania uzależnienia od alkoholu.

Diagnostyka uzależnienia od alkoholu

Pomocne w diagnostyce badania laboratoryjne:

1. pełna morfologia krwi – często stwierdzamy makrocytozę z hiperchromią, anemię,
zmianę wskaźników czerwonokrwinkowych (MCH ponad 36PG, MCV ponad 97FL),
obniżenie parametrów krwinek białych i płytek krwi.

2. badanie aktywności enzymów wątrobowych i wskaźników wydolności wątroby -

GGTP, czyli Gamma-glutamylo-transpeptydaza jest jednym z enzymów wątrobowych

znaczących w diagnostyce alkoholizmu ponieważ jego podwyższenie niejednokrotnie do
1000 j/l potwierdza alkoholizm u pacjenta, w momencie odstawienia alkoholu u
chorego w przeciągu około 1-1,5 tygodnia wartośd GGTP powraca do normy.
Ponowne spożywanie alkoholu spowoduje ponowne podwyższenie GGTP. Badanie to
wykonujemy razem z oznaczeniem innych enzymów, jak AST, ALT i fosfatazy zasadowej,
których wzrost także może świadczyd o alkoholizmie pacjenta, obserwujemy
podwyższoną billirubinemię, wzrost INR.

3. wykonujemy badanie lipazy i amylazy w moczu i surowicy w przypadku Ostrego
Zapalenia Trzustki o alkoholowej etiologii.

Diagnostyka uzależnienia od alkoholu

4. oznaczamy glikemię - obniżenie glukozy we krwi może wystąpid najczęściej po wypiciu
alkoholu na pusty żołądek co powoduje zahamowanie syntezy glukozy, podwyższenie jest
dośd typowym objawem w obrazie alkoholowego zespołu abstynencyjnego.

5. konieczne jest oznaczenie „elektrolitów” - występuje obniżenie poziomu: wapnia,
potasu, sodu, magnezu i fosforanów (spowodowane zwykle złym odżywianiem się chorego).

6. podwyższona aktywnośd CPK jest wskaźnikiem uszkodzenia mięśni (w mechanizmie
częstych urazów i uszkodzenia spowodowanego alkoholem).

Wykonanie wymienionych testów do samodiagnozy, przesiewowych, wspomnianych badao
laboratoryjnych nie zastąpi wizyty u specjalisty.
Może tylko sugerowad rozpoznanie.

Złe i dobre pytania o problemy alkoholowe (wywiad)

1. Jak tam u Pana/Pani z

alkoholem?

2. Jak często pije Pan/Pani

alkohol?

3. Jak leczy Pan/Pani kaca?

4. Czy uważa się Pan/Pani za

osobę nadmiernie pijącą?

1. Jak często pije Pan/Pani

wódkę, piwo, wino,
itd..?

2. Jak długo w ciągu

ostatniego roku w ogóle
Pan/Pani nie pił/piła?

3. Co najlepsze na klina?

4. Czy Pana/Pani żona/mąż

uważa , że za dużo
Pan/Pani pije?

Typologia alkoholizmu wg Cloningera

Typ I uwarunkowany środowiskowo - uzależnienie ujawnia się na ogół po 25 roku życia, jego
rozwój jest szybszy, zazwyczaj rozwija się u kobiet i osób neurotycznych ze skłonnościami do
depresji.
Charakteryzuje się występowaniem „ciągów" przeplatanych długimi okresami abstynencji.
Częściej spotykany jest w nim krytycyzm do uzależnienia.
Przypuszczalnie jest związany z hypofunkcją układu noradrenergicznego.

Typ II związany głównie z płcią męską - uzależnienie charakteryzuje się wcześniejszym
występowaniem (przed 25 rokiem życia), wysokim stopniem przenoszenia genetycznego z ojca
na syna oraz niewielkimi wpływami środowiskowymi.
Znacznie częściej obserwowane są w nim zachowania antysocjalne.
Rozwój uzależnienia trwa dłużej niż w typie I.
Podejrzewa się tu istnienie dysfunkcji układu serotoninergicznego.

Stwierdzono również, że te dwa typy uzależnienia różnią się także miedzy sobą w zakresie trzech
cech osobowości, tj. skłonności do poszukiwania nowości, unikania stresu i uzależnienia od
aprobaty otoczenia.
Cechy te są znacznie wyraźniej zaznaczone w typie II.

Typologia alkoholizmu wg Lescha

Typ l „właściwy" („pierwotny") obejmuje osoby uzależnione bez opisanych niżej
czynników predysponujących.

Typ 2 „neurotyczny" („lękowy") dotyczy osób, u których obserwowano pierwotne
wobec uzależnienia zaburzenia osobowości, a początek picia alkoholu wynikał z
chęci doznania ulgi.

Typ 3 „psychotyczny" („psychiatryczny") spotykany jest w tych rodzinach osób
uzależnionych, gdzie stwierdzono występowanie różnych zaburzeo psychicznych (od
depresji do niedorozwoju).

Typ 4 „organiczny pierwotnie" dotyczy osób z pierwotnym uszkodzeniem
ośrodkowego układu nerwowego w okresie rozwojowym lub z wczesnodziecięcymi
zaburzeniami emocjonalnymi.

Typ IV

Typ III

Typ II

Typ I

Proc

edu

ry
Diagn

osty

czne

Typologia alkoholizmu według Lescha

Czynniki wpływające na rozwój we wczesnym dzieciństwie:
Uszkodzenia okołoporodowe
Choroby OUN < 14 roku życia.
Urazy głowy < 14 roku życia.
Zaburzenia zachowania w dzieciństwie (obgryzanie paznokci lub/i
moczenie nocne)
Padaczka (niezależnie od alkoholu)
Polineuropatia (nasilone objawy neurologiczne)
Ciężkie zaburzenie funkcji poznawczych

Psychiatryczne choroby towarzyszące:
Duża depresja
Zaburzenia snu
Nasilone tendencje samobójcze niezależne od intoksykacji
i zespołu abstynencyjnego
Alkohol używany jako środek przeciwdepresyjny

Ciężkie objawy abstynencyjne (drżenie, objawy
wegetatywne, ↑HR, RR)
Epizody drgawek tylko w czasie zespołu abstynencyjnego
Nasilony głód alkoholu
Alkohol używany jako środek zapobiegający objawom

abstynencyjnym

Niewielkie nasilenie objawów abstynencyjnych (Napięcie)
Brak drgawek alkoholowych
Brak chorób towarzyszących
Brak tendencji samobójczych
Stany lęku, alkohol używany jako środek przeciwlękowy

LECZENIE ZATRUCIA ALKOHOLEM

• Ocena stanu pacjenta (wykonad badania laboratoryjne)
• Diagnostyka różnicowa (krwiaki wewnątrzczaszkowe,

hipoglikemia, stanów zalalnych, zatrucia innymi substancjami)

• Można podad witaminy (B1,B12, kwas foliowy).
• W razie pobudzenia - unieruchomienie, unikad leków

uspokajających u osób z alkoholemią ( zalecana
hydroksyzyna).

• Ewentualnie przyspieszyd metabolizm alkoholu przez wlew i.v.

1-2 l 0,9 % NaCl i 10 % glukoza + 15 j. insuliny + 100-200 mg
tiaminy.

• W stanie osłupienia lub śpiączki rutynowe leczenie, jak przy

innych środkach działających depresyjnie na OUN

LECZENIE DETOKSYKACYJNE

• Ambulatoryjne (najczęściej).

• Szpitalne:
-

u pacjenta występują objawy powikłanego AZA,

-

niepowodzenie wcześniejszego leczenia
ambulatoryjnego,

-

pacjent bez wsparcia społecznego,

-

występują zaburzenia funkcji poznawczych.

Leczenie detoksykacyjne

Detoksykacja alkoholowa (detoks, odtrucie alkoholowe) to proces leczenia Alkoholowych
Zespołów Abstynencyjnych.
Występują one u osób uzależnionych od alkoholu, po ciągach picia, zazwyczaj w kilka do
kilkunastu godzin po ograniczeniu spożycia alkoholu.

W trakcie detoksykacji należy osiągnąd dwa zamierzone cele:

1. usunięcie toksyn spowodowanych zatruciem alkoholem i zmianami metabolizmu w
ciągu alkoholowym, wyrównanie zaburzeo wodno elektrolitowych, poziomu jonów
potasu, sodu, magnezu.
Usunięcie bądź złagodzenie abstynencyjnych objawów psychicznych i somatycznych.
Leczenie schorzeo wywołanych, zaostrzonych przez alkoholizm, lub towarzyszących.
Zapobieganie lub łagodzenie powikłao głównie padaczki alkoholowej i majaczenia
alkoholowego.

2. zmotywowanie chorego do rozpoczęcia lub kontynuacji leczenie odwykowego.

Leczenie detoksykacyjne

Większośd AZA ma łagodny przebieg, który nie wymaga leczenia farmakologicznego
(leczenie w warunkach ambulatoryjnych).
Wystarczy, że chory zachowa abstynencję, ma odpowiednie warunki do zdrowienia
i przestrzega zaleceo dietetycznych.

W zespołach o umiarkowanym nasileniu konieczne jest już leczenie
farmakologiczne, można je także przeprowadzid w warunkach ambulatoryjnych.

Zespoły o znacznym nasileniu objawów lub powikłane zazwyczaj wymagają pobytu i
leczenia w szpitalu.

O wskazaniach do leczenia powinien decydowad lekarz po dokładnym zebraniu
wywiadu, badaniu stanu ogólnego i psychicznego pacjenta, czasami konieczne
jest wykonanie badao dodatkowych.

Leczenie detoksykacyjne

Dobrym narzędziem do oceny AZA jest skala CIWA – A.

Zakłada się, ze wynik 10 punktów nie wymaga leczenia farmakologicznego a nawet
jest ono przeciwwskazane ze względu na występujący niekiedy efekt rozniecania
powodowany przez leki uspokajające, wynik 11-20 punków jest wskazaniem do
leczenia w warunkach ambulatoryjnych, powyżej 20 punktów konieczna jest
hospitalizacja pacjenta.

Oczywiście lekarz możne kierowad pacjenta do szpitala niezależnie od wyniku
badania skalą CIWA.

Decyduje ogólny stan zdrowia, stopieo wyniszczenia, schorzenia współwystępujące,
przebieg dotychczasowych AZA, to czy pacjent ma zapewnioną pomoc w domu, czy
jest samotny, czy współpraca z pacjentem jest wystarczająca.

Szpital dodatkowo wymusza zachowanie abstynencji przez pacjenta, co może byd
trudne w warunkach domowych.

Skala CIWA-A (Clinical Institute Withdrawal

Assassment for Alcohol)

nudności i wymioty (0-7)
drżenie (0-7)
potliwośd (0-7)
rodzaje omamów (0-3)
nasilenie omamów czuciowych(0-6)
zaburzenia przytomności (0-4)
utrudnienie kontaktu (0-7)
lęk (0-7)
pobudzenie ruchowe (0-7)
zaburzenia myślenia (0-3)
napady drgawkowe (0-7)
bóle głowy (0-7)
Zaczerwienienie twarzy (0-2)

Poniżej 10 punktów – zazwyczaj nie wymagają leczenia
11-20 – można odstąpid od farmakoterapii u osób w dobrym stanie somatycznym, z
dynamiką objawów wskazującą na ich ustępowanie
Powyżej 20 punktów – koniecznośd kompleksowego leczenia

Leczenie detoksykacyjne

Detoksykację alkoholową rozpocząd należy od dokładnej diagnostyki pacjenta.

1. Zebranie wywiadu o dotychczas przebytych schorzeniach, urazach, ich leczeniu, stopniu
zaawansowania uzależnienia od alkoholu, występowaniu i przebiegu AZA w przeszłości.
Szczególną uwagę należy zwrócid na szczegóły ostatniego ciągu, długośd, intensywnośd, czy
chory pił tylko spożywcze alkohole, czy doznał urazów, czy występowały drgawki, zaburzenia
świadomości, omamy, czy pamięta przebieg.

2. Następnie wykonujemy badanie stanu ogólnego, szczegółowo oceniamy stan układu
krążenia, oddechowego, przeprowadzamy badanie neurologiczne oraz badamy stan
psychiczny pacjenta: świadomośd, kontakt, obecnośd objawów wytwórczych, niepokoju,
lęku, zaburzeo snu, objawów depresyjnych, zaburzeo pamięci.

3. Wykonujemy badania podstawowe, standardowo: oznaczenia zawartości alkoholu w
wydychanym powietrzu lub we krwi, morfologię krwi, ocenę uszkodzenia i wydolności
wątroby, zaburzeo wodno-elektrolitowych, metabolicznych, badanie ogólne moczu, EKG. W
razie potrzeby rozszerzamy diagnostykę o badania obrazowe: tomografię komputerową
głowy, USG jamy brzucha, Rtg klatki piersiowej, czasami EEG i inne badania ze wskazao.

Leczenie AZA

Powinno się odbywad w przystosowanych pomieszczeniach, wyciszonych, wentylowanych,
zapobiegających przegrzaniu lub wyziębieniu pacjenta, odpowiednie oświetlenie, również w
nocy umożliwia obserwację chorego i zmniejsza u niego poziom niepokoju i lęku.
W przypadku powikłanych drgawkami, zaburzeniami świadomości, majaczeniem AZA,
musimy zapewnid bezpieczeostwo pacjentowi, mied możliwośd monitorowania
podstawowych funkcji życiowych czy unieruchomienia.

1. Wyrównanie zaburzeo wodno elektrolitowych zazwyczaj polega na nawadnianiu pacjenta i
suplementacji jonów, gdy zaś zaburzenia są znaczne, konieczny jest stały monitoring
parametrów.
W Polsce dośd powszechne jest podawanie dożylne płynów (PWE, Glukozy), co wydaje się
zmniejsza śmiertelnośd.
Suplementujemy najczęściej jony potasu i magnezu, najpowszechniej używane preparaty to
KCl, MgSO4, KIG (Potas +Insulina + Glukoza).

Uwaga: nawodnienie – drogą doustną, przewodnienie na początku AZA (!), unikad i.v. bez
potrzeby, ilośd 2-6 litrów/24h

Leczenie AZA

2. Zaleca się podawanie witamin: Witamina B1 (Tiamina) 50-100mg i.m. lub i.v., przez 1 – 3 dni
drogą domięśniową, ze względu na słabe wchłanianie doustnych preparatów (podad przed
podaniem glukozy i.v.), Witamina B2 – 10mg/dobę, Witamina B6 – 150-300mg/dobę, Witamina PP
– 200mg/dobę, a następnie drogą doustną wit. B1-50 mg/d.

3. Objawy wegetatywne mające przyczynę w pobudzeniu układu noradrenergicznego leczy się
przeważnie za pomocą beta-blokerów (np. propranolol), stosowanie klonidyny jest mniej
powszechne z powodu częstych objawów niepożądanych.

4. Do leczenia objawów psychicznych AZA wykorzystujemy głównie BZD takie jak Diazepam,
Lorazepam, Oxazepam rzadziej Klorazepat.

Benzodiazepiny podaje się na trzy sposoby:

1. Metoda dawek podzielonych
2. Metoda dostosowana do objawów
3. Metoda szybkiego nasycania

Stosowanie neuroleptyków standardowo w AZA zwiększa śmiertelnośd.
Rezerwujemy ich użycie do stanów pobudzenia w stanach psychotycznych, gdy nie wystarcza
stosowanie BZD.

Leczenie AZA - Benzodiazepiny

- leki z wyboru w leczeniu AZA

- tolerancja krzyżowa z alkoholem etylowym (receptor GABA-A)

- szybkośd działania (przykładem leku ulegającego bardzo szybkiej absorpcji jest
diazepam, którego efekty pojawiają się wkrótce po podaniu)

- zapobieganie powikłaniom: podwyższenie progu drgawkowego

- jednakowa skutecznośd rożnych BZD – dawki alternatywne

Uwaga:
- kumulacja niektórych BZD i ich aktywnych metabolitów
- są bezpieczne, lecz istnieje ryzyko depresji ośrodka oddechowego

szczególnie u osób z alkoholemią - u tych osób zalecana jest
Hydroksyzyna

Benzodiazepiny – Algorytmy stosowania

Metoda dawek podzielonych

Wskazania:
- leczenie ambulatoryjne
- zapobieganie powikłaniom
- przebyte drgawki lub majaczenie w wywiadzie
- w cukrzycy, niestabilnej chorobie niedokrwiennej serca, innych ostrych

stanach somatycznych, ciąży (?)

Algorytm: Diazepam 10mg p.o. co 6 godzin przez 24h, następnie 5mg co 6 godzin
przez kolejne 48-96 godzin

Ścisłe monitorowanie objawów i dodawanie leków w miarę potrzeby

Benzodiazepiny – Algorytmy stosowania

Metoda dostosowana do objawów

- początek terapii w którymkolwiek momencie AZA

- tylko w niepowikłanych AZA i bez współistniejących schorzeo

somatycznych

- Lorazepam 10-20mg p.o. lub inna BZD o krótkim okresie półtrwania co

godzinę

- podawanie BZD tylko wtedy, gdy są objawy (CIWA-A ≥8)

- ocena CIWA-A za 1 godzinę po podaniu leku

Benzodiazepiny – Algorytmy stosowania

Metoda szybkiego nasycania

- 10-20 mg diazepamu co 1-2 h p.o. aż do ustąpienia objawów

(poniżej 10pkt w skali CIWA-A).

Nie ma potrzeby podawania leków w kolejnych dniach - działają aktywne metabolity

Każdy pacjent wymaga indywidualnej oceny (co godzinę) przed kolejnym podaniem leku.

Sumaryczna dawka diazepamu wynosi średnio: 67-89 mg na kurację (w Polsce najczęściej do
40mg/d, w rzadkich przypadkach do 60mg/d)

U osób wypijających znaczne ilości alkoholu przez wiele lat koniecznie jest niekiedy
stosowanie dużych dawek diazepamu (200 mg w ciągu 11h, do 2g w ciągu doby)

Potencjalne powikłania: depresja ośrodka oddechowego, ortostatyczne spadki ciśnienia,
głębokie zaburzenia świadomości do śpiączki

Leczenie AZA - Benzodiazepiny

Zjawisko tolerancji – zmiany wrażliwości receptora benzodiazepinowego.

Szybko uzyskuje się stężenie terapeutyczne

Znacznie skraca się czas trwanie majaczenia (nawet pięciokrotnie).

Wysoka skutecznośd wynika prawdopodobnie z ograniczenia rozwoju tolerancji na efekt
terapeutyczny diazepamu.

Przeciwwskazania:
- świeży uraz głowy
- zaburzenia oddychania
- choroby przebiegające z możliwością powstania niewydolności oddechowej
- niewydolnośd wątroby
- obecnośd alkoholu we krwi
- intoksykacja innymi lekami psychotropowymi lub środkami psychoaktywnymi

Leczenie drgawkowych napadów abstynencyjnych

- najczęściej nie wymagają dodatkowego leczenia przeciwpadaczkowego

- zapobiegawczo – BZD w dawkach podzielonych

- przypadkach z padaczką w wywiadzie, po urazie głowy, napady

ogniskowe, podejrzenie krwawienia wewnątrzczaszkowego –
karbamazepina

- stan drgawkowy – diazepam lub klonazepam i.v., per rectum

Leczenie AZA

Należy pamiętad, ze mimo iż dzisiaj śmiertelnośd w AZA nie przekracza 2-3%, jest to jednak
często stan zagrażający życiu.

Występowanie powikłao w postaci majaczenia lub drgawek znacznie potęguje zagrożenie.

Leczenie powinno byd prowadzone przez doświadczonych klinicystów.

Unikad należy tzw. „odtrud domowych” gdy prowadzone są przez osoby nieprzygotowane
merytorycznie.
Często takie zabiegi przeprowadzane są gdy pacjent jest w stanie upojenia alkoholowego ,
dochodzi do interakcji alkoholu i leków, stanowi to duże zagrożenie dla życia chorego (alkohol
+ BZD = depresja ośrodka oddechowego).

W przypadku pacjenta przebywającego na oddziale somatycznym czy SOR, gdy ma on
jednocześnie alkohol we krwi (w wydychanym powietrzu), powinien on tam przebywad do
całkowitego wytrzeźwienia ze względu na ryzyko depresji ośrodka oddechowego czy nagłego
nasilenia objawów AZA (np. wystąpienie majaczenia z pobudzeniem przy szybkim obniżaniu
się poziomu alkoholu).

Leczenie majaczenia alkoholowego

- wymaga hospitalizacji i intensywnej opieki medycznej

(oddziały somatyczne, oddziały chirurgiczne, SOR)

- w razie konieczności zabezpieczenie i unieruchomienie pacjenta

(minimum 2-3 pasy bezpieczeostwa)

- poszukiwanie przyczyn somatycznych majaczenia

(badanie stanu somatycznego, badania laboratoryjne, badania obrazowe)

- intensywne nawadnianie, uzupełnianie elektrolitów
- intensywne leczenie farmakologiczne:

podawanie BZD i.v. (10mg co 5 minut)
neuroleptyk (haloperidol) 5-10mg i.m. co 1-2 godziny, gdy leczenie BZD
nieskuteczne
Haloperidol zawsze w osłonie BZD (objawy pozapiramidowe)

Leczenie nie skraca czasu trwania rozwiniętego majaczenia, ale łagodzi przebieg.

Transport pacjenta z majaczeniem z oddziału somatycznego do oddziału
psychiatrycznego jest błędem!

Leczenie majaczenia alkoholowego

Rekomendacje ASAM (American Society of Addiction Medicine)

Benzodiazepiny
Diazepam, 5mg i.v. (2,5 mg/min), powtórzyd za 5-10 min.
Jeśli II dawka nieskuteczna, w III i IV dawce podad 10 mg i.v. (co 5-10 min.). Jeśli
nadal nieskuteczne, podad 20mg w V i kolejnych dawkach aż do uzyskania sedacji.
Następnie podawad 5 do 20 mg co godzinę, aby utrzymad lekką sennośd.

Neuroleptyki

(wyłącznie jako leczenie uzupełniające benzodiazepiny)

Haloperidol 0,5 do 5mg i.v. lub i.m. co 30-60 min. w zależności od potrzeby w
ciężkim pobudzeniu.
Haloperidol 0,5-5 mg p.o. co 4 godziny w zależności od potrzeby w razie
pobudzenia, które nie reaguje na BZD.

Leczenie ostrej halucynozy

Neuroleptyki

- np. Haloperidol 2-5 mg p.o. co 4-6 godzin w osłonie BZD

- dawka w kolejnych dobach dostosowana do stanu pacjenta (omamy,

objawy wegetatywne)

Po ustąpieniu omamów stopniowo odstawid neuroleptyk i BZD

CELE LECZENIA ODWYKOWEGO

• Utrzymanie całkowitej abstynencji.

• Wydłużenie czasu abstynencji.

• Zmniejszenie ilości wypijanego alkoholu.

• Minimalizowanie skutków spożywania

alkoholu.

Farmakologiczne leczenie alkoholizmu

Zarejestrowane do leczenia ZZA

• Disulfiram
• Naltrexone
• Acamprosate

Leki tzw. „Off Label” (poza wskazaniami) dla ZZA

• Topiramate
• Ondansetron

Inne leki

• Nalmefene
• Kwas γ-hydroksymasłowy (GHB) – rejestracja Austria, Włochy
• Leki zmniejszające przewodnictwo dopaminergiczne (klozapina, aripiprazol

– ZZA i schzofrenia lub CHAD)

• SSRI

Farmakologiczne leczenie alkoholizmu

Akamprozat (Campral)
- wpływa na zmniejszenie zwiększonej wrażliwości receptorów reagujących na aminokwasy
pobudzające (NMDA) i receptory GABA-A-ergiczne.
- klinicznie skutkuje to zmniejszeniem głodu alkoholu, a osoby przyjmujące akamprozat, w
porównaniu z osobami otrzymującymi placebo, dwa razy częściej i dłużej utrzymują
abstynencję

Naltrekson (ReVia, Nemexin, Trexan)
- blokuje receptory opioidowe, endorfiny wydzielone w wyniku picia alkoholu nie mogą już
ich stymulowad, a co za tym idzie, powodowad euforii.
- osoby dotychczas przyzwyczajone do reakcji euforycznych po spożyciu alkoholu zauważają
bezcelowośd picia i ograniczają ilośd spożywanych napojów alkoholowych.
- zmniejsza spożycie alkoholu średnio o ok. 50% u osób, które przerwały abstynencję.
- wśród osób uzależnionych wydłuża abstynencję i zwiększa liczbę osób utrzymujących
abstynencję.

Farmakologiczne leczenie alkoholizmu

Disulfiram

- zaburza metabolizm alkoholu w organizmie, hamuje działanie dehydrogenazy aldehydowej,
przez co utrudnia utlenianie aldehydu octowego do mniej szkodliwego kwasu octowego.
- kumulujący się w organizmie aldehyd octowy powoduje objawy zatrucia (tzw. reakcja
disulfiramowa: rozszerzenie naczyo (zaczerwienienie twarzy), wzrost ciśnienia tętniczego,
przyspieszone bicie serca, nadmierną potliwośd, zaburzenia oddychania, dusznośd, nudności,
wymioty, lęk - objawy te mogą trwad nawet kilka godzin.

Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI):
- obniżenie nastroju stanowi częstą przyczynę sięgania po alkohol w celach "samoleczenia"
depresji, a te są powszechne wśród osób uzależnionych.
- zmniejszają spożycie alkoholu, są dobrze tolerowane przez alkoholików
i stosunkowo bezpieczne w przypadku przedawkowania lub spożycia łącznie z alkoholem.
- uważa się, że są lekami z wyboru w wydłużaniu abstynencji i zmniejszaniu ilości wypijanego
alkoholu przez osoby uzależnione, u których stwierdza się depresję, a także w leczeniu depresji
alkoholowych.

Farmakologiczne leczenie alkoholizmu

Topiramat

- pochodna naturalnie występującego cukru monosacharydowego D-fruktozy.
- stwierdzono, że skutecznie pomaga alkoholikom zmniejszyd wielkośd picia.
- w jednym z badao osób pijących wykazano sześd razy większe prawdopodobieostwo, że
alkoholik utrzyma abstynencję za miesiąc, jeżeli lek podawany byłby nawet w małych
dawkach.
- istnieją dowody, że topiramat przerywa pobudzenie receptorów glutaminianu, hamuje
uwalnianie dopaminy i wzmacnia działanie hamujące kwas gamma-aminomasłowy.

Ondansetron
- jest antagonistą receptora 5-HT3, a stosowanie go u zwierząt powodowało zmniejszenie
spożycia alkoholu, prawdopodobnie przez wtórne zmniejszanie wyrzutu dopaminy w jądrach
półleżących, co powoduje zmniejszenie właściwości wzmacniających alkoholu.
- badania na nienadużywających alkoholu ochotnikach wykazały, że po uprzednim przyjęciu
ondansetronu alkohol powoduje nie tylko mniejszą przyjemnośd i mniejsze subiektywne
zapotrzebowanie na niego oraz nasila przykre objawy poalkoholowe.

Farmakologiczne leczenie alkoholizmu

Kwas γ-hydroksymasłowy (GHB)
- wiąże się z receptorami dla GHB i GABA-A, pośrednio wpływa na receptory GABA-B
- duża dawka -> efekt nasenny, mała dawka -> zwiększenie aktywności dopaminergicznej ->
zmniejszenie „głodu” alkoholowego
- występuje ryzyko „głodu” GHB i nadużywania

Nalmefen
- związek chemiczny z grupy opiatów (antagonista receptorów opioidowych), stosowany
głównie w próbach leczenia uzależnienia od alkoholu, a także innych uzależnieo, takich jak
hazard oraz uzależnienia od zakupów.

FORMY TERAPII UZALEŻNIEO

• Poradnie odwykowe

• Oddziały dzienne

• Oddziały zamknięte

• Grupy samopomocy ( AA, DDA)

DDA – Dorosłe Dzieci Alkoholików

Poza podatnością na uzależnienia dzieci z rodzin z problemem alkoholowym przejawiają w życiu
dorosłym wiele charakterystycznych cech, z których najczęściej spotykane to:
- poczucie odmienności
- krytyczna samoocena i zbyt poważne traktowanie siebie samego
- ignorowanie własnych potrzeb emocjonalnych
- brak umiejętności cieszenia się życiem
- trudności w rozumieniu tego, co jest normalne a co nie
- branie odpowiedzialności za wszystko i za wszystkich oraz pracoholizm
- reagowanie niepokojem, gdy sprawy życiowe wymykają się spod kontroli
- nadmierna odpowiedzialnośd albo brak odpowiedzialnośd
- nadmierna wrażliwośd lub nadmierna obojętnośd („znieczulenie emocjonalne")
- funkcjonowanie wg zasady: „wszystko albo nic"
- trudności w realizowaniu do samego kooca swoich planów życiowych i częste

uleganie impulsom

- brak zaufania i obawa przed nawiązywaniem bliskich związków z innymi ludźmi
- stałe poszukiwanie aprobaty dla swojej osoby i obawa przed odrzuceniem
- poczucie, że jest się ignorowanym, atakowanym
- nieświadome poszukiwanie napięd i kryzysów, a następnie uskarżanie się na ich

skutki

- obawa przed krytyką i osądzaniem przy jednoczesnej skłonności do krytykowania i

osądzania innych.

Piciorys (Piciożyciorys)

• Pierwszy raz
• Pierwsze świadome upicie
• Preferowane alkohole
• Tolerancja
• Klinowanie
• Zespół abstynencyjny
• Urwania się filmu
• Utrata odruchu

wymiotnego

• Ciągi

• Suche okresy
• Utrata kontroli – jakiej?
• Preferowane sytuacje picia
• Konflikty z prawem
• Funkcjonowanie w rolach
• Skutki somatyczne
• Psychozy
• Próby terapii
• Wgląd

Dziękuję za uwagę