Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
1
A – NAZEWNICTWO, WZORY CHEMICZNE
1. Zapisz wzory chemiczne podanych zwi zków:
woda, nadtlenek wodoru, tlenek sodu, tlenek baru, tlenek glinu, tlenek siarki(IV), tlenek siarki(VI),
ditlenek w gla, tlenek w gla, tlenek elaza(III), tlenek chromu(VI), fluorek tlenu, wodorotlenek litu,
wodorotlenek wapnia, amoniak, chlorowodór, bromowodór, siarkowodór, kwas azotowy(V), kwas
azotowy(III), kwas siarkowy(IV), kwas siarkowy(VI), kwas ortofosforowy(V), kwas chlorowy(I),
kwas chlorowy(III), kwas chlorowy(V), kwas chlorowy(VII), kwas octowy, kwas szczawiowy,
siarczan(VI) elaza(III), azotan(III) magnezu, azotan(V) amonu, siarczan(IV) sodu, siarczek
miedzi(II), jodek ołowiu(II), chloran(VII) potasu, fluorek baru, worodosiarczan(IV) wapnia,
wodorow glan amonu, w glan cynku, azotan(V) srebra, manganian(VII) potasu, siarczan(VI)
manganu(II), octan rt ci(II), szczawian niklu(II)
2. Nazwij poni sze zwi zki:
NH
3
, K
2
O, N
2
O
3
, NO
2
, N
2
O
5
, Cl
2
O
7
, FeO, Sr(OH)
2
, H
3
BO
3
, H
2
SO
3
, H
2
CO
3
, H
2
SiO
3
, HNO
3
, HF, HI,
NaHCO
3
, CaHPO
4
, Mn
3
(PO
4
)
2
, NaMnO
4
, Na
2
MnO
4
, AgCl, NaClO, NiSO
4
, Mg(CNO)
2
, CaC
2
O
4
,
(CH
3
COO)
2
Zn, H
2
O
2
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
2
B – REAKCJE
1. Zapisz równania dysocjacji elektrolitycznej podanych zwi zków:
fosforan(V) potasu, siarczan(IV) sodu, w glan sodu, azotan(V) magnezu, siarczan(VI) amonu, kwas
chlorowy(III), kwas siarkowy(VI), kwas fosforowy(V), wodorotlenek sodu, wodorotlenek magnezu,
wodorotlenek glinu, wodorow glan potasu, diwodorofosforan(V) magnezu, woda
2. Zapisz w postaci cz steczkowej i jonowej równania reakcji podanych substratów i podaj nazwy
systematyczne produktów:
a) chlorek cynku + siarczek amonu
b) azotan(V) ołowiu(II) + siarczek sodu
c) chlorek wapnia + w glan sodu
d) chlorek baru + siarczan(VI) potasu
e) azotan(V) srebra(I) + bromek magnezu
f) octan ołowiu(II) + kwas solny
g) siarczan(VI) magnezu + wodorotlenek sodu
h) chlorek elaza(III) + tiocyjanian potasu
i) chlorek srebra(I) + woda amoniakalna
j) chlorek amonu + wodorotlenek potasu (ogrzewane)
k) octan sodu + kwas siarkowy(VI)
l) wodorotlenek cynku + kwas azotowy(V)
3. Zapisz uzgodnione równania podanych reakcji i podaj nazwy systematyczne produktów:
a) azotan(V) srebra + bromek wapnia
→ bromek srebra + ..............
b) kwas chlorowy(VII) + wodorotlenek magnezu
→
c) tlenek siarki(VI) + wodorotlenek sodu
→
d) siarczan(VI) potasu + octan ołowiu(II)
→ octan potasu + .............
e) kwas ortofosforowy(V) + wodorotlenek sodu
→
f) ditlenek w gla + wodorotlenek potasu
→
g) w glan sodu + chlorek baru
→ chlorek sodu + ...............
h) kwas siarkowy(VI) + amoniak
→
i) tlenek siarki(IV) + wodorotlenek litu
→
4. Zapisz równania poni szych reakcji:
kwas siarkowy(VI) + wodorotlenek elaza(III)
kwas solny + wodorotlenek baru
kwas azotowy(V) + wodorotlenek glinu
kwas ortofosforowy(V) + wodorotlenek wapnia
amoniak + kwas chlorowy(V)
kwas azotowy(V) + wodorotlenek miedzi(II)
tlenek chloru(VII) + woda
tlenek azotu(III) + woda
tlenek siarki(IV) + woda
tlenek sodu + woda
tlenek wapnia + woda
tlenek siarki(VI) + tlenek potasu
tlenek azotu(V) + tlenek sodu
kwas siarkowy(VI) + tlenek ołowiu(II)
kwas bromowodorowy + tlenek elaza(II)
siarczan(VI) glinu + chlorek baru
octan srebra + kwas solny
azotan(V) ołowiu(II) + jodek potasu
chlorek miedzi(II) + wodorotlenek potasu
azotan(V) rt ci(II) + siarczek sodu
siarczan(VI) elaza(III) + wodorotlenek sodu
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
3
5. Zapisz równania poni szych reakcji:
krzemian sodu + kwas azotowy(V)
w glan elaza(III) + kwas siarkowy(VI)
kwas siarkowy(VI) + cynk
kwas solny + glin
kwas chlorowy(VII) + magnez
kwas octowy + ołów
woda + sód
woda + wap
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
4
C – STECHIOMETRIA (bez ladu st e )
1. Ile dm
3
gazowego tlenu potrzeba do całkowitego spalenia 24 g czystego w gla?
2. Jak obj to w warunkach normalnych zajm gazowe produkty termicznego rozkładu 1 kg
w glanu amonu?
3. Gdzie jest wi cej atomów: w 10 g w glanu sodu, czy w 15 g siarczanu(VI) potasu?
4. Do 10 g czystego kwasu octowego wrzucono 5 g sodu. Jakie substancje b d w mieszaninie
poreakcyjnej i w jakich ilo ciach?
5. Do wanny o pojemno ci 300 litrów i wadze 80 kg nalano 200 litrów wody i wprowadzono 50-cio
kilogramow studentk o g sto ci 1 g/cm
3
. Oblicz ł czn ilo wody we wannie, je li studentka w
siedemdziesi ciu procentach składa si z wody.
6. Jak długo ko połkni ta przez Burka b dzie si rozkładała, je li oł dek pieska wydziela 0.02 mola
HCl w ci gu godziny. Ko wa yła 15 g i w 83 % składała si z fosforanu(V) wapnia?
7. Blondynka postanowiła sprawdzi , czy gaz ziemny mo e by wybuchowy. Wypu ciła z kuchenki
10 m
3
metanu po czym rado nie zapaliła papierosa. Oblicz ile gramów wody powstało podczas
eksperymentu.
8. Oblicz gdzie jest wi cej atomów: w 10 g NaF czy w 30 dm
3
ditlenku w gla (ci nienie normalne).
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
5
D – ST
ENIA (z odrobin stechiometrii)
1. Oblicz st enie molowe nadtlenku wodoru w tzw. wodzie utlenionej wiedz c, e 100 cm
3
roztworu
zawiera 4.05 g nadtlenku wodoru.
2. Ile moli kwasu borowego H
3
BO
3
znajduje si w 0.5 dm
3
roztworu, który w 200 cm
3
zawiera 6.2 g
tego kwasu?
3. Jak obj to 0.5-molowego roztworu w glanu sodu mo na sporz dzi maj c 20 g czystego
zwi zku?
4. Ile gramów NaMnO
4
zawieraj cego 10 % zanieczyszcze potrzeba do sporz dzenia 200 cm
3
0.1-
molowego roztworu?
5. Oblicz mas molow substancji wiedz c, e w 0.6 dm
3
0.2-molowego roztworu znajduje si 4.8 g
tej substancji.
6. Ile gramów KOH otrzymamy po odparowaniu do sucha 100 cm
3
roztworu 17.1 % o g sto ci 1.16
g/cm
3
?
7. Oblicz st enie procentowe roztworu otrzymanego po rozpuszczeniu 1 kg lakieru w 10 dm
3
acetonu. G sto acetonu wynosi 0.79 g/cm
3
.
8. W ilu gramach wody nale y rozpu ci 15 g substancji, aby otrzyma roztwór 20 %-owy?
9. W 2 kg wody rozpuszczono 200 g ZnCl
2
zawieraj cego 3 % zanieczyszcze . Oblicz st enie
procentowe otrzymanego roztworu ZnCl
2
.
10. Oblicz st enie molowe 96 %-owego kwasu siarkowego(VI) o g sto ci 1.84 g/cm
3
.
11. Oblicz st enie procentowe 5.5-molowego roztworu kwasu azotowego o g sto ci 1.18 g/cm
3
.
12. Ile moli NaH
2
PO
4
znajduje si w 150 g 0.89-molowego roztworu o g sto ci 1.07 g/cm
3
.
13. Który roztwór ma wy sze st enie procentowe: 2.33-molowy H
2
SO
4
(d = 1.14 g/cm
3
) czy 2.33-
molowy HNO
3
(d = 1.08 g/cm
3
)?
14. Oblicz st enie procentowe i molowe kwasu solnego otrzymanego po rozpuszczeniu 67.5 dm
3
chlorowodoru, odmierzonego w warunkach normalnych, w 440 g wody, je eli g sto otrzymanego
roztworu wynosi 1.1 g/cm
3
.
15. Oblicz g sto 18 %-owego roztworu NH
4
Cl, wiedz c e roztwór ten jest 3.54-molowy.
16. Pewien student, po uczczeniu zaliczenia kolokwium z chemii, miał 0.2 % alkoholu we krwi.
Oblicz st enie molowe tej substancji, je li g sto krwi wynosi 1.1 g/cm
3
.
17. Pijany 70-cio kilogramowy student o g sto ci (na trze wo) 1.02 g/cm
3
rzucił si z mostu do Wisły.
Oblicz ile litrów napoju wysokoalkoholowego o g sto ci 0.85 g/cm
3
musiał wypi , skoro
nieprzytomny unosił si przy powierzchni rzeki o g sto ci 1 g/cm
3
.
18. Oblicz st enie molowe wody destylowanej.
19. Pan Józef jest bardzo niespokojny, gdy ona przesoli zup i st enie soli przekroczy 1 %.
Przyrz dzaj c niedzielny obiad ona pana Józefa do 5 litrów rosołu wsypała pół mola NaCl, wlała 50
cm
3
przyprawy „Maggi” o st eniu soli 5 % i dodała jeszcze 12 10-cio gramowych kostek rosołowych
„Knorr” o zawarto ci NaCl 10 %. G sto ci cieczy przyjmujemy za równe 1 g/cm
3
. Czy i tym razem
s siedzi b d wzywa policj ?
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
6
20. Jak przygotowa 300 cm
3
0.05 M roztworu w glanu sodu maj c do dyspozycji 10 %-owy roztwór
tej soli o g sto ci 1.05 g/cm
3
?
21. Oblicz st enie molowe jonów chlorkowych w roztworze powstałym przez zmieszanie 100 cm
3
wody, 50 cm
3
0.2 M roztworu chlorku sodu i 30 cm
3
0.2 M roztworu chlorku magnezu.
22. Oblicz st enie molowe roztworu Na
2
SO
4
zawieraj cego 24 g soli w 300 g roztworu o g sto ci 1.1
g/cm
3
.
23. Oblicz st enie procentowe roztworu Mg(NO
3
)
2
zawieraj cego 2 mole soli w 800 cm
3
roztworu o
g sto ci 1.15 g/cm
3
.
24. Oblicz st enie procentowe roztworu powstałego przez zmieszanie 20 g 20 %-owego r-ru NaF, 40
g 5 %-owego r-ru NaF i 5 g NaF.
25. Oblicz st enie molowe roztworu powstałego przez zmieszanie 80 cm
3
2 M r-ru H
2
SO
4
, 10 cm
3
4
M r-ru H
2
SO
4
i 50 cm
3
wody.
26. Oblicz st enie molowe wody w 50 %-owym roztworze NaOH o g sto ci 1.52 g/cm
3
.
27. Oblicz st enie procentowe roztworu powstałego po wrzuceniu 2.3 g sodu do 9 g wody.
28. Wychodz c z definicji st e , g sto ci i masy molowej wyprowad wzory na:
a)
d(Cp, Cm, M)
b)
Cp(Cm, M, d)
c)
Cm(Cp, M, d)
29. Przedsi biorczy student rozpu cił w wodzie paczk karmelków, po czym do powstałego roztworu
dodał pewn ilo 83 %-owego roztworu kwasu ortofosforowego(V) o g sto ci 1.65 g/cm
3
. W efekcie
otrzymał 3 litry napoju typu „Cola” o st eniu kwasu równym 0.005 mol/dm
3
. Oblicz ile zu ył cm
3
st onego kwasu ortofosforowego(V).
30. Ile litrów samogonu o g sto ci 0.81 g/cm
3
i st eniu C
2
H
5
OH równym 90 % trzeba b dzie
rozcie czy , skoro do godziwego uczczenia zaliczenia kolokwium z chemii typowy student potrzebuje
0.6 litra wódki o st eniu 9 mol/dm
3
.
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
7
E – ANALIZA ILO CIOWA (ALKACYMETRIA, REDOKSOMETRIA)
1. Na zmiareczkowanie kwasu mrówkowego w 100 g przecieru z czerwonych mrówek zu yto 12 cm
3
0.1 M NaOH. Oblicz zawarto procentow kwasu mrówkowego w czerwonej mrówce.
2. Próbk składaj c si z równomolowej mieszaniny siarczanu(VI) elaza(II) i siarczanu(VI)
elaza(III) rozpuszczono w wodzie i miareczkowano 0.1 M roztworem manganianu(VII) potasu w
obecno ci kwasu siarkowego(VI). Zu yto 15 cm
3
tego roztworu. Zapisz odpowiednie równanie reakcji
i oblicz mas próbki.
3. Oblicz zawarto (w gramach) tlenku wapnia w próbce, je li na jej zmiareczkowanie zu yto 17 cm
3
0.1 M kwasu solnego.
4. Oblicz zawarto kwasu siarkowego(VI) w próbce, je li na jej zmiareczkowanie zu yto 13 cm
3
roztworu KOH o st eniu 0.1 mol/dm
3
.
5. Na zmiareczkowanie 0.360 g pewnego tlenku metalu grupy I lub II układu okresowego zu yto 12
cm
3
roztworu HCl o st eniu 1.5 mol/dm
3
. Jaki to tlenek?
6. Próbk zawieraj c amoniak miareczkowano roztworem kwasu solnego w obecno ci bł kitu
bromotymolowego i (oczywi cie!) uzyskano bł dny wynik.
a) dlaczego?
b) czy wyznaczona zawarto amoniaku była wy sza czy ni sza ni rzeczywista?
7. Do 20 cm
3
roztworu HCl o nieznanym st eniu dodano 0.092 g sodu. Nast pnie powstały roztwór
zmiareczkowano zu ywaj c 15 cm
3
0.1 M NaOH. Oblicz st enie molowe wyj ciowego roztworu
HCl.
8. Oblicz st enie molowe roztworu manganianu(VII) potasu, je li na zmiareczkowanie 10 cm
3
0.05
M kwasu szczawiowego w obecno ci kwasu siarkowego(VI) zu yto 12.5 cm
3
tego roztworu.
9. Oblicz st enie procentowe wódki, je li na manganometryczne zmiareczkowanie 0.1 g tego trunku
zu yto 40 cm
3
0.02 M KMnO
4
. Zapisz równanie reakcji wiedz c, e etanol C
-III
H
3
C
-I
H
2
OH utlenia si
do kwasu octowego C
-III
H
3
C
+III
OOH.
10. Wyja nij poj cia: alkacymetria, acydymetria, alkalimetria, miareczkowanie, krzywa
miareczkowania, punkt równowa nikowy, punkt ko cowy, indykator, utleniacz, reduktor, reakcja
redoks, reakcja autokatalityczna, biureta, substancja podstawowa, titrant, menisk.
11. Wyja nij jaki wska nik u yjesz podczas:
a) mianowania roztworu NaOH
b) mianowania r-ru HCl
c) oznaczania kwasu siarkowego(VI)
d) oznaczania kwasu octowego
e) amoniaku
f) wodorotlenku sodu
g) jonów elaza(II)
(manganometria)
h) jonów miedzi(II)
(jodometria)
12. Co to znaczy, e naczynie jest kalibrowane na wylew (wlew)? Podaj przykład.
13. Oblicz st enie molowe roztworu HCl, je li zu yto go 9.4 ml podczas mianowania na 10 ml 0.05
M r-ru substancji podstawowej (jakiej?).
14. Ile cm
3
roztworu wodorotlenku sodu o st eniu molowym równym 0.1025 mol/dm
3
potrzeba do
zoboj tnienia jednego marynowanego ledzia zawieraj cego 0.2 g czystego kwasu octowego? (Mo na
domniemywa , e i przed „ zoboj tnieniem” ledziowi jest ju wszystko jedno).
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
8
15. Ile cm
3
roztworu wodorotlenku sodu o st eniu molowym równym 1.15 mol/dm
3
potrzeba do
zoboj tnienia elektrolitu w akumulatorze s siada, skoro akumulator zawiera 20 g czystego kwasu
siarkowego(VI)?
16. Podczas mianowania roztworu wodorotlenku sodu na 10.00 cm
3
0.0500 M r-ru kwasu
szczawiowego zu yto 9.4 cm
3
zasady. Oblicz st enie molowe r-ru wodorotlenku. Jaki wska nik
u yto i dlaczego? (uzasadnij w oparciu o odpowiednie równania dysocjacji i/lub hydrolizy).
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
9
F – pH, HYDROLIZA (i st enia)
1. Oblicz pH poni szych roztworów:
a) 0.1 M roztworu NaOH.
b) 0.01 M HCl
c) 0.1 M H
2
SO
4
d) 0.5 M H
2
SO
4
e) 1 M CH
3
COOH
f) 30 cm
3
0.5 M HCl + 220 cm
3
H
2
O
g) 30 cm
3
0.1 M KOH + 20 cm
3
0.2 M KOH
h) 100 cm
3
0.3 M NaOH + 1 g HCl (d=1 g/cm
3
)
i) r-r CH
3
COOH o stopniu dysocjacji równym 0.0132
j) 2 dm
3
H
2
O + 0.6 g NaOH + 7.2 g CH
3
COOH (d=1 g/cm
3
)
Dodatkowe informacje:
bufor kwa ny:
pH = pK
d
+ log (c
s
/c
k
)
bufor zasadowy:
pH = 14 – pK
h
+ log (c
z
/c
s
)
kwas octowy:
K
d
= 1.74·10
-5
, czyli pK
d
= 4.76
2. Oblicz pH nasyconego roztworu wodorotlenku baru, je li jego iloczyn rozpuszczalno ci wynosi
4·10
-6
.
3. Do 50 cm
3
5 M roztworu kwasu octowego wrzucono 1 g magnezu. Oblicz pH otrzymanego r-ru.
Zakładamy, e obj to roztworu nie zmienia si . Stał dysocjacji kwasu octowego: K
d
= 1.74·10
-5
,
czyli pK
d
= 4.76.
4. Do 100 cm
3
roztworu silnego kwasu o pH=2 dodano 900 cm
3
wody. Oblicz pH otrzymanego
roztworu.
5. Wyka jaki odczyn b d miały wodne roztwory podanych soli:
a) chlorek potasu
b) w glan sodu
c) siarczan(VI) amonu
d) chlorek wapnia
e) octan amonu
f) wodorow glan sodu
6. Oblicz ile gramów 20 %-owego roztworu NaOH potrzeba do zoboj tnienia 50 cm
3
roztworu H
2
SO
4
o pH=2.
7. Do 50 cm
3
roztworu kwasu octowego o pH=3 dolano 450 cm
3
wody. Oblicz jakie b dzie pH
powstałego roztworu.
8. Oblicz pK kwasu, którego roztwór o st eniu 0.005 mol/dm
3
ma pH=4.
Niezb dnik – zestaw zada – wersja 12
projekt: dr Oskar Michalski, Katedra Chemii AR w Krakowie, 2004-2007
10
G – RÓWNANIA REDOKS, ELEKTROCHEMIA
1. Zapisz równania wszystkich samorzutnych reakcji biegn cych z udziałem układów redoks, dla
których podano standardowe potencjały redoks:
E(I
2
/2I
-
) = +0.53 V
E(Cl
2
/2Cl
-
) = +1.36 V
E(S/S
2-
) = -0.51 V
2. Zapisz poni sze równanie reakcji w postaci cz steczkowej i jonowej:
manganian(VII) potasu + siarczan(IV) potasu + wodorotlenek potasu
→ manganian(VI) potasu +
siarczan(VI) potasu + woda
3. Wyja nij poj cia: utleniacz, reduktor, reakcja redoks, dysproporcjonowanie, synproporcjonowanie,
dysmutacja
H – A TERAZ Z ZUPEŁNIE INNEJ BECZKI
1. Chc c poprawi osi gi samochodów polscy kierowcy tankuj cy na polskich stacjach paliw powinni
do baków wrzuca metaliczny sód. Dlaczego?
2. Metale pierwszej i drugiej grupy układu okresowego łatwo reaguj z kwasami. Chc c
zaobserwowa t reakcj blondynka wrzuciła magnes do roztworu kwasu solnego. Niestety reakcja nie
zaszła. Dlaczego?
3. Mamy roztwór kwasu solnego o st eniu 10
-9
mol/dm
3
. Obliczamy jego pH. Jest to silny kwas, wi c
dysocjuje całkowicie i st enie jonów H
3
O
+
wynosi równie 10
-9
mol/dm
3
. Zatem liczymy pH:
pH = - log [H
3
O
+
] = - log 10
-9
= 9
Czyli roztwór ma odczyn zasadowy, co oznacza, e wynik jest nonsensem. Dlaczego?
ODPOWIEDZI
C – Stechiometria
1.
64 g
2.
700 dm
3
3.
wi cej w K
2
SO
4
4.
–
5.
235 litrów
6.
–
7.
–
8.
–