PIELĘGNACJA
NOWORODKA

2008

Materiały Szkoły Rodzenia
przedPorodem.pl

Materiał zawiera omówienie najważniejszych zagadnień

dotyczących pielęgnacji noworodka. Zawiera dodatek

„Wyprawka dla noworodka”.

Pielęgnacja Noworodka

Strona

1

Pielęgnacja Noworodka

MATERIAŁY SZKOŁY RODZENIA PRZEDPORODEM.PL

PRZEWIJANIE

W pierwszych dniach zmiana pieluch może stanowić nie lada problem: wszystko leci z rąk, nie

wiadomo, jak przytrzymać maleństwo. Zmieniaj pieluszkę co najmniej co trzy godiny i od razu po kupce.

Przygotuj miseczkę z ciepłą wodą, waciki lub wilgotne chusteczki i czyste pieluchy. Miej je w zasięgu
ręki.

Rozwiń pieluchę, rozchyl nóżki dziecka, czystym rogiem pieluchy, watą lub chusteczką wytrzyj pupę.
Zwiń brudną pieluchę i wrzuć do kosza.

Umyj dokładnie pośladki i pachwiny dziecka watą lub kolejną chusteczką, pamiętając, żeby zawsze
wycierać od przodu do tyłu. Jest to szczególnie ważne u dziewczynek - chodzi o to, by bakterie z kału
nie przedostały się do pochwy i cewki moczowej. Chłopcu nie zsuwaj napletka. Dokładnie umyj wszystkie
fałdki.

Osusz dokładnie skórę. Pośladki i okolice posmaruj kremem ochronnym lub oliwką. Podłóż pod pupę
czystą pieluchę.

PAMIĘTAJ! Nie podnoś dziecka za nóżki, wsuń dłoń pod pupę i lekko unieś do góry.

KĄPIEL NOWORODKA

Zanim noworodek oswoi się z wodą, minie kilka tygodni. Na razie cała ta sytuacja budzi przede

wszystkim jego niepokój - tym większy, im bardziej spięci są rodzice. Najwygodniej kąpać dziecko
wieczorem , bo po kąpieli ma ono swój najdłuższy sen w ciągu doby. Nie kąpiemy dziecka bezpośrednio
po jedzeniu , ale również nie wtedy gdy jest głodne. Kąpiel to nie tylko toaleta, ale także sposobność
do wspólnej zabawy rodziców z maluchem. Warto wprowadzić zwyczaj, że codzienna wieczorna kąpiel
jest domeną taty. Nie martw się, gdy podczas pierwszych kąpieli dziecko napina się i płacze. Jego krzyk
nie jest spowodowany Twoją niezręcznością czy lękiem przed wodą. Noworodek musi się dopiero
przyzwyczaić do silnych bodźców: chłodu, gdy jest mokry, dotyku wrażliwych okolic ciała, częstych zmian
położenia. Niemowlę zwykle rozluźnia się w wodzie, radośnie wymachuje rączkami i nóżkami, zwłaszcza
wtedy, gdy po wysuszeniu pozwolisz mu poleżeć chwilę bez ubranka. Wszystkie przybory potrzebne
do kąpieli musimy mieć w zasięgu ręki, nigdy nie zostawiaj dziecka samego na stoliku do przewijania.

Kąpiąc dziecko wykonujemy następujące czynności:

1.

Temperaturę w pokoju doprowadzamy do około 23°C

2. Przygotowujemy wanienkę z wodą o temperaturze około 37°C (czyli niewiele wyższą od

temperatury ciała dziecka) i rozkładamy na jej dnie pieluszkę. Do czasu odpadnięcia kikuta

Pielęgnacja Noworodka

Strona

2

pępowiny i wygojenia się pępka trzeba go chronić przed zamoczeniem. Potrzebna będzie
miseczka z ciepłą, przegotowana wodą oraz waciki do umycia twarzy, mydełko i oliwka.

3. Czysta buzia. Przemywamy oczy przemywamy każde osobnym wacikiem zamoczonym w

wodzie z miseczki od zewnętrznego kącika do wewnętrznego. Kolejnym wacikiem myjemy całą
buzię, następnie oczyszczamy przewody nosowe i uszne.

4. Mycie. Rozebrane do naga dziecko, namydlamy na ręczniku szczególnie we wszystkich

naturalnych zagięciach skóry. Następnie przytrzymując główkę na swoim lewym przedramieniu,
trzymamy je lewą dłonią w dole pachowym a prawą dłonią podtrzymując pośladki. Tak
trzymane, namydlone dziecko przekładamy do wanienki, prawą dłonią spłukujemy dokładnie i
na koniec myjemy główkę dziecka. Opłukane dziecko przenosimy na stolik, owijamy w suchy
ręcznik i delikatnie osuszamy. Po osuszeniu szyjkę, paszki, pachwiny i pośladki smarujemy oliwką.

5. Ranę pępkową, początkowo z kikutem pępowiny należy odkażać po kąpieli oraz kilka razy

dziennie patyczkiem nasączonym 70% spirytusem.

6. Pielęgnacja główki. W pierwszych tygodniach życia włoski dziecka nie wymagają szczególnej

pielęgnacji. Wystarczy umycie mydłem, tak jak reszty ciała. Wyszczotkuj główkę dziecka
szczoteczką do włosów przeczesując w różne strony. Niekiedy na główce pojawia się żółtawa,
błyszcząca łuska (tzw. ciemieniucha). Jest to wydzielina gruczołów łojowych głowy. Nie należy się
nią niepokoić. To problem wyłącznie kosmetyczny. Aby ją usunąć, miejsca, w których się pojawiła,
należy przez kilka dni natłuszczać oliwką i po umyciu główki sczesywać ciemieniuchę miękką
szczoteczką lub specjalnym grzebykiem do ciemieniuchy

.

7. Obcinanie paznokci wykonujemy w zależności od potrzeby (wystarczy 1 raz w tygodniu).

Najwygodniej robić to w czasie snu dziecka, przy pomocy specjalnych nożyczek
zdezynfekowanych spirytusem. Paznokcie u rąk obetnij półokrągło, a u nóg prosto.

8. Ubieranie. Po zakończeniu powyższych czynności pielęgnacyjnych ubierz dziecko w świeżą

pieluszkę i wcześniej przygotowaną bieliznę, owiń w kocyk, nakarm i połóż spać.

PIELĘGNACJA PĘPKA

Kikut pępowiny powinien odpaść w ciągu 6-14 dni po porodzie. Do czasu odpadnięcia musisz

bardzo starannie go pielęgnować.

1. Przemywaj go spirytusem – najlepiej kilka razy dziennie. Używaj do tego spirytusu o stężeniu

70%. Musisz przygotować go samodzielnie: do zakupionego w sklepie monopolowym spirytusu
95% dodaj przegotowaną wodę w proporcjach 2:1, np. dwa kieliszki spirytusu i jeden kieliszek
wody. Chwyć ręką kikut pępowiny i delikatnie go unieś, następnie patyczkiem kosmetycznym
nasączonym w spirytusie dokładnie oczyść zakamarki pępka.

2. Nie mocz w kąpieli – przez cały czas kikut powinien być suchy, jeśli jednak przez przypadek

zachlapiesz go, nie martw się. Osusz go i zdezynfekuj.

3. Wietrz – gojeniu sprzyja dostęp świeżego powietrza, więc pozwól dziecku codziennie poleżeć z

odkrytym brzuszkiem.

4. Wywiń brzeg pieluszki lub zrób w niej wycięcie, tak aby nie dotykała pępuszka. Niektórzy

producenci pieluch oferują najmniejszy rozmiar dla noworodków z gotowym wycięciem na
pępek.

Pielęgnacja Noworodka

Strona

3

5. Gdy kikut odpadnie nadal przecieraj rankę po nim gazikiem ze spirytusem, aż całkowicie się

zagoi.

6. Zgłoś się do pediatry, gdy pępek brzydko pachnie, gdy sączy się z niego ciągnąca wydzielina

lub jeśli skóra wokół pępka jest zaczerwieniona. Jeśli po dwóch tygodniach kikut nie odpadnie
również pokaz malucha lekarzowi.

PŁACZ DZIECKA

Płacz to dla noworodka najważniejszy sposób porozumiewania się z otoczeniem. Z czasem

porozumienie będzie łatwiejsze, ale na razie warto przede wszystkim uważnie obserwować dziecko.
Jeśli przed chwilą jadło, dobrze jest sprawdzić, czy nie ma mokro, czy nie gniecie go zbyt ciasno zapięta
pieluszka albo czy nie jest mu zimno. Jeżeli teoretycznie wszystko jest w porządku, prawdopodobnie jest
mu po prostu smutno i tęskni za mamą. Właśnie bliskości mamy noworodek potrzebuje najbardziej. Dzieci
często przytulane czują się bezpieczniej i są spokojniejsze. Pamiętaj też, że dziecko wyczuwa twoje
zdenerwowanie. Zły nastrój natychmiast mu się udziela.

Jak mu pomóc?

Jeśli upewniłaś się, że ma sucho i nie jest głodne, a nadal płacze, wypróbuj inne metody uspokajania

niemowląt:



Łagodne bujanie (w kołysce, wózku, w ramionach);



Ciepła kąpiel i delikatny masaż;



Jazda wózkiem po wertepach lub przejażdżka samochodem;



Metoda babć - becik otulający niemowlę niczym kokon;



Monotonne , niskie dźwięki – włącz mu suszarkę, odkurzacz lub pralkę;

Jeśli poczujesz się całkowicie wykończona i zirytowana płaczem dziecka, być może będziesz chciała nim
potrząsnąć - powstrzymaj się. Takie odczucia zdarzają się większości mam, jednak potrząsanie
dzieckiem może być dla niego bardzo szkodliwe. Najlepiej, żeby ktoś cię wtedy zastąpił przy dziecku.
Jeśli to niemożliwe, odłóż wtedy dziecko i wyjdź z pokoju, choćby na 5 minut. Czasem może okazać się,
że samo się uspokoi.

SEN DZIECKA

Noworodek nie odróżnia jeszcze dnia od nocy i w pierwszych dniach życia przez większość czasu

znajduje się jakby w półśnie - pomiędzy stanem snu a czuwaniem. Potem przysypia często, ale na krótko.
Kilka błogich minut z piersią w buzi wystarcza, by na jakiś czas zregenerował siły. Gdyby jednak
podsumować te wszystkie kilku czy kilkuminutowe drzemki, prawdopodobnie okazałoby się, że śpi co
najmniej kilkanaście godzin w ciągu doby.

Maluch będzie lepiej spał, gdy zamiast w przestronnym łóżeczku położysz go w głębokim wózku lub

w kołysce (łagodne bujanie uspokaja dziecko). W takim przytulnym gniazdku noworodek czuje się
bezpiecznie jak w brzuchu mamy.

Krzyczy wieczorami…

Jeżeli dotąd spokojne dziecko nagle w trzecim czy czwartym tygodniu życia zaczyna przeraźliwie

krzyczeć (zwłaszcza wieczorem), prawdopodobnie dopadła je kolka. Maluch nerwowo podkurcza nóżki,

Pielęgnacja Noworodka

Strona

4

wymachuje rękami, pręży się, ma bardzo twardy brzuszek. Nie pomaga tulenie ani kołysanie. Nawet
przy piersi dziecko cichnie tylko na chwilę. Atak zwykle trwa kilka godzin. I niestety wraca regularnie co
wieczór. Nie znamy przyczyn kolki. Jedni mówią o niewłaściwej diecie karmiącej mamy, inni o alergii,
jeszcze inni o połykanym wraz z pokarmem powietrzu, które gromadzi się w jelitach.



Zadbaj, żeby po każdym karmieniu dziecku się odbiło. Gdy skończy jeść, kilka minut ponoś je w
pionie przytulone do ramienia.



Jeżeli przyczyną kolki jest alergia, dziecku może pomóc zmiana diety matki.



Jeśli atakowi nie uda się zapobiec, spróbuj zrobić dziecku ciepły okład na brzuszek. Niektórym
maluchom pomaga delikatny masaż. Innym najlepiej robi noszenie w pozycji pionowej wysoko na
ramieniu. Często ulgę przynosi też ciepła kąpiel.



Czasem dzieciom przynoszą ulgę leki przeciwwzdęciowe zalecone przez pediatrę (podaje się je
dziecku przed każdym karmieniem). Herbatki i preparaty z wyciągiem z kopru włoskiego, które
działają wiatropędnie i rozkurczowo (powinna pić matka).

Gdyby nic nie pomagało, zwróć się do pediatry.

ZIMOWY SPACER

Czynniki atmosferyczne, na które narażona jest skóra dziecka mogą być zneutralizowane

poprzez odpowiednie stosowanie specyfików kosmetycznych. Przed wyjściem buzię posmaruj tłustym
kremem dla dzieci.

Pediatrzy radzą, by zimą spacer noworodka był dopiero w trzecim, czwartym tygodniu życia,

na początku zalecają tzw. werandowanie. Ciepło ubrane dziecko ułóż w wózku przy szeroko otwartym
oknie. Na pierwszy raz wystarczy 5-10 minut, w kolejnych dniach stopniowo wydłużać ten czas do
godziny. Maleństwo musi bowiem stopniowo przyzwyczajać się do przebywania na świeżym powietrzu).
Po tygodniu werandowania możesz się wybrać z niemowlęciem na pierwszy spacer. Najlepiej zacząć od
godziny i stopniowo wydłużać czas wybrać przebywania na świeżym powietrzu do dwóch, a nawet
trzech godzin dziennie. Zrezygnuj ze spaceru dopiero wtedy, gdy dzień jest bardzo wietrzny. W
wietrzne i wilgotne dni niską temperaturę odczuwa się znacznie silniej niż w mroźne i suche.

SPACER LATEM

Pamiętaj o niepożądanym działaniu promieniowania UV. Na godzinę przed wyjściem, pokryj

skórę malucha kremem do opalania zawierającym wysoki faktor ochronny.

Pielęgnacja Noworodka

Strona

5

WYPRAWKA DLA NOWORODKA

UBRANKA

1.

Kaftaniki, bluzeczki – 5 szt. - kopertowe albo zapinane z przodu lub z boku

2.

Body – 4-5 szt. - z długim rękawkiem na jesień i na zimę

3.

Śpioszki – 5 szt. - najlepiej rozpinane w kroku

4.

Pajacyki – 4 szt. - cieńszych bawełnianych i 2 szt. grubszych welurowych lub polarowych

5.

Skarpetki – 4 pary – nie tylko na stópki, ale też i na rączki maluszka (na pierwsze dni, kiedy nie
obcina się paznokci)

6.

Czapeczki bawełniane – 2 szt. - do zakładania po kąpieli

7.

Czapeczka na dwór – 1-2 szt. - grubość zależy od pory roku

8.

Sweterki – 2 szt.

9.

Spodenki

10.

Kombinezon zimowy – najlepiej jednoczęściowy lub/i ciepły śpiwór do wózka

Rady:



Na początku dziecko bardzo szybko rośnie, dlatego nie warto kupować dużo ubranek w jednym
rozmiarze. Rozmiar 56 możesz całkiem pominąć, chyba że USG pokazuje małe dziecko. Śpiochy
czy pajacyki, jeśli będą trochę na wyrost, możesz przytrzymać nałożonymi na wierzch
skarpetkami.



Wybieraj ubranka z miękkiej bawełny, takie które są rozpinane z przodu na całej długości lub
kopertowo, śpiochy i pajacyki z rozpinanymi nogawkami. Unikaj natomiast takich, które mają
ciasne otwory na głowę, wąskie rękawki lub nogawki



Warto przyjąć lub pożyczyć trochę używanych ciuszków od kogoś z rodziny lub koleżanki –
zwykle ubranka niemowlęce są w dobrym stanie (nie zdążą się zniszczyć)



Jeśli zamierzasz wozić dziecko samochodem lepszy będzie kombinezon od śpiworka (chyba, że
zaopatrzysz się w śpiwór z otworem do przekładania zapięcia pasów)

DO PIELĘGNACJI I KĄPIELI

1. Wanienka
2. Przewijak
3. Ręczniki kąpielowe 2szt. - z miękkiej frotki, najlepiej z kapturkiem
4. Szczotka do włosów z miękkiego włosia
5. Nożyczki do paznokci koniecznie z zaokrąglonymi końcami
6. Termometr do mierzenia temperatury wody
7. Myjka
8. Kosmetyki – mydełko dla niemowląt, oliwka, krem przeciw odparzeniom, zasypka, krem

ochronny do buzi na zimne dni

9. Maść z cynkiem lub pantenolem na wypadek odparzeń
10. Pieluszki jednorazowe – ok.10 szt./dzień
11. Pieluszki tetrowe – 20 szt. lub jeśli nie zamierzasz korzystać z jednorazowych – ok. 50 szt.
12. Chusteczki nawilżające dla niemowląt
13. Spirytus 70% do przemywania kikuta pępowiny – przyrządzisz go sama z zakupionego w

dziale monopolowym 95% spirytusu z przegotowaną wodą w proporcjach dwa do jednego (2
kieliszki spirytusu i jeden kieliszek wody)

14. Gruszka do czyszczenia noska lub specjalny aspirator z filtrami do czyszczenia noska (np. Frida

– dostępny w aptece, szczególnie przydatny, gdy dziecko ma katar)

DO SPANIA

1. Łóżeczko – najlepiej o standardowych wymiarach 120 x 60 cm, powinno mieć regulowaną

Pielęgnacja Noworodka

Strona

6

wysokość materaca, możliwość wyjęcia dwóch szczebelków, aby umożliwić dziecku samodzielne
wychodzenie z łóżeczka, gdy będzie starsze.

2. Materac – piankowy, kokosowy lub z trawy morskiej
3. Ochraniacz do łóżeczka – dzięki niemu dziecko nie będzie obijało główki o szczebelki, zrezygnuj

natomiast z kupna baldachimu – zmniejsza dostęp świeżego powietrza, ogranicza światło i
zbiera kurz

4. Kocyk – jeden cieplejszy z polarku, drugi lżejszy bawełniany
5. Kołderka – ze sztucznym wkładem (nie z pierza)
6. Pościel 2 bawełniane komplety
7. Prześcieradło – 2-3 szt. - najlepiej z gumką
8. Rożek – na pierwsze miesiące do zawijania w pierwszych miesiącach

Rady:



Kołderkę możesz zastąpić lekkim, bawełnianym śpiworkiem – przydadzą się wtedy 2 szt.



Niemowlaka kładziemy do łóżeczka bez poduszeczki, podkładamy jedynie pieluszkę tetrową
lub flanelową. Jeśli w zakupionym przez ciebie komplecie jest poduszeczka – przyda się później.



Zarówno ubranka jak i bieliznę pościelową i kocyki powinnaś prać w specjalnym proszku dla
niemowląt – nie zawiera on wybielaczy i substancji zapachowych, które mogłyby podrażnić
skórę dziecka.

NA SPACER I DO SAMOCHODU

1. Wózek – koniecznie z obszerną gondolą, najlepiej z dużymi kołami i amortyzacją. Najlepszy jest

dwufunkcyjny, ze zdejmowaną gondolą,którą później można zamienić na spacerówkę

2. Fotelik samochodowy – dostosowany do wieku i wagi dziecka

Rady:



Niektóre firmy produkujące wózki oferują foteliki dla najmłodszych, które można zamontować na
stelażu wózka – ta opcja bardzo się przydaje np. na krótkie zakupy



Przewożenie dziecka w samochodzie bez fotelika jest niebezpieczne. Nawet jeśli nie masz
samochodu, zawsze zapinaj dziecko w foteliku, choćby pożyczonym!

DODATKOWE WYPOSAŻENIE

Niektóre akcesoria po prostu ułatwią Ci opiekę nad dzieckiem, choć nie są niezbędne

1. Leżaczek – możesz go przenosić w dowolne miejsce w domu i maluch zawsze będzie z tobą i

będzie mógł swobodnie cię obserwować (po trzech miesiącach)

2. Kołyska – zamiast łóżeczka na pierwsze 2-3 miesiące.
3. Chusta – ułatwia poruszanie się z maleństwem po domu i równoczesne wykonywanie domowych

czynności.

4. Elektryczna niania – gdy masz duże mieszkanie lub dom z ogródkiem.
5. Poduszka do karmienia
6. Laktator – przydaje się w sytuacji, gdy mama szybko po urodzeniu dziecka wraca do pracy i

chce, by dziecko nadal jadło tylko jej pokarm.