2010-12-06

1

podatki- definicje

Podatek jest ciężarem, który ponoszą
podmioty na rzecz paostwa (Denek, 1995).

podatki- definicje

Jest świadczeniem o charakterze:



pieniężnym



nie mogą mied postaci rzeczowej, nie mogą mied charakteru usług w

naturze czy też usług osobistych



przymusowym



władcze uprawnienie paostwa



powszechnym



odnoszą się do ogółu, a nie do konkretnej jednostki



bezzwrotnym



nie podlegają zwrotowi, np. jak pożyczka



nieodpłatnym



nie są one związane z żadnym świadczeniem wzajemnym. Korzystanie z

dróg, oświaty nie zależy od uiszczenia podatku. Na równych prawach z

dóbr tych i instytucji korzystają podatnicy oraz osoby, które nie są
obciążone podatkami.

Krótka historia

starożytny Egipt - rozwinięty system

opodatkowania



podatki - źródło dochodów faraona

starożytna Grecja- pierwsze uproszczone formy

opodatkowania bezpośredniego



podatek majątkowy – ejsfora

• starożytny Rzym:

– podatek gruntowy zwany ugatio nakładany na

grunty prowincji podległych Rzymowi

• Rzym, Grecja:

– podatki od spadków

• Anglia pod koniec XVIII wieku- moment

przełomowy w historii podatków

– podatek dochodowy (income tax)

Formy podatków

• Do najbardziej znanych kryteriów podziału

podatków należą:

– kryterium przedmiotowe
– kryterium podmiotowe
– kryterium celu
– kryterium ciężaru

podatki bezpośrednie

Podatek

dochodowy od osób

fizycznych (PIT)

Podatek

dochodowy od
osób prawnych

(CIT)

Podatek od

nieruchomości

Podatek od

spadków i

darowizn

Podatek rolny

podatki pośrednie

Podatek od

towarów i usług

(VAT)

Podatek

akcyzowy

Podatek

importowy

Podatek od gier

Świadomośd podatków

• Świadomośd podatków: Dornstein, 1987;

Niesiobędzka, 2006

– Jakie podatki, wszelkiego typu, musiała Pani/

musiał Pan zapłacid w ciągu ostatnich paru lat ?
Proszę wymienid każdy z nich po kolei”

• aktywne przypominanie

– A jeśli chodzi o następujące podatki – czy nie

musiała Pani/ nie musiał Pan zapłacid któregoś z
nich w ciągu ostatnich paru lat?

• pasywne przypominanie

2010-12-06

2

Funkcje podatków

funkcje

podatków

fiskalna

ekonomiczna

społeczna

pozafiskalna

Funkcje podatków

– Badania (Niesiobędzka, 2004) wykazały, że funkcje

ekonomiczna i przede wszystkim społeczna, nie są
społecznie identyfikowane

Ignorancja fiskalna

• Według Key’a jedynie około 20%

społeczeostwa dysponuje wiedzą na temat
podatków i są to przede wszystkim osoby
bogate i lepiej wykształcone (za Lewis, 1982)

test – wyniki (Niesiobędzka, 2006)

Treśd pytania

% prawidłowych

odpowiedzi

Wysokośd najwyższej stawki podatkowej

40

Udział podatków w PKB w Polsce

26

Rodzaj podatku wprowadzonego przez Marka Belkę

40

Stawki podatku VAT w Polsce

72

Rodzaje przysługujących ulg podatkowych

2

Podatki a motywacja do pracy

zależnośd między wysokością podatków a

motywacją do pracy:

– efekt dochodu

– efekt substytucji

2010-12-06

3

Podatki a motywacja do pracy

• Jaki wpływ na liczbę przepracowanych

nadgodzin miała wysokośd podatków?

(Brown,

Levin, 1980; Break)

– żadnego znaczenia- 74% osób
– podatki wydłużyły czas pracy- 15%
– podatki skróciły czas pracy- 11%

Skutki wysokości podatków

• Krzywa Laffera-

związek między poziomem stawek

podatkowych a wysokością wpływów do budżetu

wysokośd wpływów

0 % 100%

stawka podatkowa

zagadnienia

• sprawiedliwośd podatków

– dystrybucyjna

• pozioma, pionowa, wymiany

– proceduralna

• sposób traktowania podatnika przez organy podatkowe,

poczucie wpływu dzięki uczestnictwu w procesie
decyzyjnym, zakres i jakośd informacji udzielanych przez
twórców i egzekutorów prawa podatkowego

– retrybutywna

• wysokośd grzywny
• prawdopodobieostwo kontroli formularzy

zagadnienia

• złożonośd podatków

– technika poboru

• czytelnośd literatury podatkowej,

– akty prawne
– złożonośd podatków a percepcja i ich

sprawiedliwości

– rola doradców podatkowych

zagadnienia

• uchylanie się od płacenia podatków

– legalne
– nielegalne
– modele oszustw podatkowych

• mentalnośd podatkowa
• moralnośd podatkowa
• teorie oporu
• czynniki zachęcające i zniechęcające do ukrywania

dochodów