str. 1

 

 

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA 

 
 
doc. Stanisław Popławski 
Konsultacje: ul. Strzelecka, p. 310 

•

 

poniedziałek  - 12

00

-13

30 

•

 

piątek – 11

45

 - 13

15

 

 
 

4 marca 2010 

 
 
PROGRAM ZAJĘĆ: 

1.

 

Komunikowanie się w strukturze zarządzania, 

2.

 

Język, jako nośnik informacji, narzędzie opisu i komunikowania się (struktura, funkcje, 
definicja), 

3.

 

Struktura i uwarunkowania komunikacji. 

4.

 

Czynniki zmniejszające sprawność komunikacji, bariery komunikacyjne. Ogólne zasady 
komunikacji werbalnej, 

5.

 

Podstawowe umiejętności w komunikowaniu się. Słuchanie, jako istotna umiejętność 
komunikacyjna, 

6.

 

Rodzaje wypowiedzi słownych, przemawianie, krytyka, prezentacja, 

7.

 

Tekst, jako zdarzenie komunikacyjne – typy tekstów, ich struktura i funkcje. Redagowanie 
tekstów, 

8.

 

Komunikacja niewerbalna – niewerbalne komponenty komunikacji. Funkcje komunikacji 
niewerbalnej, 

9.

 

Komunikowanie się w organizacji – właściwości, uwarunkowania i funkcje, 

10.

 

Systemy komunikacyjne w przedsiębiorstwie – struktura organizacyjna i sieci 
komunikacyjne. 

 
Literatura: 

1.

 

J. Bralczyk, Język nas sprzedaż., Warszawa 1996; 

2.

 

Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka., Kraków 2000; 

3.

 

H. Mruk, redaktor naukowy, Komunikowanie się w biznesie., Poznań 2002; 

4.

 

Z. Brześkiewicz, Supersłuchanie. Jak słuchać i być słuchanym?, Warszawa 1995; 

5.

 

J. Stankiewicz, Komunikowanie się w organizacji., 

6.

 

T. Warner, Umiejętności w komunikowaniu się. Na przykładzie formy., Wrocław 1999; 

7.

 

G. Łasiński, Sztuka prezentacji., Poznań 2000. 

 
 
 
 
 
 
 

str. 2

 

 

KOMUNIKOWANIE SIĘ W STRUKTURZE ZARZĄDZANIA 

 

•

 

zarządzanie – to zestaw działań (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, 
organizowanie, przewodzenie – tj. kontrolowanie ludźmi i kontrolowanie skierowanych na 
zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywanych z 
zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny. 
 

ZASOBY ORGANIZACJI 

miękkie 

twarde 

•

 

wiedza i umiejętności, kompetencje, 

•

 

umiejętności interpersonalne, 

•

 

podstawy i wartości, 

•

 

normy i wzory zachowań, 

•

 

typy relacji międzyludzkich, style 
kierowania, 

•

 

systemy komunikowania się. 

•

 

rzeczowe, 

•

 

techniczne, 

•

 

finansowe,  

•

 

zasoby ludzkie. 

 
 
FUNKCJE ZARZĄDZANIA: 

•

 

planowanie – programowanie celów i efektów, 

•

 

organizowanie – określanie zasobów realizacji celów i zakładania efektów, 

•

 

motywowanie – kształtowanie postaw zaangażowania w realizowaniu planów, 

•

 

kontrolowanie – porównywanie rzeczywistej efektywności z założonymi standardami, 
bieżąca rejestracja rezultatów działań. 

 
PODSTAWOWE ROLE MENADŻERÓW: 

•

 

decyzyjna, 

•

 

informacyjna, 

•

 

interpersonalna. 

 

KOMUNIKACJA 

 

•

 

komunikacja (od łac. comunicate) – doniesienie, uczynić wspólnym, mieć coś wspólnego z 
kimś. 

•

 

komunikacja, komunikowanie się = przekazywanie wiadomości, porozumiewanie się. 

 
KOMUNIKACJA: 

 

interpersonalna, 

 

masowa, 

 

publiczna, 

 

organizacyjna. 
 

str. 3

 

 

•

 

komunikacja interpersonalna – proces wysyłania i odbierania informacji w formie 
symbolicznej, który dochodzi do skutku ze względu na udział predyspozycji i umiejętności 
pozwalających porozumiewać się z innymi. 
 

FUNKCJE KOMUNIKACJI INTERPERSONALNEJ: 

 

przełamywanie barier własnej nieufności, 

 

stworzenie klimatu współpracy i dyskusji, 

 

zwiększenie wzajemnej akceptacji członków zespołu, 

 

lepsze zrozumienie ról pełnionych w zespole i wzajemnej odporności na ustalenia i 
realizację celów, 

 

zwiększenie skuteczności i efektywności działań jednostek i zespołów, 

 

kształtowanie wzorów przekazywania informacji. 

 

TYPY KOMUNIKACJI 

werbalna 

niewerbalna 

 

 

JĘZYK 

 

o

 

język – złożony (dwuklasowy: wyrazy i zdania) system konwencjonalnych znaków 
fonicznych i pisemnych służących m.in. do porozumiewania się ludzi między sobą w celu 
przekazywania informacji. 
Każdy język posiada: 

1)

 

słownik – właściwy sobie zasób, co do brzmienia i pisania wyrazów i wyrażeń, 

2)

 

gramatyka – zasady i reguły precyzujące sposób konstruowania znaków złożonych 
ze znaków prostych, 

3)

 

systematyka – dyrektywy znaczeniowe przypisujące znakom językowym określone 
treści, sposoby ich zrozumienia. 

 
JĘZYK: 

•

 

naturalny – sztuczny, 

•

 

przedmiotowy – meta przedmiotowy. 

 
FUNKCJE JĘZYKA: 

•

 

przedstawieniowa (opisowa, denotatywna), 

•

 

ekspresywna (emotywna), 

•

 

impresywna, 

•

 

fatyczna, 

•

 

performatywna (stanowiąca, sprzeczna), 

•

 

metajęzykowa. 

 
 
 

str. 4

 

 

18 marca 2010 

 
 

 

Zdanie w sensie gramatycznym – wypowiedź zespół wyrazów powiązanych 
merytorycznie i według reguł gramatyki. 

 

Zdanie w sensie logicznym – zdanie oznajmujące, podlegające ocenie w kategorii prawdy 
lub fałszu ( posiada wartość logiczną), 

•

 

pojęcie – znaczenie nawy, treść nazwy, 

•

 

nazwy – wyrażenia, które w zdaniu o strukturze: „S jest P”, mogą odgrywać rolę podmiotu, 

•

 

desygnat – przedmiot oznaczany przez daną nazwę, 

•

 

zakres nazwy – zbiór wszystkich desygnatów nazwy stanowi jej zakres. 

 
KLASYFIKACJA NAZW: 

 

ogólne,  

 

jednostkowe, 

 

puste. 

 
KLASYFIKACJA NAZW WEDŁUG KRYTERIUM: DO CZEGO NAZWY SIĘ ODNOSZĄ: 

 

konkretne – są znakami rzeczy, osób, 

 

abstrakcyjne – są znakami cech, zdarzeń, stanów rzeczy, relacji (śmiech, spokój, przyjaźń). 

 
WŁAŚCIWOŚCI JĘZYKA, JAKO ŹRÓDŁA NIEPOROZUMIEŃ: 

o

 

wieloznaczność, 

o

 

aktualny i potencjalny sens wyrażeń czasownikowych, 

o

 

okazjonalność, 

o

 

znaczenie dosłowne i niedosłowne, 

o

 

nieostrość zdarzeń. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

str. 5

 

 

1 kwietnia 2010 

 

1)

 

definicja – neutralizuje części języka, które utrudniają czytelność; wypowiedź językowa 
objaśniająca treść jakiegoś słowa bądź podająca najważniejsze informacje o pewnych 
przedmiotach. 

 

STRUKTURA DEFINICJI 

definindium 

(człon definiowany) 

Spójnik definiujący 

(„jest to”, „to tyle co”) 

definiens 

(człon definiujący) 

 

2)

 

definicja realna a definicja nominalna 

 
RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH BUDOWĘ: 

 

definicja równościowa; człon definiowany pokrywa się z członem definiującym co do treści 
albo co do zakresu np. kwadrat to figura geometryczna o równych bokach i kątach ostrych. 
Ogólna zasada: „Wyraz A znaczy tyle, co wyrażenie B, mające cechę C”. Definicja polega na 
podaniu rodzaju najbliższego i różnicy gatunkowej (definicja równościowa klasyczna).  
Definicja równościowa może mieć również inną formę, w której nazwy użyte w definiensie 
równoważą zakres nazwy definiowanej np. „Zbożem, w rozumieniu ustawy, jest owies, 
pszenica, proso.” (definicja równościowa nieklasyczna). 

 

definicja kontekstowa. 

 
RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH ZADANIA: 

 

definicje sprawozdawcze, 

 

definicje projektujące. 

 
ZAKRESY MIĘDZY NAZWAMI: 

•

 

równoważność, 

•

 

nadrzędność, 

•

 

podrzędność, 

•

 

krzyżowanie, 

•

 

wykluczenie. 

 

STRUKTURA KOMUNIKACJI 

nadawca 

środki przekazu 

 

Informacja przekazana  

w postaci sygnałów 

werbalnych lub niewerbalnych. 

odbiorca 

•

 

intencja  
(zamiar, myśl, uczucie), 

•

 

kodowanie  
(przekład zamiaru, 
myśli na informację), 

•

 

wiadomość. 

•

 

odbiór wiadomości, 
reakcja na sygnały, 

•

 

odkodowanie 
(nadawanie znaczenia 
odebranej wiadomości). 

 
 

str. 6

 

 

PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI W KOMUNIKOWANIU SIĘ: 



 

zdolność wyrażania własnych myśli, 



 

umiejętność słuchania, 



 

umiejętność rozumienia czytanego tekstu, 



 

umiejętność pisania sprawozdań, raportów, referatów, 



 

umiejętność wysyłania i interpretacji sygnałów niewerbalnych. 

 
 
Słowa i czyny mają określone znaczenie w określonym kontekście. 

•

 

kontekst – czynniki, od których uzależnione jest właściwe rozumienie treści komunikatu. 

 

UWARUNKOWANIA KOMUNIKACJI - KONTEKST 

podmiotowe 

przedmiotowe 

•

 

osobowe (nadawcy i odbiorcy), 

•

 

treść komunikacji (mieć coś do 
zakomunikowania), 

•

 

umiejętność komunikowania się. 

•

 

kulturowe, 

•

 

historyczne, 

•

 

społeczne, 

•

 

ekonomiczne, 

•

 

przestrzenne, 

•

 

geograficzne, 

•

 

środki komunikacji. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

str. 7

 

 

15 kwietnia 2010 

 

ZASADY KOMUNIKACJI WERBALNEJ: 

•

 

kto jest nadawcą?, 

•

 

kto jest odbiorcą?, 

•

 

jaki jest cel?, 

•

 

treść przekazu, 

•

 

forma przekazu. 

 
CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE KOMUNIKACJĘ: 

1)

 

psychologiczne, 

2)

 

socjologiczne, 

3)

 

językowe, 

4)

 

style komunikacji. 

 

1)

 

psychologiczne: 

•

 

stereotypy myślenia – utrwalone, uproszczone wzorce myślenia (kategoryzacja, 

polaryzacja, generalizacja, petryfikacja (nie przyjmowanie zmian), 

•

 

niezgodność systemów myślenia – indywidualne schematy myślenia i działania, których 

asymetria powoduje odmienną interpretację treści komunikatów, 

•

 

nieświadome zjawiska psychiczne – projekcja, represja, 



 

projekcja – podmiot, interpretacja zachowania innych a zatem i treść ich wypowiedzi 
na podstawie swoich nieuświadomionych motywów i potrzeb, 



 

represja (wyparcie) – podmiot odrzuca informację przez siebie niepożądane, 
negatywnie oceniające jego wyobrażenie o sobie, poglądy i przekonania, 

•

 

ograniczone zdolności odbioru – dopływ znaków informacyjnych przekracza pojemność 

pojedynczej chwili uwagi. 

2)

 

socjologiczne: 

•

 

biografia społeczna i indywidualna – każdy człowiek jest indywidualny w sensie 

psychologicznym a przynależność do określonych grup i warstw społecznych przyjmuje 
określony system ocen, przekonań i postaw oraz standardy zachowań, 

•

 

status społeczny – pozycja społeczna i role społeczne pełnione są przez partnerów 

procesu komunikacji, nierówność hierarchicznej pozycji partnerów, relacja dominacji i 
władzy jednego partnera wobec drugiego, 

•

 

różne systemy wartości – fundamentalizm.  

 
 
STYLE KOMUNIKACJI: 

•

 

słuchanie – proces świadomego i aktywnego odbioru procesów fonicznych (słyszenie, 
selekcja i koncentracja, rozumienie i zapamiętywanie). 

 
 
 
 
 

str. 8

 

 

CECHY DOBREGO SŁUCHACZA: 



 

motywacja do słuchania, 



 

pozytywne nastawieunie do mówiącego, 



 

obiektywizm, 



 

cierpliwość,  



 

wnikliwość, 



 

dokładność, 



 

otwartość, 



 

wrażliwość, 



 

wsparcie (reguła wzajemności). 

 

TYPY SŁUCHANIA 

refleksyjny 

nierefleksyjny 

 
BARIERY W SŁUCHANIU: 

 

wynikające ze stosunku nadawcy do odbiorcy, 

 

związane z osobą słuchacza, 

 

związane z formą i treścią przekazu, 

 

determinowanie warunkami w jakich przebiega proces komunikowania się. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

str. 9

 

 

27 maja 2010 

 

 

 

 

 

 

 

•

 

krytyka – wypowiedź językowa najczęściej związana z sytuacją rozbieżności między stanem 
zakładanym, pożądanym, a osiągniętym. Budzi negatywne emocje (lęk, poczucie winy, 
krzywdy, upokorzenia), gdyż zawiera ujemne oceny osoby lub wykonywanych zadań. 

 
FORMY KRYTYKI: 

 

konstruktywna (rzeczowe informacje na temat osoby w związku z wykonanym zadaniem 
lub jego efektów), 

 

niekonstruktywna (krytykanctwo – krytyka nierzeczowa, niesprawiedliwa, przesadne 
poszukiwanie błędów i negatywnych cech danej osoby). 

 
ZASADY POPRAWNEJ KRYTYKI: 

o

 

świadomość motywów, intencji jakimi kierujemy się krytykując, 

o

 

konkretność podmiotu krytyki – używanie zwrotów typu: według mnie…, 

o

 

nie uogólniać w oparciu o stereotypy, 

o

 

krytykować konkretne osoby lub konkretne efekty pracy – odróżniać osoby od efektów ich 
pracy, 

o

 

nie krytykować wielu elementów jednocześnie – zbyt wiele informacji negatywnych 
„zamyka” odbiorcę, 

o

 

unikać krytyki mogącej naruszać poczucie godności, 

o

 

przedstawiać właściwe rozwiązania, 

o

 

krytykując wydobywać także pozytywne aspekty (nieakceptowane, lecz mające pozytywne 
cechy czy wartości). 

 
UMIEJĘTNOŚĆ PRZEMAWIANIA (zabierając głos, nie zabieraj czasu!): 

1)

 

Jak się zaprezentować? 

 

przygotowanie merytoryczne (przejaw kompetencji i wiarygodności), 

 

dobrze przygotowany początek (miła atmosfera i zainteresowanie), 

 

staranny ubiór właściwy ze względu na okoliczność przemawiania, 

 

nieco stremowany (napięcie) lecz nie spanikowany, 

2)

 

Jak mówić? 

 

dbać o kontakt wzrokowy ze słuchaczami, 

 

odpowiednia głośność zapewniająca swobodne słuchanie, 

 

spójność przekazu werbalnego i niewerbalnego, 

 

używać języka odpowiedniego dla słuchaczy, 

27.05.2010 – zaliczenie 

grupy MCHT1-3 godz. 18

30 

grupy MCHT4 oraz MCHT5 godz. 19

15

 

 

Poprawka: 10.06.2010 

str. 10

 

 

3)

 

Co mówić? 

 

struktura wystąpienia (wstęp, jakie treści chcemy przekazać), 
rozwinięcie – analiza wartości merytorycznej, 
podsumowanie – powtórzenie najważniejszych treści (efekt świeżości), 

 

przekazywanie treści związanych z tematem – należy utrzymać temat i tempo 
wypowiedzi, 

 

nie obawiać się powtórzeń jeśli treści są ważne, zwłaszcza jeśli temat jest trudny, 

 

obserwować reakcję słuchaczy na przekazywane treści i reagować w określony 
sposób (funkcjonalny w danej sytuacji), 

4)

 

Do kogo mówisz? 

 

liczebność audytorium i miejsce, 

 

stosunek do tematu, do występującego i okoliczności, 

 

zainteresowanie audytorium. 

 
 

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA 

 
Odbiór przekazu zależy: 

 

w 7% od treści, 

 

w 38% od formy wypowiedzi, 

 

w 55% od „mowy ciała”, 

 
Kanał werbalny – fakty, wnioski, opinie, 
Kanał niewerbalny – nastroje i uczucia, ustala reakcję między ludźmi. 
 
KOMUNIKOWANIE NIEWERBALNE JEST: 



 

wielokanałowe, 



 

zróżnicowane kulturowo, 



 

zamierzone i spontaniczne, 



 

ciągłe. 

 
Zachowania niewerbalne mogą być częściowo zamierzone, sterowane, ale mają charakter 
nieświadomy. 
Komunikacja niewerbalna oparta jest na systemie znaków „nieostrych”. Ich jednoznaczna 
interpretacja nie zawsze jest wiarygodna i jednoznaczna. 
 
FUNKCJE KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ: 

•

 

przekazywanie znaczeń (emblematowy), 

•

 

ilustrowanie wypowiedzi (ilustratory), 

•

 

wskazywanie emocji (afektatory), 

•

 

regulacja zachowań konwersacyjnych (regulatory) 

 



 

komunikaty niewerbalne wywołują efekt pierwszego wrażenia, są także wzmocnieniem 
informacji przekazywanych słownie. 

 

str. 11

 

 

NIEWERBALNE NOŚNIKI PRZEKAZU: 

1)

 

ruchy ciała – ruchy rąk, dłoni, palców, głowy, tułowia, 

2)

 

mimika twarzy – ruchy brwi, ust oczu, 

3)

 

dotyk i jego formy – grzecznościowy-rytualny, profesjonalny, przyjacielsko-koleżeński, 
intymny, 

4)

 

kontakt wzrokowy – kierunek i długość patrzenia, 

5)

 

dystans fizyczny między rozmówcami – odzwierciedla stan psychiczny lub pozycję 
rozmówców, 

6)

 

pozy ciała w trakcie rozmowy – sygnalizuje poziom napięcia lub zrelaksowania, otwartość 
lub zamknięcie, 

7)

 

wygląd fizyczny, sposób interpretacji, 

8)

 

organizacja środowiska – organizacja przestrzenna i jego statyka, 

9)

 

niewerbalne cechy mowy – cechy parajęzykowe typu: „eee…”, „yyy…”. 

 
 

KOMUNIKACJA W ORGANIZACJI 

 

FUNKCJE KOMUNIKACJI W ORGANIZACJI; WŁAŚCIWOŚCI KOMUNIKOWANIA ORGANIZACYJNEGO: 

 

dotyczy członków organizacji, 

 

pozostaje w funkcjonalnym związku ze strukturą organizacji (właściwości struktury 
organizacyjnej warunkują sieci komunikacyjne), 

 

reakcje między uczestnikami mają charakter formalny,  

 

dotyczy realizacji zadań. 

 
 

KOMUNIKACJA W ORGANIZACJI 

komunikacja wewnątrz organizacji 

komunikacja z otoczeniem zewnętrznym 

 
 

PŁASZCZYZNY KOMUNIKOWANIA ORGANIZACYJNEGO 

komunikowanie interpersonalne 

komunikowanie grupowe 

 
 

DETERMINANTY KOMUNIKOWANIA  

psychospołeczne 

organizacyjne  

 

osobowość, 

 

postawy (wobec nadawcy, odbiorcy, 
informacji), 

 

wzory społeczne i kulturowe, 

 

sposoby przekazywania. 

 

właściwości struktury organizacyjnej, 

 

kultura organizacyjna, 

 

konkretna sytuacja.