Rozdział 6.

Pliki i foldery na dyskach NTFS

Ćwiczenia zawarte w tym rozdziale pozwolą w pełni wykorzystać możliwości nowego systemu plików
wykorzystywanego przez

Windows

XP

.

Jednym z obsługiwanych przez

Windows

XP

systemem plików jest system

NTFS

w wersji 6. Umożliwia on

m.in. ograniczanie dostępu do plików i katalogów, kompresję, szyfrowanie i odzyskiwanie uszkodzonych
danych. Dodatkowo możliwe jest ograniczenie ilości miejsca dostępnego dla danego użytkownika i śledzenie
takich zdarzeń jak: odczyt, modyfikacja lub usuniecie danych z dysku.

Konwersja systemu plików

Ćwiczenie 6.1. Konwersja systemu plików

Podczas instalacji systemu Czytelnik miał możliwość wyboru systemu plików dla poszczególnych dysków
komputera. Jeżeli którykolwiek z dysków (w tym dyski:

rozruchowy

i

systemowy

) zostały sformatowane w

systemie

FAT

lub

FAT32

można je skonwertować do systemu

NTFS

.

1. Z menu

Start

wybierz polecenie

Uruchom...

2. W polu

Otwórz

wpisz

cmd

i naciśnij

Enter

.

3. Zostanie wywołany

wiersz

polecenia

.

4. Poleceniem służącym do konwersji systemu plików jest polecenie

convert

. Na rysunku 6.1

przedstawiona zastała składnia polecenia (wykonanie polecenie pokazanego w ostatnim wiersz
spowoduje konwersje dysku

e:

do systemu

NTFS

).

5. Wpisz polecenie

convert c: /fs:ntfs

i naciśnij klawisz

Enter

.

6. Jeżeli konwertujesz dysk rozruchowy, zostanie wyświetlony komunikat informujący o tym, że

konwersja wymaga wyłącznego dostępu do dysku i zostanie przeprowadzona podczas pierwszego
restartu systemu.

7. Uruchom ponownie komputer.

Rysunek 6.1. Menu pomocy programu

CONVERT

Ograniczenie dostępu do danych

Ćwiczenie 6.2. Folder — modyfikacja uprawnień

Każdy plik i folder umieszczony na dysku NTFS jest „własnością” jednego z użytkowników. Właściciel folderu
może w pełni nim zarządzać, w tym zabronić innym użytkownikom modyfikowania danych umieszczonych w
tym folderze.

1. Na dysku NTFS utwórz nowy folder o nazwie

prywatne

.

2. Kliknij prawym przyciskiem myszy na nowoutworzonym folderze i z podręcznego menu wybierz opcję

Udostępniania

i

zabezpieczanie

.

3. W oknie

Właściwości:

Prywatne

wybierz zakładkę

Zabezpieczanie

. Jeżeli w oknie właściwości

nie znajduje się omawiana zakładka:

a.

Z menu

Start

wybierz opcje

Panel

sterowania

.

b. Kliknij ikonę

Wygląd i kompozycje

, a następnie kliknij ikonę

Opcje folderów

.

c.

Na karcie

Widok

w obszarze

Ustawienia zaawansowane

wyczyść pole wyboru

Użyj

prostego udostępniania plików [zalecane]

(rysunek 6.2).

d. Kliknij przycisk

OK

i zamknij

Panel

sterowania

.

4. Naciśnij przycisk

Dodaj

. W polu

Wprowadź

nazwę

obiektów

do

wybrania

wpisz

Użytkownicy

zaawansowani

i naciśnij

OK

.

5. Tytuł dolnego okna zostanie zmieniony na

Uprawnienia

dla

Użytkownicy zaawansowani

.

6. Wyczyść pola

Zezwalaj

dla wierszy

Zapis i wykonanie

oraz

Wyświetlanie

zawartości

folderu

i naciśnij przycisk

OK

. Od tej chwili żaden użytkownik należący wyłącznie do grupy

Użytkownicy

zaawansowani

nie będzie mógł modyfikować danych umieszczonych w tym folderze.

Rysunek 6.2. Aby wyświetlić zakładkę Zabezpieczanie należy zmienić domyślne ustawienia folderów

Ćwiczenie 6.3. Odebranie uprawnień do folderu danej grupie uzytkowników

Ponieważ użytkownik może być członkiem więcej niż jednej grupy odznaczenie opcji

Zezwalaj

dla niektórych

tylko grup, w których znajduje się konto użytkownika nie powoduje odebranie mu praw do pliku lub folderu.
Usuńmy jedno z kont utworzonych w poprzednim rozdziale z grupy

Użytkownicy

(konto powinno zostać jedynie

członkiem grupy

Użytkownicy

zaawansowani

).

1. Wyloguj się i zaloguj kolejno na oba konta utworzone w ćwiczeniu 5.7. Zauważ, że jeden użytkownik

nadal ma dostęp do folderu

prywatne

(ten użytkownik, który nadal jest członkiem grupy

Użytkownicy

).

2. Zaloguj się ponownie na swoje konto użytkownika.

7. Kliknij prawym przyciskiem myszy na folderze

prywatne

i z menu podręcznego wybierz opcję

Udostępniania

i

zabezpieczanie

.

3. W polu

Nazwy

grupy

lub

użytkownika

zaznacz

Użytkownicy

zaawansowani

. Tytuł dolnego

okna zostanie zmieniony na

Uprawnienia

dla

Użytkownicy

.

4. Zaznacz pole

Odmów

dla wiersza

Modyfikacja

, tak jak zostało to pokazane na rysunku 6.3. Ponieważ

pozostałe uprawnienia (z wyjątkiem uprawnienia

Pełna

kontrola

) zależą od uprawnienia do

modyfikacji, system automatycznie potwierdzi odebranie tych uprawnień.

5. Naciśnij przycisk

OK

. Zostanie wyświetlony komunikat ostrzegający przed konsekwencjami jawnego

odbierania uprawnień. Naciśnij przycisk

OK

.

Rysunek 6.3. Zabezpieczenia folderów

Ćwiczenie 6.4. Nadawanie uprawnień do danego pliku

1. Przejdź do folderu

prywatne

.

2. Ustaw kursor myszki tak, aby nie wskazywał żadnego z elementów okna i naciśnij prawy przycisk

myszy.

3. Z menu podręcznego wybierz opcję

Nowy

|

Obraz

–

mapa

bitowa

. W folderze zostanie utworzony

nowy plik.

4. Kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonie nowego pliku i z podręcznego menu wybierz opcję

Właściwości

.

5. W polu

Właściwości:

Nowy

obraz

–

mapa

bitowa

wybierz opcję

Zabezpieczenia

.

6. Naciśnij przycisk

Dodaj

. W polu

Wprowadź

nazwę

obiektów

do

wybrania

wpisz nazwę konta

użytkownika należącego wyłącznie do grupy

Użytkownicy

.

7. Tytuł dolnego okna zostanie zmieniony (w moim przypadku) na

Uprawnienia

dla

danka.

Ponieważ

to konto należy do grupy

Użytkownicy

, automatycznie ma nadane, takie same jak grupa, prawa do

wszystkich obiektów znajdujących się w katalogu

prywatne

. Zaznacz opcję

Odmów

dla wiersza

Pełna

kontrola

.

8. Naciśnij przycisk

OK

. Wszystkie uprawnienia użytkownika do pliku zostały odebrane.

9. Przełącz się na wybranego w kroku 6. użytkownika. Pomimo że użytkownik ma dostęp do plików w

katalogu

poufne

, modyfikacja pliku

Nowy obraz – mapa bitowa

jest niemożliwa.

Kopiowanie plików i folderów

Ponieważ każdy obiekt (taki jak plik lub folder) „dziedziczy” uprawnienia od folderu nadrzędnego, to podczas
kopiowania i przenoszenia obiektów uprawnienia te mogą ulec zmianie.

Ćwiczenia 6.5. Zmiana właściwości kopiowanych obiektów

Kopiowane lub przenoszone pomiędzy dyskami NTFS obiekty otrzymują uprawnienia nadrzędnego obiektu
docelowego. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest przenoszenie obiektów w ramach pojedynczej partycji —
wtedy obiekt zachowuje wszystkie swoje uprawnienia. Aby sprawdzić prawdziwość powyższej reguły:

1. Otwórz folder

prywatne

.

2. Wyświetl i zapamiętaj uprawnienia poszczególnych grup i użytkowników do pliku

Nowy obraz – mapa

bitowa

.

3. Skopiuj plik do głównego katalogu na dysku rozruchowym.

4. Wyświetl uprawnienia do pliku

Nowy obraz – mapa bitowa

. Zauważ, że na liście poszczególnych grup i

użytkowników nie ma grupy

Użytkownicy

zaawansowani

i użytkownika

danka

.

Inspekcja dostępu do danych

Ćwiczenie 6.6 Monitorowanie dostępu do katalogu

Celem ćwiczenia jest włączenie inspekcji dostępu do folderu

prywatne

.

1. Uruchom menu

Start

|

Wszystkie

programy

|

Narzędzia

administracyjne

|

Zasady

zabezpieczeń

lokalnych

.

2. Rozwiń folder

Zasady

lokalne

i wybierz opcję

Zasady

inspekcji

.

3. Dwukrotnie kliknij zasadę

Przeprowadź

inspekcję

dostępu

do

obiektów

. Zostanie wyświetlone

okno pokazane na rysunku 6.4

4. Zaznacz opcje

Sukces

oraz

Niepowodzenie

.

5. Naciśnij klawisz

OK

i zamknij okno konsoli

Zasady

zabezpieczeń

lokalnych

.

Rysunek 6.4. Monitorowanie zarówno udanych jak i zakończonych niepowodzenie prób dostępu do folderu

8. Kliknij prawym przyciskiem myszki na folderze

prywatne

i z menu podręcznego wybierz opcję

Udostępniania

i

zabezpieczanie

.

9. Wybierz opcje

Zabezpieczenia

|

Zaawansowane

|

Inspekcja

.

10. Kliknij przycisk

Dodaj

. Zostanie wyświetlone okno pokazane na rysunku 6.5.

11. W polu

Wprowadź

nazwę

obiektów

do

wybrania

wpisz

Wszyscy

. Sprawdź poprawność nazwy i

naciśnij

OK

.

12. Zostanie wyświetlone okno

Wpis

inspekcji

dla

prywatne

. Zaznacz opcję

Powodzenie

i

Niepowodzenie

dla wiersza

Pełna

kontrola

.

W praktyce nie stosuje się tak dokładnej modyfikacji obiektu. Monitorowanie dla każdego użytkownika
zarówno udanych, jak i nieudanych prób dostępu w krótkim czasie skończyłoby się zapełnieniem

Dziennika

zabezpieczenia

.

13. Naciśnij klawisz

OK

. Zostanie zamknięte okno

Zaawansowane

ustawianie

zabezpieczeń

dla

prywatne

.

14. Naciśnij przycisk

OK

. Od tej chwili jakakolwiek modyfikacja zawartości folderu zostanie odnotowana w

Dzienniku

zabezpieczenia

.

Rysunek 6.5. Określanie grup użytkowników „poddanych” inspekcji

Ćwiczenie 6.7 Przeglądanie Dziennika zabezpieczenia

Aby sprawdzić kto modyfikował zwartość folderu

prywatne

:

1. Uruchom menu

Start

|

Wszystkie

programy

|

Narzędzia

administracyjne

|

Podgląd

zdarzeń

.

2. Wybierz

Dziennik

Zabezpieczenia

. W oknie po prawej stronie zostanie wyświetlona lista

zarejestrowanych zdarzeń.

3. Jeżeli chcesz poznać więcej szczegółów o konkretnym zdarzeniu kliknij na nim dwukrotnie lewym

przyciskiem myszki. (Na rysunku 6.6 wyświetlono zanotowane szczegóły dotyczące usunięcia pliku

dump

przez użytkownika

Administrator

używającego programu

Windows Commander

.

Rysunek 6.6. Kontrola działań użytkowników w systemie

Kompresja i szyfrowanie danych

Ćwiczenie 6.8. Szyfrowanie danych

Kolejnym, obok uprawnień, mechanizmem gwarantującym poufność danych jest szyfrowanie dysków, folderów
lub plików. Jedną osobą, która będzie miała dostęp do zaszyfrowanych danych jest ich właściciel oraz

Agent

odzyskiwania (domyślnie rolę agenta odzyskiwania pełni

Administrator

). Aby zaszyfrować zawartość folderu

prywatne

:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder

prywatne

.

2. Wybierz opcję

Właściwości

|

Ogólne

|

Zaawansowane

.

3. Zaznacz opcję

Szyfruj

zawartość,

aby

zabezpieczyć

dane

.

4. Naciśnij przycisk

OK

. Zostanie zamknięte okno

Atrybuty

zaawansowane

.

5. Naciśnij przycisk

OK

. Zawartość folderu została zaszyfrowana i jest dostępna wyłącznie dla właściciela

danych (i administratora).

Niemożliwe jest zarówno otwieranie, jak i kopiowanie zaszyfrowanych plików.

Ćwiczenie 6.9. Kompresja folderów

Celem ćwiczenia jest skompresowanie zawartości folderu

Documents

and

Settings

.

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder

Documents

and

Settings

.

2. Wybierz opcję

Właściwości

|

Ogólne

|

Zaawansowane

3. Zaznacz opcję

Kompresuj

zawartość,

aby

zaoszczędzić

miejsce

na

dysku

i naciśnij

OK

.

Zostanie zamknięte okno

Atrybuty

zaawansowane

.

4. Naciśnij klawisz

OK

. Zostanie wyświetlone okno potwierdzenia zmiany atrybutów. Wybierz opcję

Zastosuj zmiany do tego

folderu

,

podfolderu

i

plików

i naciśnij

OK

.

Rysunek 6.7. Zmiana atrybutów dotycząca foldera wraz z wszystkimi umieszczonymi w nim folderami i plikami

Ograniczanie ilości miejsca dostępnego dla

użytkowników

Celem ćwiczenia jest ograniczenie maksymalnej ilości danych możliwych do przechowywania na dysku
rozruchowym wszystkim użytkownikom (z wyjątkiem

Administratora

)

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonie dysku rozruchowego.

2. Wybierz opcję

Właściwości

|

Przydział

.

3. Zaznacz, jak zostało to pokazane na rysunku 6.8 opcje

Włącz

zarządzanie

przydziałami

i

Odmów

miejsca

na

dysku

użytkownikom

przekraczającym

limit

przydziału

.

4. Ustaw ilość dostępnego dla użytkowników miejsca na dysku oraz poziom, po przekroczeniu którego

system wyświetli ostrzeżenie.

5. Jeżeli dla któregoś z użytkowników chcesz ustawić inne wartości limitu miejsca na dysku, wybierz

opcje

Wpis

przydziałów

, dodaj nazwę użytkownika lub grupy, a następnie w okienku

Ustawianie

przydziału

dla

LOLEK\miś

wpisz nowe wartości poziomu limitu i ostrzeżenia.

6. Naciśnij klawisz

OK

.

Rysunek 6.8. Ograniczenie ilości dostępnego dla użytkownika miejsca na dysku