 | Pobierz cały dokument Kamieniołom zlepieńca zygmuntowskiego w Chęcinach Czerwonej Górze.pdf Rozmiar 291,4 KB |
204
Kamienio³om zlepieñca zygmuntowskiego
w Chêcinach - Czerwonej Górze
Lokalizacja:
województwo œwiêtokrzyskie
powiat kielecki
gmina Chêciny
miejscowoœæ Chêciny
Rejon geograficzny:
Wy¿yna Ma³opolska
Wy¿yna Kielecka
Góry Œwiêtokrzyskie
Jednostka geologiczna:
Góry Œwiêtokrzyskie
synklina ga³êzicko-bolechowicka
4466
Kielce
Na po³udniowym zboczu Czerwonej Góry (328 m
n.p.m.), w œrodkowej czêœci Grzbietu Bolechowickiego,
znajduje siê jeden z najstarszych kamienio³omów w Górach
Œwiêtokrzyskich - kamienio³om Zygmuntówka. Pocz¹tki
eksploatacji s³ynnego, pociêtego ¿y³kami kalcytu zlepieñca
siêgaj¹ XVI wieku. Z tutejszego wyrobiska wyciêto blok
skalny, z którego wykonano pierwsz¹ kolumnê króla Zyg-
munta III Wazy, wzniesion¹ w XVII wieku na Placu Zamko-
wym w Warszawie.
Opisywany kamienio³om znajduje siê w odleg³oœci zale-
dwie 0,5 km od drogi krajowej nr 7 (Warszawa – Kielce –Kra-
ków), w pobli¿u miejscowoœci Chêciny. Ods³aniaj¹ce siê na
Czerwonej Górze górnopermskie, a dok³adniej cechsztyñskie
osady zlepieñcowate powsta³y ok. 299-270 mln lat temu.
Ska³y tworz¹ce œciany nieczynnego kamienio³omu wystêpuj¹
w ³awicach o gruboœci do 5 m, zapadaj¹cych pod k¹tem kilku
stopni w kierunku po³udniowym. Warstwy zlepieñca zosta³y
pociête licznymi uskokami o przebiegu po³udnikowym, a
szczeliny powsta³e pomiêdzy skrzyd³ami uskoków zosta³y
wtórnie wype³nione ¿y³ami kalcytu zwanego „ró¿ank¹”. W
œcianie po³udniowo-zachodniej widoczne s¹ silnie rozwiniête
zjawiska krasowe, zwi¹zane z wymywaniem i rozpuszczaniem
ska³ wêglanowych.
Zlepieñce nale¿¹ do ska³ grubookruchowych – œrednice
wystêpuj¹cych w nich otoczaków najczêœciej mieszcz¹ siê
w granicach 3-6 cm, choæ spotkaæ mo¿na ziarna maj¹ce
rozmiary nawet do 80 cm. Litologicznie otoczaki te s¹ ciem-
noszarymi i szaroró¿owymi wapieniami wieku dewoñskiego,
pochodz¹cymi z bezpoœredniego pod³o¿a zlepieñców. Spo-
radycznie wœród ziarn zlepieñców zidentyfikowaæ mo¿na
wapienie zdedolomityzowane, czarne wapienie mikrytowe
oraz rzadziej dolomity. Widoczne s¹ te¿ fragmenty kalcytów
typu „ró¿anki” i brunatnych utworów naciekowych. Opisane
otoczaki tkwi¹ w masie detrytycznej typu matriks, która
tworzy drobnoziarniste spoiwo sk³adaj¹ce siê z mikrytu
(kryszta³y kalcytu nie przekraczaj¹ce tysiêcznych czêœci
milimetra), miejscami neosparytu (zrekrystalizowanego
mikrytu) oraz minera³ów ilastych. Obecne s¹ te¿ tlenki
i wodorotlenki ¿elaza nadaj¹ce spoiwu brunatno-czerwony
kolor. Wystêpuje tu te¿ niewielka iloœæ spoiwa typu cement
(g³ównie kalcytowego) pochodzenia hydrotermalnego,
zw³aszcza wzd³u¿ stref horyzontalnych.
Powstanie tego typu osadów zwi¹zane jest z grawitacyjny-
mi (kohezyjnymi) sp³ywami materia³u okruchowego o ró¿nej
gêstoœci, z przewag¹ rumoszu i mu³u. Charakter wykszta³cenia
osadów jest typowy dla œrodowisk sto¿ków aluwialnych,
rozwijaj¹cych siê w klimacie suchym i pó³suchym.
Obiekt jest nieczynnym wyrobiskiem odkrywkowym
i znajduje siê na obszarze Chêciñsko-Kieleckiego Parku Kra-
jobrazowego, w którym wystêpuj¹ ods³oniêcia ska³ wszyst-
kich okresów geologicznych od kambru po czwartorzêd.
Malownicze po³o¿enie tego miejsca i s¹siedztwo z terenami
leœnymi zachêcaj¹ do spêdzenia tu czasu i jednoczeœnie
do zwiedzenia jednego z najstarszych kamienio³omów
w Górach Œwiêtokrzyskich. Mo¿na tu zobaczyæ interesuj¹c¹
formacjê geologiczn¹, struktury sedymentologiczne, formy
tektoniki nieci¹g³ej, skutki procesów hydrotermalnych
i zjawiska krasowe. Obiekt posiada wysokie walory nauko-
wo-poznawcze.
Przez obiekt przechodzi czerwony szlak (Chêciny - Góra
Zelejowa - Zygmuntówka - Jaskinia Raj - S³owik - Góra
Karczówka - Kielce).
Kraków
5632
Radom
1
2
3
205
Wybrana literatura: 89, 206, 207, 306, 378,
438, 462, 477
Chêciny
The Zygmuntówka conglomerate quarry in
Chêciny-Czerwona Góra
The quarry in Zygmuntówka belongs to the oldest
in the whole Holly-Cross Mts. Since the XVIth century
conglomerates have been extracted from layers up to 5
meters thick. The layers are cut by faults which fissures
are filled with calcite. Numerous karst forms, sedimentary
structures, faults, hydrothermal processes and petrologi-
Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
M. Kuleta, S. Zbroja (2005)
cal features can be studied. The fabric of conglomerates
consists of (mostly) limestone and dolomite fragments
cemented with detrital matrix. The rock is of Zechstein
age (299-270 Ma) and originates from cohesive flows of
detrital material in the system of cone-shaped delta. The
site is of high scientific value and belongs to the protected
area of the landscape park. The red touristic trail passes
by the quarry.
1
2
3
| Pobierz cały dokument Kamieniołom zlepieńca zygmuntowskiego w Chęcinach Czerwonej Górze.pdf Rozmiar 291,4 KB |