background image

2010-12-06

1

podatki- definicje

Podatek jest ciężarem, który ponoszą 
podmioty na rzecz  paostwa (Denek, 1995). 

podatki- definicje

Jest  świadczeniem o charakterze:

pieniężnym

nie mogą mied postaci rzeczowej,  nie mogą mied charakteru usług w 

naturze czy też usług osobistych 

przymusowym 

władcze uprawnienie  paostwa

powszechnym 

odnoszą się do ogółu, a nie do konkretnej jednostki

bezzwrotnym 

nie podlegają zwrotowi, np. jak pożyczka

nieodpłatnym 

nie są one związane z żadnym świadczeniem  wzajemnym. Korzystanie z 

dróg, oświaty nie zależy od uiszczenia  podatku. Na równych prawach z 

dóbr tych i instytucji korzystają podatnicy oraz osoby, które nie są 
obciążone podatkami.

Krótka historia

starożytny Egipt - rozwinięty system 

opodatkowania

podatki - źródło dochodów faraona

starożytna Grecja- pierwsze uproszczone formy 

opodatkowania bezpośredniego

podatek majątkowy – ejsfora

• starożytny Rzym:

– podatek gruntowy zwany ugatio nakładany na 

grunty prowincji podległych Rzymowi

• Rzym, Grecja:

– podatki od spadków

• Anglia pod koniec XVIII wieku- moment 

przełomowy w historii podatków

– podatek dochodowy  (income tax)

Formy podatków

• Do najbardziej znanych kryteriów podziału 

podatków należą: 

– kryterium przedmiotowe 
– kryterium podmiotowe 
– kryterium celu 
– kryterium ciężaru

podatki bezpośrednie

Podatek 

dochodowy od osób 

fizycznych (PIT)

Podatek 

dochodowy od 
osób prawnych 

(CIT)

Podatek od 

nieruchomości

Podatek od 

spadków i 

darowizn

Podatek rolny

podatki pośrednie

Podatek od 

towarów i usług 

(VAT)

Podatek 

akcyzowy

Podatek 

importowy

Podatek od gier

Świadomośd podatków

• Świadomośd podatków: Dornstein, 1987; 

Niesiobędzka, 2006

– Jakie podatki, wszelkiego typu,  musiała Pani/ 

musiał Pan zapłacid w ciągu ostatnich paru lat ? 
Proszę wymienid każdy z nich po kolei”

• aktywne przypominanie

– A jeśli chodzi o następujące  podatki – czy nie 

musiała Pani/ nie musiał Pan zapłacid któregoś z 
nich w ciągu ostatnich paru lat?

• pasywne przypominanie

background image

2010-12-06

2

Funkcje podatków

funkcje 

podatków

fiskalna

ekonomiczna

społeczna

pozafiskalna

Funkcje podatków

– Badania (Niesiobędzka, 2004) wykazały,  że funkcje 

ekonomiczna i przede wszystkim społeczna, nie są 
społecznie identyfikowane

Ignorancja fiskalna 

• Według Key’a jedynie około 20% 

społeczeostwa dysponuje wiedzą na temat 
podatków i są to przede wszystkim osoby 
bogate i lepiej wykształcone (za Lewis, 1982)

test – wyniki (Niesiobędzka, 2006)

Treśd pytania

% prawidłowych 

odpowiedzi

Wysokośd najwyższej stawki podatkowej

40

Udział podatków w PKB w Polsce

26

Rodzaj podatku wprowadzonego przez Marka Belkę

40

Stawki podatku VAT w Polsce

72

Rodzaje przysługujących ulg podatkowych

2

Podatki a motywacja do pracy

zależnośd między wysokością podatków a 

motywacją do pracy:

– efekt dochodu 

– efekt substytucji

background image

2010-12-06

3

Podatki a motywacja do pracy

• Jaki wpływ na liczbę przepracowanych 

nadgodzin miała wysokośd podatków?  

(Brown, 

Levin, 1980;  Break) 

– żadnego znaczenia- 74% osób
– podatki wydłużyły czas pracy- 15%
– podatki skróciły czas pracy- 11% 

Skutki wysokości podatków

• Krzywa Laffera-

związek między poziomem stawek 

podatkowych a wysokością wpływów do budżetu

wysokośd wpływów

0 %                             100%

stawka podatkowa

zagadnienia

• sprawiedliwośd podatków

– dystrybucyjna

• pozioma, pionowa, wymiany

– proceduralna

• sposób traktowania podatnika przez organy podatkowe, 

poczucie wpływu dzięki uczestnictwu w procesie 
decyzyjnym, zakres i jakośd informacji udzielanych przez 
twórców i egzekutorów prawa podatkowego 

– retrybutywna

• wysokośd grzywny
• prawdopodobieostwo kontroli formularzy

zagadnienia

• złożonośd podatków

– technika poboru

• czytelnośd literatury podatkowej, 

– akty prawne
– złożonośd podatków a percepcja i ich 

sprawiedliwości

– rola doradców podatkowych

zagadnienia

• uchylanie się od płacenia podatków

– legalne
– nielegalne
– modele oszustw podatkowych

• mentalnośd podatkowa
• moralnośd podatkowa
• teorie oporu
• czynniki zachęcające  i zniechęcające  do ukrywania 

dochodów