System finansowy w systemie
społecznym
System finansowy to
„mechanizm”świadczący usługi
pozwalające na szybkie krążenie siły
nabywczejw gospodarce.
•System
finansowy (głównie banki),razem z
niefinansowymi podmiotami
gospodarczymi (przedsiębiorstwa i
gospodarstwa domowe),
współtworzypieniądzoraz
umożliwia(ułatwia, przyspiesza)
przepływ strumieni pieniężnychmiędzy
tymi podmiotami.
•System finansowy +
gospodarka finansowa sfery realnej
(przedsiębiorstw i gosp. dom.) tworzątzw.
sferęfinansową. •Sfera finansowa + sfera
realna tworząsystem ekonomiczny.
•Systemy: ekonomiczny, prawny,
polityczny i inne systemy tworząsystem
społeczny. •W systemie finansowym
można wyodrębnićrynkowy system
finansowy oraz publiczny
systemfinansowy.
Funkcje systemu
•Rolą systemu
finansowego (funkcjąekonomiczną) jest
obniżanie kosztów
transakcyjnych
(kosztów dokonywania
wymiany) w społeczeństwie. •Celem
systemu finansowego powinno być
dostarczanie usług sprzyjających
rozwojowi sfery realnej,
(a nie rozwój
systemu finansowego sam w sobie).
•Trzy
funkcje systemu finansowego:-
monetarna
(kreowanie pieniądza, polityka
pieniężna, działanie systemu
płatniczego),-kapitałowo-
redystrybucyjna(zamia
na oszczędności i
podatków w inwestycje sfery realnej,
finansowanie dóbr publicznych -obrona,
edukacja, zdrowie, świadczenia
społeczne),-kontrolna (kontrola
wykorzystania środków pożyczonych,
przydzielonych, zainwestowanych).
Rynkowy (prywatny) system finansowy
W transakcjachrynkowego systemu
finansowego co najmniej jedna ze stron
jest podmiotem prywatnym
(niepublicznym).
•Rynkowy system
finansowy to cztery poniższe ogniwa:-
instrumenty finansowe
, będące
nośnikami siły nabywczej,-instytucje
finansowe, aktywi
zujące rynki
finansowe,-rynki finansowe,
zapewniające przepływ siły nabywczej,-
zasady
porządkujące sposób działania
powyższych trzech ogniw. •Ogniwa
rynkowego systemu finansowego tworzą
integralnącałość.
Instrumenty finansowe
•Instrumenty
finansowe są:-dla podmiotów
gospodarujących będących emitentami
tych instrumentów ich zobowiązaniami
(występująw pasywach),-dla podmiotów
gospodarujących będących ich
nabywcami i odtąd posiadaczami –
składnikami ich majątku (w aktywach).
•Przykłady: akcje, kwity depozytowe,
obligacje, czeki, weksle, pożyczki,
transakcje terminowe (kontrakty
forwardlub futures), opcje, warranty,
kontrakty swap, instrumenty złożone z
w/w instrumentów. Do instrumentów
finansowych zalicza sięrównieżdepozyty
gotówkowe, lokaty terminowe, należności i
zobowiązania oraz kredyty udzielone lub
otrzymane.
•Instrumenty finansowe
sąfaktycznie specyficznego rodzaju
umowami (kontraktami), obietnicami
(obiecankami?), przyrzeczeniami opartymi
na zaufaniu do ich emitentów, a zatem,
mimo sankcji, mogąbyć czasem łatwo
łamane –tzw. „kruchość”instrumentów
5
stąd cechy systemu finansowego.
Instrumenty finansowe wg Ustawy o
Rachunkowości (art.3 ust.1pkt 23)Przez
instrument finansowyrozumie
się„…kontrakt, który powoduje powstanie
aktywów finansowychu jednej ze stron i
zobowiązania finansowegoalbo
instrumentu kapitałowegou drugiej ze
stron pod warunkiem, że z kontraktu
zawartego między dwiema lub więcej
stronami jednoznacznie wynikająskutki
gospodarcze, bez względu na to, czy
wykonanie praw lub
zobowi
ązańwynikających z kontraktu ma
charakter bezwarunkowy albo warunkowy.
Do instrumentów finansowych nie zalicza
sięw szczególności: a) rezerw i aktywów z
tytułu odroczonego podatku
dochodowego,
b) umów o gwarancje
finansowe, które …, c) umów o
przeniesienie
praw z papierów
wartościowych w okresie pomiędzy
terminem zawarcia i rozliczenia transakcji,
gdy …, d) aktywów i zobowiązańz tytułu
programów, z których wynikająudziały
pracowników…, e) umów połączenia
spółek, z których wynikająobowiązki …
Aktywa finansowe i instrumenty
kapitałowe wg Ustawy o
Rachunkowości (art.3 ust.1pkt 24 i pkt
26) Przez aktywa finansowerozumie
się„…aktywa pieniężne, instrumenty
kapitałowe wyemitowane przez inne
jednostki, a także wynikające z kontraktu
prawo do otrzymania aktywów
pieniężnych lub prawo do wymiany
instrumentów finansowych z
innąjednostkąna korzystnych warunkach”
Przez
instrumenty kapitałowerozumie
się„…kontrakty, z których wynika prawo
do majątku jednostki, pozostałego po
zaspokojeniu lub zabezpieczeniu
wszystkich wi
erzycieli, a także
zobowiązanie sięjednostki do
wyemitowania lub dostarczenia własnych
instrumentów kapitałowych, a w
szczególności udziały, opcje na akcje
własne lub warranty”.
Przykłady•Jednostka gospodarcza
wyemitowała 1000 obligacji o wartości
nominaln
ej 1000złkażda i zobowiązała
sięwobec inwestorów do wykupu obligacji
za dwa lata. Po stronie jednostki powstało
zobowiązanie do wykupu długu w
przyszłości, a po stronie inwestorów
aktywa finansowew postaci zakupionych
papierów wartościowych (obligacji).
•Spółka akcyjna wyemitowała 10 000 akcji
o wartości nominalnej 100złkażda i
sprzedała je za kwotę1100000zł. W
pasywach spółki powstanie kapitałwłasny:
kapitałpodstawowy 1000000 złoraz kapitał
zapasowy 100000 zł– nadwyżka ceny
sprzedaży nad wartością nominalną, a
kupujący akcje otrzymająaktywa
finansowe(akcje spółki).
Rynki finansowe
to rynki na których
dokonuje się transakcji dotyczących
instrumentów finansowych. •Asymetria
informacyjna
–przyczyna „kruchości”
instrumentów finansowych i niestabilności
systemów finansowych. •Ryzyko
negatywnej selekcji w umowach będących
instrumentami finansowymi.
•Ryzyko
zmiany zachowania (moralhazard),
inaczej
–pokusa nadużycia. •Rynki
pierwotne (emisyjne)
–kreacja instrumentu
finansowego i rynki wtórne –obrót
instrumentami.
•Rynki pieniężne i
kapitałowe. •Rynki krajowe i
międzynarodowe. •Inne rodzaje.
Instytucje finansowe to
przedsiębiorstwa, których głównym
przedmiotem działalności jest
utrzymywanie instrumentów finansowych
oraz dokonywanie transakcji nimi.
•Rodzaje instytucji finansowych:-
Tworzące pieniądz–Banki –centralne i
komercyjne,-
Tworzące niepieniężne
instrumenty finansowe:-towarzystwa
ubezpieczeniowe
–tworzące polisy
ubezpieczeniowe,-fundusze inwestycyjne
tradycyjne
–zamknięte –akcje,-otwarte –
jednostki uczestnictwa,-inne
–udziały,
akcje, jednostki u.,-fundusze inwestycyjne
emerytalne
–polisy emerytalne,-fundusze
venturecapital/ privateequity,-
Redystrybuujące instrumenty
finansowe
(pośrednicy pasywni) –-kantory
walutowe, domy maklerskie, firmy
faktoringowe
•Zasady funkcjonowania systemu
finansowego (czwarte jego ogniwo) to
reguły określające sposób działania
instrumentów, rynków i instytucji
finansowych
. Sąone środkiem
ograniczania negatywnych skutków
asymetrii informacyjnej.
•Zasady te
sązarówno formalne (prawo) jak i
nieformalne (normy religijne, moralne,
zwyczajowe).
•Bankowośćislamska.
•Biblia a finanse. •Dwa tradycyjne,
zachodnie typy systemów finansowych:-
system zorientowany giełdowo (anglo-
amerykański),-system zorientowany
bankowo (kontynentalny, niemiecko-
j
apoński). Konwergencja tych systemów.
Publiczny system finansowy
•Jest
mechanizmem umożliwiającym władzom
publicznym dostarczanie dóbr
publicznych, usług publicznych oraz
świadczeńspołecznych. •Przykłady dóbr
publicznych: obrona narodowa, porządek
wewnętrzny, pieniądz, częściowo –
edukacja, służba zdrowia, badania
naukowe, infrastruktura transportowa,
ochrona środowiska, sądownictwo,
więziennictwo, świadczenia emerytalne,
rentowe.
•Przyczyny istnienia –
nieodpowiedniość(słabość) mechanizmu
rynkowego, zjawisko
efektów
zewnętrznych (pozytywnych i
negatywnych).
Publiczny system finansowyCztery
ogniwapublicznego systemu
finansowego:-
instytucje budżetowe, -
instrumenty fiskalne, -publiczne
instrumenty finansowe, -instytucje
fiskalne. •O zakresie działania systemu
publicznego (dóbr i usług świadczonych)
decyduje społeczeństwo w wyborach
politycznych.
••WiWięększa rola
przepisksza rola przepisóów prawa niw
prawa niżżw systemie rynkowym, w
systemie rynkowym, m.in. z powodu:m.in.
z powodu:--asymetrii
informacyjnejasymetrii informacyjnej
––
