„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Joanna Dorota Górzyńska

Przetwarzanie szkła 813[02].Z2.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Krzysztof Kubit
mgr inż. Stanisław Pleczar



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Joanna Górzyńska



Konsultacja:
mgr inż. Czesław Nowak







Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 813[02].Z2.07
„Przetwarzanie szkła”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu Operator
urządzeń przemysłu szklarskiego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

6

3. Cele kształcenia

7

4. Przykładowe scenariusze zajęć

8

5. Ćwiczenia

13

5.1. Podstawowe elementy przetwórstwa szkła

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2. Przetwórstwo szkła płaskiego

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

18

7. Literatura

32

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator urządzeń przemysłu
szklarskiego.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny, i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono propozycję ćwiczeń wraz
ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne możliwości ich
realizacji w szkole. Nauczyciel jest w stanie zrealizować prawie wszystkie
z zaproponowanych ćwiczeń, w niektórych ćwiczeniach wymagane są odpowiednie
narzędzia i materiały, w które nauczyciel powinien zaopatrzyć się przed ich wykonaniem
z uczniami. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie

odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

test zamieszczony w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawiera zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ćwiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych w module

813[02].Z2

Technologia

wytwarzania szkła

813[02].Z2.02

Sporządzanie zestawów

szklarskich

813[02].Z2.03
Topienie szkła

813[02].Z2.06

Zdobienie wyrobów

szklarskich

813[02].Z2.07

Przetwarzanie szkła

813[02].Z2.04

Formowanie wyrobów

szklarskich

813[02].Z2.05

Wykonywanie obróbki

wyrobów szklarskich

813[02].Z2.01

Badanie właściwości

surowców szklarskich

i szkła

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć.

−

charakteryzować poszczególne metody wytwarzania szkła,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu technologii szkła,

−

wyjaśniać zasadę działania urządzeń wspomagających procesy technologiczne,

−

charakteryzować techniki wykończenia wyrobów szklanych,

−

posługiwać się schematami technologicznymi wytwarzania wyrobów szklanych,

−

wymieniać materiały pomocnicze stosowane do produkcji szkła,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie,

−

charakteryzować właściwości szkła,

−

określać wpływ właściwości szkła na procesy obróbki i przetwórstwa wyrobów
szklarskich,

−

rozpoznawać przyrządy pomiarowe,

−

charakteryzować szkło budowlane, techniczne, gospodarcze, opakowaniowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć.

−

scharakteryzować techniki przetwarzania szkła,

−

dobrać maszyny i urządzenia do określonej techniki przetwarzania szkła,

−

scharakteryzować etapy wytwarzania szyb zespolonych,

−

określić właściwości szkła bezpiecznego,

−

dobrać materiały do klejenia szkła,

−

wykonać laminowanie powierzchni szkła płaskiego,

−

zahartować szkło,

−

zastosować technologię fusingu,

−

wykonać gięcie szkła płaskiego,

−

połączyć szkło z innymi materiałami,

−

nałożyć powłokę metaliczną na szkło płaskie,

−

ocenić jakość przetworzonego szkła,

−

posłużyć się dokumentacją techniczną, instrukcjami, normami, katalogami podczas
przetwarzania szkła,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska podczas procesów przetwarzania szkła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu szklarskiego 813[02]

Moduł:

Technologia wytwarzania szkła 813[02].Z2

Jednostka modułowa:

Przetwarzanie szkła 813[02].Z2.07

Temat: Zdobienie techniką fusingu.

Cel ogólny: Wykonać zdobienie tafli szkła techniką fusingu

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić sposób zdobienia szkła techniką fusingu.

−

obrać materiały stosowane do fusingu szkła.

−

dobrać urządzenia stosowane do fusingu szkła.

−

dobrać środki ochrony osobistej do zdobienia szkła techniką fusingu.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

pceny pracy w zepole.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

pokaz.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4 osobowych.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator urządzeń przemysłu szklarskiego.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−

pytania prowadzące,

−

tafle szklane o wymiarach………….,

−

materiały do zdobienia techniką fusingu: farby ceramiczne, grysy,

−

piec do fusingu przeznaczony do stapiania małych elementów,

−

instrukcja obsługi pieca do fusingu,

−

środki ochrony osobistej: rękawice ochronne, okulary ochronne.

Zadanie dla ucznia:

Wykonaj zdobienie tafli szkła techniką fusingu. Zdobienie można nanosić zarówno

pomiędzy warstwami szkieł, jak również na powierzchni, według własnego pomysłu.

Dokonaj oceny wykonanego zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu oraz szczegółowych celów kształcenia.
3. Zaznajomienie uczniów z instrukcją do wykonania ćwiczenia.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Ćwiczenie.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

1. Na czym polega zdobienie szkła techniką fusingu?
2. Jakie szkło najczęściej wykorzystuje się do zdobienia techniką fusingu?
3. Jakie materiały i urządzenia stosowane są do zdobienia szkła techniką fusingu?
4. Jakim procesom obróbczym można poddać przedmioty wykonane techniką fusingu?
5. Jakie środki ochrony osobistej należy zastosować podczas zdobienia szkła techniką

fusnigu?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

1. Ile elementów tafli szklanej wykorzystać do zdobienia?
2. Jakie materiały zdobnicze można wykorzystać do zdobienia szkła techniką fusingu?
3. Jakie urządzenia stosuje się do zdobienia szkła techniką fusingu?
4. Jakie środki ochrony osobistej należy stosować podczas zdobienia szkła techniką

fusingu?

Faza III Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach przygotowują stanowiska pracy.
2. Uczniowie pracując w zespołach dobierają materiały zdobnicze do zdobienia szkła

techniką fusingu?

3. Uczniowie zakładają środki ochrony osobistej?

Faza IV Wykonanie
1. Uczniowie wykonują dekoracje zdobnicze techniką fusingu.
2. Uczniowie obsługują piec do stapiania szkła z wykonaną dekoracją.

Faza V Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach, dokonują oceny jakość i estetykę wykonanego

zadania.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy wykonania zadania sprawiły im

trudność. Nauczyciel powinien podsumować całe zadnia , wskazać , jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu szklarskiego 813[02]

Moduł:

Technologia wytwarzania szkła 813[02].Z2

Jednostka modułowa:

Przetwarzanie szkła 813[02].Z2.07

Temat: Łączenie szkła.

Cel ogólny: Połączyć elementy ze szkła metodą ręczną za pomocą palnika gazowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić techniki przetwórstwa rur i prętów,

−

dobrać materiały i narzędzia do cięcia szkła,

−

dobrać środki ochrony osobistej do łącznego łączenia elementów ze szkła za pomocą
palnika.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

pokaz.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2 – osobowych.

Czas: 3 godzin dydaktycznych.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator urządzeń przemysłu szklarskiego.

Środki dydaktyczne:

−

flamastry,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

instrukcja do wykonania ćwiczeń- pytania sprawdzające,

−

rurki szklane,

−

palniki gazowe,

−

instrukcja obsługi palnika,

−

poradnik dla ucznia,

−

papier, ołówki,

−

środki ochrony osobistej.

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Zadanie dla ucznia:

Połącz elementy ze szkła zgodnie z załączonym rysunkiem. Oceń jakość wykonanego

połączenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Rys. do ćwiczenia 1.

Przebieg zajęć:
Faza Wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu oraz szczegółowych celów kształcenia.

3.

Zaznajomienie uczniów z instrukcją do wykonania ćwiczeń.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza Właściwa
1. Praca metodą ćwiczeń.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące

1. Jakie są techniki łączenia szkła?
2. Jakie materiały i narzędzia stosuje się do techniki łączenia szkła?
3. Jaka jest zasada działania palnika szklarskiego?
4. Jakie środki ochrony osobistej są stosowane podczas łączenia elementów szklanych za

pomocą palnika szklanego?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

1. Sposób połączenia rurki szklanej?
2. Środki ochrony osobistej stosowane podczas pracy z palnikiem gazowym?

Faza III Ustalenie
1. Uczniowie ustalają sposób połączenia elementów szklanych.
2. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.

Faza IV Wykonanie
1. Uczniowie zakładają środki ochrony osobistej.
2. Uczniowie przygotowują stanowisko do pracy.
3. Uczniowie łączą elementy ze szkła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Faza V Sprawdzenie

Uczniowie sprawdzają w grupach jakość i estetykę wykonanych połączeń szklanych.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wskazują, które etapy wykonania zadania sprawiły im trudność. Nauczyciel

powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie
wystąpiły nieprawidłowości i jak unikać ich w przyszłości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe elementy przetwórstwa szkła

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj operacje hartowania szkła w piecu laboratoryjnym (komorowym).

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczących procesu hartowania szkła,
2) dokonać analizy treści i zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
3) założyć środki ochrony osobistej,
4) przygotować wyroby ze szkła do hartowania,
5) wykonać operacje hartowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pokaz,

–

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, pisaki,

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−

środki ochrony osobistej,

−

materiały, sprzęt, piecyk laboratoryjny,

−

instrukcja sprzętu niezbędnego do wykonania ćwiczenia, instrukcja stanowiskowa bhp,

−

odzież ochronna,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zdobienie tafli szkła techniką fusingu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych zdobienia szkła, techniką fusingu,
2) dokonać analizy treści
3) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować stanowisko do pracy,
5) założyć środki ochrony osobistej,
6) wykonać zdobienie tafli szkła techniką fusingu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pokaz,

–

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

przybory, materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−

instrukcja stanowiskowa bhp,

−

piec do fusingu do stopienia małych elementów,

−

środki ochrony osobistej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Wykonaj operację sklejenia tafli szklanej z folią.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące technik klejenia szkła,
2) dokonać analizy treści,
3) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować stanowisko do pracy,
5) założyć środki ochrony osobistej,
6) wykonać operację sklejania tafli szklanej folią.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pokaz,

–

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

przybory, materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia, instrukcja sprzętu niezbędnego do wykonania
ćwiczenia, instrukcja stanowiskowa bhp,

−

środki ochrony osobiste,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2. Przetwórstwo szkła płaskiego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz

materiały

i

urządzenia

produkcyjne

do

poszczególnych

rodzajów

przetworzonego szkła.

Tabela do ćwiczenia 1

Rodzaj
przetworzonego szkła
płaskiego

Materiały

Urządzenia

Szyba zespolona

Szyba laminowana

Szyba hartowana

Szkło refleksyjne

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące przetwórstwa szkła płaskiego,
2) dokonać analizy treści,
3) dobrać materiały i urządzenia do rodzaju szkła
4) uzupełnić tabelę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

metoda przewodniego teksu.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4 z tabelą.

−

pisaki,

−

tabela,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj operację gięcia szkła płaskiego za pomocą pieca komorowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące procesu gięcia szkła,
2) dokonać analizy treści.
3) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
4) założyć środki ochrony osobiste,
5) przygotować stanowisko pracy,
6) wykonać szybę zespoloną.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pokaz,

–

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

przybory, materiały, sprzęt do wykonania ćwiczenia,

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia, instrukcja sprzętu niezbędnego do wykonania
ćwiczenia, instrukcja stanowiskowa bhp,

−

środki ochrony osobiste,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Dokonaj oceny jakości przetworzonego szkła.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące oceny jakości przetworzonego

szkła,

2) dokonać analizy treści,
3) dokonać oceny jakości wyrobów otrzymanych w wyniku przetwórstwa szkła.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, pisaki,

−

kolekcja wyrobów otrzymanych w wyniku przetwórstwa szkła oznaczonych kolejnie
cyframi,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 4

Wykonaj szybę zespoloną.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące wytwarzania szkła zespolonego,
2) dokonać analizy treści,
3) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować stanowisko pracy,
5) założyć środki ochrony osobistej,
6) wykonać szybę zespoloną,

–

krojenie szkła do odpowiednich wymiarów (300mm:300mm),

–

mycie i czyszczenie płyt szklanych,

–

zwymiarowanie i docięcie profili dystansowych,

–

założenie narożników i ramki,

–

montaż szyby zespolonej: nałożyć ramki na szybę, odpowiednio ułożyć i przykleić
płytę do ramki,

–

uszczelnienie szyby masą silikonową,

–

odstawienie wykonanej szyby celem utwardzenia silikonu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

papier, ołówki,

−

poradnik dla ucznia,

−

przybory, materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia: tafle szklane, nóż do szkła,
pistolet do silikonu, taśma mierząca, nóż do cięcia profili, papier czyszczący, profile
dystansowe, narożniki, silikon neutralny, środki myjące,

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia, instrukcja sprzętu niezbędnego do wykonania
ćwiczenia, instrukcja stanowiskową bhp,

−

środki ochrony osobistej,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przetwarzanie szkła”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 9, 14, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2.c, 3. b, 4. a, 5. a, 6. d, 7. a, 8. d, 9. b, 10. d, 11. a,
12 c, 13. a, 14. b, 15. a, 16. d, 17. a, 18. c, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zidentyfikować proces przetwórstwa
szkła

B

P

a

2

Określić

półfabrykaty

szyb

laminowanych

B

P

c

3

Określić

element

budowy

szyby

zespolonej na podstawie rysunku

C

P

b

4

Dobrać składnik folii z tworzyw
sztucznych

B

P

a

5

Określić

etapy

produkcji

szkła

klejonego

C

PP

a

6

Rozróżnić metody wytwarzania szyb
chroniących przed promieniowaniem

B

P

d

7

Określić materiał szkieł barwionych
w masie

B

P

a

8

Określić warstwę szkieł chroniącą
przez promieniowaniem widzialnym
i cieplnym

B

P

d

9

Dobrać

metodę

próżniową

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

wytworzenia szkieł chroniących przed
promieniowaniem słonecznym

10

Określić

materiał

stosowany

do

produkcji szkła chroniącego przed
promieniowaniem słonecznym

B

P

d

11

Określić materiały do produkcji szyb
laminowanych

B

P

a

12

Określić

element

budowy

szyby

zespolonej

B

P

c

13

Określić parametry charakterystyczne
dla szyby zespolonej

B

P

a

14

Dobierz materiały do produkcji szyb
klejonych

C

PP

b

15 Określić cechę szkła hartowanego

B

P

a

16 Określić badanie szyb hartowanych

B

P

d

17 Zidentyfikować metodę fusingu

B

P

a

18 Określić badanie szyby zespolonej

B

P

c

19

Określić

badania

kontrolne

szyb

klejonych bezpiecznych

C

PP

a

20

Dobrać środki ochrony indywidualnej
w zależności od stanowiska pracy

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

—

instrukcja,

—

zestaw zadań testowych,

—

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proces polegający na zmianie kształtu wyrobów, przy zachowaniu charakterystyki

tworzywa nazywany jest
a) przetwórstwem szkła.
b) zdobieniem szkła.
c) obróbką szkła.
d) spiekaniem szkła.

2. Półfabrykaty wykorzystywane w procesie laminowaniu to

a) rurki szklane.
b) pręty szklane.
c) płyty szklane.
d) granulaty szklane.

3. Zaznaczony na rysunku element to

a) masa uszczelniająca.
b) ramka dystansowa.
c) tafle szkła.
d) sito molekularne.

4. Uplastyczniona folia z tworzyw sztucznych składa się z

a) polichlorku winylu.
b) siarczanu sodowego.
c) poliwynylobutyralu.
d) butyraldehydu.

5. W brakujące miejsca schematu blokowego produkcji szkła klejonego należy wpisać

a) rozkrój, nałożenie folii.
b) laminowanie, rozkrój.
c) rozkrój, nakładanie żywicy.
d) nakładanie kleju, rozkrój.

6. Jedna z metod chemicznych wytwarzania szyb chroniących przed promieniowaniem to

a) metoda ogrzewania elektrodowego.
b) metoda rozpylania katodowego.
c) metoda odparowania termicznego.
d) metoda zanurzeniowa.

7. Przed procesem technologicznym łączenia szkła z ceramiką konieczne jest

a) poszkliwienie elementu łączonego.
b) podgrzewanie materiałów łączonych.
c) zwilżenie szkła łączonego.
d) zlutowanie materiałów łączonych.

Mycie

suszenie

Zgrzewanie

szkła

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

8. Warstwą nanoszoną na szkło chroniącą przed promieniowaniem cieplnym i widzialnym

jest
a) warstwa tlenkowa odbijająca.
b) warstwa półprzewodnikowa.
c) warstwa tlenkowa pochłaniająca.
d) warstwa metaliczna, selektywna.

9. Jedną z metod próżniowych wytwarzania szyb chroniących przed promieniowaniem

słonecznym to

a) metoda wytrącania z fazy gazowej.

b) metoda rozpylania katodowego.

c) metoda zanurzeniowa.

d) metoda natryskowa.

10. Materiał warstwy tlenkowej obijającej chroniącej przed promieniowaniem słonecznym to

a) Au.

b) Ag.

c) Cu.

d) TiO

2.

11. Do produkcji szyb laminowanych stosowane są

a) żywice i folia.

b) folia i klej utwardzany na zimno.

c) balsam kanadyjski i ramka dystansowa.

d) klej kauczukowy i folia mrożona.

12. Szyba zespolona zbudowana jest z

a) rurki szklanej.

b) pręta szklanego.

c) ramki dystansowej.

d) folii PVB.

13. Podstawowym parametrem charakteryzującym szybę zespoloną jest

a) izolacyjność akustyczna.

b) tolerancje wymiarowe ramki.

c) liczba warstw szyb.

d) pojemność uszczelniaczy.

14. Materiałem stosowanym do klejenia poszczególnych warstw płyt szklanych jest

a) żywica epoksydowa.

b) folia poli-winylo-butyralowa.

c) utwardzacz akrylowy.

d) folia polipropylenowa.

15. Do charakterystycznych cech szkła hartowanego należy

a) pękanie na drobne, niekalęczące kawałki.

b) zmniejszania odporność na zmiany temperatur.

c) mała sprężystości szkła.

d) zmniejszenie wytrzymałości mechanicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

16. Szyba hartowana poddana jest badaniu

a) punktu rosy.

b) wilgotności.

c) szczelności.

d) siatki spękań.

17. Fusing polega na

a) wtapianiu w powierzchnię szkła elementów innego szkła

b) laminowaniu powierzchni szkła.

c) uszlachetnianiu przez trawienie.

d) poszkliwieniu powierzchni szkła i ostrożnym podgrzewaniu.

18. Szyba zespolona poddana jest badaniu:

a) siatki spękań.

b) zniekształceń optycznych.

c) punktu rosy.

d) rozdwojenia obrazu.

19. Do badań kontrolnych szyb klejonych bezpiecznych nalzeży

a) badanie rozdwojenia obrazu.

b) badanie grubości szyb.

c) badanie szczelności złącza.

d) badanie punku rosy.

20. Środkiem ochrony osobistej, które powinien stosować pracownik pracujący przy

sklejeniu szkła, są

a) rękawice bawełniane.

b) fartuch skórzany.

c) okulary ochronne.

d) ochronniki słuchu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko...........................................................................................................................

Przetwarzanie szkła

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przetworzenie szkła”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 9, 10, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. c, 4. a, 5. b, 6. d, 7. d, 8. b, 9. b, 10. d, 11. c,
12. d, 13. d, 14. d, 15. a, 16. c, 17. a, 18. d, 19. a, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Wyjaśnić pojęcie fusingu

A

P

d

2

Określić wymagania stanu powierzchni
szkła do sklejenia

B

P

b

3

Określić etap sortowania szkła

B

P

c

4

Określić rodzaj otrzymanego szkła na
podstawie opisu szkła

B

P

a

5

Rozpoznać piec do gięcia na podstawie
rysunku

B

P

b

6

Określić

materiał

stosowanie

do

produkcji szkła chroniącego przed
promieniowaniem słonecznym

B

P

d

7

Określić urządzenie do barwienia
szkieł metodą pirolizy

C

PP

d

8

Określić

zaletę

połączeń

w produkcji szyb zespolonych

B

P

b

9

Dobrać adsorbent do produkcji szyb
zespolonych

C

PP

b

10

Dobrać gaz stosowany jako wypełniacz
dla szyb zespolonej

C

PP

d

11 Określić grubość szkła pancernego

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

12 Określić właściwości folii PVB

B

P

d

13 Zdefiniować proces gięcia szkła

A

P

d

14 Określić cechę szyb samochodowych

B

P

d

15

Określić urządzenia do hartowania
szkła

B

P

a

16

Określić

środek

zdobniczy

wykorzystywany w metodzie fusingu

B

P

c

17

Określić

charakterystyczny

punkt

próbki szkła termicznie wzmocnionego
przygotowanego do badań

B

P

a

18

Określić zagrożenia osób podczas
pracy przy autoklawie

B

P

d

19

Określić

cechę

folii

z

tworzyw

sztucznych

B

P

a

20

Określić

zastosowanie

szyb

laminowanych

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

—

instrukcja,

—

zestaw zadań testowych,

—

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wtapianie w powierzchnię tafli szklanych elementów z innego szkła to

a) laminowanie.
b) hortowanie.
c) klejenie.
d) fusing.

2. Powierzchnia szkła do sklejenia powinna być

a) chropowata.
b) czysta.
c) plastyczna.
d) falista.

3. W procesie hartowania szkła, po równomiernym ogrzaniu powierzchni następuje etap

a) gięcia tafli.
b) laminowania.
c) szybkiego studzenia.
d) polerowanie ogniowego.

4. Sprasowana w podwyższonej temperaturze tafli z elastycznymi przekładkami z foli PVB,

to szkło
a) klejone.
b) zespolone.
c) hortowane.
d) powlekane.

5. Na rysunku przedstawiono urządzenie

stosowane do
a) laminowania wyrobów.
b) gięcia szkła.
c) hartowania szkła.
d) odprężania wyrobów.

6. Materiał warstwy tlenkowej odbijającej, chroniący przed promieniowaniem słonecznym

jest to
a) Au.
b) Ag.
c) Cu.
d) TiO

2

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

7. Wytwarzanie szyb metodą pirolizy szkieł chroniących przed promieniowaniem

przeprowadzane jest w
a) koszu zanurzeniowym.
b) specjalnym piecu.
c) łódeczkach barwiących.
d) komorze natryskowej.

8. Zaletą połączeń szkła ze szkłem w produkcji szyb zespolonych jest

a) mała izolacyjność termiczna.
b) mała grubość złącza.
c) mała izolacyjność akustyczna.
d) ograniczenia wymiarowe.

9. Adsorbentem w szybie zespolonej jest

a) kauczuk butylowy.
b) krzemionka koloidalna.
c) silikon.
d) polisiarczki kauczukowe.

10. Do wypełnienia przestrzeni międzyszybowej w produkcji szyb zespolonych stosowany

jest najczęściej
a) HN

3

.

b) NO.
c) CO

2

.

d) Ar.

11. Do szyb pancernych zalicza się szkło grubości powyżej

a) 10 mm.
b) 15 mm.
c) 20 mm.
d) 30 mm.

12. Najważniejszą właściwością folii PVB jest

a) odporność chemiczna.
b) odporność na ścieranie.
c) wytrzymałość mechaniczna.
d) przyczepność do szkła.

13. Ogrzewanie szkła płaskiego o temperaturze bliskiej mięknięcia , zmiana jego kształtu

i powolne studzenie to proces
a) hartowania.
b) formowania.
c) odprężania.
d) gięcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

14. Drobne, niekalęczące kawałki szkła są cechą charakterystyczną dla

a) szyb zespolonych.
b) kryształów.
c) ceramiki.
d) szyb samochodowych.

15. Proces obróbki termicznej polegającej na ogrzaniu szkła do temperatury bliskiej

mięknięcia a następnie bardzo szybkim ochłodzeniem to
a) hartowanie.
b) klejenie.
c) gięcie.
d) odprężenie.

16. Środkiem zdobniczym wykorzystywanym w metodzie fusingu jest

a) farba akrylowa.
b) farba emulsyjna.
c) farba ceramiczna.
d) farba olejna.

17. Na rysunku przedstawiono próbkę szkła termicznie wzmocnionego do badania charakteru

spękań. Cyfrą 2 zaznaczono
a) wyspę.
b) odłamek.
c) uszkodzenie.
d) zarysowanie.

18. Pracownik pracujący przy autoklawie jest narażony na

a) pylenie.
b) skaleczenie.
c) zatrucie.
d) poparzenie.

19. Zaletą folii z tworzyw sztucznych jest

a) niesklejalność.
b) porowatość.
c) chropowatość.
d) twardość.

20. Proces technologiczny łączenia tafli szkła za pomocą folii lub żywic to

a) hartowanie.
b) utwardzanie.
c) laminowanie.
d) lutowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Przetwarzanie szkła

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7. LITERATURA

1. Cienińska M., Dorosz D., Greiner – Wrona E., Gruszka B., Kucharski J., Lisiecki M.,

Łączka M., Procyk B., Siwulski S., Środa M., Wacławska I., Wasylak J.: Technologia
szkła – właściwości fizykochemiczne, cz.1, Kraków 2002

2. Katalog produktów firmy Pilkington
3. Technologia szkła I (praca zbiorowa). Arkady, Warszawa 1987
4. Technologia szkła II (praca zbiorowa). Arkady, Warszawa 1987
5. www.fusing.waw.pl

Czasopisma:
—

Świat szkła, czasopismo nr 9/ 2003, nr 10/2005

—

Szkło i ceramika